Heimskringla - 17.01.1923, Síða 1

V erðlaun
gefin
fyrir
Coupons
og
SenditS eftir yeríilista til
Hoyal Crown Soap L*td. #
K54 Main St.. Wlnnipeg. UmbnðU-
Verílaun
gefin
fyrir
Coupons
og
Sendi'ð eftir veríilista til
Royal Crown Soap L*td.
umbúðnr 654 Main St., Winniper
XXXVII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 17. JANOAR, 1923.
NÚMER 16
Ganada.
Til ]>ess að rétta við haé' bænda, j Edmonton, hvarf nýlega og $18,000
kvað hann nú óumflýjanlegt fyrir j tneð honum úr bankanum, sesn
]>á af) taka lán, lán með góðum 1 hann vann í. Davidson tók sér
kjörum. l>að vseri fyrsta sporið, j hvfld eins og undanfarin ár ]>ann
sem vinna yrði að búskapnum til l,24. nóvember, en hefir ekki komið
viðreisnar. Annað væri að fá járn- i aftur. Hvarf lians og peninganna
brautagjöld iækkuð, svo að bónd- j bykir benda til, að banka])jönninn
inn hér hefði tækifæri til að keppa i hafi haft ]>á í burt með sér.
Einar Jónsson.
I desembernúmeri ritsins Review
of Reviews, sem gefið er út í
Lundúnum á Englandi, og er eitt
af merkustu tímaritum, sem út eru
gefin, er löng ritgerð um landa
vorn Einar Jónsson myndhöggvara
og verk hans. Einnig fylgja ritgerð-! nám tolla og skatta á vörum, sem j
inni myndir af 18 styttum eftir : ykju kostnað búskaparins um 25%.
Einar, auk myndar af honum sjálf- j En svo væru viðskiftin, sem einn-
um. Ein myndip er af húsi því, er ! ig þyrftu að breytast. Helztö vör-
við stallbræður sína í öðrdin lönd-
um á markaðinum. Þriðja væri af-
Frá Fascistum.
hefði ekki hægt ]>ýzka flotanum frá
að komast út á höfin, væruð í>ið,
landar góðir, að læra að tala þýzku
í dag," sagði Sims.
Amerískur þjóðfundur.
og Eystrasaltslandanna. Brezk her-
skii> eru á leið ]>angað með liðsafla
til að hjálpa Frökkum til að halda
Memel. Lithúanía, sem liggur suð-
austan að landssvæði þessu, íiefir
lengi leikið hugur á að eignast
x það og greip því tækifærið, er
Frakkar fóru af stað í Ruhrhéröð-
j unum.
Auk þessa er sagt að Ungverjar j
Signorina Italia Garibaldi, barna-
I ba>n frelsishetjunnar miklu með
j þvf nafni, er stödd í Canada uin
j þesisar mundir. Hún er send hing-
j að af Fiscistastjórninni, og á ef-
i laust að gylla þá hreyfingu í aug-
um vorum. Stefnu þessa segir hún
afturhvarfsstefnu frá Bolshevika-
hreyfingunni. Nú séu öll mein
grædd og ítalia eigi fagra framtíð
fyrir liöndum. Hún liróar og
Mussoiini stjórnarformanni.
bygt var heima yfir safn hans. Sá j ur sínar kvað hann bændur s.iálfa
"ter grein þessa ritar, heitir R. Pape ' þurfa að sjá um sölu á. Samvinnu- j
Cowl og lítur út fyrir að hann hafi ] aðferðin væri þar beinasta leiðin.
verið heima á' íslandi og hafi heim- Að mynda sameignarfélag, er sæi
sótt Einar. Mikiu lofsorði er þar um sölu á korni og kjöti og ef til j
lokið á listamanninn. Telur höf- vill fleiri búskaparafurðum, væri
undurinn hann í flokki mestu lista alveg sjáifsagt að koma á fót. Hann
manna heimsins. Svo frumlegan kvað bændur ekki þurfa að vera;
segir hann Einar í list sinni, að við komna upp á náð annara í þeim'
engan listamann verði honum þar ] efnum len^ur. Uin alt þetta urðu j
jafnað neina ef vera skyldi Mestro- J miklar umræður. Og verða vænt-!
vie (rússneskan myndhöggvara anlega spor stigin í þá átt, að koma
heimsfrægan). Yerk hans séu ofin ( einhverju af því í framkvæmd.
