Heimskringla - 03.01.1923, Blaðsíða 2

2. BLAÐSIÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 3. JANÚAR, 1923
Skáldamálin nýju.
Rúmra átta dálka grein ritar Jón
Einarsson í jólablað Lögbergs, til að
fræða IsJendinga á þvi, hverjir séu
skáld og hverjir ekki. F.ru þetta að-
almáttarviðir skáldskapai ins, að hans
áliti:
1) Söngur eða hljómlist eru skáld-
skap svo samfara, að það. sem ekki
er hægt að syngja lýtalaust, er 'kki
skáldskapur.
Ekki sjáum vér, hvort J. E. á hér
eingöngu við bundið mál (kvæði,
sálma, rímur, vísur) eða allan skáld-
skap, bundinn og óbundinn (sögur t.
d.). En ef að það er skoðun J. E.,
að sögur séu ekki skáldskapur vegna
þass að þær verða ekki sungnar, þá
verða að líkindum einhverjir ósam-
mála höfundi nýju skáildamálanna.
T. d. var kveðið á einu mesta niður-
lægingatímabili íslands: “Island far-
sælda frón'!” Það mátti á þeim tima
kalla slíkt eina hina mestu skálda-
lýgi. En þegar fyrir trúna á þá lýgi
fór nú aftur að birta yfir Islandi,
hvað er þá að segja um það sem
skaldalygi? Þá er það alt í einu orð-
inn þjóðinni heilagur sannleikur. —
Nei, J. E. fer á hundavaði þarna í
sínum nýju skáldskaparmálum, eins
og þegar hann heldur, að alt, sem
ekki verður sungið, sé ekki vit eða
skáldskapur.
5) Þá koma vestur-íslenzku skáld-
in til dóms og álits, eftir að sköpum
skáldamálanna er lokið.
Ef eg skil J. E. rétt, álitur hann
Stephan G. hvorki listaskáld.né efn-
isríkt eða viturt skáld. Samt virðist
honum hann eiga eitthvert skálda-
Ef einnig á að dæma allan skáldskap sæti- I’ó að J. E. væri nú búinn að
í bundnu máli, sem engin lög eru enn segja, að sá sem ekki kynni að velja
samin við, rugl og lítilsverðan sem ! efni, að ekki sé talað um meðferð
skáldskap. þá mun og mörgum finn- i þess, gæti ekki heitið skáld, þá samt
ast skörin færast upp í bekkinn. Mörg ' finst honum samvizkulaust, að della
af kjarnorðustu kvæðum og sem mik- ! honum ekki einhversstaðar niður á
ið af djúpviti felst í, hafa ekki enn skáldaskrána! Rífur hann þar strax
orðið fyrir þvi láni, að vera sungin. j sjálfur niður skáldareglurnar/ sem
T. d. eru ekki Bólu-Hjálmars kvæði hann hafði samið fyrir jólablað Lög-
sungin svo teljandi sé. En þau skoð- ' bergs, og ætlaði að liðsinna komandi
ar J. E., bæði þess vegna og hins aö íslenzkum skáldalýð með ! Hún er
þau eru ádeilukvæði, ekki skáldskap.! annars auma kendin þessi samvizka,
Þó þau geymi í sér vo traust og að rífa þannig um hæ! það, sem bygt
óspilt islenzkt mál, að kennari einn var til þess að standa um aldur' og
við mentaskólann heima og skáld,' *fi. Skáldskapur Stephans G. stend-
ráðlagði nemendum s:num að skóla- »r þá •'óbrotgjarn i bragartúni", eft-
göngunni lokinni, að l'ta i kvæði >r að hin nýju sérvitringsskáldskapar
Bólu-Hjálmars, ti! þess að styrkja mál J. E. eru hrunin i rústir. Svona
sig i islenzku og kynnast traustri fer það stundum, þegar stúlparnir
skálds>kapar framsetningu, þá er það dómgreind rftanna er maðksmogin.
