Heimskringla - 03.01.1923, Síða 1

Scndií eftir verBlista til
Koynl Crown Sonie lt«.
654 Main St.. Winnlpeg^
Verðlaun
gefin
fyrir
Coupons
og
umbúðir
Verðlaun
gefin
fyrir
Coupons
og
umbúðir
SendiS eftir verBlista tl)
Kojnl Cronn Sonp Ltd.
654 Main St„ Wlnnipeir
XXXVII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 3. JANOAR 1923.
NÚMER 14
Nyár.
Nýár! Hvílíkt orð í alda straumi,
Upphvatning til nýrri og fegri starfa.
Stígur upp af óska-landsins ströndum
eins og blómkrýnd gyðja goðum borin,
eða engilbarnsmynd blíð og fögur
bjarmar af augum ástar-ýlur mildur;
andi drottins 'býr í 'hverri hreyfing,
eilífðar djúpur, himinhár og rúmur.
Leiddu okkur, engilbarnið unga,
ástmilt fram úr 'heljarslóðar-myrkn;
sláðu töfrasprota á hjarnköld 'hjörtu,
helvítis úr viðjum svo þau losni;
láttu Fáfnis lundarfarið bráðna,
léttu gullsins byrði’ af manna sálum,
gef ireim milda hönd fyrir hnefaréttinn,
hrærðu strengi mannúðar til lífsins.
Hvað er auður, of mikii! til gæða?
Einkis virði, þrældómssmánarhelsi —
miðstöðin í djöfla'vélaverzlun,
villidýrið grimt og óseðjandi,
þrandurinn í þurfamannsms götu,
þorsti eftir smælingjanna blóði,
vargurinn í véum siðmenningar,
vagl á auga sannleikans og frélsis.
Speki lífsins áldrei gullið átti,
öll hin dýpri kom frá, snauðum, smáum,
þeim, sem máttu hvergi höfði þreyttu
halla að, — en refar eiga holur —,
frá þeim, sem að bálsins logar brendu,
barðir voru grjóti alt til Heljar
og í krossins kvalafulla dauða
kölluðu fyrirgefning yfir heiminn.
Nýárs-barn! Til þeirrar lífsins Iindar
» leiddu okkur fram í drottins nafni,
til að sjá 'þar sjálfs vors mynd í skuggsjá
sannleikans, hins eina varanlega.
Stöndum við, þótt hriikkur, blakkir blettir
breytt hafi guðsmynd vorri í ánauðg gerfi.
Snúum ekki heim fyr en heilaga friðinn
höfum fengið, ivið drottins náðar hjarta.
Þá er von, að veröld okkar batni,
verði meir af hluttekning með smáum,
þessum særðu sorgar-tára börnum,
sem að hljótt í einrúminu gráta.
Nýja ár! Vér strengjum heit í hjarta,
heit um það að vakna til að lifa;
tökum guð til vitnis, að vér viljum
votri jörð í himnaríki breyta.
Geislabjarta, alt sjáandi auga,
undir þ>ínu Ijósi veg oss bentu,
þangað, sem að þörfin krefur mesta,
þar sem myrkrið svartast er og kaldast;
gerðu okkur skygna, ákörunglynda,
skyldu og ábyrgð legðu oss á herðar,
kendu okkur lífsins lög þín eilíf,
Iífs og dauða sigurvegurinn eini.
Jón Jónatansson.
Canada.
Fyrsta stjórnarár Kings.
fci.l. föstudag hafði Kingstjórnin
setið eitt ár við völd. Hún tók við
embætti 29. desember 1921. Sendu
vinir stjórnarinnar forsætisráð-
herra King heillaóskir benna dag
og væntu þess, að hann og ráðu-
neyti hans mættu lengi með völd-
in fara.
King lýsti ánægju sinni yfir því,
hve samvinna ráðuneytisins hefði
verið góð og friðsöm. Hann áleit
og hagur iandsins hefði að ýmsm
hatnað á fyrsta stjórnarári sínu,
þó sumum finnist kanske þurfa
smásjár við til þess að koma auga
á þann heilsubata.
Þá var honum það einnig gleði-
fifni, að flokkur hans yrði sterkari
á næsta þingi en í fyrra, þar sem 2
bændaflokksmenn hefðu lýst því
yfir, að þeir ætiuðu að yfirgefa
''tlokkinn, sem hefði komið iþeim
upp í þingsætin, en gerast fylgis-
menn stjórnarinnar. Er auðvitað
kott til þess að vita fyrir King, þvf
það styrkir flokk hans á þinginu.
