Heimskringla - 07.02.1923, Síða 1

i r
ROYAVgi Veroiaon
ronwU gefin
tKUWN fyrir
IsOAÞ1 Coupons
I Sendifl eftir vert51ista ti i 0g
| Royal Crown Soap Ltd. # umbuðir
1 «64 Main St., Wlnnipeg. UI IUU 1
Verðlaon
gefin
fyrir
Coupons
og
umbúíir
SendlS eftlr vertUIsta t!i
Royal Cron-n Soap L.td
654 Maln St„ Winnlpeg
XXXVII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 7. FEBRÚAR, 1923.
NÚMER 19
I
i
Mér stundum fiast —
Mér stundum finst að guð sé furðu fjærri,
og finnist smátt um okkar pú og vind;
og hending afls sé heilagleika stærri,
og hákarlarnir sönnust lífsins mynd;
og dauði lífi stórum mun sé stærri,
og stjórnaraugu jarðar næstum blind.
Mér stundum finst, að guð sé gramur öllu,
og grimmum höndum typti þjáðan lýð,
og snúi gróðri í bleika, bera völlu,
og boði þjóðum plágur, hungur, stríð;
og tortýming sé stærri himncthöllu,
og hatur lífsins dýpra en festing víð.
Mér stundum finst — Nei, veit að vor er nærri,
sem vekur æðri trú á guð og menn.
Sú VORTRÚ lífs, er öllum himnum hærri,
sem heimsins trúbrögð litið hafa enn.
Sú vortrá helg, sem allri ást er stærri,
í alkærleikans mætti birtist senn.
Ðg ]>á finst mér að guð sé öllu góður,
og gæzku-böndum fari um sína jörð.
Og Hfið alt sé alkærleikans gróður,
og eilíf þroskun stjórni’ hans barnahjörð.
Og Iögmál hans sé vorsins ástaróður,
og æskudraumur sé hans reglugjörð.
Þorst. Þ. Þorst.
í
Bandaríkin.
Stytta Lincolns.
Styttu af Abraliam Lincoln hefir
verið ákveðið að setja upp í höll
frægra manna (Hail of Fame) í há-
skólanum í New York. Styttan verð-
u r úr eir (bronze) og Verður gerð
eftir hinni írægu styttu af Lincoln
í Lincoln Park í Chicago. Æfi-
ágrip fylgir styttunni. Einnig eru
]>au rfki ,er ekki lialda afmælísdag
Lincolnis helgan, hvött til að gera
]>að.
Sóttkveikja uppgötvuð.
Sóttkveikjan, sem inflúenzunni
y J veldur, liefii- verið uppgötvuð.
f Tveir menn, dr. Frederick T. Gates
og dr. Peter K. Olitsky, er við
RoekeféUerstofnunina vinna í New
York, liafa eftir margra ára leit
M loks uppgötvað sóttkveikju þessa.
*! Geril l>ann er veikinni veldur,
'á segja þeir svo örlítinn, að eftir aö
" j hann hafi
y j sinnum,
9 j smásjá.
Huglies kvað vera að yfirvega miis-
klíðarefnið á Lausannefundinum,
til þess að reyna að synda fyrir öll
sker, ef hægt er, í þeseum málum.
Bretland.
1. Að Ghild sendiherra Banda-
ríkjanna sé enn að reyna að fá
Tyrki til að skrifa undlr friðjai^
skilmála vestlægu saiúbandsþjóð^
anna.
2. Að ekki sé girt fyrlr að hægt
sé að tialda samnintgatilraunum |og ókjTð komin á ge.stiná. Ko.m
áfram við Tyrki annarsstaðar en 1 1 bós. að nóttin hafði verið alt
hann IsJendinga á að ganga í 3>jóð-
ræknisfélagið. Er snild séra Jón-
asar í ljóði og sköiiungssk'apur í
ræðu flestum kunn, og þarf ekki
að orðlengja lim það.
Var nú klukkan hálf-sex í Leslie
Irland.
I!