samt vafasamt í augum J. F... að Óaðfinnanlegasta skáldið vestan
skáHdskapur Bólu-Hjálmars hafi átt hafs er séra Jónas A. Sigurðsson, að
nokkurt erindi í heiminn. Og hið dómi J. E. Við horðum eflaust merg-
sama er að segja um sum — ojæja, inn úr skáldalegg hans, þegar kvæða-
ekki nema sum þó — kvæði Krist- bók hans er komin út. En með því,
jáns Jónssonar i augum J. E.. Sá að hún er nú ekki komin, getum við
gerir heiminum ekkert gagn, sem ekki enn >att anda vorn af honuni.
yrkir gott ádeilukvæði. J. E. álítur Það brýtur enginn bein til mergjar,
þau spillandi. A meðan mennirnir áður en skepnan er rsköpuð sem lær-
eru ekki englum likari en þeir eru leggurinn er af.
enn, og breytni 'þeirra, munu margir Sanngjarnastur er J. E. i garð
skoða ádei'lukvæðin eiga erindi til í>. }>. i>. Það, sem hann segir um
mannanna. Ádeiluskáldskapurinn er hann sem viturt skáld, er sannleikur.
oft bezti hreinsunareldurinn. Þegar ^ Oss hefir oft furðað á því, hvers
hann er skörp lýsing á ástandinu, vegna Þ. Þ. Þ. er ekki viðurkendari
skýrist efnið ssvo, að ekki verður um en hann er. Kvæði hans' eru vel
það vilzt. Þess vegna mun það einn- ■ hugsuð og fallega sögð. Þ. Þ. Þ. er
ig eiga sér stað, sem J. E. fettir fing- víðsýnn og laus við flokkarig meT>
ur út i, að fólk hallast yfirleitt að öl 1 tx í kvæðum sínum. Ef hann
ádeiluskálldskap. Hann er glöggur, bergður upp mynd af þvi, sem aflaga
raunverulegur og færir því betur fer ; þjóðtélaginu, tekur hann heild-
heim sanninn um efnið, en nteinleysis ;na fyrir, en ekki einstaka menn eða
og andleysis lofgerðasöngsvælið, sem stofnanir, og smíðar úr því persónu-
hjá svo mörgurn kveðtir við. Þegar gerving. sem hann vantar að tekið sé
ekkert er að hjá okkur, þá virðist eftlr. Það sannar bæði, að I>. Þ. Þ.
mér fyrst kominn tími til að kyrja er stórskáld og að hann er hafinn
ekkert nema þá siingva. Það er því lipp yfir hreppakrit.
ekki af blindni eða skamsyni folks, p.n svo barnalega ferst L F,. að
að kvæði þessara manna eru góð og segja þetta. sem er hið sarinasta i
gild \rara t augum þess. Það er af grein hans, að hann gerir það að skil-
síngirnisblandinni sérvizku T. E. yrði um leið. að Stephan G. sé nídd-
sjálfs, að honunt finst það. nr. Menn þessir eru vinir og meta
2) J. E. segir, að skáldskapur og hvor annan mjög mikils. Og þeir eru
skaldlist séu sitthvað. Lfnið, er háðir svo stórir rnenn, að þeir geta
skáldið velur, er skáldskapur, en ekki annað en álitið þenna saman-
kvæðið — myndin af því er skáld- httrð á sér, sem á engu er bygðttr,
list, segir hann. Og á þessu er eng- atinað en með öllu óviðeigandi. Þeir
inn munur gerður vegna vanþekk- nnna hvof öðrum sinna kosta sem
ingar, og J. F,. virðist falla i stafi út ská!d, eins og eg hygg Islendinga
honum fyrst og fremst, að benda
skáldunum á nýjar og betri reglur ti!