En fátt er ]>að, sem “Jubilee”-fögn-
uð eykur, ef það er nú orðið á-
nægjuefni, að fulltrúar fólksins
svíki jiað, eins.og þessir þingmenn
hafa gert. Annar þessara þing-
manna, er liðhlaupari hefir gerst,
er W. .T. Hammel frá Muskoka;
hann var kosinn sem bændafull-
trúi. Hinn er ,T. Binnett frá Pres-
colt-kjördæmi, einnig kosinn sem
bændaþingmaður.
• Þx'gai- Jtingið kemur saman verð-
ur þingmannatala fiokkanna því
jiannig: IJberalar 118, bændasinn
ar 04, conservatívar 50, verkamanna-
sinnar 2. Stjórnin hefir þá tvo,
auk þingforseta, fram yfir alla and-
s'æðinga sína til samans í þingina
Bílaskattur.
Nefnd frá bílasölum í ðlanitoba
fór s. I. fimtudag á fund fylkis-
stjómarinnar, sem um það leyti
var að íhuga fyrirkomulagið á
skatti á bílum, og beiddist þess, að
skattar yrðu ekki hækkaðir á þeim.
Formaður þessarar nefndar var Sir
Rodmond Roblin.
Manitobaþingið.
Fylkisþingið kemur vanalega
saman ]mnn 11. janúar. Dálítil
breyting er sagt að vei'ði á þessu j
í ár, og að frestað verði að setja
það þar til ]>ann 18. þ. m. Ástæð-
an fyrir því er sú, að bændafund-
urinn í Brandon stendur yfir þessa
byrjunarviku þingsins, og er óum-
flýjanlegt fyrir marga af bænda-
þingtnönnunum að vera þar. Auk ;
þess er búist við, að einhverjir af
ráðherrunum verði beðnir að hafa
þar ræður. Fyrir fundi þessum
i liggur mjög mikilsvert mál — korn-
j nefndarmálið — til endanlegs úr-
i skurðar, að því er ]>etta fylki i
I snertir.
Giftir- menn atvinnulausir.
1 AVinniireg eru yfir 400 giftir j
menn atvinnulausir, sein eru' með
öllu ósjálflijarga. Hált bæjarráðið
: fund iheð sambandsþingmönnum i
héðan s.l. föstudag og var ákveðið j
að Jeita til sambandsstjórnarinnar
til styrktar þeiin. Hafði slfkt áð-
ur verið gert, en .stjórnin þá dauf-j
heyrst við því. f hverri fjölskyldu
þessara vinnulausu manna eru 4, |
svo alls er talan, sem veita þarf
s'tuðning, 1600 manns.
H. B. brautin.
Umtal hefir taksvert orðið um1
það nýlega, að nauðsyn bæri til að j
fullgera H. B. brautina frá Le Pas !
og norður að Hudsons flóa sem
ailra fyrst. Er mælt að þeir, sem i
mestan álmga liafa fyrir þvl, að •
brautin verði fullgerð, ætii að l
rannsaka sem ítarlegast allar á-
stæður fyrir því og leggja það svo
fyrir næsta sambandsþing.
$1000 sekt.
E. L. Drewry félagið í Winnipeg j
var nýlega dæmt af Noble dómara
i til ]>ess að borga $1000 fyrir vín-
j. bannslagabrot. Drewry fór með
málið fyrir áfrýjunarréttinn, en þar j
i var því kastað út s.l. viku. Er fyrsti
j dómurinn því gildanSi.
Drengjaþingift.
“Manitoba Boys Work” nefndin .
hefir komið ]>ví til leiðar, að hér í
fylkinu er nú i fyrsta sinni háð
drengjaþing, ]>. e. drengir eru út j
; um liin ýmsu kjördæmi kosnir og j
sendir á þing. Þetta fyrsta drengja j
j þing stendur nú yfir hérT bænum. j
Tlafa þeir þinghúsið til þess að
starfa í og fer alt fram hjá litlu
þingmönnunum sem hjá hinum
i fuilorðnu. Drengirnir kjósa fylkis-
! stjóia, flokksleiðtoga þingforseta
t;. s. frv., setja þing og taka svo til
starfa eins og Jög gera ráð fyrir á
öllum þingum. Flestir drengjanna
eru um 15 ára aldur og eru því
| færir um -að tala talsvert. Hafa
í þeir rifist um ýms mál, eins og t. d.
