Heimskringla - 13.06.1923, Blaðsíða 1
SenditS eftir verBlista tll
lloyfll Cronn Snap Ltd.
664 Main St., Winnipeg.
Verðlaon
gefín
fyrir
Coupons
og
umbúðir
Coupons
OJ SendiS eftir verílista til
Royal Crown Soap Ltd.
umbúðir 664 Maln St.. Winniper
XXXVII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 13. JONÍ, 1923.
NÚMER 37
Prófessor Ágúst H. Bjarnason, ‘Ph. D.
í hópi vorra allra mætustu vís- kunna menitaskóla liar í borginni,
inda- og fræðimanna er dr. Ágúst
H. Bjarnason. Þess var áður get-
ið hér í blaðinu að hann væri
væntanlegur hingað til borgar um
/,l»essar mjindir. Kom hann með
Oanadian Pacific járnbrautarlesi-
“Eftersliægtenis Skole”; tók þar 4.
bekkjar próf 1893, en útskrifaðist
baðari ineð hárri fyrstu einkunn
vorið 1894. Innritaðist hann ]>á
við há.skólann, fékk Garðsstyrk og |
las fyrsta árið lækniisfræði, e.i
Þau dr. Bjarnason og kona hans dómi land.syfirréttarins, sem enn I — auðvitað ekki hin fullkomnustu
giftust haustið 1906 og eiga 5 er ckki faliinn í málinu.
börn, öll á lífi. Skildu þáu við
hópinn smáa til þe’ss að geta far- ; Kosningarnar í Ontario.
ið
— en svo góð, að líðan fanganna
andstæðingum þeirra. Svo þó að
stjórnarbylting þessi hafi verið
varð alt önnur. Með fé frá Rauða hæg til þessa og blóðsúthellinga-
kross félögum, frá Ameríku, og frádaus að mestu, er ekki vfet að svo
bessa ferð vestur, er felending-] Py,kiskosningarnar f Qntario I V'!nUm fanffa,Ula og æötingjum, | verði lengi.
ar hér munu einum huga óska, að fara tram 25 júnf Það 6r f fyrsta
orðið géti þeim til hressingar og skifti sem bœndMtj6rn> sem set.
tókst henni þetta. Pyrir það var
luin svo elskuð og dáð af Jöng
unum, að hún á meðal þeirra
Leikkona á þingi.
j Menn söigðu hér á árunum, að
inni frá Minneapolis hingað á ^neri þá við og valdi heimspekina
sunnudagsmorguninn var 10. þ. m.1 fyrir höfuðnáipsgrein. Ætlaði þá
Dvelur hann hér nokkra daga, en j Garðprófastur að svifta iiap i
gcrir ráð fyrir að heimsækja hinar ^istyrknuin, en próf. Haraldur Hiöff-
belztn bygðir vorair áður en hann ding, hinn frægi sálarfræðingur
snýr heimleiðfe aftur.
á öðrum stað hér i blaðinu.
kona hans, frú Sigríður Jónsdótt-
ir ribstjóra ólafssonar. Hélt hún
rakleiðiis til Chicago til bróður
aíns ólafe lækniis Ólafssonar og
dvelui þar fram á seinni hluta
mánaðarins, er væntanleg hingað
til bæjarins um þann 24. þ. m.
ánægju. i ;ð hefir að vöJdum, sækir um end-1
Ferðaáætlun próf. Bjarnasonar j, rkosningu. Vekja læ.ssar kosn- hl8Ut Ua£nlð “Síberíu-engillinn”. jþag upphafjð ag mdinum
um nærliggjandi sveitir er auglýst j„gar því mikla eftirtekt. Allir | En þess vegna er nú hér u:n öilu saman, þegar verkamaður var
virðast flokkarnir, sem um valda-1 hetta ?etlð’ að kona hessi er fynst kosinn á þing og klæðfehúfa
sessinn berjast, "standa á öndverð-!stodd hér vestan hafs’ Erindi, í stað silkihatts hreykti sér á
um meið hver gagnvart öðrum og hennar er að flytja fyrirlestra, til ;,þin.gmannskollinum í Westminste-.