þess að fylgja > skáldskapnum eftir-
leiðis. Enda var J. E. svo Iangt frá
því að vera fær um það. Það, sem
Stðast skýtur upp úr grein hans, er
í raun og veru driffjöðrin í ritsmíð
hans, þó hann sé að reyna að láta lít-
ið á þvi bera, að það sé nú aðalefni
greinarinnar. Eins og hjá feimnum
krakka bryddir fyrst á því hjá hon-
um, að skiftar skoðanir hafi átt sér
stað um það, að kvæði eitt sérstakt
eftir Stephan G., sem birt var í
Tímariti Þjóðræknisfélagsins, hafi
átt þar heima. Þeir Lárus Guð-
mundsson og Sigurbjörn Sigurjóns-
son hafi réttilega verið þeirrar skoð-
unar, að kvæðið ætti þar ekki heima.
Og úr því að slíkt hafi hent sig, að
þessir menn hafi fundið hvöt hjá sér
til að amast við þessu, sé affarasæl-
ast að skifta um ritstjórn við Tíma-
ritið. Og á 'þessu endar þessi 8 eða
9 dálka vaðall — skáldskaparmála-
blaðran springur þar.
Ojæja, Jón minn-sæll. Núverandi
ritstjóri Tímaritsins er eftir þinni
hyggjn ekki eins fær nm að dæma
um það, sem í ritið fer, og L. G. og
S. S. Og vegna þess, að þeir eru
1 óánægðir, skoðar þú sjálf sagt að
! skifta um ritstjórn. Ekki þarf þó að
I taka neitt tillit til hinna er svarað ]engj sifian.
hafa þessum ‘herrum og hafa þeir Hann yar enn stofnandi nokkurra
þó haft eins mikið til síns máls og b]aSa Qg útgefandi um hríð ýmissa
þeir. Þú stígur ekki í vit dómgreind- j rita er ejgj van9t til {é ne fyigi að
arinnar eða sanngirninnar í þessari j ,engra Hfs yrS; ailRi8. _ En öll
grein þinni eins og reynt hefir ver- ))era þau mej'ra efia minna vitni um
ið að benda á hér að framan. En
diktssyni í ágústmánuði 1902. Gerö-
ist hann ábyrgðarmaður blaðsins
"Landvarnar”, er út kom úr nýári
1903, og ritstjóri þess með Einari
Benediktssyni og Benedikt Sveins-
syni. Var það upphaf flokks þess,
er siðar varð nafnkunnur i landinu.
Þá stofnaði hann einn blaðið
"L'nga Island” öndvert árið 1905.
Var Lárus skáld Sigurjónsson rit-
stjúri blaðsins fyrsta árið, inn hæf-
asti maður, en síðar Einar sjálfur um
fimni ár. uns hann seldi Helga Val-
tssyni. — “Unga Island” hlaut þegar
vinsældir, enda var það fróðlegt og
fjölbreytt að efni, vandað mjög til
þess að öllu og bar vitni að verð-
leikum um ritstjóra og útgefanda.
Árið 1910, inn 14. dag desember-
mánaðar, tók F.inar að gefa út dag-
blaðið "Visi”, fyrsta dagblað á Is-
landi, er því nafni getur nefnzt (þrátt
fyrir lítilsháttar tilraunir áður, er
i brátt féllu um koll). Vann hann
blaðinu furðumikið gengi, félítill og
fáliða; gekst það vel við undir
stjórn hans. En þá er vandræði tóku
að rísa af heimsstyrjöldinni seldi
hann blaðið Gunnari lögfræðingi
Sigurðssyni frá Selalæk.
Hann lagði mikla alúð við blöð
þessi, einkum Unga Island, og vann
þeim þá hylli, er þau hafa notið
lengi getur vont versnað. Og þessi
siðasta staðhæfing þín er rétt kölluð
kóróna á allri þessari löngu vitleysu
þinni. Það er næstum aðdáunarvert,
svo klaufalega sem þér hefir tekist
að draga greinarómynd þessa, hvað
vel þér tókst að s'kauta henni með við-
eigandi krókfaldi, svo afkáralega
löguðum, svo skringilega litum, svo
klíkulega íbognum, svo velgjulega
hreyknum, en þó um leið í svo
meistaralegu samræmi við búning
hennar. Þér er ekki alls varnað, Jón !
