Heimskringla - 04.04.1923, Blaðsíða 1

SenditS eftir vertSlista til
Royal Croirn Soap Lid.
664 Main St., Wlnaipeg.
VerÖlaun
gefin
fyrir
Coupons
og
umbú^ir
XXXVII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 4. APRIL, 1923.
NCMER 27
Canada.'l »•
. 1 u
Manitobaþingið.
Mikilsverðasta míilið, sem fyrir
l>inginu iá s.l. viku, var vínbanns-
wiálið. I>að hafði verið ákveðið
að lóta tillögu hófsemdarfélagsins
(Moderation League) ganga til al-
Sambandsþingið.
C. G. Power, þingmaður frá Que-
bec, lagði frumvarp fyrir þingið í
byrjun s.l. viku, sem fer fram á að
stjórninni sé ekki heimilt án sam-
bykkis þingsins, að kalla menn út
f sríð, nema að ráði^t sé á Canada
að óvörum-
Casgrain, liberal þingmaður frá
mennra atkvæða. En þegar til cbarlevoix Montmorency lagði til
atkvæða kom um það í þinginu,
var borin upp hreytingartillaga,
sem fólgin var í því, að beiðni
Beer and Wine félagsins væri
einnig borin, undir almenningsat-
kvæði. Sú tillaga fer fram á sölu
á bjór og léttari víntegundum.
Tar þess beiðst, að sú atkvæða-
greiðsla færi fram tveim mánuð-
um eftir að greitt væri atkvæði
irm tillögu hófsemdarfélagsins. Á
þinginu urðu talsvert langar um-
ræður um breytingartillöguna;
töldu margir, og þar á meðal
stjórnarsinnar flestir, óþarft að
tvisvar væri greitt atkvæði um
»álið. En breytingartillagan var
wú samt látin ganga til atkvæða,
®g féllu ]>au þannig, að 24 urðu
wieð henni en 24 á móti; þingfor
seti skar svo úr með sínu atkvæði
að löggjöfin um gjaldþrot baftka
væri strikuð út úr landslögunum,
því hún væri ekki til n-uns eins
og hún væri. ,
Forsætisráðherra King lýst,i því
vfir, að ef að tvö fylki landsins
íjvju fram á það, skyldj kosr:-
nefnd verða skipuð, sem sæi um
s'jlu i þessa árs, eða næsiu upp-
skm u.
S.l. miðvikudag kom frtirn til-
laga um það, að þingið tæki sér
hvíld frá 28. marz til 9. april, og
var hún samþykt.
. Boðin ráðgjafastaða.
Mælt er að A. B. Hudson, K.C.,
hafi verið hoðið embætti f sam-
bands ráðuneytinu. Mr. Hudson
er !>ingmaður fyrir Suður-Winni-
og var með tillögunni, svo hún peg. liann var kosinn sem öháð-
var samþykt. 20 stjórnarsinnar og!u- liberal, en hefir fylgt King á
voru á; þinginu eins og skuggin.i n::nj.
Pað ipun vera innflutningsrnála-
4 verkamannafulltrúar
móti, hinir allir með.
Eftir að þessi breyting var gerð deildin, sem
við tillögu hófsemdarfélagsins, var betlar honum.
hún borin upp í heild sinni. Toru
þá 30 með henni en 18á móti.
Terður því, um báðar þessar .til-
forsætisráðherrann
Burðargjald á bréfum.
Hon- Charles Murphy yfirpóst-
lögur greitt atkvæði f sumar, hina j meistari Oanada, kvað vilja lækka
fyrri (hófsemdarfél) að líkindum burðargjald á bréfum aftur niður
• júní, en hina 2 mánuðum síðar/ . 2 eent Það vac_hækkað um 1
Tegna þess að þessi síðari úr- c),nt ^ strfðsárunum; liafði verið
slit þykja hera vott um það, hvar 2 cent gfðan lg97 að Hon wiu.