II or
fund :
ýðveldissinnanna írsku hélt
1. sunnudag. Ekki er ljóst
onnþá, hverjar ráðstafa.nir þar voru
gerðai'. En ritari lýðveldisstjórn-
arinnar sagði í ræðu þar: “Ef við
höldum lengur áfram þá braut, er
við höfum- farið síðastliðna sjö
mánuði, Véi'ðúr þess ekki langt að
)>fða, að við höfuin ekkert föður-
land og ekkert utan vilta auðn”. | ar
Er
Eftir stríðið.
3. Að hinir æstari af Tyrkjum séu
að þröngva þjóð sinni út í stríð.
Eitthvaö af þesisu þrennu er
mælt að geti átt sér stað ennþá.
Á þorrablóti í;Les!ie.
verið stækkaður þúsund
♦
kverknm 36 klukkustundum áður
þau eftirköst, að glæpir ykjust.
I en veikin byrjar, og herst síðan til 1 ®'na landið líklega, sem engin
lungriánna. í enguin, sem ekki erui"1<'l*<' l"'ssa hefðu sé-st í eftir stríð-
í Lausanne. ' |o£ stutt. Pótti mörgum nefndinni
hafa ilia yfiméet í þessu efni. Gerð:
ist nú skarkali nokkur í salnum,
svo að eigi varð söngurinn gi-eind-
ur. Voru menn þá beðnir að hafa
hljótt um sig. En þá kom það í
ljós. sem fyr er á min-st, að söng-
menn voru gengnir brott. Eanst
mér það litlu skifta, þó B. Guð-
, .mundsson með alt söng-fargán sitt
Bar var eg. Þar voru fjórir prest-1 hyrfi í burtu. Annað var meira
og mikiö um rnat — jafnve) vert, að í miðjum sal lengdtet
>etta skilið svo sem að sinna- skáldamat. Par var oss gott að vera. nafnaskrá þjóðrrekninnar alt að
skifti séu að verða í lierbúðum lýð- Þar var mikill söngur .Þar söng þvf spönn á hverri klukkustund.
veldisisinna. j séra R. Kvaran. Yar hugðnæmt á
að hlusta. Þar sungu þeir tvísöng
prestarnir séra H. Sigmar og séra
Fr. Friðriksson, þótti 'xað góð
skemtun og hin mesta þjóðrækni. j
Þá söng karlakór herra B. Guð- j
mundssonar, en í honum eru 12
manns. Sungu ]>eir oft og mikið.
Blót-gestur.
í ræðu er Sir
fyrrum yfirmaður
Basil Thomson,
Scotland Yard
sé hægt að cygja hann í j ^ógreghmnar, hélt nýloga. henti
Aðsetur lians er f nofi og i hann á hað’ aív stríðum fylgdi ávalt
-XX-
Winnipeg.
Sambandssöfnuðurinn á Gimli er
að efna til fjölbrevttrar skemtisam-
gerill' 'ó mikla, væri England.
Ganada. J
Fylkisþingið.
Þótt seint gangi að ufgreiða mál
þau, er fyrir þinginu liggja, er
ekki hægt að segja að svikist sé um
Sambandsþingið.
Sambandsþingið kom saman um
mánaðamótin síðastliðnu. Hásæt-
isræða Byngs landstjóra var að
efni til meira um akuryrkjumál en
áður. Kappræðurnar um hana eru
að byrja, en ekki er þar með sagt
að halda uppí umræðum uin þau. aS þœr s(su ondaöar. Það er orðln
Gekk einkum í stappi um áfengis- hefð hér að teygja þessar umræður
máiið s. I. viku, en fyrir dugnað og í það óendanlega - - fleiri vikur. —
skýrleik dómsmálaráðherra Craigs,
veikir af inflúenzu, hefir
|>e.ssi fundist. Hann liefir verið j þjóðinni vorður ekki brugðið um
tekinn og lótinn í skepnur, héra, og j :ers'asamt hugarfar.
hafa þeir þegar veikst af inflúenzu.
