Heimskringla - 15.06.1921, Side 1

SendlS efUr Tertflteta tll
Royal trinva gaar> Ltil
654 Maln SU, Winnlpegr
Og
1 msWiiSir
t---------
Verðlaun
gefin
fyrir
‘Coupoas’
umkóSir
SendlC eftlr vertSIÍsta tlí
HojhI ('twva Ltó
654 MaJn Si.„ Wlnnlp«»r
XXXV. AR
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 15. JCNI 192!
NOMER 33
MinnisvarSi
JÓNS SIGURÐSSONAR
AfhjúpaíSur
Eins og auglýst hefir verið, verS
ur myndastytta Jóns SigurSssonar
afhjúpuS á íþinghúsvelli þessa fylk-
is föstudaginn í þessari viku ( 1 7
júní) kl. 3 e. h. Hon. Thos. H.
.Johnson stýrir athöfninni. — AS
eins tvæ-r stuttar "aeSur verSa flutt
ar af þeim Dr. B. J. Brandson
(á ensku) og prófessor Rúnólfi |
JVIarteinssyni (á íslenzku). Nefnd- j
in vonar aS frú Stefanía GuS-!
mundsdóttir, lslands mesta leik--
kona, sem nú er hér stödd, verSi
fáanleg til þess aS koma fram viS
athöfn þessa i fulium íslenzkum
búningi til þess þai' meS eigin
hendi aS framkvæma sjálfa af-
hjúpunina, aS fyrri ræSunni end-j
aSri. Winnipeg Grenadiers horna-
flokkurinn verSur viSstaddur frá
kl. 3 til 5 e. h. og spilar viSeigandi
lög eftir þörfum. Nefndin óskar'
og mælist til þess aS íslendingar
fjölmenni á þinghússvöllinn á
föstudaginn kl. 3. e. h.
Prófessor
RanólfurFjelsted
— LÁTINN — i
DauSa hans bar aS höndum á
mánudaginn 13. þ. m. kl. 3 eftirj
hádegi; hinn látni var staddur á
gistihúsi úti í Glenboro, Man, þeg-j
ar kalliS handan kom. HafSi hannj
veriS þar úti Um mánaSar tíma, J
sér til hressingar aSallega, en
gengdi þó léttum útistörfum jafn-
framt fyrii' þá Cro-yve & Olafsson.
Heilsa ihans var aS bila eins og
hoiium og mörgum vinum hans var
ljóst, og honum hafSi veriS ráS-
lagt af læknum, aS taka sér hvíld
frá störfum. SíSustu vikuna sem
hann lifSi var hann lítiS á -ferli og
smá dróg altaf af honum, þar til
. aS hann á sunnudaginn var misti
meSvitundina og var hann mikiS
til meSvitundarlaus úr því þar til
kl. 3 e. h. á mánudag aS hann dó.
Próf. Féldsted var fæddur
heima á Islandi en hefir, eins og
hverjum Vestur-Islendingi er
kunnugt, dvaliS mestan hluta æfi
sinnar í Canada og Bandaríkjun-
um. Hann var námsmaSur mikill
• g góSum gáfum gæddur, en varS
aS brjótast upp námsbrekkuna
einn og á eigin spítur. Frá háskól-
aniim í Manitóba tók hann ein af
hæstu verSlaunum sem þar eru
veitt og eins viS Chicago-háskó!-
ann. Hann var og útlærSur lút-
ersikur prestur og gengdi prests-
verkum framan af, en lét samt
brátt af því. LagSi hann þá fyrfr
síg nám til undirbúnings háskóla-
kenslu, og aS því loknu starfaSi
hann sem háskólakennari í Io\va,
Illinois og Kansas.