úr hans eigin heimspekisskoðun- Yerður minst á það jafnóðutn og,
um og séu laus við allar stælingar. upplýsingar berast um það. Cm áfornl 0? erindi ciemenceau
Vmgerð þeirra segir liann ísland Bracken forsætisráðherra talaði tij Bandaríkjanna, farast ritinu
og íslenzka natturu. En ínnviðma, a fundi þeasuin og mælti eindregið . Current Opinion sem dr. Frank
ef svo má að orði komast, hinn víð-1 með stofnun saineignarfélags til að Crane er ritstjóri að, orð á þessa^
sýna ekáidskaparanda, sem íslenzku sjá Um kornsölu hér framvegis. j jeig.
þjóðinni hefir altaf fylgt og lifi “Ferð Olemenceau til Bandaríkj-
hennar - samgróinn. Sögurnar og Skaðabætur Canada. anna hefir verið hin skemtilegasta.!
æfintýrin eru sálin í verkum E.nars , fifln8keyti hafa buiðin hér f Can- Hvar sem hann hefir komið, hefirj
itm
ust
iauk og engir samningar tók-
þar. Grikkland er að senda her
vofandi, að haldið er.
Frakkar óðu yfir Ruhrhéraðið og ríkin sitji á milli þeifra.
Bandaríkin.
Áform Clemenceau.
e-n ísland er líkaminn. Þegar höf.;
fer að gagnrýna hvert verk Einars
ada fengið frá Evrópu þess efnis, að honuin verið tekið með kostum og
"! ]>að sé ekki líklegt að Canada fái kynjum. Og blöðunum hefir mjög
út af fyrir sig, sér liann avalt °Pn-, neltt af skaðabótafé sínu frá Þjóð-jorðið tíðrætt um þetta franska
ast nýjan heim í þeim, skáldlegan. j verjum> hlutur Canada va- j mikilmenni.
víðsýnan og fagran. Það er ekki j af npphæð þoirri; er Bretar
aðein9 hm haga hond, sem þar ’-r I fpngu> Sælir eru þei-, sem ekki hú | af p'ílagrímsför lians snertir, er'
að verki, heldur andinn öilu öðru
íreinur. Afleiðingin af því er svo
])að, að listaverkið verður lifandi
tákn þess, er fyrir manninum vakti.
En ein.s og Einar sjálfur er skáld-
legur í hugmyndum sínum, svo
Fin að því er pólitískan árangar
f pílagrfms
ast við neinu, l>ví þeir munu ekki bann ennþá enginn. Olemenceau
verða fyrir vonbrigðum!
Herjað á eiturlyfjasölu.
Féiag hefir verið stofnað í Mont-
verður og sá, e'r skilja vill verk real f þeim tilgangi, að útrýma sölu
'hans, einnig að vera skáld. Sum j á íyfjum sem áfengi í Canada. Heil-
verk hans g;anga í þessu efni svo i brigðisdeild sambandsstjórnarinn-
iangt, að það er sem kryfja megi.,ar hetir samþykt stofnun félags
þau í hið óendanlega og finna í j ]M.Ss,a. Nafn ]>ess er “The Anti-
þeim nýjar hugsjónir. Að segja slík ; Narotic Educational League of
verk óákveðin hugsjónalega, væri | ('anada”.
herfilegur misskilningur á list-
höggvaragáfu Einars. Það her svo Atkvæöi endurtalin.
margt fyrir augun alla leið frá
goðasagnaheiminum forna og til Endurtalning atkvæða þelrra, er sínutn áfram. En ekki er sjáanlegt
hinnar eðlilegu framþróunarkenn- uin borgarstjórastöðuna í Toronto að hanrj geti borið neitt úr bítum
ingar nútíðarlnnar, að þar sóttu, fer fram 24. janúar. O. A. með því. Republikar, sem við völd
verður ekki í fljótu bragði alt ðlcGuire hét sá, sem talinn var kos-, eru, voru síðustu mennirnir að leita
biður um það, sem ckki er liægt í
tc að láta. Hann skoðar Evrópu
ávalt í hernaði og mælist til að
Bandaríkin láti sig ])að ástand
skifta og séu — hvernig sem á stend
ur - vinur Frakklands, sein og fel-
ur ]>að meðai annars í sér, að vera
óvinur óvina þess. En slíkt þarf,
livorki hann eða neinn annar aöj
gera sér vonir um. Og Clemenceau,
I
þefir skýlaust verið látinn heyra
]>að.