Þúrir þursasþrcngir.
-----------xx-----------
þeim, er honum þóttu sinir óvinir.
Mun það stundum eigi hafa verið um
fúllar sakir. Var hann þá alls eigi
bilgjarn, — en engum vildi hann
vera “fyrri að flaumslitum”.
Hann er tvíkvæntur. Fyrri kona
hans var Anna Hafliðadóttir, Guð-
mundssonar skipasmiðs, Pétursson-
ar úr Engey. Lézt hún fám árum
eftir giftingu þeirra. Attu þau eina
dóttur, er Anna heitir. Síðar kvænt-
ist hann Margréti Hjartardóttur
Líndal frá Gnúpi í Miðfirði. Varð
þeim tveggja barna auðið. Heita
þau Hjörtur og Ragnhildur.
23. nóv.
Benedikt Sveinsson.
— Visir.
----------xx----------
Járnbrautarmálið.
Skýrsla norska járnhrantavcrkfræð-
ingsins, Svcrrc Möllers, til atvinnu-
wálaráðuncytisins.
I .
Það tekur tima að venjast hinutn
breyttu. kringumstæðum. Þvínæst
er sú spurning, hvort suðurláglendið
hefir þá möguleika til aukinnar fram
leiðslu, og hvort sú aukning 'hefir þá
þýðingu fyrir þjóðfélagið, sem vegi
móti útgjöldunum til járnbrautar-
Iagningar. Skal ekki lagður endan-
legur dómur á það, en sé alment á
það litið, hvað til þarf tiil þess, að
atvinnurekstur geti borið sig og stað-
ist samkepni, mætti ætla, að ekki væri
nenia tvent til: annaðhvort verður
Sitðurlandið að ^t ódýrar og örugg-
ar samgöngur við markaðsstaðinn,
eða landbúnaðurinn verður að
standa í stað. Og væri það sennilega
sama sem það, að landbúnaðurinn
biði ósigur í samkepninni við sjávar-
útveginn.
Blasi sá mögúleiki við, mundi mega
leggja mikið í sölurnar.
Þá er málið er að öllu leyti rann-
sakað ,er hægt að gera sér grein fyr-
Samkvæmt ályktun Alþingis réði I
atvinnumálaráðuneytið norskan verk- :
fræðing, Sverre MöIIer, til þess að
framkvienta rannsókn á járnbrautar-
stæðinu austur yfir fjalil. Rannsókn-
ina framkvæmdi hann í sumar sem
leið og hefir nýlega scnt atvinnu-
málaráðuneytinu skvrslu ttm árang-
ttrinn. F'ara hér eftir meginkaflar
skýrslunnar í lauslegri þýðingu.
Fjórar uþpástungur.
Þær leiðar, sem hafa verið rann-
sakaðar að nokkru eða mikltt leyti,
eru þessar:
Mosfellsheiði, að
Olfusá. Lengdin
i i
framkvæmd hans og áhugamál.
“Fjallkonuútgáfan” svonefnd var
víst að mestu eða öllu á herðuni Ein-
ars sjálfs. “Handbók fyrir hvern
mann” gaf hann út mörgum sinnum i bráðabirgða vestan
og vann að því einn með ölht. Síð- kilómetrar.
asta útgáfan var prentuð fyrir
skömmu.
Einar var tápmikill frá barnæsktt,
bráðfjörugur í uppvexti og jafnan
fullur áhuga og nýbreytinga. Þegar
í skóla tók hann að kaupa bækur og
gripi frá Þýzkalandi fyrir sig og
kunningja sína. Hafði hann mjög
gaman af þvi, að afla hverskonar ný-
ir, um hve mikið væri að ræða.