SíSastliSiS ár varhonum úthlut-
aS kennai'a embætti viS Simp-
sons College í Indianola, Ind.; en
þá brást heilsan, og á miSjum
vetri varS hann aS segja af sér
emíbættinu og taka sér hvíld. En
frá námi gat hann aldrei snúiS
huga, og eftir aS hann lét af
kenslu, tók hann aS lesa undir
heimspekispróf, sem hann mUn
þegar hafa veriS reiSiibúinn aS
ganga undir, þegar hann lézt. Próf
Fjeldsted var rúmlega fertugur,
var skemtinn í hópi vina, og mann
kærleikur og velvild hans til ann-
ara var svo mikill, aS hann fékk
orS á sig fyrir; því ®r hans sakn-
aS af mörgum, ef til vill flestum
öSrum fremur af Vestur Islend-
ingum.
JarSarförin fer fram á miSviku-
daginn 15. þ. m. frá fyrstu lút.
kirkjunni íslenzku í Wpeg.
Þessi sorgarfregn um hiS svip-
lega lát próf. Fjeldsteds barst blaS
inu svo seint, aS æfisögu ágrip
hans meS mynd verSur aS bíSa
næsta blaSs.
CANADA
Fylkis-kosningin í Saskatche-
wan þ. 9. þ. m. fór þannig, aS
Martins-stjórnin situr viS völd enn
Henni hlotnaSist 42 sæti viS at-
kvæSatalninguna; óháSir náSu 1 3
sætum, íhaldsmenn 2, og verka-
menn 1. ÓkosiS er enn í 3 kjör-
dæmum, Tisdale, og fer sú 'kosn-
ing fram 23. júní Cumlberland og
I'sle a la Crosse. Hvenær þar verS-
ur kosiS er óákveSiS. Einn ráS-
herranna úr Martinsstjórninni
tapaSi, Hon. George Langley
fyrir George Cockburn úr flokki
óháSra. En svo er haldiS aS hann
eigi aS reyna sig í kjördæmunum
sem ókosiS er í. ForsætisráSherra
hlaut um 7000 meiri hluta atkv.
í Regina sjálfur, sem er mikiS.
Hon J. A. Maharg var kosinn
gagnsóknarlaust fyrir Morse kjör-
dæmiS. KvaS honum ætlaS em-
bæ'tti í Martins-stjórninni sem
AkuryrkjumálaráS'herra. Hann er
forseti Saskatdhewan Grain Grovr-
ers félagsins, og var sambands-
þingmaSur en sagSi af sér því em
bætti. Alls er tala þingmanna 63
í Sakatchewan fylki, og þar sem
stjórnin hefir 42 vissa og 2 eSa öll
sætin sem ókosiS er í aS líkind-
um, er hún æSi sterk í þinginu.
1 6 þingmannanna hlutu kosningu
gagnsóknarlaust. Úr tveimur pláss
um, Elrose og Thunder Creek, eru
ekki greinilegar fréttir komnar.Fer
hér á eftir listi er skýrir útkomuna
í hverju kjördæmi fyrir sig:
STJÓRNARSINNAR:
Bengough—. E. Gamlble
Canora—A. Hermanson.
Cutknife—W.H-Dodds.
Cannington—R.Douglas.
Francis—W.G.Robinson
Happyland—S. E. Morrey.
Hanley—E. R. Ketlheson
Kerrobert-—J.A.Dowd
Kinistino—J.R.Taylor.
Lumsden—W.J.Vancise.
Maple Creek—P.L.Hyde
Melfort—G.B.Johnston
Pelly—Mrs.Sarah K.Ramsland
Pipestone—W.J.Patterson
Pheasant Hills—J.A.Smith
Rosetovm—J.A.Wilson
Regina—Hon.W.M.Martin and
Col. J.A.Cross.
Saskatoon—Hon.A.P.MacNab.
Shellbrook—E. S. Clinch, 231
majority (incomplete)
Turtleford—A. B.Gemmell
Touchwood—J. M. Parker
Vonda—James Logan
Weyburn—Hon.C.M.Hamilton nú
Willowibunch—A.J.Hindle
Yorkton—T. A. Garry
Dr. M. B. Halldórsson.