Svo sækir hann á fund forsetans
í stað ]>ess að halda fyrirlestrur>
Hið fimta Pan-American þing
verður haldið í marz n.k. að San-
tiago. Þjóðirnar, sem Ameríku j
byggja, hafa haldið þessi þing j
nokkrum sinnum áður, og er til-1
gangurinn með þeim sá, að kynna
vestlægu þjóðirnar hver annari. Um í , , __ _ ,
« i uppnámi siðan að Lausannefundin
]>ctta þing, sem nú fer í höna, er
talsvert skrafað í Bandaríkjunum.
Þaö er kunnugt, að Huglies ritari
Bandaríkjanna, hefir talsvert hugs
að um, að tími sé kominn til þess
fyrir þessar þjóðir, að mynda ei-tt
allsherjar amerískt bandalag eða
samband svipað og Alþjóðasam-
bandið í Evrópu (League of Nac-
ions). Álíta sumir að slíkt spor sé
til þess, að draga úr einu allsherjar
sainbandi allra þjóða heimsins. Að
eru þessar amerfeku
mjög ókunnugar hver ann-
arl, Til þess að gcta efnt til sam-
bands, eins og fyrir Hughes vakir,
þdrfa ]>ær að kynnast betur, ef vel
a að fara. Þannig líta sum Banda-
rfkjablöðin á ]>að mál að minsta |
kosti. Og ef til vill gerir þetta næsta i
þing einhverjar ráðstafanir í l)á
átt, áðúr en þetjta vestlæga þjóða-
sainband verður/stofnað.
Dáinn
er í New York mesti lífsábyrgðar-
maður heimsins, Harry B. Rosen,
47 ára að aldri. Hann kom til
Aineríku frá Varsjá á Póllandi fyrir
30 árum og byrjaði lijá New York
Life árið 1904 — og skaraði fram úr
ÍUþun frá byrjun. Seinustu árin
iskrifaði hann yfir tvær og hálfa
miljón dollara á mánuði.
og Bandaríkjamönnum hluti í kola
námunum. Einnig er verið að
reyna að selja Bretlandi og Rúss-
landi hluti í KruppsVerksmiðjun-
um. Alt ]>etta eru Frakkar nú í
þann veginn að taka af Þjóðverj-
um. En nú kann að vera spurt,
hvernig þá sé hægt að selja það.
Ja, það stendur þannig á því, að
Bretland og Bandaríkin létu ekki
séu að draga sainan her og senda j taka það af sér, ef þau ættu þaö.
til landamæra Rúmenfu. | Og á hinn bóginn er hagurinn víá
Á Tyrklandi er alt í hálfgerðu af auðslindum þessum. Þetta vita
Þjóðverjar. Og því reyna þeir að
selja þær. Ef'til vill ef það einmit.t
það, sem sefað gæti óhug þann er
til Þrakíu og nýtt stríð er þar yfir- Frakkinn og Þjóðverjinn bera hvor
til annars, að Bretland og Band:*
öðru leyti
þjoðir
! tóku þar kolanámur og olíulindir.
En Þjóðverjar neituðu að láta koi-
in af hendi. Skaðabótanefndin gat
þar í svip komið sættum á með þvi
að Frakkar lofuðust til að l>orga í
i sviþ fyrir kolin. En svo.eru komm-
I únistar nú að æsaát upp á Þýzka
landi og heimta að berjast við
| Frakka og að Cuno-stjórnin á
j Þýzkalandi segi af sér.
Allar þessar ófriðarfréttir bárnst
I í byrjun þessarar viku frá Evrópu.
j Þeir, sem framsýnir eru, þykjast
Ribot dáinn.