Hvaðaleið á að vclja f
Þar sem gera má ráð fyrir tekju-
halla á rekstrinum, og sá tekjuhalli
stendur sumpart í beinu hlutfalli við
lengd brautarinnar, er það áríðandi,
að brautin sé ekki gerð lengri en
nattðsyn krefttr um að tilgangurinn
náist. En aðaltilgangurinn er að
greiða samgöngttrnar við þatt héröð,
sem hafa mikla framleiðslumögttleika
sem nú njóta sin ekki vegna ófúll-
kominna samgangna.
Þetta á við ttm landbúnaðarhéröð-
Árnes- og Rangárvallasýslu. Eti
/. lcið: Leiðin frá Reykjavik, yfir það á ekki við tttn Reykjanesskagann
ingvöllttm og að I
tð endastöð til
Olfttsár er 93
Breytingartillaga, að Hvitá sé brú-
uð ag stöð austan Ölfusár.
enda ertt þaðan samgöngur á sjó og
góðir bílavegir.
Reynslan hefir sýnt, að lítill flutn-
ingur, stuttar leiðir, verður töluvert
dýrari með járnbrautum en sjóleiðis
eða á bílum. Væri tiú járnbrautin
Einar Gunnarsson.
ttnga i bókttnt og áhöUlum, er hon-
Sú óvnæta fregn barst hingað í
gærkvöldi, að Einar Gunnarsson,
stofnandi þessa blaðs, væri látinn.
Hann var nýfarinn héðan úr
Reykjavík heill heilsu. Mun hann
hafa veikst á heimleið úr Stykkis-
hólmi. I.ézt hann á heimili sínu
Gröf i Breiðttvík ttndir Jökli, i gær-
morgun (23. nóv.) úr lungnabólgu.
F.inar var fæddur 28. maimánaðar
1874 i Nesi í Höfðahverfi. Var
hann sonur þeirra hjóna Gunnars ; Hinn
kaupmanns Einarssonar og fyrri
j um þótti að gagni eða gleði ntega
koma. Síðan fékst hann við ýrnis-
konar störf og kaupsýslu um mörg
ár, vann tim tima við Landsverzlun,
en sagði þeim starfa lausum og bjó
siðustu árin i Gröf í Breiðavík und-
ir Jökli. Hafði hann keypt þá jörð
og nokkrar aðrar vestur þar, en starf
aði þó jaftiframt timum saman að
bókaútgáfti og ýmstt öðru Fér í
eVKjavík.
Einari var mjög margt vel gefið.
Stæröfræðingur var hann einhver
i.ezti sinna samtíðarmama.
Siíilnittgsskarpur á flesc.t h’uti, sna--
kotni hans, Jónu Sigurðardóttur. Olst ^ ráður og allra ntanna hraðvirkastur,
hantt ttpp nteð föðurföðttr sínttm j [fi hverju sem hann gekk. Þótti
Einari Asmundssyni í ,Nesi alþing- þa stundum nokkuð hvikttll,
ismanns, hinutn mesta speking að viti j
af því.
Við skttlum nú gera ráð fyrir, að
gera y'firleitt, þó ójafnt kunni að
vera sem stendur, og þeir báðir verð-
tvö skáld yrki ttm hafið. Annað skttlda. En svo er J. E. naddinn i
skáldið dregur ttpp gttllfagra og brígslyrðum sínttm i garð Ste]>hans
sanna mynd af yrkisefni stnu, en hitt G., hann getur ttm ekkert talað.
ekki. Af því að myndin fagra er nú nteð engum og engtt mælt, án þess að
ekki nema skaldlist, er hún ekki senda hömtm litilsvirðingarhnútur.
skáldskapur, eftir þvi sem T. E. Gera það fáir utan litilsigldir ntenn.