I komu, er haklin verður í kirkju safn-
Longi og vel hlustuðu gestirnir á
sönginn. En er tók að morgna, j
Ensku glcy'f'du 'þeir söngnuin og ræddu j
sín á milli um marga lriuti. G3rð-|þv; ag þafa ýmsan fróðleik tii brunns
ust l>á hinir tólf, og söngstjórinn j að bera og fara vel nveb viSfangsefni
Meðal þeirra er skemta. má tU-
aðarins föstudagskvöldið ihinn 9. þ.
m. Skemtiskráin er skipuð mönnum
og kqnum, er flestum eru kunn að
Vátryggingin.
átti
Ef vísindamönnum þessum tekst
nú uppgötva lyf, et' varnar út- j Kínverji einn á Englandi
breiðslu eða drepur ]>enna gerll, j bróður, sem var í hórri lífsábyrgð.
sem líklegt er að takist, verður ( Nýlega veiktist bróðir lians og var
miljónum mannslífa bjargað með|])Ungt haldinn. Kínverjinn mint-
ist þosis þó að hann stóð til erfða
og skrifaði vótryggingarfélaginu
svohljóðandi bréf: “Bróðir minn er
hólfdauður. Mér þætti vænt um
því. Skýrslui' bera með sér, að á
árununi 1!)10 1010, tiafi 25,000,000
manna dáið af innflúenzu.
urðu allir þingflokkarnir sáttir og
samynáia um ]>að. Fer atkvæða-
greiðala fram um stjórnarsölu á
áfengi í júní í suimar, og er nánar
Á Englandi er þeim oftast lokið
innan tveggja daga, og er þar eigi
síður um stór mál að ræða en bér.
Það er enn alt í ró á ]iinginu og
helgiliragurinn er ekki farinn 'f
þinguiönnunuin. En það er sagt
á það minst ó ribstjórnarsíðu þessa að Iiann hverfi eftir iítinn tíma eða
viðkynningu. Aðeins hefir Mcighen
mint stjórnina á loforð hennar.
blaðs. t
Fjárniálaráðlierra segir hag fylk-
isins alt annað en góðan. Gerir
íiann ráð fyrir að ekki verði hjá
því komist að leggja skatt á fylkis-
búa, ef lækka,eigi eitthvað skuld-
irnar. Hann ieggur til að skattur
Bíla-manndrápin.
ínu.
Hvað er um raunsókn á kornsölu-
málimr? Er bætt úr atvinnuleys-
inu? Kr málinu uin auðæfi Vest-1 (frin
urJandsins lokið? f fyrra hækkaði
skuld iandsins um 45 miljónir doll-
ara. Og ekkert var sparað- til að
Pm tslySfarirnar og manndrápin,
sem bflar og- mótorvagnar valda í
Bandaríkjanuin, er nú talsvert
skrifað. Enda er ]>að okki mót von.
. Á blóðvellinum liggjjf á hverjum
degi 35 inanns eftir reiðskjóta
]>essa, eða á 10. ]>úsund manns á
ári. Er sagt að dauðsföH af völd-
um bfla liafi verið meiri árið 1022
oii mannfall Bandaríkjanna í stn'ð-|
að fá
| strax.”
helming vótryggingarinnar
einiiig, þungir í “kapi 0g gongu
brott. Höfðu ræður allar ]iá flutt-
ar verið. Yar ]iá gleðskaptir allur
á enda nema þjóðrækni, hangikjöt
og forsetinn. Kn liann heitir M'.
H. Paulson, á enskn, en er ein.s og
kunnugt er, liiiui vænsti Islending-
! ur. Hann er snjaU forseti. Tel eg
]>ó óvíst, að í lietta sinn hafi harin
talað eins mikið og allir ræðumenn
til samans. Mun engin lá honutn
það.
sin.
nefna séra Ragnar E. Kvaran, með
söng og ui>plestur: Miss Hermanns-
son með söng, Mrs. Valgarðsson nieð
söng og Mrs. Kristjönu ChisweM
með upplestur o. fl„ Sanikoman er
nánar augtýst á helztu viðkomustöð-
um á Gimli.
