Heimskringla - 07.03.1923, Síða 1

Heimskringla - 07.03.1923, Síða 1
V erðlaun gefin fyrir Coupons SenditS eftir vertSlista tll Qg Royal Crowa Soap Ltd. Main St.. Winniiteg umbúðir Verðlaun gefin fyrir Coupons og umbúðir SendltS eftlr vertSlista til Royal Crown Soap Ltd 654 Main St.. Winnipea XXXVII. ÁRGANGUR. WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 7. MARZ..-I923. NÚMER 23 Cauada. FylkisþingiS. Nefnd frá þeim er um sveitalám- in áttu að sjá úti i Sveitunum, kom nýlega á fund stjórnarinnar, i til- .efni af skýrslu þeirra Jackmans og Collyers. Kvað nefnd þessi skýrsl- ur þessara manna ekki sem áreið- anlegastar. Stjórnin tók nefnd- inni hið bezta og lofaðist til að lfta frekar inn í þetta mál. Að öðru' leyti er helzt sargað í þinginu um hin áætluðu útgjöld fyrir komandi ár. Stendur Haig, þingmaður í Winnipeg, bezt í að kenna spamaðar-aðferðir í því sambandi. En sumt af því ð minsta kosti, er hann fer fram á, er hægra sagt en gert. Dixon reyndi að fá tryggingu verkamanna hækkaða fyrir slysum og áföillum (Compensation), en til- laga hans í 'því efni fékk ekki góð- an byr. I Sambandsþingið. Talsverðar umræður urðu á sam-^ bandsþinginu um lögin viðvfkjandi innflutningi fólks frá Asíu, Japan eða Indlandi. Lögðu einkum þing-j mennirnir vestan af strönd til I þeirra mála. En jþó að flestir væru sammála um íþað, að lögin væru ekki of ströng, sem takmörkuðu. imnflutning þessara manna, leyndi hitt sér ekki, að verzlun bæði við Indland og jafnvel Japan og Kína var ekki álitin eins slæm. Og þá kom snurða á málið talsverð, og er ekki hægt að gizka á enn, hvort innflutningur frá þessutm löndum verður bannaður frekar en gert er. Meighen, leiðtogi conservatíva, vildi fá að sjá samninginn milli Canada og Bandaríkjanna um her- skipastólinn á vötnunum miklu. King forsætisr.áðherra kvað samn- inginn ekki enn gerðan, en að það væri vericf að draga hann upp. Meighen vildi að þingmönnum væri gert Ijóst, hvað uppkastið færi fram á, en að þeir segðu ekki frá efni þess. King eyddi þessu einnig. Mr. Meighen vildi ennfremur fá að sjá samninginn, sem stjórnin gerði við Thomton í járnbrautar- málinu. Enginn samningur í þá átt var sagður til. En Meighen kvað svo vera. Var gengið til at- kvæða úm kröfur Meighens, og voru þær samþyktar. Samningur- inn, sem ekki er til, verður þá sýndur. - Um kolakaup frá Bandaríkjun- um var rætt. Þótti skrítið, að eng- inn toilur skyldi vera.. á linkoium þaðan, * gelsihár toliur á harðkol- um. Linkoiin mátti auðvitað ekki leggja toll á vegna þéss, að þau voru til hér f Canada. Þá var tillaga borin til atkvæða um það, að banna með öilu veð-| mál í sambandi við veðreiðar, en ' svo vildi til, að 60 þingmanna voru ‘ ekki á þingi, er atkvæðagreiðsla um það fór fram. Tillagan var feld með 96 atkvæðum gegn 76. Er að því spurt, hvernig hafi staðið á fjarveru svo margr.i þingmanna, og hvar þeir líafi verið. Kjósendur þeirra eiga að minsta kosti heimt- ingu á að fá þeirri spurningu svar- að. Viðskiftin við Bretland. Þau eru