skoðar það. Báðir mennirnir eru Ennfremur minnist J. E. á skáld-
jafngóð skáld af þvi yrkisefnið er slíap Dr. Sig. Júl. Jóh. T>á ferst það
það sama! Gat virðist þarna á el<1<i óhönduglega, eða hitt þó hekl-
hugsanakáptt J. E. j ur. Með engu móti má minnast á
3) Náttúrulýsingar skáldanna eru skáldskap hans, tienta að gera þann
óþarfar og auka alin við skáldalyg- samanburð á honttm og starfi lækn-
ina. eftir skoðttn J. E. að dæma. j isins, að skáldskapttrinn sé nittn betri
Hvað náttúrulýsingum skálda við- én lyfin, sem hann blandar. T>egar
kemttr, eru þær notaðar hjá þeim T. E. finst ekki árennilegt að gagn-
sem untgerð utan um vissar greinir rýna!! skáldskap læknisins, verðttr
efnisins eða sem samanbttrðitr, eða hann að bera það á hann, sem af-
dæmi af því, sem skáldin eru að lýsa dráttarlaust má kalla atvinnuróg.
í sálarlífi mannanna. Þau nota með J. E. getur verið í nöp við dr. S. J. J.
henni hið sýnilega til þess að gera og er að sjálfsögðu, eins og við
hið ósýnilega skiljanlegt. Auk þess Stephan G. En hvers vegna að birta
eru þær svo fagrar oft og vekjandi í lesendum jólablaðs Lögbergs það á
eöli síntt, að þær stórbæta og auka 1 þenna tuddalega hátt? Hann þarf
áhrif skáldskaparins. Hvað er þá út j ekki að hugsa ti! að fá aðra á sitt
og fremdarmanni fvrir flestra hluta
sakir. Var Einar í Nesi dóttursonur
Bjarnar í Lundi; faðir FTinars var
Ásmundtir. mikilhæfttr niaðtir. son-
ur Gisla ættfræðings Ásmuitdssonar. j
Er það alt gott kyn og gerfilegt.
Einar Gunnarsson útskrifaðist úr
latínuskóla vorið 1897, las veturinn
eftir forspjallsvisindiv við prestaskól-
ann, nteð sérstöku leyfi, undir hand-
leiðslu Eiríks Briems; tók hann próf
í þeim fræðttm votið eftir.
II. Lcið: Leiðin frá Reykjávík til Iengd Um leiðina yfir Reykjanes-
Hafnarfjarðar, yfir Reykjanes ná- | skagann, myndi það ' af því leiða
lægt Selatöngum og því næst með j fyrst og fremst, að stofnkostnaður
ströndinni yfir Olfusá til Eyrarbakka. j ykist stórum, vegna hinnar auknu
Áætluð lengd til endastöðvar austan j vegalengdar, og auk þess myndi þetta
auka mjög kostnaðinn við allan flutn
Ölfusár 128 kílómetrar.
III. leið: Sama leið í fyrstu frá
Reykjavík, en farið austar yfir
Reykjanes, beygjan tekin við Straums
vík, farið milli Núpshlíðarháls og
Sveiflúháls og því næst komið sömu
leið. Lengd brautarinnar til sömu
endastöðvar og á II. leið c. 113. km.
IV. lcið: Leiðin frá Reykjavík yf-
ir Svínahraun, um Þrengslin (sunn-
an Skálafells) að ölfusá. Lengdin
að endastöð til bráðabirgða vestan
Ölfusár c. 63 kílómetrar.
ing, sem brautin flytti.
Væri um námurekstur að ræða á
Reykjanesi, mun áreiðanlega vera
hyggilegra að leggja þaðan sérstaka
braut til næstu hafnar, en að toga
alla umferðina af Suðurlandi ofan
til sjávar og yfir Reýkjanesskaga.
Með fullri vissu má því segja. að
IT. og III. leið beri alls ekki að hugsa
um frekar né rannsaka nánar í sam-
bandi við járnbrautarmálið. Það
því fremur, sem aðstaðan myndi ekki
breytast, þótt í framtiðinni væri lögð
höfn í Þorlákshöfn eða á Eyrarbakka.
