Heimskringla - 28.02.1923, Side 5

Heimskringla - 28.02.1923, Side 5
WINNIPEG, 28. FEBRÚAR 1923. HEIMSKRINGLA 5. BLAÐSIÐA. Landa-gjaldmiðar. HvatS ætlitS þér at» gera vitS sölu gjaldmitSla ytSar? KomitS metS þá á bankann til víxlnuar etSa óhultrar geymslu. Þér munitS hitta fljót, kurteis og fullkomin vitSskifti vitS næstu bankadeid vora. Riverton bankadeild, H. M. Sampson, umbotSsmatSur IMPERJAL BANK OF CANA.OA Riverton bankadeild, H. M. Sampson, umbotSsmaður Útibú atS GIMLI í 370) ar sinnar, innan fangélsis á stríðs- árunum, er fáránleg athugasemd, um það, sem ætlast er til, að ofur- lítið sé skáldskap skylt — jafnvel t»ó hún sönn væri. Það gat átt sér stað, og *það nægir, jafnvel þó heimtað sé hið hlutsjáanlega af skáldskapnum. Áður hefi eg get- ið þess, að kvæðið er að efni til ékki bundið við íslendinga eina. Sá sem þessa viðbáru íeisti við “vit” sitt, mun margt hafa frá stríðinu mikla sagt, áður en hann varð afblaðaður ritstjóri, ef sá er sem eg ætla. Aldrei markaði þó fyrir því, að hann “vissi” út fyrir skólprennur þröngsýnna blaða í bæ hans, þeirja er með stríðinu stóðu. Alt sem hann “vissi” þá, hafði hann eftir þeim. Eg efa, að hann sé nokkurs vísaw. Ekki þá við að búast, að 'hann hafi séð greinarstúf, sem stóð í einu blaði þessa fylkis — og okkar beggja. Það var meðan stríðið stóð sem hæst. Efni greinarinnar var að- búð sú, sem svona fangar áttu að sæta, þar sem þeir voru geymdir, innan okkar fylkis. Sú vist var ekkert glæsilega sögð, og iieitið á lýði til lagfærslu. Mig undraði, að innlent blað þorði að birta þá aðfinslu, væri enginn fótur fyrir henni, slík sem aðstaða blaðanna þá var. I fangelsum á Bretlandi skiftu herskirringar þúsundum. Það var félag _stofnað þeim til kjarabóta. Bók um það starf er nýlega útkomin á Englandi, eftir einn forgöngumann félagsins, enskan prest. Eitt hið bezta blað Bandaríkjanna telur hana öfga- lausa. Ein bending í þessa átt sýndist mér þó líklegust. Hún er sú, að fangavistin var fremur til þess sett, að sem fæstir hlypict undan herskyldunni, heldur en að hún væri hegning fyrir glæp. Það sannast með því, að hvenær sem fanginn “sneri sér og trúði”, kaus fremur vígvöllinn en vistina, var hann Iátinn laus í herinn. Var þá nokkurt “vit” í að láta hann baða í rósum í dyffissunni? “Að hendingin: “Logið, rangt og tapað mál” sé um Breta sér- stáklega.” Eins og áður hefir verið fram tekið, á kvæðið ekki við einsták- ar þjóðir né menn. Andinn í því er stef úr stríðsdrápu, sem kveðin hefir verið um flest löid. Að- finsla þessi er því átyllulaus af- færsla, gerð af andúð eða ein- feldni, meinloka vitleysunnar eða viljans til að villa um skilning. Hugsunarstefna konunnar í kvæð inu getur átt heima hvar í veröld- inni sem vill, eins og nú er ástatt, og henni er hvergi nafn gefið, né við nokkurn stað bundin. Af því leiðir, að sú, sem blés áheyrand- anum í brjóst slíkri hending, gæti eins vel verið þýzk eða íslenzk, eins og ensk, og átt við sína heimaþjóð. Til dæmis, myndi sá, sem þessa athugun átti, og hans lið, sízt mæla móti því, að Þjóð- verjar hafi barist fyrir “lognu, röngu og töpuðu máli”. Satt sagður, er munurinn mill mín og hans sá, að eg hygg að fleirum hafi farið eins, sem að stríðinu stóðu. En kvæðið sjálft segir hvorki af né á, hvaða sérstakri bjóð þetta komi við. “Að kvæðið særi”. Því verður svarað með spurn- higunni: Hverja? I kvæðinu eru Viðhorfin við stríðinu fjögur. ^óndi