að verða eitthvað skrít- in, viðskifti Canada við Bretland, • eftir sfðustu fregnum að dæma.; Eins og kunnugt er, Jtom brezku stjórninni og stjórn þessa lands J ekki saman um það, hvernig reikn-J ingar þeirra á milli stæðu frá strfðsárunum. Canada gerði að ; minsta kosti ráð fyrir, að hún ætti [ h.iá Bretlandi um $32,900,000. En ‘ Bretlandi þótti það of mikið. Til' að jafna þessar sakir, komu stjórn- ir bcggja landanna sér saman um, að setja óháða nefnd í málið og sætta sig við úrskurð hennar. Fyr- ir þessari nefnd var H. H. Asquith fyrv. stjórnarformaður á Bretlandi. Hefir nefnd þessi nú lagt fram úr- spurð sinn. Er hann sá, að Bret- iand skuldi Canada aðeins $8,000,000 í stað nærri $33,000,000, sem Canada bjóst við. Menn hér spyrja forviða, hvað þessu valdi, að skuld Bretlands skuli vera nærri $25,000,000 minni en hér var gert ráð fyrir. Er það % sízt að furða, því finna má minna grand í mat sínum en þetta. Þannig stendur á með þessi við-1 skiftamál landanna, að Canada lét j Bretland hafa visitir og vörur í byrjun strfðsins, er námu $1,000,000,- 000 (einni biljón). Gegn þessari skulld áttu Bretar að fæða og klæða, og gera út með vopnum og gjalda laun canadisku hermönnun- um, meðan þeir vora f Evrópu. Hvernig svo sem reikningar þessir hafa verið haldnir, þóttist Canada þess fullvís, að skuld Bretlands vœri enn um $33,000,000. Canada seldi vörar þessar áður en gengis- hrun varð á peningum. Til þess að fá þessa skuld að fullu goldna, þurfti að greiða henni hana í can-! adiskum peningum. En nú féllu peningar f verði. Þegar Bretland sá, að því mundi erfitt að greiða Canada þetta, eftir gengishrunið, sfiúaði það til Canada og æskti, að brezka pundið væri tekið á fullu verði upp í þessa skuld, svo að það þyrfti ekki að standa straum' a^ gengismuninum. Hertoginn af Devonshire, sem þá var landstjóri í Canada, félst á þetta og stjórnar- ráðið auðvitað, að sleppa gengis- muninum í svip. Nokkru síðar er; símað hingað frá Englandi og spurt, hvort að Canada gangi ekki að hinu sama og áður í þessum við skiftum. En þá dróst að svara Bretum. Settu Bretar þá ákveðinn tíma til svara frá Canada, en ein- hverra hluta vegna var því ekki sint með símskeyti aftur, heldur með bréfi. En þegar það bréf kom til Engiands, var það þá talið of seint og stóð þá í augum Breta alt við hið sama. Hvort Canada hefir haldið það eða ekki, þá er nú samt svo komið, að þetta svar lands- stjórans héðan, sem aðeins átti .ð gilda fyrir stuttan tíma, er enn f gildi. I>egar Bretar létu því út vörur til hermannanna, er námu einu sterlingspundi á stríðsáran- um, eða ekki nema $3.50 til $4.00, voru þær vörur reiknaðar á $4.86, eins og fult gildi brezka pundsins er Og þarna er þá upphæð sú fengin, er strikið gerir í reikning- inn milli landanna. — Asquith dæmdi skuldina, sem áður er get- ið, samkvæmt þessu. En Canada tapar um $25,000,000 á því. tSlíkt og þetta hefir víst óvíða átt sér stað áður. Trassaskap stjórn- arinnar, sem ]>á var hér við völd (1920—21) sjáum vér suma