Þá er um að ræða I. leið og IV.
því hann hafði íokiö hverju starfi
miklu skjótara en hver annara, þótt
vel væru verki farnir. Fjölhæfni
hans frábær og afköst veittu honum
ærnar tómstundir til margra starfa
annara en þeirra, er hann var til ráð-
inn eða við bundinn, og virtu þeir
svo stundum, er manninn þektu lítt,
að hann kastaði höndttm til þess, er
gera ætti eða vinna skyldi.
F.kki var annar maður fundinn
meðal ungra manna. er. Einari væri |
greiðviknari eða drenglyndari. Mætti í
Lciðirnar atliugaðar.
Allar þessar leiðir voru athugaðar
gaumgæfilega. Kom það fljótt í ljós, leiíS.
að IV. leið fylgdi sá kostur, að hún j I. ]eið fylgja þessir kostir: Leiðin
er allra styzt. Aðalerfiðleikarnir liggur fyrstu 25 krlómetrana um bygð,
virtust vera þeir, að komast af heið- og eru þar nokkrir framtíðarmögu-
inni ofan ,á suðurláglendið. Var i ]eikar. Það er farið yfir Þingvelli og
þvi leiðin athuguð sérstaklega frá má gera ráð fyrir töhtverðum tnann-
Eldborgarhrauni að Þóroddsstöðum í fhitningi sttmarmánuðina. Þvínæst
Ölfusi. Varð niðurstaðan su. að um liggur leiðin fram hjá Soginu og værtt
sérstaka erfiðleika væri ekki að fossarnir virkjaðir, mætti gera ráð
ræða. fyrir flutningi iðnaðarvara o. s. frv.
Verður það síðar rökstutt nánar, Höfuðannmarkinn á þessari leið er
að þessi IV. leið sé svo mikltt að-. sumpart 'hinn sami og á Reykjaness-
gengilegri en hinar, að fyrst og j leiðunttm : hinn mikli krókur, sem far-
fremst beri að framkvæma endan- inn er til þess að kornast til þeirra
lega rannsókn á þessari leið. .Etti héraða, þar sem gera má ráð fyrir
það að framkvæmast á næsta sumri. aðalflutningaþörfinni. Hin aukna
vegalengd mttn því attka flutnings-
Er rctt að lcggja járnbrautina? kostnaðinn á meginflutningnum.
Hann var þegar i skóla flestöllunt þess ýmsir minnast. Þjóðrækni var Samkvæmt skýrslum þeim, sem nú Það er nú áð vísu svo, að flutnings-
skólabrærðrum sínum fremri i stærö- j kynfylgja hans föst og eðli hans svo 1 eru til um fólksfjölda, vöruflutninga kostnaður á járnbraut er ekki ein-
íræði og fékk þá þegar orð á sig | samgróin, að aldrei mátti bregðast. j 0g- ferðatnenn. mun járnbraut frá giingu háður lengd brautarinnar. —
fyrir hæl'ileika sína. . Því var það, Aldrei spurði hann rnn fjölda eða Reykjavík til sttðurláglendisins ekki Rrekkur og beygjur — einkum brekk-
að Magnús Stephensen landshöfðingi rrátt andstæðinga sinna. heklur var j geta gohlið reksturskostnað, og ekki ; urnar — hafa veruleg áhrif á kostnað-
hann jafnótrauður að ganga fram | geta greitt vexti af stofnkostnaði. inn. En hvorugt þessara atriða
með þeim fremstu í fylkingu allra j Járnbrautarlagningin væri því ekki j (brekkur og beygjur) verður mikht
dáða. Þó gekk hann ekki þann veg j réttmæt, ef þær tölur, sent nú liggja hægara viðfangs á I. leið en á IV. leið(.
fram fyrir skjöldu, að hann talaði á | fyrir, um vörtiflutninga og ferða-! að vegið geti á móti vegalengdarmttn
á þær að setja? Að þær séu lygar?