Alexandre Ribot, fyrrum forsæt-
isráðherra á Frakklandi, dó síðast-
liðinn sunnudag í París. Hann var
81 árs að aldri. Kona hans var
c! bandarísk og hét áður Miss Mary
• Burch og var frá Chicago. Þau eiga
einn son, dr. A. E. Ribot.
4
Danir, Norðmenn og Grænland.
Norðmenn hafa ekki enn viljað
ekki sjá betur en að Evrópa séJ viðurkenna umráðarétt Dana yfir
þajna lögð út í annað stórstrfð, er . Grænlandi, en nýlega skýrði Cold
öll Yestur-Evrópulöndin séu þátt- j utanríkisráðherra frá því í danska
takendur i | þinginu, að góðar horfur væru á
| því, að samkomulag fengist við
Brezkir flugbatar skotnir niður. Norömenn um þetta.
með 989 atkv. meirihluta.
.greint. En það er heimurinn, sem mn
Einar lýkur upp fyrir oss í verk- Gagnsækjandinn heitir R. J. Flern-
um 'sínum oft. ;
Þetta er aðeins sýnishorn af því, I
sem þessi lista-gagnrýnari hefir um Bændaflokkur i B. C.
Einar Jónsson að segja. Hann ^ Nýlega var reynt að stofna
minnist einnig hlýlega íslenzkrar (bæn(|afl()kk f uritfeh Co|umbia.
])jóðar, og dásamleg finst honum yo).u a|lg 14 ,nanns er ],att tóku í',lafS <>kkl afsklftl Bandaríkjanna af
])ví. Formaður
McRea í Vancouver
irinn — og ]>essi flokkur á ef til vill
eftir að stækka.
til fyrir hann, því það voru þeir,
sem frekastir voru á móti því, að j
Bandarikin tækju nokkurn þátt í
I
Evrópumálunum. Og jafnvel þó
að einhver liafi frætt Clemenceau á
1 >ví, að demokratar tækju við völd-'
um að tveimur árum liðnum, verða
Bretland.
___ , i
Hertoginn af York trúlofaöur. j
Hertoginn af York, Albert prins ]
næst elzti sonur Georgs konungs
og Maríu drotningar, segja blöðin j
að sé trúlofaður T>ady Elizabeth
Bowes-Lyon, einni ríkustu stúlku
Englands, dóttur jarlsins af Stratli-
more.
Prinsinum boðiö til Belfast.
Frá Constantínópel keiiiur sú
frétt, að Tyrkir hafi skotið niður
fjóra loftbáta fyrir Bretuin í hér-
öðunum umhvcrfis Mosul, eða
Tyrkjalöndum suður af Litlu-Asíu.
Eftir að deilan um yfirráð þessa a
olíuríku héraða byrjaði á Lausanne
fundinum, tók að bera á óeirðum
talsverðum þarna og Bretar höfðu
fluglið stöðugt á ferðinni til að
grenslast eftir því er fram fór.
Bretar segja frétt þessa af flug-
bátatapinu ósanna.
Heyrnarleysi og stjórnkænska.
Kemur ekki slæm heyrn sér vel á
stjórnmálafundum eins og þeim,
sem haldnir eru nú í Evrópu?
Ismet Pasha er sagt að sé svo
heyrnarsljór, að hann hafi ekkerí;
vitað hvað talað var á Lausanne-
fundinum, ef það var ekki kallað
beint í eyru hans.
Mælska sumra fundarmanna fór
hin “vilta Islenzka náttúra’’ vera.
Bændaþingiö í Brandon.
Fyrst er vís-
, . . T, ] cvrópískri pólitík, sem þeir sigla til
var kosinn A. I). | , 1
valda á. Clemenceau teflir þar of
mjög á það tvísýna,
Sann'leikurinn er sá, að Banda-
I ríkjamönnum er ekki ókunnugt um
Bruni að Devlin.
Bóndabýli eitt að Devdn,, sem <v
Tuttugasta ársþing bændafélags-
ins í Manitoba (United Farmers of
-Manitoba) var haldið í Brandon
■dagana 97—11. þ. m. Þing þetta var
fjöhnent og störf þess margbrotin.