kenna um ; þetta. * Aftur segja aðrir, að Bret-1 ar hafi teflt tafli vel. Dýrgripir Egyptalands. Sumt af 'hinum nýfundnu dýr- gripum Egyptalands, hefir verið keypt af guðfræðisskólum í Mon- treal og verður því sent til Canada innan skams. Gersemar þær, •’em fundist hafa í gröf þessa Tut-ankt- amen konungs, eru sumar svo gamlar, að þær eru 3000 árum eldri en gröfin, eða munir þeir, er frá tímum Tut-ankt-amen eru. Eitt af þessum gömlu munum er stytta af sólguði', er var dýrkaður á tíð kon- ungs þess, er Akhenaton hét og var uppi 3000 árum fyrir daga Tut- ankt-amen. önnur er af egypskum konungi, afar forn, skreytt dýrind- is steinum og skrauti. Þetta hvort- tveggja er meðal þess, sem skólarn ir hér hafa keypt. Kvað eiga að hata þessar gersemar í MoGill- byggingunni í Montreal. “Miss Canada”. Vínbannsmálið. Atkvæðagreiðslan um vínbanns- málið eða stjórnarsölu á áfengi í Manitöha fer fram fyrstu vikuna í júní næstkomandi, að sagt er. Laus gegn $35,000 veði. iSohimuovski, íormaður Domin- ion and Ticket peningastofnunar- innar, sem gjaldlþrota eða í fjár- Ungfrú Winifred Blair frá St. John, N. B., heitir stúlkan, sem feg- urðarverðlaunin hlaut á leikmót- inú mikla, sem haldið var í Mon- treal f vetur. Hún ber þvf nafnið ( þröng er, hefir verið slept úr varð- “Miss Canadá”. Ungfrú Muriel Harper frá Winnipeg, var næst í röðinni og fékk önnur verðlaun. haldi gegn $35,000 í ábyrgðarfé. Er verið að rannsaka Þækur stofnun- arinnar. Atkvæðisréttur kvenna. I efri deild sambandsþingsins bar senator David upp framvarp ný- lega þess efnis, að konum væri ekki veittur atkvæðisréttur í þjóð- málum fyr en þær væru 30 ára að aldri. Frumvarp þetta var felt s.l. föstudag með 37 atkvæðum gegn 16. Stjórnarformaður í 26 ár. Það mun fágætt að stjórnarfor- menn ríki f 26 ár samfleytt. En það hefir samt George H. Murray nú gert, stjórnarformaður í Nova Scoti” Hann fékk nýlega lausn frá embætti. Eftirmaður hans er G. H. Armstrong, og var áður ráðherra opinberra verka í stjórnarráði: Murrays. Bruni. S.l. þriðjudag kom eldur mikili upp í ClarendonÞyggingunni á j Portage Ave. í Winnipe®- Er skað- | inn metinn um $300,000. Lyfjabúð, j skóbúð, matsöluhús, álnavörubúð j og kvenhattabúð og tvær lánstofn- anir voru f byggingunni, sem eydd- ust. Kosningar í North Essex, Ont. Aukakosning til sambandsþings- ins fór fram s.l. föstudag í North Essex. A. F. Healy, liberal, vann; liafði 1600 atkv^pði fram yfir það er gagnsækjandi hans hlaut, Ool. C. S. Robinson, conservatívi. Sæti þetta skipaði áður Hon. C. W. Kennedy, er lézt nýlega. Fylkiskosningarnar í Quebec. Fullnaðarúrslit fylkiskosninganna í Quebec, sem fóru fram í febrúar, eru þau, að liberalar, með Louis A. 