þingmennirnir standa í vínbanns- iam HuUock færði pað niður.
málinu, er ekki fjarri að bent sé Reynslan virðist súj að tekjur af
á, hvernig þeir greiddu atkvæði
hver um sig.
frímerkjasölu hafi verið mestar,
er burðargjaldið var lægst, Mestu
Með tillögu hófsemdarfélagsins, um j>etta ræður þó Fielding fjár-
*ftir henni var breytt, greiddu -na|aráðherra, því þetta eina cent
þessir atkvæði:
fer í gjá þá, er sá Ljótur á að
Bayley, Bernier, Bovier, Breykey, passa. En hvort póstgjaldið verð-
Cannon, Dixon. Downes, Esplen, iækkað, ætlar fjármálaráðherr-
Evans, Farmer, Griffitlisj Haig,' ann að greina frá innan skams.
Hamelin, Hryhorczuc, Ivens, Ja-'p,etia er fremur góð frétt, sé hún
cob, Kennedy, Kirvan, McKinnel,! ekki iýgi.
Kewton, Prefontaine, Queen, Ross,
Short, iSpinks, Tanrier, Taylor,1 VerSbréf seld.
Wolstenholme, Willis, Yakimi-
'^ehak — 30 alls-
Á móti greiddu þessir atkvæði: ;
Bachynsky, Barelay, Berry, Black
Bracken, Brown, Cameron, Camp-
Fjármálaráðherra Manitoba, Hon.
F. M. Black, hefir nýlega selt fylk-
isverðbréf, er nema .$1,000,000.
Kaupandinn var Wood Gundy &
bell, Clubb, Compton, Craig, Em-
mond, Foster, Little, Mooney, Mc-
Gregor, McLeod (Arthur), McLoud
(Deloraine) — 18 alls og allir
stjórnarsinnar. J "" \ I
Áður en atkvæðagreiðslan f ór |
fram, var því lýst yfir, að hver og
einn gæti greitt atkvæði eins og
honum sýndist, án tillits til
flokks síns.
iSkúli Sigfússon benti á, að
bændurn sumstaðar við Manitoba-!
vatn stafaði hætta af áflæði.!
Vildi hann að sambandsstjórnin
væri beðin að grafa skurð gegn-i
um sandhrygg nokkurn út í Fair-
ford-ána, svo djúpan að lækkaði
um 3 fet í Vatninu. Kvað það
mundi kosta um $5000, en 500,000
til 000,000 ekrur af akuryrkjulandi ,
væri forðað frá áflæði með því. I
S. J. Farmer benti á, að þetta gæti |
spilt höfnum meðfram vatninu ogi
| Co.. Voru 99,337 gefið fyrir þau.
i Bréfin voru ekki seld nema til
að hafi skaðbrunnið. í húsunum
var bæði búpeningur og búslóð,
10 kýr 3 hestar, 38 svín, 1 bifreið
-og fleira, sem alt brann.
Verzlun Canada eykst-
Eftir verzlunarskýrslum stjórn-
arinnar að dæma, hefir sala á can-
adiskum afurðum til útlanda auk-
ist. stórum síðastliðna 12 mánuði.
Útfluttar vörur héðan til Þýzka-
lands nema $8,2G5,802; árig, áður
námu þær $4,786,000. Innfluttar
vörur frá Þýzkalandi námu á ár-
inu $2,351,000 og er það aðeins
litlu meira en árið áður.
Til Frakklands nánm útfluttar
vörur héðan $13,814,000 s.l. ár. Áð-
ur námu þær $8,583,000. Innflutt-
ar vörur frá Frakkiandi voru
minni í ár en’ áður.
Útfluttar vörur til Mexico námu
$3,020,000. Áður náðu þær ekki
einni miljón.
Til Ástralíu námu útfluttar vör
ur $17,347,000. Árið áður voru þær
$11,000,000. Innfluttar vörur. það-
an námu aðeins $1,380 000; f þær
voru/ samt minni árið áður.