Ástand og hagur bændastéttarinn- n)ýnU(laír
ar var þar rækilega íhugaður. Col- ll'ln)fo.st
in H. Burnell, forseti liændafélags- \latheson að nafni, bjó þarna, en
ins, hélt langa ræðu. -Mintist liann bornin óhl 1)all „pp fyrir tengda.son Frakkland byrji að kynna sér hufíS
á hvar skórinn krepti mest að sinn en kona hans var dáin. Mr,
])að, sem mestu varðar, hvort held-
ur er á Frakklandi eða annarsstað-
ar í Evrópu. Og skoðanir þær eru
ef til vill alvcg eins mikilvægar eg
kamt frá Ft. Rrances, brann s.l.
3 böin og aiiuna ]>eina skoðanir Evrópnlandanna ýmsra
fórust. Maðiji hénnar hvert á oðru Af för Clemeneeaus
að dæma, er þörfin mesta sú, að
Borgarstjórinn og íbúarnir
Belfast a írlandi hafa boðið jirins-
inum af Wales að heimsækja þá
borg við tækifæri. Prinsinn hefir
jicgið boðið, en óvfet er enn, hve-
nær liann tekst ferðina á hendur.
Verkamenn mótmæla.
Verkamenn á EngLandi hafa kraf-
ist þess, að Bretar haldi burt úr
Ruhrhéröðunum með liðsafla sinn
og herföng. Þeir líta svo á sem
Frakkland sé að leggja út í nýtt
sú-fð, og vilia að Bretar sýni mót-
mæli sín gegn þvf með ]>(*s.«u.
Söngsamkomu
heldur söngvarinn frægi Eggert
Stcfánsson f Central Congrégatio’i-
al kirkjunni á Graham og Cumber-
land strætum 30. janúar n. k. Tii
skemtunar þessarar hefir mjög
verið vandað. Ef einhverja is-
lendinga utan af landi fýsti að
(verða a samkomunni, gcta þeii'
' pantað aðgöngumiðá fyrirfram lijá
hr. Eiríki ísfeld á skrlfstofu Hkr.
og þannig trygt sér sæti. Aðgöngu-
miðar kosta $2.00, $1.50, $1.00 og 75c.
Þeir sem skemtun hafa af verulcga
góðum söng, ættu ekki að slepþa
tækifærinu til að hlýða á hann og
njóta hans þarna. Söngvarinn þarf
engra meðmæla með frá oss. Hann
er fyrir löngu búinn að mæla mcð
sér sjálfur með söng sfnum. Hann
er skjótt sagt bezti íslenzki söngvar
í inn, sem við eigum nú kost á að
í|l>vf algcrlega fram hjá honum. GuJl h]ýða á og j)að getur orðið iaugt
er honum voru slegnir, ])angað til að slíkt twklf(prl gefst
aftur.
Afráðið því í tíiha, lívað þið ætl-
ið að gera og pantið aðgngumiða-
ana strax.
Hann kvað hag bænda aldrei hafa ylatheson ()g eitt barn komust út,
verið verri cn nú og þyrfti ekki
en ]>ó ckki ósködduð. Mrs. ðlatlie-
atinað en að benda á skuldir þeirra son hafði fengið siag fyrir nokkru,
or lagði hana í rútnið, svo hún var (
ósjálfbjarga. Dóttur áttu þau hjóii j
hér í Winnipeg og son að Stone-1
wall, sem fengu læssa sorglegn
þvf tii sönnunar. Annað væri það
•sem af ]>ví leiddi, hve húskapur
vseri erfiður, að fólkið flyktist í
^seina. 55,000 bændur kvað hann
'•afa stundað búskap árið 1921, en fregn á tnánudaginn var.
hil arið 1922 ekki >ieina 51,000. Til
^rejanna kvað liann þessa menn Þingforseti.
•tat'a farið af þvf, að þar væri eiri- j
ðver von unf hjálp þeim til handa, i
ee „ . i Varendrye, er sagt að verða muni
er- engin á bujorðinni. Þegar oll
fcln-i , . I forseti þingsins í Manitoba.
Rurl kæmu til grafar, kvað hann 1
ðændur samt verða að standa!
unarhátt Bandaríkjaþjóðarinnar.