Á mánudaginn kom Di'. Magnús B. Halldórsson heim úr ferS
sinni frá Boston, þar sem hann hefir setiÖ hiÖ mikla Iseknaþing er
þar hefir staðið yfir undanfarandi, og er hann sá eini læknir sem
þar vai' frá Canada fyrir vestan Ontai'io-fylkið. Læknaþing þetta
var ársþing “American Medical Association’” og samanstendur þ-'.ð
a£ öllum læknafélögum innan Bandaríkjanna og telur um 80.000
meðlimi og eru þeir allir læiknar.
Um 5000 mættu á þingi þessu og voi'u þcir frá öllum pörtum
Bandai'íkjanna, Austur-Canada og víðar að, frá öðrum löndum.
Meðal annara hélt Dr. Halldórsson þar fyrirlestur um hina
nýju uppgötvun sína viðvíkjandi lækningum á berklaveikinni (tu-
bercolosis) og var góður rómur gerður að.
Dr. Magnús B. Halldórssoii er fæddur á Úlfsstöðum í Loðmund-
arfirði í Norður-Múlasýslu á Islandi.
Foi'eldrar hans voru Björn Halldórsson og Hólmfríður Einars-
dóttir og fluttu þau með fjölskyldu sína vestur um haf þegai' Magnús
var orðinn 14 ára og settust að hjá Mountain í Í9lenzku bygðinni í
North Dakota og naut doktorinn þar fyrst alþýðuskólamentunai'.
Árið 1698 útskrifaðist hann af Manitoba háskólanum, tók síðan
próf í læknisfræði í Norður Dakota og byrjaði síðan að stunda
lælkningar í Henzel, N. D., þar sem hann dvaldi í þrjú og hálít ár.
Þar kvæntist hann og gekk að eiga ungfrú Olavíu Skaptason dóttir
séra Magnúsar Skaptasonar. Frá Hensel fluttist hann til Souris, N.D.
og dvaldi hann þar í fimtán og hálft ár unz hann fluttist til Winnipeg
1917.
Á meðan doktorinn dvaldi í SoUris uppgötvaði hann nýja aðferð
við lækningar á lungna sjúkdómum sem reyndust langtum fremri
öllu öðru sem áður þektist. Hann reyndi aðferð þessa með þeim
árangri að öll þau fimtán og hálft ár er ha^n dvaldi í Soui'is dó aðeins
einn maður fullorðinn og eitt barn af öllum þeim fjölda sem hans
I vitjaði við þanniglöguðum sjúkdómum. Árið 1916 hélt hann fyrir-
lestur Um þessa uppgötvun sína á læknaþingi í North Dakota og var
sá fyi'irlestur bæði sérprentaður og endurprentaður í fjölda læknis-
ritum. Annað rit lét hann prenta árið 1918 og var innihald þess
aðállega um hversu haga skyldi lækningum á hinni svo'kölluðu
lungnábólgu. Þriðja ritgerðin kom út í TherapeUtic Gazette í marz
í vor og kallar hann hana Chlorine as a Therapeutic Agent. Ritgerð
þessi hefir verið sérprentuð einnig, og svo var mikil eftirspUrn eftir
blaðinu sem hún kom í, að það varð að endurprenta það eintak þess.
Nú er doktoTinn að undirbúa bækling sem verSur fullkomnari en
nokkur hinna og verður hann með x-geisla myndum sem teknar hafa
verið af sjúklingum þeim sem hann hefir læknað og sýnir hann ástand
þeirra á mismunandi stigum veikinnar. Vér Islendingar etum fáir,
en því fer betur að prósentutala þeirra af okkur sem skara langt
fram úr öðrum, ei' há og fer alt af hækkandi og mun doktor Hall-
dórsson, ef honum endist aldur, leggja drjúgan skerf til að hækka
hana.