konunnar, sem fer til víg- vallar vegna skyldunnar, því hann er hermaður^ en er því ófeg- inn, af því að hann veit, hvað stríð er í raun og veru. Þar næst eldri sonurinn, hugsjonamaðurinn, trúir jþví með móður sinni The war to heim, sem dvalarstaður sem þá: “að nú sé sig að hreinsa heimur hjartablóði sínu með”, og leggur því upp með ákafa til slíks góðverks. Þá er yngri sonurinn, ragmennið að almennings dómi, sem glatar fyr ást móður sinnar og gengur í fangelsi, en að láta eggjast út í stríðið. Svo er konan sjálf. í byrjun er hún svo hug- sjónaJhrifin af herópinu, sem al- staðar er æpt, um “stríð til að fyrirbyggja framtíðar-stríð — end war — og um verði hetjum-hæfur — A world fit for heros to live in — að því loknu, að hún næstum leggur fæð á þann soninn, sem vár augasteinn henn- ar áður, af því að hann brást von hennar um að leggja sig líka fram. Kvæðið gerir ekki upp á milli þessara stefna, aðeins segir frá, og leyfir svo lesaranum að gera það. Hver er særður? Er það hann, sem skyldunni fylgdi? Er það sá, sem hugsjón sinni i hlýddi? Er það ragmennið, sem síðar í kvæðinu fær færi á að I segja sína sögu? — Hver af þeim j— eða þeirra — er særður? Og j með hverju móti? Þá er niðurlagið. Konan hefir lifað af “stríðið fyrir framtíðar- friðinn”, mist þar mann sinn og soninn, sem í stríðið fór. Enn drotnar ófriður, heimurinn síféld Hjaðningavíg á öllum sviðum, hörmungar mannanna verri en þær voru. “Við stöndum nú and- I spænis vaxandi óánægju vitkaðr- ar allþýðu” — We face the grow- ing discontent of a disillusioned people — er haft eftir Buckmast- er lávarði. Hún er komin í þann hóp. Trú hennar á tilgang stríðsins var sjónhverfing, eins og var allra stríðs-þjóðanna, j þjóðanna, sem við fyrsta færi I veltu úr völdum öllum þeim mönnum, sem voru mest áberandi j merkiisberar stríðsins, ekki í von í um viðréttingu, heldur í hefndar- skyni, settu þær víða í sess þeirra j minni menn, en við voru áður, og flokka, sem þær vissu að voru kyrstöðuflokkar. Þar sáu þær eina vissa veginn til að hegna því, sem fyrir var. Flokkurinn, sem , þykist sjá, hvar breyta megi til betra, var of fámennur enn til að j ráða niðurlögum þess, sem til j vandræðanna hafði stýrt í þetta j sinn. En á þenna hátt varð hjá því komist, sem almenningur vildi I sízt gera, og það var, að sam- j þykkja ið skeða. | Myndi nokkur, með réttu, geta vítt hending þessa, nú þessa stund ina, væri hún lögð í munn grískr- ar móður eða rúrhéraðskrar, sem stæði í sömu sporum eins og sú, sem kvæðið segir frá? Sennileg- ast engri konu og móður, sem hugsað getur fleira en hégóma, væri stfkt láandi. | ykk ur þó nokkur mannsbót, jafn- vel þó þið sværuð fyrir það, þar sem Kaífas kynni að heyra til. VI. Árum áður en stríðið skall á, hafði einhver spaugsamur æringi, sem athugað hafði hversu vitfirr- ingahælum fjölgaði í heimi vor- um, spáð því, að ef eins héldi á- fram, myndu þeir, sem vitstola færu, verða mestur hluti manna, ráða lögum og lofum, og flæma þá fáu í fangelsi, sem fullu viti héldu. Engan hefði grunað þá, að sú kalsa-spá ætti stuttan aldur, þar til eftir gengi. Hún rættist að nokkru við stríðið, þegar þeir, sem berserksgang höfðu, ráku friðsemismennina í fangelsi eða herinn. VII. ’ Þá er nú því lokið í bráð, að stikla á þeim steinum, sem nokk- urt efni er í, og að kvæðinu mínu hefir verið kastað. Enginn þarf að ímynda sér, að það hafi angr- að mig, eða að isú hríð hafi stað- ið mér fyrir svefni. Þvert á móti. Eg er þeim, sem veittu mér þá eft- irför, þalkklátur fyrir fylgd af fremsta megni. I einlægni að segja: eg hefi alla tíð óttast, að fremur Iítið myndi lýsa af mér. Eg varð feginn þessum fylgihnött- um, sem að mér hgfa dregist, samkvæmt lögmáli andófsins, sumir stöðugir í nærri hálfan mannsaldur, og eru nú líklega orðnir svo fastir í rásinni, að eg aldrei þurfi að kvíða, að þeir sortni upp út í ósýnið, meðan eg er uppi. Marga kvöldskemtun hefi eg haft af.