um samvinnu þeirra á milli erþess að hafa inn fé handa föngum. En hvag mundu
ekki að ræða. Li-beralar,. og con- ;TiI Winnipeg kemur hún og fiyt-jef ^ hefgu getag ^g
serrvatívar hafa eflaœt nokkmt ur fyrirlestur í Central Con- nú er ag gerast þar gem leikkofla
gregational , kirkjunni þann 19. b.jer koein á þing? Þetta skeði á
m. kl. 8 að kvöldi.. Marga íslend- Englandi nýlega í einu af kjör-
stynknuim eftir það hinn ákveðna risið upp milli Kir James ’Aikins ,1. , f . ... a Lundunaboigar. Ungifru
,, T T . ... s álitin hafa venð sæmilega góð, þó konu þessarar af stanfi sínu. Hun Mabel Russell er i0ii,i,a„0 ^ ,
Upp ” “■*" 1901 “k «>“/»•«-«*” «« all(l.toslng„. han., i 'Jlr tóla onskl, vol. BuæeU "
Bjai nason meistarapróf við há- þpssa fylkis, Hon. T. W. Black, eða . u
Canada.
Dana, skarlst í leikinn og rétti við
Fylkisstjórinn kvartar.
fyilgi hvorir um sig, en líklegt er
... . ... að bændaflokkurinn vinnf,_________—
Með honum kom hingað til lands malin, avo að dr. Bjarnason hélt Alvarlegt óánægjuefni . virðist Áe. . . _
p i a 11 im is i a ii8iis
skólann, hlaut þá námssryr'k úr (stjórnardeildar þeirrar, er hann á
sjálfir hefðu gert betur. En það
; kölluð, sem á þingbekkinn hefir
er annað, sem að nokkru leyti get-
“Fangaspegillinn".
j nu sezt, en í raun og veru heitir
styrktansjóði Hanneisar Árnasonar! yfir að ráða. Ástæðan liggur 1 ” A Ú Vi* T' * l hÚn MrS' Hllton Philipson í prí-
og las svo eitt ár enn heimspeki iþví, að framkvæmd hafa verið r . _ J U a ° Það er nafnið á blaði, sem prent vatlffi' 1>etta &r þriðja konan, sem
við Khafnaéháskóla, en dvaldi síð- kaup verðbréifa af Manitoba Sav-!°S ^ T, .'‘ a™, °,mU ag. vi,S8ra að er innan veggja fangahús6ins í fil hings €r hosin & Englandi. Eru
Þau hjón lögðu af stað að an tvo ár við hátskólana í Strass-
heiman 23. apríl, fóru yfir England
og komu til Necv York um miðjan
maí. Eftir nokkra yiðistöðu þar
hélt próíessor Bjarnaison norður
til Boston, og dvaldi þar á aðra
viiku sem gestur þeirra prófesisors
White við Harvard háskólann og
dr. Samuel A. Eliots, forseta Únít-
arakirkjunnar í Amerfku. Fluttí
hann fyrirlestur við Harvard há-
skólann um Magnús guðfræðing
E irfksson, og felenzka brautryðj-
endur á sviði hinna andlegu mála.
er gerður var að hinn bezti róm-
ur. Gat dr. Sperry, forseti guð-
fræðisdeildar háskólams, fyrirlest-
urs þessa í hátíðisræðunni við
uppsögn skólans, og fór um það
sérstökum orðum. Þá flutti próf.
Bjarnason annað erindi í Tremont
Teinple í Boston um trúarástand
íslenzku þjóðarinnar nú á tímum,
og lýsti ítarlega hinum ýmsu and-
legu stefmim, er fram hafa komið
á síðustu árum. Yar að erindi
hans gerður hinn bezti rómur, og
flutti blaðið “The Boston Tranr-
script” útdrátt úr ræðu hans. Frá
Boston fór dr. Bjarnason til New
York aftur, flutti þar fyrirlestur
í Tlie West Side Unitarian Ohurch
og því næst til Ithaca og heim-
sótti prófessor Halldór Hermanns-
son, er þá var á förum til íslands.