Hallgrímur Magnú^son frá Dög-
urðarnesi, Árnes P. O., og ungfrú
Sigriður Guðmundína Oddsson, til
Fyrstu ræöuna flutti séra R. heimilis að Riverton,
skylt bflaeigendum að bera að
ministia kosti þeirra hluta af kostn-
á bílum sé hækkaður; kvcður það dæiiba nýjum sköttum á. Hvað
bíður okkar nú, Kn alt var jietta
borið fram með inostn hægð, en
samt nægði það til að stríða
aði viö iagningu akbrauta. Anuað, stjórnilinl (liilftift J)vf King ,ann
■sem liann fer fram á, «r eins ccnts sjg knúðan til að svara ]>cssum at-
skattur á gas-olíu. 'Þetta eru allir riðum og útskýra sakir stjórnar-
'kattarnir, sem enn]>a er farið innar. ForsætisrSðhorra lauk móli
fram á af stiórninni. Nema þeir -sínu með ]>ví að rekja söguna að
um $250,000. En það hrekkur skamt. símskeytaskiftuip Bretlands og
sainbandi við
Sveitirnar fara fram á, að skattar
Canada í baust í
á þeim séu lækkaðir um 25%. Verði
stríðið, sem þá vofði yfir milli
Breta og Tyrkja. í stuttu máli frá
]iað gert, kostar það fylkið $300,- Síigti var yfirlýsing TCings «ú, að
000. Og þá eru þessir nýju skattar [ Bretland lieföi aðeins verið að leita
orðnir að engu á reikningunum. [ fyrir sér og hefði viljað fá að vita,
Mr. Willis, konservatíva þingmað
ur frá Turtle Mountain, vill að
skattur sé iagður á kornsölu í
Winnipcg. Segir kornsölufélög í
Bandaríkjunum verða að borga 2
i'ont af hverjum mæli í skatt.
Winnipeg gerir mikla mnsetningu
í kornverzlun, og að þar sé fljót-
fengnast fé til þoss að grynna á
.'kuldum fylkisins.
Joseph Bernier frá St. Boniface
mótmælti að kaup þingmanna væri
lækkað úr $1800 ofan í $1500. Hann
sagðlst skoða sig verðngan kaups,
og svo þyrfti hann þess með. Var
hlátur að því gorður.
William Tvens sagðist vilja isjá
tekjuskattinn hækkaðan.
Fjármálaráðherrann leggur fylk-
isreikningana fyrir þingið seinni
part þessarar viku.
hver aðferð yrði höfð hér til þess
að ókveða, livaða styrkur Bret-
landi yrði veittur, ef á þyrfti að
lialda. Svarið, sem gefið var héð-
an. var í því fólgið, að þinginu
yrði faiið að gera út um málið.
Ekkert annað liefði átt sér stað um
þetta og Canada eða stjórn þess
væri ranglega horið á brýn aö ætla
ekki að hlaupa undir bagga með
Bretlandi, ef á lægi, því að það
hefði aldrei til þess koinið.
Nokkur mál, er óafgreidd voru á
sfðasta þingi, koma fyrir þingið
aftur, svo sem liankamálið, er
.bændaflokkurinn hreyfði í fyrra og
lýtur að þjóðeign banka, og í ann-
an stað hlutfallsleg þingmannatala
fylkjanna samkvæmt nýja mann-
talinu o. fl.
-xx-
Á bverjum 40 mínútum er
maður drepinn a.f Jxsssum
völduin. Er ]>að manntollur inik-
ill Saint er ]>ví lialdið íram, að
slysfarirnar vaxi ekki jöfnum skref
um við fjölgun bílanna, og sýni
]>að að mönnuin lærist að aka svo
engan saki. En þá er líka alt tal-
ið. er gefur von um að úr þessu
rnannfalli verði bætt ]iví ]>ó reynt
sé að brýna fyrir mönnum að fara
gætilega, er ]>að sem að tala við'
steininn.