þeim, jafnvel reiki- stjörnunum, sem aðeins sáust í eitt skifti, og hurfu svo. Þó veit eg, að aldrei mun eg ganga þeirra brautir. Og þá eruð þið, 'sem svari mínu hafið tekið, og þið, sem hafið sent mér bækur og blöð og hlýjar kveðjur og bréf, að undanförnu, og um næstliðnar hátíðir — ykk- ur þakka eg alúð ýkkar líka, al- veg eins einlæglega, en með glað ara geði. Ykkur hefði eg átt að þakka í bréfi en ekki í blaði, en satt að segja, eg veit ekki nöfn ykkar sumra, né hvar þið eruð { niðurkomnir. Suma get eg isíðar hitt, en þetta gerir þó nokkurn jöfnuð í bráðina þannig. að það ber ykkur vott um, að mér hafa i borist í hendur sendingarnar, ósk- j irnar og orðin ykkar um mig. N y j a r In nfly tj end a k r öfur Hefir þú lesið þær? Hérna koma þær Skjala krafist Tvö eintök af vanalegum eiösvörn- i um skjölum, viövíkjandi stuöningi I og atvinnu. ' Tvö eintök lí samföstum eiösvörn- •) um skjölum viðvíkjandi stuöningi I og atvinnu. -' ÞJÓÐERNI BRETAR og j SANDINAVAR ) ZECHO SLOVAKAR JUGO-SLAVAR , FINNAR, BELGIR ' FRAKKAR, { RÚMENIR Aðrar kröfur Aðrar kröfur eða reglur eru fáar að því er Breta og skandinava snertir. Ef við tölum ekki tungumál þitt, þá útvegum við túlk Tvö eintök af samföstum eiðsvörn- % um skjölum viðvíkjandi stuðningi og atvinnu. ) Þrjú eíntök af samföstum eiðsvörn- um skjölum viðvikjandi stuðningi, atvinnu, þegnréttindaskjal vinnu- kaupanda, ef til er. PÓLVERJAR og GALICÍUMENN RÚSSAR Sendið $4.75 með hverju fyrirfram til þess að fá undirskrift pólska ræðismannsins á skjölin Leyfi frá Ottawa er nauðsynlegt, snertandi tryggingu á öllum rúss- neskum farseðlum sem borguðum. Ef þú seinur um fyrirfram borgun við agonta Cinadian National Railvvays íélagSins, þá ertu viss nm, að alt verður gert, sem gera þarf fyrir þig á lægsta verði (það fæst hvergi ódýrara), og að þú hefir í verki imeð þér stærstu járnbrautar stofnun 1 iheimi. Þetta er sannleikur, sem vert er að íliuga. “Að gera sem mest fyrir skiftavini vora,” er einkunnarorð vort. Vér eigum við livaða linuskipa-félag sem er. Frekari upplýsingar má fá lijá agentum Can adian National Railways eða hjá: I. MADILL Wm. ST APLETON W. J. QUINLAN D.P.A., Edmonton D.P.A.. Saskatoon D.P.A. Winnipeg Canadian National Railiuaijs VIII. Svo nú Lárus setjast á seið- j hjall næsta árgangs síns um mig, með útbreiddann faðminn, eins 1 og Móses á steininum á hæðinni I forSum, meðan Ísraelsmenn börS- ust við Amalekítana, og ef armar j hans síga af áreynslunni, þá hlaupa þeir sinn undir hvom hand legg “Sveinstauli” og Jón Einars- son, eins og þeir Aron og Húr! Stephan G—. 15.—2.