Heimskringla - 18.07.1923, Blaðsíða 1

Smdns eftir verTSllsta tll
Royal Crown Soap Ltd.
664 Maia St.. WiniiipeK.
Verðlana
gefui
fyrir
Couponj
og
umbúðir
VerðlaoB gefia fyrír ROYAL, CROWN
Coupons SOAP
Og Senditt eftir verTJlista til Iloyal Crovrn Soap Ltd. umbúðir 654 Maln st" wlnnlP««
XXXVII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 18. JÚLÍ, 1923.
NOMER 42
Ganada.
Úrslitin.
AtkvæSagreiðslan um frumvarp
Beer and Wine f'élagsins, um að
ieyfa hótelum að selja hjór og
óáfengari vín með máltíðum, fór
fram s.l. miðvikudag. Lauk henni
þannig, að vínsölutillaga sú var
feld með stórkostlegum meirihluta.
Frétt er að vfsu ekki komin frá
hverjuin einasta kjörstað, en það
gerir hvorki til né frá um jútkom-
una. En hún er sem hér segir:
Já Nei M.hl.
1 Winnipeg ».... 12,618 20,154 7,536
í sveitum ...... 9,761 36,113 26,353
Alls............ 22,379 56,267 33,888
í>að er þannig nærri 34,000 meiri-
hluti atkvæða á móti vínsölunni á
hótelunum. Það lætur nærri að
vera eins mikið ogsmeirihlutinn með
irumvarpi Hófsemdarfélagsins, sem
greitt var atkvæði um þrem vikum
áður, og hefði eflaust orðið miklu
meiri, ef jafnmargir hefðu greitt at-
kvæði. En þeir voru sem næst
helmingi færri.
Ekkert kjördæmi, að Le Pas und-
anskildu, var með vínsölufrumvarp-
inu; en svo eru ekki öll atkvæði þar
talin ennþá.
Úrslit þessarar atkvæðagreiðslu
gera stjórninni eða löggjöfunum
auðveldara fyrir að sníða lögin um
stjórnarvínsölu.. Yerður á því byrj-
að 25. þ. m. Hverjir nefndina skipa,
sem umsjón vínsölunnar verður
falin, er enn óákveðið.
Hvar eru brautirnar?
Margir spyrja um það, hvar séu
járnbrautastúfarnir, sem ekki eru
fullgerðir, og sem senatið neitaði
að veita fé til að ljúka við. C. N. R.
kerfið er sem feikna stórt tré með
með ótal greinum. Ef greinarnar
vaxa ekki á trénu, her það ekki á-
vexti. Eormanni C. N. R. kerfisins,
Sir Henry Thornton, var þetta ljóst,
og því vildi hann og neðri deild
þingsins endilega, að þessar grein-
ar á járnhrautarkerfinu væru full-
gerðar. í þrem vesturfylkjunum eru
þær sem hér segir:
Greinin frá St. Rose du Lac til
Rorketon, Man., 22 mílur, fullgerð
nema hvað járnhrautarteinana
ssnertir. Kostnaður við • að ljúka i
við hana $387,000.
• iGreinin frá Pine Ealls til Winni-
peg River, Man., 19 mílur, kostnað-
ur $450,000.
Greinin frá Peehles, Sask., um 22
mílur suður. Kostnaður $300,000.
Greinin frá Thunderhill til Prince
Alherts brautarinnar, 9 mílur. Kost-
naður $1,656,000. Lítið byrjað á
henni. I
Greinin frá Melfort til Nepawan,
Sask., um 17 mílur alls — 6 mílur
veglagðar. Kostnaður 360,000.
Greinin frá Prince Alhert til -Pad-
dockwood, iSask., 23 mílur alls, 18
mflur veglagðar. Kostnaður $406,000
Bengough-greinin til Pifelake
Sask., 48 mílur. Kostnaður 1,405,500.
Gravelhorgh-greinin til Niedpath,
Sask., 11 mílur, öll veglögð (graded)
Kostnaður $147,000.
Easton-greinin til Whitebear,
Sask., 35 mílur, öll veglögð. Kostn-
aður $ 49,000.
Turtleford-greinin til Hafford,
Sask., 102 mílur, 23 veglagðar. Kostn-
aður $2,313,000.