í kjörgengi þingmanna sinna og at-
j kvæðisrétt almennings (þ. e.
drengjah Vildu sumir aðeins gefa 5
þeim unglingum atkvæðisrétt, er j
tilheyrðu vissum félögum. Einn j
þingmanna bar upp tillögu um að
j lcenna sund í skólum, og heföi
! margur fullorðinn mátt vera upp
j með sér af þeirri uppástungu. Fylk
j isstjóri Aiki-ns og forsætisráðherra
j Bracken hafa boðið litlu þing-
j mennina velkomna, og yfirleitt hef-
ir þeim verið tekið hið bezta og
I leiðbeint. Detta er vel til fundið
j og hefir eflaust nokkur mentandi
i áhrif í för íneð sér fyrir drengina.
Verkamenn sameinast.
Eins og kunnugt er hafa verka-
j mannafélagsskapirnir hér verið
j tvístraðir og alls ckki unnið saman
! s.l. 2 ár. Um það leyti sem verkfall-
ið mikla varð hér í Winnipeg, neit-
aði Trades and Labor Council, g
allir þeir félagsskapir er honuvi
f’ylgdu, að viðurkenna J. F. Dixon
fulltrúa sinn á l>inginu, en Dixon
var ]>á formaður Independent La-
bor flokksins. Nú hefir bæði Dom-
inion Lat)oi' flokkurinn og Trades
and Labor Council aitur tekið
höndum saman við Independent
Labor flokkinn, og er nú Dixon því
leiðtagi allra þessara verkamanna-
samtaka. Þetta var eitt liið ]>arf-
asta spor, sem verkamannasamtök-
in gátu stígið, að brúa þannig haf-
ið, sem á milli þeirra varð fyrir 2
árum. Tndependent Labor flokkur-
inn hefir reynst svo vinsæll og sig-
ursæll, að liann hefir á þessum
tíma undir leiðsögn Dixons áunnið
sér mjög mikið 'traust og alþýðu-
fylgi. Sigrar hans hafa verið ótrú-
lcga miklir á síðustu tímum, l>rátt
fyrir innbyrðis sundrungina, og
eiga eflaust eftir að sjást betur,
])egar verkalýðurinn stendur «am-
einaður.
Kemur heim um jólin.
Maður að nafni ^lbert Thomp- ^
son, sem í herinn gekk á fyrstu
stríðsárunum og heima átti í Ox-
ford, Cumberland County í Nova
Scotia, var sagður dáinn af sárum
í hernum fyrir nokkrum árum. —
Hann var ógiftur en átti foreldra
á lffi, sem hörmuðu hann mjög. —
Nú rétt fyrir Jólin kemur liann
heill á húfi lieim til foreldra sinna.
Eins og geta má nærri, liafði sá at-
burður mikinn óvæntan fögnuð í
för með sér fyriis foreldrana. Flkki
er getið, hvernig á því stóð, að son-
tii' þeirra iét ]>au ckki vita fyrri aö
lu nn væri á iífi.
i
Bannlagabrot.
Yfir árið 1922 tók Manitobafylki
inn $78,935.65 fyrir brot á vínbanns-
lögunum.
Sambandsþingið.
Dað kemur sainan 81. janúar. Er j
mælt að ærið starf liggi fyrir því,1
liæði mikið óafgreitt af gömlum
málum, svo sem bankamálið og
frumvarpið um þingmannatölu I
fylkjanna og svo nokkur ný mál,!
sem á prjónunum kváðu vera.
--------xx-------
Bandaríkin.
Þjóöeign kolanámanna.
lJað hefir verið stungið upp á
því við kolanefnd Bandaríkja-
stjórnatinnar, að hún leggi nú þeg
ar fyrir þingið í Washingtön frum-
varp um kaui) á öllttm kolanámu-
rekstri í Bandaríkjunum, geri með j
öðrum orðum kolareksturinn að I
þjóðeign. Vel'ðið, sem áætlað er,
að stjómin þurfi að borga fyrir
þetta, er $4,500,000,000. Einnig er
gert ráð fyrir, að sérstaka stjórnar-
deild þurfi að stofna. sern um
]>enna iðnrekstur annast.