Frá Ithaca fór hann til Meadville
í Pennsylvania og fluitti fyrirlest-
ur við guðfræðisskólann þar (Tlie
Meadville Theological School) óg
hélt svo þaðan til Ohicago Dar
flutti hann ræðu á þjóðhátíðar
degi Dana hinn 3. þ. m. og var
henni tekið með miklum fögnuði.
lmrg og Berlín. Ferðaðist hann
þá um Þýzkaland, Sviss og Frakk-
ings •• bankanum, .stofnun fylkis- 1 n T™ 7 ^m! 9‘'5trhinna Minne«ot;« En það er erfitt mjög hinar senl kunnugt er lady Astor
istjómarinnar, áður en fylkfestýór- I*® "* •!! 77 T’* & > að halda Útl 1>eSSU blaði’ Mra' Wintringham. En ungfrú
- -- -■ -- - ---- l'þe rai a mi í íe n v rn a o ejng gárstakl,ega- j>að er -sem sé,HulSiSeii er ^Fhsta leikkona, sem á
inn skrifaði undir hana. Hefir
land, og sncri svo heim aftur yfir .fylkiisstjórinn nú sent forsætferáð-
England. Yeturna 1903—4 og 1904 j herra Bracken -bréf, og lét hann
—5 hélt hann fyrirlestra í Reykja- Lfy.lgja því mörg laigaákvœði sem
vík. Telur hann fyrirlestra þá sýndu, að isiíkur kaupskapur gæti
meginuppístöðu í ritum þeim, er I ekki átt sér stað, án þess að fylk-
hann hefir gefið út sfðan og nefti- j isstjórinn kíbmi til skjalanna og
ir í einu Igai “Yfirjit yfir'~sögu að þetta verk fjánmáladeildarinn-
ar sé því vottur um, að stjórnin
skoði sig sem hiálamyndamann
(figurehead), og það kasti skugg*
mikill, og getur hindrað samvinnu
jeða gert hana minni en ella.
mannsandans”. Komti út þá á
næstu 10 árum 4 bindi af fræðiriti
þessu, ‘Austurlönd’, ‘Hellas’ ‘*Vest-
urlönd1 og ‘19. öldin’, en hið 6.: a embætti fylkfestjórans.
Ónnur lönd
•CP’-** —- ‘,*“8lÍrr
“Síberíu-engillinn."
enginn rifcstjóri gestur í fangahús- hinS'i situr.
inu. “Hvernig stendur á því?’
segir í grein í blaðinu nýlega, “að
isíðan þessu blaði var hleypt af
stokkunum ifyrir nokkrum árum
síðan, og alt til þessa dags, hefir
aldrei verið ritstjóri í hópi okkar?
Aðrar stöður og séttir hafa átt
Herlög í Ruhr.
Ekki batnar ástandið mikið i
íuhrÞar hafa nú Frakkar kunngert
að stjórnað yrði með herlöigum.
En þetta gerðfet Jrar í gærr einn
franskur varðmaður drepinn. 20
sína fulltrúa vor á meTial. Af, lögreglumenn sefctir í varðhald,
prestum thefir verið hér sá aragrúi, I grunaðir um að Vera hlyntir þeim
Þess hefir verið getið í Heims-
kringlu áður, hver þessi svokall-!
aði “Sfberíu-engill sé. Það er1 að herdeiild mætti koma á fót af sem skrúðigöngur halda á móti
og síðasta er enn í handriti og A(5 ,])eisisu abhuguðu bcndir fylk- sænsk stúltfa. ungfrú Elsa Brand- j Þeim. Og hið sama er að segja jvilja Frakka. 6 Þjóðverjar voru
óprentað, Róm í heiðnum iiSlStjórinn á, að verðabréfakaup jström að nafni, og viðurnefnið nin lækna. Og lögfræðingar hafa drepnir af hermönnum í Dort-
kristnum sið’. Má óhætt fullyrða j fyikisbankans ha.fi verið óliigmæt, I fékk hún fyrir starfsemi sína með- j verið hér svo margir, að nægði tll
að fáum rifum hafi verið betur. þar sem þau hafi verið gerð áður; »1 fanga í Síberíu á stríðsárunum.1 stofna með nýlendu einhvers-
’tekið, né verið kærko>mnari fe-j en ilann skrifaði undir þau. E.. Uún er og einnig kölluð Florence i staðar. En ritstjórar — ekki
lenzkum almennmgi. Hafa þau ^ ]ia^ sem stjórnin ber fyrir sig, er
opnað fyrir þjóðinni nýjan heim ]>a5_ ag löggjöf fylkisbankans heim
Nightingale Norðurlanda eða Svf-jeinn!”