'I'aschereau í fararbroddi, halda 62 ]>ingsætum af 85. Áður höfðu þeir 65. Andstæðingar þeirra gerðu bezt í borginni Montreal, náðu þar j 13 sætum af 15. Arthur Souve,! leiðtogi stjórnarandstæðinga, náði kosningu. Hætta aö kaupa akuryrkjuáhöld. Á fundi er bændafélagsdeildin í Souris hélt s.1. mánudag, var sam- þykt, að kaupa ekkert af akuryrkju- áhöldum, fyr en að verð þeirra Jækkaði. Kúapólitíkin. Svo var oftast um þau viðskifti talað, er Norrisstjómin b'yrjaði á að lána út fé til kúakaupa. Um þau viðskifti gaf akuryrkjuráðherra N. Catneron þessar upplýsingar nýlega í þinginu: Alls voru 5080 kýr keyptar; verð þeirra var $454,744. Hver kýr kost- aði því $89.50. Af þeim, sem keyptu borguðu 574 kýrnar út í hönd. Um 820 fjölskyldur skulda stjórn- inni $264.477, eða hver fjölskylda um $322.50. Langan tfma er gert ráð fyrir að sumar þeirra þurfi til að borga þetta, en þó eru ekki nema 52 af þeim, sem efast er um að geti borgað Og auðvitað borgar engin þeirra skuld sfnr nema smátt og smátt. Ráðherrann finnur að því, að sumir hafi keypt svo mikið sem 5 kýr, í staðinn fyrir tvær, sem á- kveðið var. Tap á þessu verður sennilega um 5 prósent af allri upphæðinni ár frá ári, eða rúmlega rentan á lán- Inu, sem stjórnin tók til þess *ð reka þessi viðskifti með. Ónnur lönd. Daufir heyra. Með mjög aukinni orku frá RadioHáhöldum er nú í Bandarfkj- unum farið að tala við heyrnar- lausa menn. Það er undarlegt, >n þó satt, að menn sem heyrnarlaus- ir eru taldir, heyra eitthvað með þessum hætti. “Síberíu-engillinn”. Ungfrú Ella Brandström, dóttir sænska hershöfðingjans Brand- ström ,hefir hlotið nafnið “Sfberíu- engillinn” fyrir lfkarstarfsemi sína í Sfberíu f þarfir Rauða kross fé- lagsins. Þrætan um Grænland. Þræta hefir undanfarið staðið yfir milli Dana og Norðmanna út af því, hvor þjóðin skuli hafa yf!r- íáð yfir austurströnd Græniands. Danir munu á stríðsárunum hafa gert tilkall til yfirráða yfir öllu landinu, en áður höfðu Norðmenn yfirráð yfir austurströndinni, enda liafa þeir haft T hafa þar enn veiði- og viðskiftastöðvar. Cast- berg dómari og leiðtogi eins stjórn- málaflokksins í Noregi, bar upp til- lögu í stórþinginu 19. jan. s.l. þess efnis, að þetta þrætumál væri lagt fyrir Alþjóðafélagið eða alheims- dómstólinn í Haag. Þingið sam- þykti tillöguna; er nú eftir að vita hvernig Danir taka þessu. Stjórnin í Noregi feld. S.l. föstudag kam símskeyti frá Noregi, um að stjórnin væri farin frá völdum. Það sem henni varð að falli, var verzlunarsamningur, er hún hafði á prjónunum við Portúgal. Sá samningur var feld- ur með 119 atkv. gegn 22. Aukakosningarnar á Englandi. Tveir ráðgjafar úr stjórn Bonars Law liggja í sárum, eftír ófarir sín- ar í aukakosningunum, sem nýlega fóru fram á Englandi Annar þeirra er Sir Arthur Griffith-Boscawen heilbrigðismálaráðherra. Hann sót'i í Mitcham á móti J. C. Ede, verka- mannafulltrúa og beið ósigur. Hinn var Lt. Col. G. F. Stanley meðritari innanríkismálanna. Hann sótti í Willesden á móti Harcourt John- stone, liberai, og tapaði. Báðir þessir ráðhertar töpuðu í d- mennu kosningunum fyrri part vetr- ar. Og útreið þeirra er enn hin Sama. Lltur út fyrir að vandræði ætli af þessu að leiða fyrir stjórn- ina. Stanley er mælt að hafi sagt upp stöðu sinni. Harding og alþjóðadómstólarnir. Þó að undarlegt megi heita, er ú mælt, að