Jackfish-greinin til' Glenbogie,
Sask., 5 mílur, öll veglögð. Kostnað-
ur $181,000.
Greinin milli Yonda og Wakan,
Sask., 31 míla, 23 veglagðar. Kostn-
aður $581,000.
Grein frá Willow Brook, Sask.,
6 mílur, 4 veglagðar. Kostnaður
$154,000.
Grein frá Dunihlane til Mawer,
Sask., 42 niílur. Kostnaður $2,767,000
Acadia Valley greinin, 42 miílur,
öll veglögð. Kostnaður $768.000.
Greinin milli Sihbald og Alsask,
Alta., 70 mflur. Kostnaður $1,034,000.
Grein frá Hanna til Warden, Alta
—57 mflur. Kostnaður $1,44 ,000.
Loverna-greinin, Alta., 50 mílur.
Kostnaður $1,362.000.
iSt. Paul-greinin, Alta., 21 míla.
Kostnaður $525,000.
Greinin milli Rose Dale og Bull
Pound Creek, Alta., 39 mílur. Kostn-
aður $915,000. (Er það hálfur kostn
aður því C. P. R. félagið byggir
helming þessarar Ihrautar.)
Grein út frá Kelowna og Lumby,
B. C. og fleiri stöðum, alls um 105
mílur, að mestu veglagt. Kostnað-
ur $2,307,000.
Grein á Vancouver Island. Kostn-
aður $900,000.
Auk þessara járnbrautarstúfa í
Vesturlandinu, eru og nokkrir í
Austur-Canada, sem hætt er við að
fullgera, og . sem mikil^verðir eru.
T. d. er 31 mílu grein milli Port
Artliur og Capriol. Ef hún hefði
verið fullgerð, hefði verið hægt að
komast til Montreal og Toronto
með C. N. R. og National Trans-
continental hrautunum og það spar
aðlbæði fé og tíma.
En &at stjórnin færst þetta f
fang? Eormaður C. N. R. kerfisins
ætti að fara nær um það en nokkur
annar, og hann leit svo á, sem fé
landsins væri nú ekki til annars
betur varið en að fullgera þessar
járnlbrautir, og kvað C. N. R. kerf-
ið brátt mundi hafa upp allan
kastnaðinn við það með starfinu á
þeSsum stúfum. Og svo er aunað.
í héröðunum, sem greinar þessar
liggja, hafa Ibúarnir alt að því í 20
ár beðið eftir járnhraut. Er sagt að
nokkrir liafi tekið saman pjönkur
sínar og farið til Bandaríkjanna, er
þeir fréttu afdrifin, sem þetta mál
sætti í senatinu. Nú er atvinnu-
leysi og fólk flýr land þess vegna.
það virðist þannig, frá hvaða hlið
sem skoðað er, að heillavænlegra
spor hefði ekki verið hægt að stíga
fyrirlandið í heild sinni, en að
ganga að gerðu ráði og fullgera
þessar hrautir. Senatið í Canada
hefir þótt atkvæðasmátt f afreks-
verkum. En óheillin, sem það
vann með því að hefta þessa starf-
semi, er ekki neitt smáræði. Það
har þvl við að það væri ábyrgðar-
fult fyrir slíku fyrirtæki. En ætli
að það hefði ekki smeygt ábyrgð-
inni af sér og lagt íbúum landsins
hana á herðar, ef fyrirtækið í svip
hefði ekki (borgað sig?
Kornhlöður.
Um 50 kornhlöður, sem ráð var
gert fyrir að reisa meðfram C. N. R.
brautunum, sem frestað var að
leggja, jverður einnig hætt við að
koma upp í ár. Um 800 rnanns hefðu
haft atvinnu nokkrar vikur við
kornhlöðusmfði þessa, ef hún hefði
ekki farist fyrir.
Kostnaður vínsölunnar.
Kostnaðurinn sem því er sam-
fara að koma vínsölunni á, er hald-
ið að muni verða um $2,000,000
(tvær miljónir dollara). 3?að er að
minsta kosti það, sem þurfti til að
hyrja hana í BTÍtish Colunnbia.
Þetta fé verður þmgið að veita, er
það kemur saman 25. júlí.