Getur verið. ef allir kalla, eins og J.
E.. alt lygar, sem þeim hefir áðitr
verið ókunnugt um eða á eftir að
rætast. En er rétt að kalla það lygi í
mál, hversu mikið sem hann langar
til þess, með því móti.
En svo þegar dregttr að Tokum
þessara “nýju” skáldamála J. E., sést
raunar, hvers vegfna hann hefir skrif-
dag, sem er sannleikur á morgtin?'að þatt. Það hefir ekki vakað fyrir
réði hann þegar er hann hafði tekið
heimspekispróf, til aðstoðar við end-
urskoðun landsreikninga nteð fttlltt
vilyrði eða heiti urn framhald við
það starf. Hvarf Einar þá frá
írekara námi, enda var hann snentma
svo “verks-ígjarn”, að hann undi eigi
að fást við langvarandi nám. Starf
þetta hafði hann i nokkur ár og leysti
mætavel af hendi, en þá cr hann hafði
gettgið í öndverða fylking Landvarn-
armanna fáurn árttm síðar og ný
stjórn settist að viildum, þá var eigi
litið á fyrri heit og svo til hagað, að
honttm var bægt frá starfinu. — Þótti
honttm réttur sinn fyrir borð borinn
sem var. ,
Einar var ótrauður sjálfstæðismað
ttr frá barnsaldri. Var hann einn
meðal þeirra manna, er fyrst reist't
Landvarnarflokkinn með Einari Bene
mannfundttm. Var hann einn þeirra
er annaðtveggja ertt of geðrikir eða
skúftir framfærni ti'l að beita sér
þann veg. En víst má segja. að á
honttm hafi ræzt hið fornkveðna :
Þagalt og hugalt
skyldi þjóðans barn
og vígdjarft vera.
Brá ekki skugga á það, að hann
hafði staðfastan vilja til þess að
fylgja fram eindregnustu þjóðar-
kröfttm. Var eigi spurt unt fylgi eða
metorð.
Einar galt fremur en hann nyti
sttmra höfuðkosta sinna, — var hon-
um það sjálfskapaö. Gerðist hann
því fulltortryggur og langrækinn
mettn, gæfu retta
framleiðslumöguleika
suðunláglendisins.
httgmynd ttnt inum. Og samkvætnt bráðabirgða-
og vöruþörf J áætlun, verður lagningakostnaðitr á
kiTómeter svipaður, 'hvor leiðin setn
Hellisheiðarvegurinn er nú t raun
og vertt eina samgönguleiðin. sem til
er til sttðurláglendisins. Hver sem
fer þá leið, hlýtur að sjá það þegar
í stað, að það verðttr að spara flutn-
ingana eins mikið og frekast er unt.
Elutningaskýrslurnar, sem 4il eru,
geta því alls ekki verið mælikvarði
um eðlilega flutningaþörf. Þær sýna
hitt einttngis, hvernig menn fara að.
þá er ekki er annars kostur.
En það er engu að s'ður vafasamt,
þótt þessa sé gætt, hvort járnbrautin
geti greitt reksturskostnaðinn i fyrstu.
farin verður.
Enn má geta þess, að Ttéraðið, er
myndi njóta góðs af 25 fyrstu kíló-
metrunum'á I. leið, liggur ávo nálægt
Reykjavik, að hægast er að full-
nægja þeirri flutningaþörf — og á-
reiðamlega ódýrast — með sæmileg-
um vegi og fastákvveðnum bílferð-
um og flutningstaxta. Og enn viss-
ara er það, að hið sama gildir utn
Þingvallaferðirnar á sumrin. Ríkinu
verður það ódýrara að veita beinan
styrk tiT þessara bílferða, en að lengja
járnbrautina vegna þessa mannflutn-