Aldrei betra samkomulag.
llarvev sendiherra Bandaríkj-
*
antia á Bretlandi er nú staddur íj
New York. Segir hann Breta vera j
að ráðgera að borga Bandarikjun-
um aliar skuldir sínar bráðlega.
Ennfremur segir hann samhug
landanna aldrei ltafa verið betri en
nú. Bretar skoði Bandaríkjaþjóð
ina sinn bezta vin og sýni það bæði
í orðum og athöfnuin.
Bíla- og dráttarvélasala Fords.
S.l. nóvember er sagt að Henry
Ford hafi • gert meiri umsetningu
en nokkru sinni fyr á einum mán-
uði. Hanti seldi 106,327 bíla og
dráttarvélar yfir mánuðinn. Hann
liafði mest selt áður 100,000 á mán-
uði. Yfir 11 mánuði af s.l. ári hef-
ir hann selt 1,200,000 bíla og drátt-
arvélar.
Piano Wagners.
Piano Richards Wagners söng-;
lagasmiðsins heimsfræga. var ný-
lega sent frá Hamborg til New5
York. Bandarískur auðmaður
kpypti ]>að. Wagner var gefið l>að
af Lúðvík konungi í Bayern. Er
sagt að. Wagner hafi samið mörg af
sínutn meistaralegu lögum á það.
Hljóðfærið er gamaldags að gerð,
en er auðvitað vegna þess, er átti
það, eitt af dýrustu píanóum í
heimi. Verðsins er ekki getið.
---------------xx----------
Bretland.
“Titlar' að verða “úrelt þing”.
Eins og kunnugt er hefir brezku I
þjóðinni í heild sinni ekki þótt
tnikið koma til fyrirkomulagsins,
sem á því er á Englandi, að gefa
mönnum nafnbætur og tilla þeim j
síðan i æðstu stöður í landinu,
eins og t, d. lávörðunum í efri mál-
stofuna o . s. frv. Nafnbótum þess-
um liafa forsætisráðherrarnir býtt
út úr itnefa til pólitískra vina
sinna og fylgismanna, og stundum
ltafa auðmennirnir blátt áfram
keypt l>ær fyrir i>eninga, eða lagt
stjórninni svo og svo mikið fé í
hendur og verið svo umbunað á
þenna liátt, að titla þá. Nú nýver-
ið var stjórnin knúð til að láta
konunglega nefnd rannsaka ]>etta
efni. Hefir nefndin loUul verki og
leggur til, aö tilar eða nafnbætur
séu engtim veittar fyrir flokks-
fylgi né fyrir te. Verða þessar
broytingartillögur eflaust teknar
til greina og mun þykja nokkur
bót að þeim. En Artlmr Hender-
son leiðtogi verkamanna heldur
annað. Þykir honum nefndin itafa
gengið of skamt í breytingatillög-
uin sínum. Harm álítur nauðsyn-
legt til þess að bæta úr skák, að j
taka valdið af forsætisráðherra til .
l>ess að veita nafnbæturnar. Kem-
ni' það atriði eflaust til greina við j
umræðurnar um þetta mál í þing-1
inu. Er mæit, að jumum, sem von-
in um titla liafði vaknað hjá, litist j
ekki á þessar aðfarir.
í perlulcit.
Oft hefir ]>að verið borið út, að
prinsinn af Wales væri í þann veg-
inn að trúlofast. Hefir drotningar-
eftiið stundum verið nefpt með
nafni. En eir.s og oft vill verða
með trúlofunarsögur, hafa þær
ekki reynst sannar. Nú er ]>ó hald-
ið fram, að prinsinn sé trúlofaður.
Það sem skýran vott þykir bera j
uni það er aö liann ei; byrjaður á |
perluleitinni. En það tíðkast á
meðal tigins fólks, að brúðgumarn ,
ir gefi konuefnum sínum festi úr'
perlum. sem ekki var áðu- gerð.