þjóðar. Friðarverðlaun Nobels voru j
henni veitt 1923, og er hún önnur j i konungs-gripahjöríiinni.
að framkvæma kaup og sölu á j Konan, sem fynr þcim heiðri hefir, Canadiskir naubgripir eru altaf
og veitt henni aðgang að menn- jp ■ henni og fjármiálaráðherranum
ingarsögu mannkyn.sins, er áður
var henni að mbstu leyti hniin j verðbréfunl; án þess að til kasta orðið
fræði.
fylkisstjórans komi. En þau kaup.
^ orið 1911 varði prófossor Bjarna-, sem j>0gar hafa gerð verið, komasfc
„son ritgorð við Kaupmannahafnar-, nú ekki lengra, ])V1Í fyikisstjórinn
háskóla og hlaut frá háskólanum [8ltur við efnn keip og vill ekki
doktorsnafnlbót f heimspeki. Hið
sama sumar er hann skipaður
prófessor í heimspe.ki og sálarfræði
við Háskóla fslandis, er þá Var sett-
ur á stofn á aldarafmæli .Tóns Sig-
urðssonar fonseta. feeirri stöðu
hefir hann haldið síðan. Eftir að
hann tók við kennaraembætti há-
skrifa undir þau.
Talsvert ósamlyndi er sagt að
hafi unn nokkra mánuði átt sér
stað milli fylkisstjórans og fjár-
máladeildar stjórnarinnar.
Ef sættir eru ekki bráðlega
gerðar, getur istjórnin ekki komið
neinu fram, því gerðir hennar eru! þóti; lítið um þá þjúkrun, sem
skólans, tók liann að gefa sig við ]>v( aðein,g góðar og gildar a0jþeim var veitt. En hvað var það
samninigu kenslubóka í þessum fylkisstj6rin skrifi undir þær,1 hjá því, sem fangar, eða andstæð-
'•d • .• ii iað hækka í áliti á Englandi. Ný-
Lrngfrú Brandström var í Petro- lega Voru nokkrir af þeim keypt-
í'iad, er stríðið skall á, því faðir1 ir af mnsjónaimanni Sindringham
hennar var þar sænskur sendi- j héiaðsins, sem er eign konungisins.
herra. Hún hlaut gott uppeldl og Höfðatalan var 118, sem konungs-
hafði ekkert af því misjafnæí j maöurlnn keypti, og var 31 pund
efni að segja. Það virðist ! sterlings lK)rgað {yrir kollinn. Þeir
nærri óskiljanlegt, hvernig Jwssi j vwu flegtir {rá kynbótabúum can.
stúlka gat fundið eins til með^^ stjórnarinnar. t hiörð þœsa
þeim, sem við þjáningar áttu að hafa eanadiskir gripit ekki V€ri3
búa, eins og raun varð á. Hún sá í, .. „ (MÉ „ x „
keyptir síðan 189o, að sagt er.
ihina særðu hermenn Rússa, bg
fræðiígreinum. Semur hann og
gefur út Almenna rökfræði, árið
1913, og 1916 Ahnenna sálarfræði.
Eru rit þessi hin fyrstu, er út hafa
komið á islenzka tungu um.þessi ‘
Stendur þtvf alt kyrt sem stenduv.
Og haldi lengi áfram, verður
stjórnin að segja af sér. Verði
það ofan á, gæti svo farið, að kosn
ing fœri fram 11. júlí, á sama tíma
Var efni ræðunnar um samband ís- eini- Kjörinn var hann rektor há-
lendinga og Dana nú á síðari ár- skólans 1918, og samdi þá ritgerð
m 'tw er prentuð var í árbók háskólans,
Á leið liingað ti,l bæjar kom u,n_ tllfinningalífið’ Er i'dgerð traUigtgyfirlýsing til hennar 0g
hann við í Minneapolis og Hanska i>assi 1 s}álfu ser a 8 r )0 °g lðjverður þá fylkisstjórinn að segja
af sér.
og atkvæði ér greitt um ölfrum
varpið. Ef stjórnin eða flokkur
heríhar ynni aftur. þá er það
og fluttd fyrirlestur á hinum sfðar stóranerkasta rit.
