Heimskringla - 29.08.1923, Page 1
SendltS effir verBU.sta til
Reral Crevrn Sonp Ltd.
«54 Main St., Wlnnlpeg.
VerSlaua
gefi*
fyrir
Coupons
og
umbúSir
Verðlaun
gefiu
fyrir
Conpoo?
ROYAU,
CROWN
•rrAin Aftfr ver'íilifíta ttl
hi >hI Cronn Swap Ltd
.iia'n St., Wlnnipeg
XXXVII. ARGANGUR.
WINNIPEG. MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 2v. ÁGÚST, 1923.
NÚMER 48
Ganada.
Viðskifti aukast.
Viðskifi hafa talsvert aukist við
sparibajikadeilrl pósth’ússims og á
sparihanka Manitoba-fylkis, siðin
Homebankinn hrundi.
Einn' fjórði sezt að.
Ai 45,230' manns, sern á þessu
•uppskéru tímabil Jiaía komið til
Vestur-Canada, er mælt að einn
fjórði muni setja«t þar að.
18 ár á leiðinni.
iSpjaldbréf, sem í póstkassa var
fleygt í Winnipeg 3. október 1905,
og átti að fara til London á Er.g-
landi, kotn til skila 11. júnf 1923.
Áritun bréfsins var eins og vera
átti og getur yfirpóstafgreiðsJu-
imður Winnipeg-borgar enga grein
gert fyrir bessu. Spjaldbréfið var
svo sent til konu hér í Winnipeg af
afa hennar, sem bað var til á Eng-
íandi, sem minjagripur.
»
Bruni að Mulvihill.
S. 1. sunnudag brunnu tvær búðir,'
gistihús og tvö íveruhús að Mulvi-
hill. Búðirnar áttu Mr. Arber og
■Chris Jóhannson, en Lundal er sá
kallaður er gistihúsið átti. Þetta
munu vera Norðmenn eða Svíar, en
«kki fslendingar. Eldurinn kvikn-
aði i húsi Arbers. ,
Pólskir blaðamenn. j
Fjórir menn frá pólskum blöðum
í Bandar)|kjunum eru um þessar
mundir að ferðast um Vesturfylki
Canada. Eru að líkindum eð líta
eftir jörðum handa ]>eirra bjóðar
imönnuin, sem hug hafa á að flytja
hingað að sunnan.
Nýr gullfundur.
1 Rossland f British Columbia,
hefir nýlega fundist feikna mikil
gull-æð í jörðu. Er sa.gt að svo
rnikið kveði að þessu, að því sé
jafnað við Leroi gullfundir.n þar
all-nærri, s>em hafði ]iau áhrif, að
brezk auðfélög keyptu þar námur
fyrir margar miljónir dala og unnu
lengi að gullgrefti með góðum
hagnaði.
"Lesið samninginn”.
Þetta eru orð Neil Camerons ak-
uryrkjuráðgjafa í Manitoba og W.
C. McKinnell bænda þingmanns
uirt kornsölu stofnunina sem í
"þessu fylki, sem í Alberta og Sa.sk-
atchewan, er verið að koma á fót.
1 þessari viku er sagt, að uppkast
að lögum þessarar kornsölu stbfn-
nnar verði send bændum út um
fyikið ásamt samningi til undir-
skriftar, sem að því lítur, að bænd-
ur skuldbindl sig til að selja korn-
vöru sína að útsæði undanteknu,
bessari stofnun f fimm ár. Það
er þeesi 5 ára skuldbinding, sem
þessum áminstu mönnum þykir alt
of hörð einkanlotga, meðán enginn
veit hver formaður kornsölunnar
verður. Þetta atriði samninganna
er ef til vill of hindandi ,en hvað
er um það að segja hjá hinu, að
taka sér þessa stofnun á tieiðar
Það lendir á bændum seirn
skrifa undir þessa áminstu samn-
inga, að taka hana á herðar sér.
Tapið oða gróðinn sem verða kann
af kornsölunni er þeirra. Og með
l>esasri 5 ára skuidbindingu, er
végur þessa kornsölufyTÍrtækis
bænda betur trygður en ella. Sé bað
]>pss vert, að reyna að breyta til
og koma á nýrri áðferð viðvíkjandi
kornsölu, er einnig l>ess vert, að
tryggja félagi því líf jafnvel með
5 ára skuldbindingu um að selja
iþvf, en ekki öðrum félögum korn
sitt. Þessuim kornsölu samtökum,
sem í þessu fylki er verið að koma
á fót, er eins háttað og slíkum sam-
tökuin í Saskatchewan og Alberta-
fylkjum.