Alls námu útfluttar vörur til
brezka ríkisins héðan $439,000,000
í ár og er það hundrað miljónum
meira en árið áður. Innfluttar
vörur þaðan námu $177,000,000, og
er það litlu meira en árið áður.
Haidist viðskiftin í þessu horfi
á komandi ári, ætti að komast
hreyfing á hlutina hér og betri
tímar að vera í vændum.
Bændafélögin taka höndum
saman.
Undanfarið hefir talsver,'>r ver-
ið rætt um það, hvort að akur-
yrkjuráð bændafélaganna (Can-
ada Council of Agricuclture) gæti
orðið við kifefum bænda í austur-
fylkjunum, og Jivort að ekki
þyrfti að stofna annað félag með
sama tilgangi fyrir AusturCanada.
ólíkir staðhættir voru sagðir or-
sök þessa- En frá þessari hug-
mynd hefir nú verið horfið, og
liafa bæði Quebec-bændur og
bændur hinna þriggja austur-
f.vikjanna, gerst meðlimir í akur-
yrkjuráðinu. Eru þá bændafélög-
in úr öllum fylkjum landsins fé-
lagar ]æss nema frá British Col-
umbia. Pað sem aðallega' er því
í vegi, að þeir séu með, er það,
að bændur í British Columbia eru
með tollverndun á aldinum, yegna
]>ess að þeir eru framleiðendur
þefrrar vöru, en hin vesturfylkin
eru með afnámi tolls á aldinum.
Og sá bardagi verður harður, al-
veg eins og hart var barist fyrir
að ónýta kosningu Johnsons,
bændasinnans, sem sæti þetta
hlaut í síðustu kosningu. Mother-
woll, akuryrkjuráðherra sambands
stjórnarinnar, vinnur af kappi
irieð liberalanum, en Hoey, sam-
bandsþingmaður frá Springfield,
og Forke, leiðtögi bændaflokksins
á sambandsþinginu, eru þangað
komnir til að leggja Hopkins lið.
Er haldið ’að þessir tveir menn
hafi mikil áhrif, þó liberalar séu
vel sameinaðir og hafi haft mik-
inn viðbúnað í frammi. E. N.
Hopkins kvað vera einn af frum-
byggjum Moose Jaw bygðarinnar
og framsýnn og dugandi í hví-
vetná, .Er talið víst að hann nái
kosningu, þ\d kjördæmi þetta hef-
ir áður sýnt, að það sé með
bændaflokkinum.
Heimsækir Canada.
Mælt er að Lolyd George ætli
að heimsækja Canada undireins
og hann fær því komið við vegna
stjórnmálaannrfkis.
^ Elzti maður í Austur-fylkj-
unum.
Maður að nafni Etienne Bone-
au — 107 ára að aldri dó nýlega
í St. Hyacinth í Quebec. Hann
var sagður einp af elztu mönnum
í Austur-Canada. Hann átti nokk-
ur börn og er yngsti sonur hans
79 ára.
Konunglega flugliöiö.
Breta konungur hefir gefið
flugliði Canada nafnbótina “roy-
al”. Terður fult nafn þess því
hér eftir “The Royal Canadian
Air Force.”
stríðslánum, um 309 miljónir sterl-
ingspunda og stríðskostnaður 111
miljónir. Til þjóna hins opin-
bera ganga 287 miljónir sterlings-
punda.
-xx-
Ónnur lönd.
eins árs, því fjármálaráðherrann j
bjóst við, að renta mundi lækka Skíðamaður hleypur uppi úlf.
að þeim tíma liðnum. Rentan á
þessu verður 5,6$%-
Cameron dómari látinn.
Hon. J. D. Cameron, dómari í
áfrýjunarrétti Manitoba, lézt á
mánudagskvöldið vikuna sem leið.
Hann var á ferð sunnan frá Chi-
cago og dó á lestinni í St.Paul.