Þessi sæti hlaut Martins-stjórn-
in gagnsóknarlaust:
Arm River—G.AóScott
Battelford—A.D.Pickel
Cypress—H.T.Halvorson
Estevan—Robt. Dunbar
Humboldt—H.M.Therre3
Jack Fish Lake—D.M.Finlay-
son
Lloydminster—R.J.Gordon
Last Mountain—Hon.S.J.Latta
Moose Jaw Couty—Hon.C.A.
Dunning
Milestone—B. Larson
MorseJ. A. Maharg
North Qu’Appelle—J. G. Gar-
diner.
Notukeu—George Spence
Prince Al'bert—C.A.MacDon-
ald
Rosthern—Dr.J.M.Ulhrich
Salcoats—Dr. Sahimark
ÓHÁÐIR BÆNDUR:
Biggar—John Meikle
Gravelbourg—W.J. Cummings
Kind ersl ey W. A.Harvey
Moosomin—J.L.Salkeld
Redberry—'George Cookburn,
Saskatoon—-Harris Turner
Saskatoon County—C. Agar
South Qu’Appelle—D. H. Mc-
donald
Swift Current—D.J.Sykes
WadenaW.H.McKinnon
Wilkie—S. Bingham
Wolseley—George Bennett
Wynyard—George W. Robert-
son.
ÍHALDSMENN:
Moose Jaw—J. Pascoe
Souris—J. P. Gordon
VERKAMANNASINNI:
Moose Jaw—W.G.Bake:
ÓFRÉTT
Elrose and Thunder Creek
FRESTAÐ KOSNINGU:
Tisdale, Cumberland and Isle
a Lacrosse.
HLUTUR FLOKKANNA ALLS:
Stjórnarsinnar.............. 42
Óháðir...................... 13
lhaldsmenn................... 2
Verkamenn ................ 1
Ófrétt....................... 2
Frestað kosningu............. 3
Crerar leiðtogi bænda á sam-
bandsþinginu og formaður Grain
Growers félagsins, kom ti! Win-
nipeg á miðvikudaginn var; er er-
indi hans sagt 'hingað það, að
standa fyrir máli gagnvart Korn-
rannsóknarnefndinni er sambands
þingið skipaði, og sem þykist hafa
kærur á kornfélagið fyrir gerðir
þess í Fort William. Hafa blöðin
ensku gert talsvert veður úr því,
að nefnd þessi Ihafi ikomist að
fölsuðum gólfum eða botnum í
kornhlöðum félagsins þar, og
ýmsri óreiðu á sölu hveitis. Hiti
allmikill virðist vera að kvikna út
af þessu máli milli nefndarinnar
og kornfélagsins; hefir komfélag-
ið skammað dagblöðin fyrir að
bera þetta út og auglýsa það, eins
mikið og þau hafa gert. Enn sem
ko'mið er, er mál þetta órannsak-
að, en það mun þó innan skamms
koma fyrir rétt.
Nefnd manna fór á fund Dr.
Thornton’s mentamálaráðherra ný
lega til þess að tala um við hann
að lögleiða að meiri mentunar
væri krafist af kennurum en nú á
sér stað. Breytingin sem fram á
var farin er sú, að enginn kenn-
ari megi kenna sem ek'ki er útskrif-
aður úr 12 bekk, í stað 1 1 nú.
Og eftir því á að lengja tíma
"normar’-skóla kenzlunnar. 1
fyrra var erfitt að fá kennara, en
kvað nóg af þeim bjóðast.
Það þykir gott tækifæri til ao
velja úr og veita þeim beztu kenzl
una.
Það hefir allmikill litur verið
sýndur á því á meðal ensku kirkn-
anna í Canada að koma á sam-
einingu þeirra á milli Presbyterar,
methodistar og congregatonalistar
hafa á ársfundum kirkna sinna
sameiningu með miklum meiri
hluta atkvæða. Það virðist sem
þær ætli nú að fara að hlúa að og
vernda boð drottins um það, að
það skuli vera "ein hjörð og einn
hirðir,” en þær hafa til þessa bar-
ist fyrir sér-tilveru sinni vegna þess
að þær skoðuðu það sáluhjálpar-
atriði og hafa kent það. Það er
gaman að börnunum þegar þau
fara að sjá!