Nýr iðnaður í Wpg.
Maður er staddur í W'innipeg frá
Frakklandi, sem Charles D*eanhaene
heitir. Hann rekur léreftavefnað á
Frakklandi. Honum lízt svo vel á
hörframleiðslu þessa lands, og vest-
urfylkja þess, að hann hefir í
hyggju, að sagt er, að setja hér upp
verksmiðju og vipna að léreftagerð.
Honum hrýs h«gur við hve miklu
af strái er brent hér. Hann segir
að um $200,000 sé alt sem þurfi með
til þess að koma þessu verkstæði
álaggirnar. Hann svipaðist um eft-
ir stað fyrir verkstæðið, og leizt
bezt á hann í St. Boniface.
Önnur lönd
Hitinn.
Vikuna sem leið var geisi mikill
hiti í Mexico og suðurhluta Banda-
ríkjanna. 1 Dallas í Mexico dóu 6
manns einn daginn. En það virðist
sem mannskaðahitar hafi víðar
gengið en þar. Erá Niðurlöndunum
í Evrópu jhei'ast svipaðar fréttir.
Yfir vikuna er mælt að 60 manns
hafi dáið á Hollandi af hita, og á
tveim dögum dóu 18 manns í Belgíu
Það hafa ekki miklar fréttir farið
af mannskaðahitum þar áður.
I
Viðvörun.
Mustapha Kemal pasha sendi tyrk-
neska hernum þau orð s.l. mánudag
að óséð væri enn um sættir á Laus-
annefundinum. Enn gæti því far-
ið svo, að herinn yrði kvaddur til
að verja föðurland sitt.
Bændaverkfall.
Það er nýtt að heyra talað um
verkfall, er bændur gangast fyrir.
En nokkurskonar verkfall ræddu
þeir um á fundi nýlega í Banda-
ríkjunum. Það komu saman full-
trúar frá fimm rkjum, Kansas,
| Texas, Oklahoma, Nebraska og Cofo-
rado og var aðalíhugunarefni
þeirra, hvað gera skyldi til þess að
verjast verðfalli á hveiti. Kom
fundurinn sér saraan um að einhlít
asta ráðið til /þess að halda sfnum
hlut, væri að gera söluverkfall,
halda hveitinu óseldu þar til að
þeir fengju það verð fyrir það, sem
það væri oft selt á, eftir að það
væri komið í hendur kornkaup-
manna. John A. Whitehurst, ritari
akuryrkjuráðsins í Okiahama, sagði
“Bændur hafa reynt að auka tekj-
ur sínar með því að stækka akrana
og framleiða meira. En það hefir
aðeins oröið til þess að lækka verð-
ið á vöru þeirra, því markaðurinn
hefir þá ekki verið til fyrir hveitið.
Samt er annað verra, sem af þessu
hefir leitt, og það er, að hveitið
hefir versnað að gæðum, vegna þess
að eftir því sem einn hóndi hafði
meiri ekrufjölda, eftir því varð hirð-
ingin verri. Þetta fyrirkomulag,
sem við eigum við að búa, að því
er kornsölu snertir, hefir því hæði
verið að eyðileggja bóndann og
landið, eða þesa aðaliðnaðargrein
þess.”
" Annar hnefaleikur.
Jack Dempsey er haldið að þurfi
að reyna sig við hnefaleikara i
haust, er Louis Eirpo heitir. Hann
er svertingi, stór, ramur að afli og
voðamaður á leikvellinum. Það
hefir ekki verið ákveðið enn, að af
þessu verði, en fari svo, leiða þeir
hesta sína saman á verkamannadag-
inn í New* York borg. Dempsey
kvað ekki óttast þetta neitt, og
lætur sem sig fýsi að berjast við
Eirpo.
Vínsmyglun.
Tvö hundruð mótorbátar voru
teknir fastir á Detroit-ánni s.l. láug
ardag, af eftirlitsmönnum vín-
bannsins í Bandaríkjunum. Bát-
arnir voru allir frá Canada eða vín-
tð að minsta kosti, sem þeir höfðu
meðferðis. Bátstjórarnir koma all-
ir fyrir rétt bráðlega, en bátunum
verður ekki slept fyr en að réttar-
haldinu loknu. 1 sumum þeirra
voru ekki miklar vínbirgðir, en
brotlegir eru þeir samt allir við
lögin. Eftirlitsmenn vínbannsins
vona&t eftir að komast þarna að
ýmsu, sem þeim má að haldi koma
í baráttunni við vínsmyglunina.