Mr. Cameron var eittr sinn dóms-
málaráðherra í Manitoba og virt-
ur mjög af samverkamönnum sín-
um, bæði sem dómari og ráð-
herra. Hann vaí- 65 ára gamall.
Banameinið var heilablóðfall eða
slag. Hann var ókvæntur.
Launahækkun.
Á nefndarfundi í sambandsþing-
Dæmi af því, hve þung færð er
víða vegna snjóa, er það, að
norður af Port Arthur, hljóp mað
vildi að ekkert yrðl gert þessu: inu var því nýlega hreyft, að
viðvíkjandi, fyr en sérfræðingar j nauðsynlegt væri að hækka laun
væru búnir að rannsaka það. j þjóna hins opinbera, vegna þess
S.l. miðvikudag var samþykt að vörur hefðu á síðustu tímum
gjalda þeim, er við sírtiakerfi fylk-
isins unnu og í herinn gengu, kaup
T>áð er Roblinstjórnin lofaði þess-
um símaþjónum.
Pingið lét í Ijós hrygð sína yfir
láij CaLnerons dómara, og nokkrir
þingmenn fóru lofsamlegum orðum
um hinn látna.
I
hækkað í verði.
Slys af bruna.
í Tancouver voru nýlega tvö
börn að leika sér að eldspítum
nálægt útihúsum, sem hafði þá
afleiðing f för með sér, að í hús-
unum kviknaði. Bömin er sagt
ur nýlega á skíðum uppi úlf og
stakk hann til dauðs með rýt-
ingnum sínum. Maðurinn heitir
Gus Matson og er veiðikló mesta.
Dómaraembættið.
f Dómaraembættið, sem autt varð
I í áfrýjunarréttinum við fráfall
Camerons dómara, er haldið að
! annaðhvort Macdonald eða Curr-
| an, dómarar í yfirréttinum (Kings
j Bench) hljóti. En til þess að
skipa það sæfci, sem þá losnar í
yfirréttinum, er haldið að Thos.
H. Jolinson verði nefndur. King
forsætisráðherra Canada skipar í
embættið. Launin eru um $9000
á ári.
Kosningin í Moose Jaw.
Aukakosningin, sem yfir vofir í
Mooso Jaw, Sask., fer fram 10.
aprík Þeir sem um þingsætlð
keppa, eru W. M- Knowles 'ýrir
hönd liberala. en E. N. Hopkins
fyrir hönd bændastefnunna-. Bar-
daglan or þesar byrjaður miili
þingmannaefnanna um þingsætið.
v Hreyfimyndahús í Canada-
Samkvæmt skýrslum George F.
Lewis, yfirumsjónarmanns vátrygg
inga, eru 900 hreyfimyndaleikhús
í Canada. Að verði til nema þau
30 miljónum dala.
Lenin hættulega veikur-
S. 1. laugardag flytja blöð hér
fregnir um það, að Lenin, forseti
Rússlands sé hættulega veikur.
Hann lyifð5 fengið snert af slagi
aftur, og er mjög máttvana.
Ræða um ástandið á Rússlandi.
Terkamannaflokkurinn í Canada
biður Heimskringlu að birta eft-
irfarandi frétt:
Maurice Spector frá Toronto,
sfcin er nýkominn heiíi frá Mosk-
va á Rsslandi, er nú að ferðast
um Canada og heldur fyrirlestra
um ástandið á Rússlandi.
Mr. Spector fór til Moskva serii
fulltrúi verkamannaflokksins í
Canada (Workmen’s Party of
Canada), á fjórða ársþing “Inter-
national Commúnista”.
Hann talar í WTinnipeg sunnu-
daginn 8. apríl í Bijou leikhúsinu,
kl. 8,15 að kvöldinu.
Á leiðinni heim frá Moskva,
kom hann við i mörgum löndum
MiðíEvrópu og á Englandi, og
segir frá mörgu í fyrirlestrinum,
er þar bar fyrir augu, og fróðlegt
er fyrir alla að heyra.