Harding forseti Bandaríkj- anna sé með því, að Bandaríkin ger- ist meðlimur í stofnun þeirri er al- þjóðadómstólar nefnast og stofnuð var af alþjóðafélaginu. En ekki ger- ir hann ráð fyrir að Bandaríkin ger ist meðlimur Alþjóðafélagsins. Demokratar f Bandaríkjunum eru á móti þessu. Kveða það skoplegt af Bandaríkjunum að gera þetta, en hafa barist á móti WiJson, eins og gert var, er hann vildi að þau væru í Alþjóðafélaginu. Sagt er að demo- kratar hafi hugsað sér að gera al- þjóðamálið og afstöðu Bandaríkj- anna í þeim að aðalatriði í næstu kosningum, og þá spillir þessi Hard ing áætlun fyrir þeim. En hvað sem um það er, virðist sem stjórnmála- flokkar Bandaríkjanna líti svo á, sem þjóðin sé þvf fylgjandi að Bandaríkin séu f einhverju sambandi við Alþjóðaféiagið eða félagsskap með líku markmiði í Evrópu. Skyldi þeim ekki skjátlast þar? Alþjóða- félagið sjálft hefir ekki á móti þvf, að Bandaríkin gerist meðlimur al- l>jóðadómstólanna. Minjagripir. Krónan austurríska, markið þýzka og rúblan rússneska eru seld sem minjagripir á götuhornum í Ohicago , um þessar mundir. Yerð rúiblunnar er t. d. tilkynt að sé ein miljón fyrir 10 cent o. s. frv. Skuld Breta í Bandaríkjunum. Hvernig verður hún goldin? Það eru nokkur afföll á brezka pundinu ennþá. Og of glöggir eru Bretar á gengismun til þess, að sjá ekki að þeir tapa fyrst um sinn talsverðu á honum. Það ætti Canada að vera ljóst nú orðið. Til þess að koma í veg fyrir það, að sá gengismunur renni til Bandaríkjanna, hefir Bret- land hugsað sér að koma upp sjóði í Canada og bonga Bandaríkjunum svo héðan. Hvernig að þeir hafa hugsað sér þetta, er ekki ljóst. En Canada ætti að hafa hag af því, nema því aðeins að þeir kunni ekki enn að gera viðskifti við fjármála- ráðið brezka. ísavetur.. Firðirnir á sunnanverðu Ný- fundnalandi eru svo frosnir, að skipaferðir hafa tepst að suður- ströndinni alldengi. Eru nokkur héröð þar illa stödd með vistir. Banaríkjastjórnin hefir orðið að skerast í það að útvega fólkinu! vlstir, og er í þann veginn að j senda skip þangað með sprengi-! efni til þess að brjóta upp ísinn. Það kvað ekki koma fyrir, að firði j þessa leggi svo að umferð teppist, j nema í hörðustu vetrum. Skipakaup Þjóðverja. Auðmaðurinn Stinnes á Þýzka- landi og auðfélag eitt, er Nord Deptehse Lloyd heitir, hafa keypt nokkur skip nýlega af Bandaríkj- unum. Hugo Stinnes hefir keypt 12 skip, hvert 4000 til 8000 smálestir að stærð og N. D. L. félagið 6 skip, hvert 8000 til 12,000 smálestir. Um verð þessara skipa er ekki kunn- ugt, en undarlcgt þykir sumum, •’ð Þjóðverjar skuli hafa fé til þessa. En allir hljóta þó að sjá, að það r lífsskilyrði þjóðarinnar, að ná sér í skip til þess að koma vörurti sín- um frá sér, því önnur leið er1 þeim ekki opin til þess en sjórinn. Að Bandaríkin eru að selja skipin, á rót sína að rekja til þess, að fjár- veitingin til skipa3tólsins var þar nýlega feld í þinginu. Samningaleitin við Tyrki. Hún gekk illa á Lausannefundin- um. En síðan er sagt að Kemal hafi gert