-23. V. Og aS lokum, þið ávítendur mínir! og viðvíkjandi drengnum, sem í fangelsið fór fyr en stríðið: Er nú ekki öll þessi andúð ykkar gegn kvæðinu mínu einskonar “ósjálfráð skrift” ykkar innri vit- undar, sem er þess vör, að þrátt fyrir aJlan herblástur hefir sið- ferðishetjan ætíð orðið sannasta nguihetjan? Slíkt innræti myndi L augarda gsskólinn. Draumur Önnu. Önnu dreymdi mjög einkennileg- an draum. Hún hafði verið að búa sig undir prófið stöðugt í þrjá eða fjóra mánuði. Hana hafði dreymt um prófið eiginlega bæði nótt og dag altaf annað slagið; en nú dreymdi hana svo langan og merkilegan draum, svo mikið lengri en nokkru sinni áður. Hún þóttist vera stödd í afar stórri höl!. Þar var alt Ijósum prýtt og fólkið var svo vinalegt. Það leit út eins og það vildi segja: Komdu sæl, Anna. Þú ert allra bezta stúlka, Og munt þú hamingjusöm verða, sem þeir, er í þessari höll búa”. “Þetta var skrítilega til orða tek- ið,” hugsaði Anna. Þetta væru þá álfar. Henni skildist að hún væri komin í álfaborg. Hún litaðist um. Þarna var afar margft fólk, sem hún þekti ekki, og líka margir, sem hún þekti, svo sem átján, að henni meðtalinni, sem ætl- uðu að skrifa á prófið svo sem að sjálfsögðu. Þeir voru þar, piltar og stúlkur, en allir alvarlegir og þögul- ir. Hún skildi það. Þeir væru að hugsa um, hvernig það myndi ganga við prófið. Hana langaði ti! að gefa sig á tal við stallsystur sínar, en stilti sig samt. Hún vissi að það átti ekki við núna, og hún hafði vanið sig á að haga sér eins hæversklega og mest mátti verða, þegar hún var í skóla, alveg eins og bezt má verða í kirkju. Hún var ekki hrædd við prófið. Hún hafði undirbúið sig vel. Þar sem hún litaðist um í hölinni og sá bekkjarbræður og systur sínar, ósk- aði hún þess af heilum hug, að þau væru öll eins vel undirbúin og hún j sjálf. Hún gat vel unt hinum að fá verðlaun — já öllum — ef þau næðu j 400 mörkum eða meira. Því ekki það. Hársbreiddar mismunur gerði j ekki svo mikið til. Hún miklaðist j ekkert yfir þvi að vera viss um að ná t verðlaunin. Hún ásetti sér — þar j sem hún litaðist um í álfaborginni — ( að mæta öllum eins og jafftingjum sínum, jafnvel þó þeir hefðu fallið , við prófið. Henni fanst sér vera vel við alla. j En hvað hér var bjart! Utsýnið var í ótakmarkað og yndislegt. Nú var hún að horfa eftir próf- dómendum. Jú, þarna komu þeir. Þarna var A. P. J. og R. S. Nei — og sá “styggi” — og þarna S. E. — það gat þó naumast verið. Jú, það var hann, sem hafði látið sér. svo ant um laugardagsskólann, hjálpað svo myndarlega til þess, að láta menn vita og sannfæra menn um, að það borg- aði sig vel að læra “Astkæra, ylhýra málið og allri rödd fegra”. Anna ætlaði að þ^nna mönnum að búa til brauð með þessari síðustu rit- gerð sinni, og hún hafði ritgerðina í hugantim, ákveðna og skýra. Hún vissi, að hún kunni þessi þrjú hundr- uð orð ttpp á sínar tíu fingur. Hún hafði aldrei gleymt að lesa 10 mín- útur á dag heima. Stundum hafði hún lesið 20 mínútur. Hún var sér þess meðVitandi, að geta lesið vel og að þýða af ensktt á islenzku væri sér bara leikur. Henni þótti sem hún hefði skrifað ritgerðina, lesið, stafað og þýtt, það sem fyrir var lagt, þegar einhverjir fóru að syngja: “Þér þekkið fold með bláðri brá og bláum tindi fjalla ------------”. Hún misti úr laginu, en heyrði: “Drúpi’ hana blessun drott- ins á um daga heimsins alla”, og þá vaknaði hún. X. fyrra kvæðinu. Ekkert furðaöi oss á því þó að þeir, er þarna voru við- staddir, hafi ekki fyr en þeir heyrðu vísuna sungna eins og ungfrúin söng hana, “En fjarri er nú söngur þinn”, skilið, h;ve vel hún á við oss Vestur- Islendinga og er alvarleg þjóðræknis vakning. Og það minnir einnig á það, ‘Sem oft er hér af þjóðræknis- mönnum kvartað um, hve slæmt það skuli