Ársreikningar Brezka-veldisins.
Fjárhags-ár Brezka-veldisins end-
ar 31. marz. Á s. 1. ári nema all-
ar tekjur þess 914,012,452 sterlings-
pundum, en útgjöldin 812,496,604
st.pundum- Tekju afgangur er
því um 101,015,848 st.pund. Tekj-
urnar voru um 211 miljónum
punda minni en í fyrra, en svo
voru útgjöldin nokkru minrii
einnig en árið áður. Stærstu út-
gjalda liðirnir voru rentur á
Vínbann afnumið.
Báðar deildir ’ þingsins í Noregi
hafa greitt atkvæði með afnámi
vfnbannsins- Mjög lítill munur
var á tölu atkvæðanna með og
móti.
Annar fundur í Lausan^ie.
Á fundintím í Lundúnum hefir
verið ráðgert að reyna að hafa
annan fund í Lausanne um tyrk-
nesku málin. Angorastjórninni
hefir verið tilkjjnt það, og byrjar
sá fundur um miðjan þennan
mánuð.
Sleppur við tugthúsið.
Kona ein í Detroit var nýlega
kölluð fyrir rétt. En þegar tii
þess kom að hún ætti að mæta í
réttarsalnum, kom það upp úr
kafinu, að konan var svo giltvax-
in, að hún komst ekki inn um
dyrnar. Dómstólunum þótti við-
urlitamikið að rífa niður veggina
og víkka dyrnar. Lögmaður kon-
unnar játti því að hún væri sek
um að liafa haft í fórum sínum
stolna muni; létu dómararnir sér
það nægja og frestuðu að bera
upp hegningarákvæðin. Er hald-
ið að vaxtarlag konupnar bjargi
henni frá að lenda f tugthúsið.
Prestar dæmdir til dauða.
Á Rússlandi hefir mál staðið
yfir, sem mikla athygli hefir vak-
ið' út í frá. Rómversk-kaþólskur
erkibiskup, Zeplak að nafpi, hef-
ir, ásamt 5 eða 6 prestum öðrum,
verið kærður um landráð. Hefir
líflátsdómur verið kveðinn upp
yfir erkibiskupinum, en hinir
hafa hlotið eins til tíu ára fang-
elsisvist. Ymsar þjóðir hafa sent
Sovietstjórninni beiðni um að
sýna mönmtm þessum vægð m
við því heíir verið dauflieyrst til
þessa. Sakir prestanna era - þær,
að þcir voru að mynda samtök
við Pólland, hafa selt Pólverjum
landsvæði, sem Sovietstjórnin átti
eflaust til þess að inynda nokk-
urskonar vígi innan Soviet-ríkis-
ins og hnekkja þaðan valdi þess-
Fundur Sócíalista.
Sócíalista flokkarnir grá Bret-
iandi, Frakklandi, Belgíu og ít-
alíu, eru nýkomnir heiiti af fundi,
er þeir voru á í Pýzkalandi, og
Social Demokrata flokkurinn boð-
aði til, til þess að ræða um Ruhr-
ástandið. Láta þeir hið bezta yf-
ir ferðinni og gera sér vonir rim,
að óháð nefnd verði skipuð til að
jafna sakir milli' Frakka og Djóð-
A-erja í Ruhr. Gerðu þeir tillögur
því viðvíkjandi, að þess yrði far-
ið á leit við Bandaríkin, að skera
úr þessum málum, en ef þau
fengjust ekki til þess, að íela Al-
þjóðafélaginu það mál. Ætla
Sóeíalistar að fá stjórnir lanciá
sinna til að taka málið fyriy hið
fyrsta.
Hnígur niður i ræðustólnum.
Séra F. Friðriksson prestur 1
St. Paul, hné niður örmagna á
föstudaginn langa, er hann var
að halda ræðu í kirkjunni. Hann
kvað áður hafa kent hjartasjúk-
dóms.
Páska eyjan horfin.