Lögmenn sem tekið hafa að sér
málið fyrir hönd kornkaupa-félag-
anna, til þess að verja þau fyrir
því sem korn rannsóknarnefndin
ber á þau, segja að sambands-
stjórnin hafi ekkert vald haft til
þess að skipa þessa nefnd eða j
rannsókn. Það eru hérumbil öll
kornkaupafélög og kornkaupmenn
að einhverju í augum rannsóknar-
nefndarinnar brotleg að meira eða
minna leyti um óreiðu og gróða-
frekju, og þau ætla víst að bera
það á bak aftur með þessu, að
segja nefndina ólöglega skipaða,
sem fann út klækina.
Heimilisréttarleyfi voru 265
veitt síðast liðinn mánuð; yfir
sama mánuð í fyrra voru þau 63
Verkamenn á járnbrautum í
Canada hafa sent menn fyrir sína
hönd til Montreal til þess að semja
um kaup og vinnuskilyrði á næsta
ári við járnbrauta-eigendur, fara
vinnuveitendur fram á 12 %
launalækkun; samningar allir í
þessa ált á milh verkamanna og
eigenda járnbrauta, eru senn úr
gildi, og verður þessvegna að
semja aðra nýja.
Skógareldur mikill gaus upp í
Cumberland county í Nova Scotia
nýlega. Eyðilagðist þar um 800,
000 fet af unnum við og sögunar-
trjábolum (logs). I St. Margaret
brann knþólík íkirkja ásamt prest-
setrinu og eitt eða tvö íbúðarhús;
kirkjan var metin $25.000
John H. Stewart, fyrsiti bóndinn
sem kom fyrir rétt korneftirlits-
nefndar stjórnarinnar í Lethbridge
bar það, að bændur yfirleitt fengu
ekkert svipað því fyrir kornvöru
sína, sem kornkaupmennirnir; fyr-
ir korn af 4000 ekrum sem hann
seldi, kvaðst hann hafa fengið
$1.03 minna en markaðsverð fyr-
ir hvert búshel. Annar bóndi, Ern-
est Oxland, kvað fyriikomulagið
á kornsölu óhæft; sagði þá sem
fyrstir yrðu til að þreskja fá hærra
verð en þá er seinna kæmu því
við, sem leiddi til ósamlyndis og
fjandskapar á milli kornræktar-
bænda. Rannsóknarnefndin virð-
ist hafa átt erindi á fjörurnar.
Fimm vagnhlöss af gripum voru
nýlega send frá fylkisbúinu í
Saskatchewan til Englands; voru
það alt valdir grrpir og eiga þeir
að vera sýnishom af skepnum
þeim er Canada æskir að senda
þangað.
Talsímastöðvar (exchange)
á að byggja eða setja upp í Sel-
kirk, Swan River og Morris bráð-
lega. Sá er verkið er falið á hend-
ur er George McLeod frá Winni-
peg. Hver stöð mun kosta um
$9,000.
Fjórtán íveruhúsa byggingar-
leyfi voru tekin út síðastliðna viku
í Winnipeg.
BANDARIKIN
Efri málstofan í Washington
samþykti í einuhljóði tillögai sena-j
tor Borah um að ráðstefna yrði
: ’naldin meðal stórþjóðanna um af-
j nám hernaðar útbúnings þeirra á
; meðal.
1
Kosnir hafa verið í nefnd til að (
ákvarða leyfilega tölu innflytjenda
frá hverju landi, þeir C. E. Hugh: r
Herbert Hoover og John Davis.
Eftir nýútkomnri reglugerð, er
læknum veitt leyfi til að gefa for-
skriít til vínkaupa, eins oft og
eins margra og þeir álýta nauð-
syn tíl bera.
Framhald frétta á 5. síðu.