sitt bezta til þess að fá þingið í Angora til að ganga að einhverju leyti að samningum sam- bandsþjóðanna, eða að minsta kosti að taka frekari friðarumleit- unum. Hinir æstari á meðal Tyrkja voru þó lengi ófáanlegir til slfks og báru því við, að það væri lítið um frið að tala meðan Smyrnahöfnin væri full af brezk- um herskipum. Til þess að greiða í þessu efni fyrir Kemal sendu Bret- ar flesit skipin burtu. Yar þá sagt að þing þjóðrænissinnanna hefði verið fúst til að ganga að Laus- annesamningunum, að undantekn- um fjárákvæðunum. Síðari fréttir efa þetta og segja, að í stappi gangi á þinginu um þetta. Þó telja þeir, er vita hverju fram vind- ur þar, ekki ólíklegt að til friðar megi enn draga. Frá Ruhr. Fréttir frá Ruhr s.l. laugardag herma, að Frakkar hafi tekið þrjá mjög þýðingarmikla staði í Rínar- héröðunum. Era það iðnaðarþorp in Mannheim, Darmstadt og Karls- ruh'e. Hafa Frakkar með þessu tögl og hagldir á umferð eftir Rín og umráð helztu jámbrautarrstöðva. Segjast þeir hafa tekið þessa staði í hefndarskyni fyrir uppþotstil- raunir Þjóðverja nýlega í Ruhr. Þeir hafa og hnept nokkra máls- metandi Þjóðverja í varðhald fyrir það, að hafa stolið skeytum frá þeim, með því að tengja skeyta- móttökuverkfæri við símaþræðina. En það kvað varða dauðahegn- ingu. Verða þessir menn þyí dæmdir af herréttinum. Leikurinn er grár, sem þarna fer fram.------ Á brezka þinginu hefir verið lagt til af verkamannafuiltrúunum, að nefnd frá Bretlandi, Frakklandi og Belgíu, sem skipuð sé öllum flokkum, sé valin til þess að gera upp á milli hlutaðeigandi þjóða í skaðabótamálinu. En Bretastjórn óttast að þeirri nefnd verði ekki mikið ágongt. Hún heldur fronsku þjóðina standa svo að baki Foin- care, að ekkert verði við það ráð- ið, að koma þeim til að hætta að hrifsa skaðabætur sínar á þenna uppvöðslusama hátt. Frakkar hafa einnig ótvírætt sagt og segja enn, að úr Ruhrhéröðunum fari þeir ekki, fyr en Þjóðverjar hafi goldið þeim skuldirnar. Winnipeg. Tímarit Þjóðræknisfélags Islend- inga i Vesturheimi er nýkomið út. Tíma höfum vér ekki haft til að þess að lesa ritið, en skjótt á að lita er það bæði smekklegt útlits, sem að undanförnu, og að efni til fjölbreytt og girnilegt til fróðleiks. Ritstjóri þess er séra Rögnv. Pétursson. Rit- ið ætti að vera á hverju einasta heim ili hér vestra; það koslar aðeins $1.00 og er það auðvitað mjög ódýrt, þeg- ar tillit er tekið til frágangs þess að cllu leyti. Til sölu er ritið hjá Finni Jónssyni bóksala í Winnipeg. Munið eftir tombólunni, sem Ung- mennafélag sambandssafnaðar held; ur í fundarsal kirkjunnar þriðjudags kvöldið 13. marz. Þar getur fólk skemt sér við spil og ýmislegt ann- að. Veitingarverða til sölu, og má þar helzt til nefna skyr og rjóma, er flestum Islendingum þykir gott. — Ymsir eigulegir munir verða á tombólunni. Arsfuudur “Fyrsta Sambandssafn- safnaðar á Gitnli” verSur haldinn eftir messu í Satnbandskirkjunni 11. þessa mánaðar.

x

Heimskringla

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.