Draumurinn er á enda.
Ungfrú Maude Reeves hét stúlka
á Englandi, er trúlofaðist manni er
J. Harris hét, í Bandaríkjunum,
0)4
i
í
i
i
í
i
i
i
i
i
i
ISLENDINGADAGURINN i
ÞRITUGASTA OG FJÓRÐA ÞJOÐHATIÐ
Winnipeg-Islendinga
River Park, Fimtud. 2. Ágúst 1923.
BYRJAR KLUKKAN 10 ÁRDEGIS.
Inngangur 25c fyrir fullorðna, frítt fyrir börn upp að 15 ára ald.
HANNES PÉTURSSON
forseti dagsins.
Ræðuhöld byrja kl. 2.30 síðdegis.
MINNI ÍSLANDS:
Ræða................. dr. Ágúst H. Bjarnason
Kvæði................
MINNI CANADA:
Ræða................Séra Friðrik Hallgrímsson
Kvæði.....................
MINNI LANDNEMANNA ÍSL.
Ræða................. Rector Joseph Thorson
Kvæði .... ............ Gutt. J. Guttormsson
I. PARTUR:
... Byrjar kl. 10 árdegis.
Aðeins fyrir íslendinga.
Hlaup fyrir unga og gamla. Um 50 verðlaun veitt.
Börn öll, sem taka vilja þátt í hlaupunum, verða
að vera komin á staðinn stundvíslega kl. 10 ár-
degis.
H. PARTUR.
Byrjar kl. 12,15 síödegis.
Verölaun: $5, $3, $2.
Langstökk.hlaupa til. — Hopp-stig-stökk.
Kapphlaup 100 yards. —Kapphlaup 220 yards.
Langstökk. — Shot Put — Kapphlaup 440 yards.
Hástökk, hlaupa til.
— Verðlaun: Silfurbikarinn gefinn þeim, sem
flesta vinninga fær (til eins árs). Skjöldurinn
þeim rliróttaflokki, sem flesta vinninga hefir.
Hannesarbeltið fær sá er flestar glímur vinnur.
HI. PARTUR:
Byrjar kl. 5.30 sfödegis :
1. Glímur (hver sem vill). Verðlaun: $8, $6, $4. .
2. Kappsund (hver sem vill). Verðlaun: $8, $6„ $4
3. Verðlaunavals, byrjar kl. 8,30 síðdegis. Verð-
laun: $12 og $8.
Hornleikaraflokkur spilar frá kl. 1 e. h. til kl.
6 síðdegis.. ..
Forstöðunefnd: Hannes Pétursson forseti,
Þórður Johnson varaforseti, Pétur Anderson fé-
hirðir, Albert C. Johnson ritari, S. Björgvin
Stefénsson, Friðrik Kristjánsson, J. J. Bíldfell,
Einar P. Jónsson, Stefán Einarsson, Sveinbjörn
Árnason, Olafur Bjarnason, Eiríkur ísfeld, Ha!l-
dór Sigurðsson.
I
(
I
i
Í
Í
o
I
i
i
í
I
á
►<>
gegnum bréfaviðskifti, og kom s.l.
laugardag til að giftast honum.
Eftir að hún hafði snöggvast litið
á hann, bað hún að senda sig til
baka. Harris hafði sagt þessari
laglegu 19 ára stúlku, að hann væri
hinn ásjálegasti, ríkur og atkvæða-
maður.
“Han ner helmingi ellilegri en sá,
er eg hefi 'hugsað mér fyrir eigin-
mann,” sagði stúlkan. “Það væri
skrípaleikur að giftast honum.
Flytjið mig aftur til Englands.
Draumur n\inn er á enda.”
Frá Lausannefundinum.