Skýrslur yfir mannfallið í hverju
íylki fyrir árið tM2i sýna, að í Now
5'ork bafa 1632 menn beðið bana, í
Pennsylvonia 1060, í lllinois 887, í
California 876, í Oliio 734. í öðrum
fylkjum er talan að vísu miktu
lægri en þetta, en ]ió deyja nokkr-
ir í ]>eim öllum.
Kornnefnd.
Senator Gooding frá Tdaho lagði
s.l. mánudag frumvarp fyrir efri
deild þingsins, viðvlkjandi stofnun
kornnefndar með $300,000,000 höf-
uðstól. Nefnd þessi er ætla>st til
aö ráði verði á hveiti og ákveði
eða ábyrgist .$1.75 fyrir hvern mæli
á númcr eitt “Northern” hveiti að
vorinu. Ritara akuryrkjudeildar-
innar og tvo aðra menn er farið
fram á að forsetinn skipi til þess
að stjórna nefnd þessari.
Tyrknesku málin.
Þrátt fyrir það að Lausanne-
’undurinn varð að engu, ætla
Bandaríkin að halda áfram>.að
æyna að semja við tyrknesku
>jóðemiasinnana um mál þau, er
Tyrklandi og þeim fara á milli.
Önnur lönd.
Útlitið í Evrópu slæmt.
Tvö ófriðarský grúfa yfir Evrópu
í hyrjun þessarar viku. Þjóðverjar
eru af öllum mætti að leitast við
að standa sem þéttast fyrir Frökk-
uin í Ruhr-héröðuuum og auka
herinn þar. Stjórnarformaður Cuno
fór sjólfur til ófriðarstöðvanna s.l.
mánudag, til þess að sjá með eig-
in augum, hvað þar væri að gvr-
ast. Mun ]>að ekki sefa Frakka
Fró Frakka hálfu spekir þaö ekki
Þjóðverja, að fullyrt er að 10 Þjóð-
verjar og þar ó meðal lítil stúlka,
væru drepnir s.l. sunnudag. A ]>ess-
nm stöðvum er ]iví alverlegur
sorti í lofti.
ófriðarblikan er yfir Tyrk-
Hin
landi. Lausannefundurinn fór í1
mola, eða sá þráður, sem eftir var I
af honuin, hrökk nú nýlega f sund-j
ur.
friðartilboðum santbandsþjóðanna
og ern hlnir vígamaimlegustu. Bretj
ar gengu þegjandi af fundi <>g biðu
ekki eftir að ísinet PaSlia lyki má.li
sínu. Er nú ráðuneytið brezka að
gera út flugflota sinn til ]>oss að
vora viðhúnir að senda Tyrkjnm
örvar, ef þeir skyldu verða uppi-
vöðslusamir í Yestnr-Asíu. En ]>að,
«
sem mesta gremju vekur lijá Bret-
um, er ]iað. að Frakakr gáfu í skyn,
að l>oir myndu semja sérstakan frið
við Tyrki um sín mál. Er það svo
mikið gerræði af Frökkum, ð me'ð
því virðist frá þeirra hálfu sam-
bandinu við Bretland með öllu
slitið. Þetta kapp í Frökkunt- að
komast út í strfð er með öllu ó-
skiljanlegt. Og hætt er við, að
þá iðri eftdr að hafa með því
stuðlað að því að rjúfa samband-
ið við Brota.
Kvaran. Var hún að margra áliti
sú lang-bezta. Sá prestur er mælsk-
ur vitmaður og liiö álitlo.gasta
glæsimenni. BeiTti liann á að nor-
rænt níamioðli væri liatipasælla til
lieimsyl'irráða en núverandi stofna.