Án slíkrar þekkingar er liætt við
að leiðbeiningar Frakklands falli i
grýtta jörð.”
Heföum oröið að læra þýzku.
Önnur lönd.
Lausannefundurinn.
ramrar
einnig. Og hótanir í hans garð voru
tímaeyðsla. er að engu gagni kom.
Ef skamma á liann, ]>arf að gera
það skritlega. En skrifaðar skamm-
ir á lijóðafundum eru ekki áhrifa-
miklar.
Heyrnarleysi Ismets gerði því öil
stjórnkænskubrögð að engu.
Þegar fundarmenn fóru að at-
huga þetta, komust þeir að þeirri
niðurstöðu, að heyrnarleysi væri i
sjálfu sér
bragð.
Og það vaknaði hjá þeim sú
sjmrning: Er ótætis Tyrkinn heyrn
arlaus eða gerit' hann sér þaö upp
Kanske Ismet liafi uppgötvað þetta
á undan okkitr.
Winnipeg.
:r
Eins og spáð var fyrir, endaði
íiusannefundurinn með skelfingu Þjöðverjum hefir verið veittur
I. viku. Tyrkir voru ósveigjanleg- j gjaldfrestur til 31. janúar á þeim
frá kröfum sínum og Bretar og 500,000,000 gulhriarka, scm í gjald-
Aðalfundur Sambandssafnaðar
verður haldinn fyr«sta sunnudag í
mikið stjórnkænsku- febrúarmánuði (4. febrúar). For-
seti safnaðarins væntir, að öll fé-
lög ínnan safnaðarins verði þann
dag tilbúin með skýrslur sínar.
Ennfremur biður safnaðarnefnirt
þá menn, sem ekki \ hafi greitt
gjöld sín, að koma þeim sem allra
fyrst til fjármálaritara safnaðar-
íns, herra Páls Pálssonar, 713
Banning St.
Gjaldfrestur.
Þjððverjum hefir verið
T. A. Talbot þingmaður frá La
straum
þeirra.
af framfærsiukostnaði
H.
W. H. Sims sjóliðsforingi í Banda-
ríkjunum hefir drcgið athygli ný-
lega að því, að ssmkvæmt Wasli-
ington ráðstöfuninni s.l. haust, sé
Bandaríkjunmn ekki leyft að hafa
eins stóran skipastól og Bretlandi
eg Jajian. Þegar stríðið mikla skail
á, voru hermálaskipanir stjórnar-
innar: “Hægt í áttina með flotann
cn gerið ekkcrt viðvíkjandi land-
C. Davidson, bankaþjónn í hernum. Ef að flotinn brezki
vcs lægu þjóðirnar gátu ekki orð-!daga
ið ]ieiin samþykkar. Ekki stuðlar ekki
]>að mikið að friði.
Bankaþjónn hverfur.
Ófriðarblikan.
Alvarlega ófriðarbliku þykjast
menn nú sjá á ný f Evrópu. Her
frá Lithúaníu óð s.l. mánudag inn
í Memel og áttsi þar snarpan bar-
daga við Frakka. Memel er óháð ! August Thyssen, einn af eigend-
félhi 15. janúár og þeir gátu
greitt. ■ Skaðabótanefndin
kom sér saman umi þetta, eða þeir
í henni, sem atkvæðisrétt liöfðu, en
það eru ftalir, Frakkar og Belgfu-
menn. Sir John Bradbury, brezki
fulltrúinn, greiddi ekki atkvæði.
Krókur á móti bragði.
Laugardaginn 30. desember voru
þati Ólafur Brynjólfsson og Guðri'm
Ereeman, bæöi til heimtlis j W'inni-
peg, gefin saman í hjónaband af séra
Rúnólfi Marteinssyni að 493 Lipton
Street.
hérað undir uinsjón Al]>jóöafélags-
ins og er á landamærum Prússlands
um kolanámanna í Ruhrhéröðun-
um, er að reVna að selja Bretum
J. T. Thorson lögfræðingur fiytu'
erindi um “Stjórn” á Torgi Leik-
manna handalags Sambandssafnaðar
í kirkjunni á fimtudagskvöídifi 18.
þ. m. kl. 8.
Allir boðnir velkomnir.
Umræóur á eftir.