Þó ekki horfi til friðslita á Laus-
annefundinum milli Tyrkja og vest-
lægu Evrópuþjóðanna, er iiitt víst,
að |>ar hcfir hvorki j« k.b ué gengið
uin tfma með samningsgerðina. Til
þeas að reyna að láta ekki þar við
lenda, tóku fundarmenn s.l. sunnu-
dag að hafa sérstaka fundi sín á
milli, og vita, hvort ekki væri á
þann hátt hægt að gera uppkast
Tyrkir sem glímuna eiga um það
við sambandsþjóðirnar, heldur þær
sjálfar sín á milli. Olfulindirnar í
1 Asíu eru keppikefli milli Banda-
ríkjanna eða Chesters og féélags er
nefnist I^oyal Dutch Company, og
Bretar standa eitthvað náið. Félag
þetta stendur ísambandi við hið svo
kallaða ‘Turkis Petroleum Com-
pany”, en við það eru hinar sam-
bandsþjóðírnar bendlaða *(Belgía,
Frakkland og ítalía). Bandaríkin
verja auðvitað réttindi sín, en þau
eru f því falin, að þau leggi járn-
braut alllanga í Mosul, og grafi olíu
á 12% miílu breiðu svæði beggja
megin við hana. Það er því ekki að
furða, þó stundum sé sagt, að olíu-
daun leggi út um heiminn af þe'ss-
um sáttafundum Tyrkja og sam-
bandsþjóðanna.
Myndir sendar meö loftskeytum.
Nýlega hefir tekist að smíða mót-
tökuáhald fyrir loftskeyti, sem eigi
aðeins getur tekið á móti hljóði því
að samningi um þau atriði, er fund sem sent er, heldur sýnt jafnframt
urinn hefði nú strandað á, en það myndina af manninum, sem talar á
eru leyfi útlendra þjóða til að ( sendistöðinni, sem hann er staddur
vinna olíu úr jörðu í Litlu-Asíu. ( á. Nafn þessa nýja tækis er “Tele-
T>essi aðferð hefir áður hepnast vel (vision”, og á enska félagið “General
á fundinum, er um önnur atriði. Radio Company” í Lundúnum
var að ræða. En hvernig liún hepn- einkaréttinn á því. Þykir vfst að
ast nú, er alveg óvíst, því þetta ; áhald þetta muni gerbreyta ástand-
olíutekjumál hefir á öllum fyrri inu sem nú er, einkum að því er
fundum þessara þjóða riðið sam- snertir myndir til blaða og kvik-
komulagi þeirra að fullu. Það gerði ( myndir. Því áhaldið sýnir ekki að-
það á Genúafundinum, f Haag og eins kyrrar (dauðar) myndir,
á Lausannefundinum fyrri. Og því heldur einnig allar hreyfingar, og
miáli er svo farið, að það eru ekki viðburðum, sem eru að gerast á
fjarlægum slóðum. Og l>ó er það
enn merkilegra, að myndirnar sjást
með sömu litum og fyrirmyndin er.
Mjög er farið leynt með uppgötv-
un þessa, en sagt er að flutningur
myndanna fari fram eftir sömu
reglum og flutningur hljóðsins,
þannig að mismunandi litir veki
mismunandi ölduhreyfingar, alveg
eins og gerist um hljóðið. Myndirn-
ar koma fram áglerplötum, og er
hægt að stækka þær og minka eftir
vild.
Einkaleyfi hafa verið tekin í ýms-
um löndmn á þessari nýju upp-
götvun og er gert ráð fyrir að far-
ið verði að notahana talsvert innan
fárra mánaða. En áhöldin verða
dýr, að minsta kosti fyrsta kastið,
(svo að það verður ekki á allra færi
áð kaupa þau. En svo var það með
taláhöldin fyrst, sem nú eru komin
inn á hvert heimili.
Kosinn Senator.
Magnus Johnson, fulltrúi bænda-
og verkamannaflokksins var kosinn
í senatorssætið fyrir Minnesota í
Bandaríkjunum með yfirgnæfandi
meirihluta (frá 50—75,000 meirihl.
atkv.); J. A. O. Preus senatorsefni
republica og James A. Charley
demokrati, biðu mikinn ósigur fyrir
Svíanum. Sá er s^eti þetta skipaði
áður hét Knute Nelson og dó s.l.
vor.
-------------x------------
íslendingadagsnefnoin hefir fund
á mánudagskvöldið kemur á venju
legum stað og tíma.