heldur safna þeir perhinum’^saman
og gera festina sjálfir. Áður en \
Lasaille giftist systur prinsins, vav j
liann um alt í perluleit. Sama gerði j
prinsinn af Carol. Hann ferðaðist
bara um alla Evrópu í perluleit. Og
nú er prinsinn af Wales farinn af
stað. Það’ er þvi vist, að hann er
trúlofaður. En liverri? Það veit
enginn enn]>á. Menn þora varla að
geta neinnar. Það liefir svo oft 1
mishepnast áðttr. T. d. var einu j
sinni sagt, að drotningarefni Eng- j
iands væri Miss Edwina Ashley,
dóttir eins mesta auðmanns á Eng j
landi, en svo giftist hún Louis
Mountbatten lávarði. Nú eru marg j
ir þeirrar skoðunar, að drótningar- j
efnið sé Lady Mary Cambridge,
ein auðugasta stúlka Englánds. Að
minsta kosti segja þeir, er þessu
halda fram, að prinsinn hafi dans-
að 6 tóusprengi (fox trot) við hana
í rennu í giftingarveizlu systur
hans. En enginn getur þö sagt
enn íneð vissu, hver hljóta muni
drotningarstól Bretlands.
I
Nýársheiisan.
Kom blessað með birtuna og ylinn
þú blíðasta 'himinsins ljós,
að Nerðir af skepnunni skilinn,
svo skilyrði fái hver rós
að vaxa til gagns og til gleði
með guðlegum lifandi kraft;
því ljósið þeim lífsmörkum réði,
sem losa hvert einasta haft.
Þú heldur á hækkandi sólu
í hendinni, nýbyrjað ár;
svo koma þeir aílir, sem kólu,
með kvaiafull, holdfúa sár.
Þeir leita þín, ljósgeislinn biíði,
að lækna sín stundlegu mein;
með vorinu hverfur sá kvíði,
þann kraft hefir vorsólin ein.
Eg geng móti árinu glaður,
mig gleður hin hækkandi sól;
eg óska h<ver einasti maður
sér eigi hin ljósbjörtu skjól;
því alt, sem að göfgar og gleður,
það gefur þér andlegan þrótt,
og blómum á brautina hleður,
svo björt verði síðasta nótt.
Sigurður Jóhannsson.
Þrjár ekkjudrotningar.
Það var lieldur en ekki drotn-
ingakont ttm jólin á Englandi. Þar
voru þrjár ekkjudrotningar saman
kormiar. I.ovisa frá Danmörku,
ekkjan eftir Friðrik konung VIII..
er dó 1912, og María Feodorovna
frá Rússlandi, ekkjan eftir Alex-
ander TfT., sem dó 1894 heimsóttu
AÍexöndru ekkjudrotningu Ját-
varðar konungs VII. María og Al-
exandra eru systur og Lovisa er
mágkona l>eirra. Allar eru þær
hnígnar að aldri eða yfir sjötugt,
en þó æði ernar, nema María, enda
hefir hún mest reynt. Nikulás
Rússakeisari, sem í byltingunnl
rússnesku 1918 var tekinn af IPi,
var sonur hennar, og féll henni
líllát hans mjög þuhgt. Sjálf he'ir
hún verið í Danmörkti s.l. 2 ár. Það
er sagt svo sjaldgæft að þ“jár
ekkjudrotningar komi saman, að
nienn rekur e,kki minni til, að það
hafi áður átt sér stað.
FriSarfundur.
Lýðveldissinnarnir írsku hafa
sent Cosgrave stjórnarformanni
fríríkisins bréf þess efnis, að hanr*
kalli til friðarfundar á Suður-
frlandi. Cosgrave hefir svarað því
til, að ef að lýðveldissinnar hafi í
huga að setnja frið á grundvelíi
írsk-ensktt samninganna, sé hann
fús til að efna til fundarins.
Önnur lönd.
Lausannefundurinn.
Síðustu fréttir af Lausannefund-
inum eru ]>ær, að Tyrkir gerðu til-
kall til algerðra umráða yfir öllum
Tyrkjalöndum í Asíu, þar með tal-
in Mesopotamía með öllum sínum
olíulindum. Bretar neituðu strax
að gefa sitt samþykki tii þess og
eru Frakkar og Chi]d Bandaríkja-
fulltrúi með Bretum í því máli. En
við þetta situr nú sem stendur, og
tekst vel til, ef fundurinn strandar
ekki á þessu.
Ófriðlegar horfur.
Sagt er að Tyrkir séu að smala
| saman her sfnum í Litlu-Asíu til
þess að vera reiðubúnir ef ekki
verði af sættum á Lausannefund-
inum. Einnig eru Bretar að halda
Miðjarðarhafsflota sínum inn í
Dardanellasundin. Þá hafa og
Grikkir dregið saman her sinn til
þess að hjálpa til að hrekja Tyrki
burt úr Constantínópel, ef tæki-
færi gefst til þess.