Lítil eyja alllangt úti fyrir
strönd Cliile ur Páska-eyjan var
nefnd, er sagt að sé sokkinn í
sjó. Terzlunarskip sem lent hafði
áður við eyju ]>essa, átti nýlega
leið l>ar um og fullyrðir skip-
stjórinn að eyjan sé horfin og
hafi að líkindum sokkið í jarð-
skjálftunum miklu í vetur á þess-
um svæðum.
Stórkostlegt mannvirki.
Félag hefir verið stofnað í Sviss
l af bandarískum, brezkum og
! frönskum auðmönnum með $90,
1000,000 höfuðstól. I>að sem félag
þetta ætlar að taka sér *yrir
hendur er að grafa skipgengan
skurð inn í Svissland frá ánum
Rón og Rín!) Þetta mikla fyrir
tæki hefir komið stjórninni I
Sviss til að íhuga hvort 'ekki sé
þá einnig hægt að grafa skurð
suður að Miðjarðarhafi og tengja
þannig Norðursjóínn og Miðjarð-
arhafið saman. Þetta er stórkost-
legt mannvirki, en hvað er það
| sem menn bregða • sér við að
leggja út í nú á dögum.
Pan-American þingið.
Fimta þingið, sem flestar þjóð-
irnar, er Testurheim byggja, halda
var sett 27. marz s.l. í Santiago
í Chile. Þar munu flestar þjóðir
Norður- og Suður-Ameríku saman
|
j komnar- Þó hefir Mexico ekki
í sent fullitrúa til þossa þings;
kennir þýl um, að Bandaríkin
ha.fi aldrei viðurkent stjórn þeirra
(Obregon stjórnina). Hætt var við
að bjóða Canada þátttöku, vegna
læss að Bamdaríkin héldu, að
vstjórr.arfarslegur misskilningur
gæti af þvf hlotist. Einnig var
hætt við að bjóða Áltþjóðafélag-
inu á þingið. Tilgangur þessara
þinga er að sem flestar eða helzt
ailar þjóðirnar, sem Yesturheim
byggja, beri saman ráð sín um
utanríkismál sfn og að þingið sé
nokkurskopar amerískt þjóðafé-
lag. Saineiginleg mál allra þess-
ara þjóða eru orðin svo mörg og
merkileg, að hjá þvi verður ekki
komist, að liafa sameiginlegt ráð,
jtilvþess að ráða þeim sem heppi-
legast til lykta. Með tíð og tíma
hljóta þau mál að snerta Canada
j svo mikið, að hún megi ekki utan
’ þessa vestræna þjóðafélags standa.
Píslarvottur.
Ein af píslarvottum stríðsins
mikia var ær ein í Charleston í
Suður Carolina Hún var valin fyr-
I ir hreysti sakir úr mörgu fé til
þess að taka henni blóð, sem svo
var spýtt inn í særða hermenn,
: til þess að bæta blóð þeirra . Fjög-
ur þiisund sinum yar henni'-tekið
blóð, og fjöldi hermanna náði'
heilsu fvrir það. Alls voru 40
gallón af blóði tekin úr henni..
Það var ekki fyr en nú nýlega, er
ær þessi drapst, að þessa hefir
sést getið.
Henry prins á batavegi.
Dúfur settar á eftirlaun.
Henry prins, þriðji sonur Georgs
j konungs og Marfu drotningar á
Dúfum, sem notaðar voru í Englandi, hefir verið veikur und-
stríðinu mikla, hefir verið reist; anfarið. Orsökin til veikindanna
fbúð á Bretlandi og maður feng- er sú, að hann datt af baki í
inn til að þjóna þeim. Þetta er kappreið nýlega í Weedon barr-
sama sem að gera dúfurnar að acks og meiddist á höfðinu. Hann
senatorum eða setja þær á eftir- var haldinn alvarlega meiddur i
laun. fyrstu, en svo er ekki, og nú
kvað hann vera á góðum batavegi.