| sem gagnsýrð er af völdúm og viti
I Gyðinga. — Þá taiaði séra Fr. Frið-
I riksson. Kvaðst ltann vera ættaður
undan Jökli, og liafa numið ]>ar
| tungu ]>á, er líktist nokkuð Winni-
j pog-íslenzku. Skemti hann vel með
[ fyndni og lipurð. Fanst mér som
áliti liapn íslenzku Vestmanna búa
hér undir jökli. En eg hygg, að jök- i
ullinn einn skafi eigi ]iað út, sem i
íslonzkt cr. Þá taJaði séra H. Sig- [
mar uin Canada. Kendi maður í
þeirri ræðu einlægni og hlýleik
hjartans. En liotta tvont reynist
oft hetur en lundabaggar og liangi-
kjöt. Og eir þá mikið sagt Þvf
næst töluðu allir og tókst mæta
vel. Þá sýndi forseti skórungsskap
mikinn, ]>ví að liann kalla'ði gest-
ina h ve.in af öðrum
voru gefin sam-
an í hjónaband 1. fcbr. s.1. að heitn-
ili séra B. B. Jónssonar '
Á eftir messu á sunnudag-skvöldið
var, var settur ársfundur Sambands-
safnaðar, og stóð hann frani eftir
kvöldinu. Kn sökum þess að mörg
mál Jágu fyrir, var ekki hægt að af-
greiða þau öll, og var því futidi
frestað til næsta sunnudagskvölds
eftir messu.
Fundur verður haldinn í Stúdenta-
félaginu á laugardagskvöldiö kemttr
og byrjar á venjulegum tima. Herra
Ed. Baldvinsson talar þar urn Har-
[ vard haskólann, lýsir mentalífinu þar.
i A eftir fara fram ýmsar kemtanir,
og mega stúdentar eiga von á góðuni
og fjöruguim fundi. Þeir eru því
beðnir að fjölmenna og konia Stund-
víslega.
A. R. Magnússon, ritari.
Nýlátinn er í Kandahar, Sask_,
\oin ]>ai SigurSur Bárðarson járnsmiður. —
l'vrkir geugu okki að noinum|n,ö,í'r ('ri,Mli £lutt-Því nú vorá allir Dau8a hans bar sviplega aS- x
mælskir orðnir af skyrinu. Yar nú ! smiSju hans var gasoline tunna er
um stund óslitinn straumur af ræð , ddur komst aS Qg olli sprengingll.
um, og læðumönnum upp og nið- Smisjan var alt j einu ; bá1i og föt
if pallinum. Bætti forseti upp I o- « -i < ■ ■ u
' ! Sigurðar sáJ. voru það einnig þegar
hann komst út. Hann var fluttur á
sjúkraihús í Yorkton, en dó þar inn-
an eints sólarhrings frá því að slys-
ið vildi til. Sigurðuv var ungur mað-
ur, fjölhæfur og gæðadrengur í hví-
vetna. Hann var ættaður frá Glen-
boro.
Sfðari fréttir af þossrum máJum
herma:
ur
fyrir það. som áhótavant var hjá
ræðumönnum. Hélt hann nú æð-
ekki aðoins um hvern ræðu-
lieldur og um niarga hluti,
frá forseta stærsta járn-
ur
mann
som sé
hrautarfélags í Ameríku og ofan
að klofnum svínsskrokk. En nú
máttu allir mæla, hver við annan,
þar eð lítils vits eða fróðleiks var
að vænta af hinum óbreyttu ræðu
mönnum. Gekk svo um hrfð, að
ljóst var að ísiendlngar oru flestir
vel máli farnir. Þá lýsti forseti yf-
ir að nú væri komið að sér. Varð
gestunum þá svo hverft við, að
kyirð komst á í salnum. Elutti for-
seti snjalt erindi um Hannes heit-
inn Hafstein. Eftir það bað hann
séra Jónas A. Sigurðsson að flytja
•æðu. Las prestur úpp frumsamið
ljóð og flutti stutta ræðu. Egg.iaði
Eggert Stefánsson söngvari hefir
fengið beiöni frá Glenlioro Gimli >g
Wynyard um að koma til staöa þess-
ara og hafa þar söngsamkomur. I
Congregationalkirkjunni hér í Wpg.
er mælt að hann hafi aftur verið
heöinn aö svngja. Samkoma sú, er
,hann liélt þar nýlega. hepnaöist mjög
vel.
Guöjón J. Vopni frá Kandahar
kom til bæjar á sunnudagsmorgun-
inn.