nefnda stað á meðal Norðmanna. Árið 1915 endurreisti hann f fé- j ____________
Prófessor Ágúist H. Bjarnason er lagi með Jóni ólafesyni og Einari j f ofangkráð lrétt kom f
fæddur f Bfldudal 20. ágúst 1875, H. Kvaran, tímaritið Iðunni, cr h]jigiunum s l föstudag, var hvor- j ,,rngað inn í fangahúsin. Þar
ingar þeirra þurftu að líða, sem
enginn annaðist um. Þetta gagn-
lók huga umgfrú Brandsfcpöm. Og
svo mikil áhrif hafði það á hana,
að liún ákvað að fara þangað, sem
þessir menn væru, og reyna að
liðu nu mest? Ijlvar var mest
þörf á lfkn? 1 Síberíu. Og þang-
að fór ungfrú Brandström. Segir
hún svo frá, að þvílíka meðferð
hefði hún aldrei séð á mönnum,
sem á föngunum þar. Þeiip var
sonur Hákonar kaupmanns Bjarna- komið hefir út til þessa dags og
nonar og JÓhönnu Kr. Þorleifsdótt- flestir þekkja. Einn hefir hann
ogur þeirra heima, fylkisstjórinn
né forsætisráð(herrann_ 1 blaðina
Stjórnarskifti í Búlgaríu.
Stjórnai-skifti eða stjórnanbylt-
ing varð s.l. laugardag í 'Húlg-
aríu. Stambouliski-istjórnin var
rekin frá völdum með valdi af nýj-
um stjórnmálaflokki, sem að vísn
allir flokkar heyra til nema bænd'a
og kommúnista-flokkarnir — en
mund. 3 sprengikúiur duttu nið-
ur á járnbrautina milli Duisseldorff
og Dufeberg og eyðilögðu brautina
á þeiim stöðum. Fölsuð fararleyf-
tebréf af Djóðvorjum uppvfe. Cuno
kanslari Lýzkalands segir, að mót-
þróa verði að halda uppi gegn
Fröikkum, þar slíkt sé byrjað.
-XXX-
Gullkorn.
Hinir hugdeigu hafa dáið mörg-
um sinnum áður en þeir gefa upp
andann. Hugrakkir menn deyja
aðeins einu sinni. — Sihakespeare.
Tár eru öryggislokur hjartans,
vernda það, þegar byrðin legst of
þungt á það. — Albert Smith.
Það er að vfeu mœlska — en
gagnslaus mællska, sem sýnir ekk-
ert annað en það. að maðurinn
geti talað. — Sir Joshua Reynolds.
líkna þeim eftir mætti. En hverjiríiiennenn hafa þó aðallega hleypt
af stað. Foringi þessa nýja flokks |
og nýju stjórnar heitir ZankofL
Takirðu öðrum fram, eignastu
óvini. Sértu allra eftirbátur, eru
flestir vinir þíiur. — Oolton.
Flokkur hans tók þannig við vöid-
um, að hann gekk inn í stjórnar-
byggingarnar og tók ráðherrana
fasta og setti þá í varðhald, alla
nema forsætteráðherrann Stam-
ur prófasts í Hvammi, Jónssonar, verið um fcímaritið nú í mörg ár
bróðir Lárusar hæstaréttardómara Vorið 1919 ferðast hann tll Nor-, f kær ^ara heir iym_ S^.°g
í Reykjavík, Dorleife kennara og e*s og situr þar fyrir íslands hönd - fai-sæfisráðheria B acken :með
þeirra systkina. Er það alkunn á lnðti N°rræna Stúd,entafélagsins,; oHd að tr^ ***' ** J™* *
fræðimanna og prestaætt á tslandi. og 1920 fer hann um England, kvoður sajnvinnu go< a y
.........^ að isstjórans og stjórnannnar. Eftir
Föður sinn mfeti hann þegar hann Prakkland og Svfes, til þess
var tveggja ára; ólzí fyrst upp fyr- kvnna sér hinar nýrri rannsðknir
ir vestan, en síðan f Reylcjavfk, 0í? kenningar í sálai-fræðinni.