vera, hve sjaldan er sungið á íslenzku hér á samkomum. Það var áreiðanlega dæmi af áhrifum íslenzku söngvanna á þjóðræknina þarna birt, og á ungfrú Hermannsson þökk skilið fyrir að hafa gefið það dæmi öðrum til eftirbreytni. Þessa utan'hæjarmenn höfum vér orðið varir við, sem sótt hafa Ars- þing Þjóðræknisfélagsins: Dr. G. J. Gíslason frá Grand Forks Thorst. Gíslason frá Brown. Jón J. Húnfjörð, Brown. Guðm. Húnfjörð, Brown, B. B. Olson frá Gimli. hjá stjúpbróður Mr. Andersons, G. F. Gíslasyni kaupm. Þau skemtu sér hið bezta og báðu Hkr. að flytja strandarbúum og öllum kunningjum, er þau hittu, alúðar þakkir fyrir hlýjar viðtökur og gestrisni. Dr. Sig. Júl. Jóhannesson frá Lundar leit inn á skrifstofu Heims- kringlu s.l. miðvikudag. Hann gleymdi að segja fréttir úr bygð sinni, en tal- aði eingöngu um pólitísk mál meðan hann stóð við. Hr. Gísli Arnason fr» Brown var staddur hér í hænum eftir helgina. Ungfrú Violet K. Fjeldstec, til heimilis að Dominion St. hér í bæn- um, andaðist þriðjudaginn 20. þ. m úr svefnveiki. S.l. laitgardag lézt að heimili Fred Stevensons í Winnipeg, Mrs. Mar- grét Gottskálksdóttir Giliis, kona um níræðisaldur. Jarðarför hennar fór fram í gær. Séra R. Pétursson jarð- söng. Hinnar látnu verður nánar minst síðar. Guðm. F. Gislason kaupm. frá Elfros og kor.a hans voru stödd í bæn um yfir helgina. Þau voru við jarð- arför Mrs. Margrétar G. Gillis, en hún var amma Mr. Gíslasonar. Krislján Benediktsson frá Baldur, Man., var staddur hér í fcænum sl. mánudag í verzJunarerindum. -xx- Winnipeg. Séra Jónas A. Sigurðsson forseti Þjóðræknisfélagsins flutti fyrirlestur s.l. mánudagskvöld á ársfundi félags- ins. Fyrirlesturinn var ósvikin þjóð ræknishvöt. Ungfrú Rósa Hermannsson söng þar og tvo einsöngva. Fyrst tvær vísur úr kvæðinu “Sólskríkjin” og “Ö, hvað tnig tekur Iþað sárt að sjá”. Hún söng fyrstu og síðustu vísuna úr R. G. Thorvaldson, Jóhannes Stef- ánsson og Sigurður Anderson og kona hans, ö!l frá Piney, komu s.l. föstudag vestan frá hafi; þau tóku sér á hendur skemtiferð þangað 12. jan. s.l'. og hafa verið þar síðan. 3 daga stóðu þait við í Saskatchewan Fimtudaginn 22. þ. m. voru gefin saman í hjónaband Björgvin Guð- mundsson og Rannveig Þorsteins- son. Brúðirin er dóttir þeirra hjóna Þuríðar Hjálmsdóttur og Björns Þor steinssonar að Otto, Man. en brúð- guminn er sonur þeirra hjóna Mekk- ínar Jónsdóttur og Guðmundar Guð- mundssonar að Mary Hill, Man. Sera Ragnar Kvaran gifti brúðhjónin, og að því loknu var setið að myndarlegri veizlu að heimili þeirra hjóna Mr. og Mrs. Helga Jónssonar, 1023 Inger- soll St. Var þar saman kominn stór hópur frænda og vina. Ungu hjónin lögðu heim á leið á mánudaginn og fylgja þeim hjartanlegustu árnaðar- óskir allra vina þeirra. BORGIÐ HEIMSKRINGLU. ENN ÞÁ eru margir, seni ekki hafa sent oss borgun fyrir Heims- kringhi á þessum vetri. ÞÁ vildum vér biSja aS drtgs þetta ekki lengur, heldur senda borgunina strax í dag. ÞEIR, jcm akulda osa fyrir marga árganga eru sérstaklega beSn- ir um aS grynna nú á skuldum sínum sem fyrst. SendiS nokkra dollara í dag. MiSinn á blaSi y8ar sýnir frá hvaSa mánuSi og ári þér skuHdiS. THE VIKING PRESS. Ltd. Winnipeg, Man. Kaaru herrar:— Hér meS fylgja _____________________________Dollarar, bargun & áskriftargjaldi mfnu viS Heimskringlu. Nafa ... Áritaa BORGIÐ HEIMSKRINGLU.

x

Heimskringla

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.