fluttiist til Reykjavíkur tii móð- Ur- Bjarnason er hinn frábærasti
ur sinnar, er þá var sezt þar að, starifs- og eljumaður, sem nú er
haustið 1881. 1 barnaskóla gekk með þjóðinni, sem sýnir sig í því,
hann til Sigurðar Sigurðssonar að hann jafnungur skuli vera búinn
kennara á Seltjarnarneisi vetuma að afkasta öðru eins verki og
1885—87. Vann hann þá á bæjar- hann hofir þegar gert. Auk þess
'fógetaskrifsfcofunni í Reyfkjavfk ár- sem talið er hér að framan, hefir
in 1888—91. Haustið 1891 fór hann hann ritað smábæklinga og blaða-
tll Kaupmannahafnar; var móðir greinar og g'efið út ljóðasafn
hans þá komin þangað, og tók (Sjöfn, Rvfk 1917), þýðingar af út-
hann að stunda þar skólalærdóm. lendum málum eftir ýmis útlend
Innritaðist hann við hinn nafn- skáld.
fylkisstjóranuim er einnig haft, að
hann hafi átt að verða hissa, er
hann las þessa fregn. En frá
fregnritaranum hefir ekkert heyrst
og skýrist þetta mál því ef til vill
betur seinna.
Lesfcirnar.
.Járnbrautarlestirnar byrjuðu að
ganga til sumarbústaðanna s.i.
sunnudag. Var það skoðað rétt-
mætt samkvæmt úrskurði dóm-
stóla fylkiisins. En hvort áfram-
hald verður af því, er komið undir
lágu þeir á glerhörðu gólfinu og: bouliiski, er flýði, og settust sjáif-
höfðu tróhnalla undir höfðinu. Svo! ir í sætin. Blóðsúthellingar urðu
neit-; Þröngt var í fangahúsunum, að' engar, enda hafði gamla stjórnin
þeir lágu þar hlið við hlið og önn- sama sem allan herinn á móti sé’
ur röðin með höfuðið þar se.m hin og gat því ekkert viðnám veitt.
hafði fæturna. í kös lágu þeir. Nýja stjórnin hefir tjáð hinum
þarna, veikir af kóleru, taugaveiki,; unga konungi sínum, Boris, frá
nokkrir berklaveikir, aðrir með á«tæðum þessara verka sinna, og
blóðkreppusótt og öllum upphugs-1 hefir hann tekið þær góðar og
anlegum sjúkdómum, án læknis-
! hjálpar, hjúkrunar, og jafnvel án
matar og hitai.
Stúlkan, sem alin var upp við
allsnægtir, skUdi þetta flestum
þeim mun betur, að hún ákvað að
helga alla sína krafta uimbóta- og
lfknarverki því, er þarna beið eft-
ir því, að einhver tæki sér það
fyrir hendur. Og með fádæma
hugrekki, dugnaði og framsýni
tókst ungfrú Brandsfcröm að breyta
þessum óþverrabælum í sjúkrahús
gildar. Zankoff hefir nú myndað
nýtt ráðuneyti og er tekinn við
,sem stjórnandi. Er sagt að þessi
ríýja stjórn sé auðmanna- og þýzk-
sinnuð, og nágrannalöndin, t. d.
Seríbía, kvað una þasum stjóríiar-
skiffcum hið versta og jafnvel ótt-
ast þau. Stamiboulfeki er enn i
Bulgaríu, og er talið lfklegt áð
flokkur hans hyggi á hefndir.
Hafa bændur og kommúntetar nú
þegar sýnt nokkra uppivöðelu, og
um 100 manns verið drepnir af
Sá sem hiefir fcígrisdýr fyrir reið-
skjóta, óttast mest að fara því af
baki. — Kínverskur máTsháttur.
Einn dagur í lífi viturs manns
er meira verður -en heil æfi heimsk
ingja. — Arabfekt.
Vitur maður er sízt af öllu ein-
samall, þegar hann er^einn.
Swlft.
Ef að kona klæðfet nokkru, sem
á þægindi hennar eykur, skamm-
ast hún sín vanalega fyrir það.
Bowen.
Þegar afleiðingarnar af yfirsjón-
um mannanna, eru þeim í hag, era
það ekki kallaðar yfirsjónir.
Hin lélegasta mentun, sem kenn-
ir sjálfsstjórn, er betri en mlk'l
mentun, sem ekki kennir hana.
* Anon.