Tólf lækningastofur.
Tólf lækningastofui' ætlar Ontar-
io-stjórnin að setja upp í fylkinu,
l>ar sem inenn geta leitað sér lækn-
inga .endurgjaldslaust við sykur
veiki, en lyfið við henni uppgötv-
aði Dr. F. ©. Banting í Toronto
tyrir nokkru síðan, sem kunnugt
er.
---------xx----------
Önnur lönd
Þýskaland,
Þó alt böjjgvi ennþá að kalla
megi í sauia fari á Þýzkalandi, er
svo mikið víst, að bylting er þar
ekki á ferðinni enn sem komið er
og eftir því sem kommunistum
sjálfum segist frá, vakir hvm ekki
fyrir þeini. 1 grein, som í hérlend
blöð hefir verið tekin eftir einn af
kommunistum Þýzkalands, er bent
á l>að, að sein stendur sé ekkert
tækifæri fyrir þá, að leggja út í
að taka stjórnartanmana í sfnar
hendur. Fyrst og fremst sé hagur
Þýzkalands þannig, að ekki sé hæg-
ur á að stjórna þar og að öðru
le.it! sé afl og afstaða kommunista
engan veginn þannig, að þeir gætu
haldið sínuin hlut óskértum. Pól-
land er á milli þeirra og Rússa, svo
þaðan gætu þeir ekki vænst að-
stoðar. Og Frakkland er á sömu
stundu vaðið inn f landið og bylt-
ing hefst. Sigur-von kommur.ista
er því engin. Og ]>eir gei-a einmitt
alt sem í þeira valdi stendur til
þæs að afstýra byltingu, vegna
þess, að þeir skoða han,a ófrani-
kvæmilega og til ills eins sem
stendur. Samvinna ýmsra jaf.nað-
armanna flokka við þýzku stjórn-
ina, er og ljós vottur ]>æs, að hin-
ir frjálsari flokkai- eru ósamtaka.
Að öðru leiti hefir hiiin nýji for-
sætisráðherra Stnessemaun, látið
skoðanir sínar djarflega í ljósi um
ágiæinlngsmál Frakklands og
'Þýkalands, og hefir hugur Þjóð-
verja lieinst talsvert að því. Að
vísu er stefna hans ekki önnur en
Cuno’s í þeim, en hann skoðar
málin samt meira frá v:ð-
skiftalegu sjónarmiði og býður
Frökkum að semja við Þýzkaland á
þeim grundvelli eingöngu. Hann
fer gætilegra í sakirnar og kveðst
vonast til hins bezta af Frökkum.
Hefir Frökkum strax geðjast betur
að þessu og minnast blöð þoii'ia á
það, að -þetta gefi miklu betri von-
ir um úrlausn málanna, sem á
milli ber en útlit hefði verið íyrir
um tíma. En hætt er nú við, að
það hugar ástand sem nú um
stund ríkir, fari út um þúfur, er til
framkvæmda kemur, því ekki segj-
ast Frakar gefa eina sentímn eft-
ir af iskuldum sfnum. En þaö er
einmitt ]>að sem Bretar stefna að;
þar sem Þjóðverjar geta ekki reist
rönd við allri skuldasúpu upp-
hæðinni, verður að færa bana nið-
ur og þá auðvitað tiltölulega njá
öllum sambandsþ jóð unum jaínt.
Þetta er það, sem á vnilli ber f
skaðabótamálinu.
Baron Kato dáinn.
Foi'sætisráðherra Japans, barón
Tomosaburo Kato, dó s. 1. föstu-
dag. Illkynjuð mag^aveiki varð
honuni að dauðameini. Kato var
einn af fremstu stjómmálamönn-
um sína lands og kunnur í
Vestur-löndum af þátttöku hans í
afvopnunar fundinum f Chicago s.
1. haust.
Vilhjálmur Stofánsson.
Blaðið Times í Lundúnum segir
að Vilhjálmi Stefánssyni sé mikið
áhugarmál að Bretland hafi eign-
ci'hald á Wraugle-eyju. “Margirf
halda að Bretland liafi ckkerfc
gagn af eyju þessari vegna þess,
hve hún sé fjarlæg bæði Canada og
Bretlandi. . En það er einmitt
vegna þess”, segir Vilhjálinur “að
hún er mtkibverð fyrir BreMaml.
Þráðlausar skeytasendingar og
loftsigfimgar fara nú svo óðutn '
vöxt, að þær verða innan 29 árr.
komnar út í hvern afkema jarðar-
innar. Póstur verður þá fluttur i
loftföram yfir höfin og út til yztu
annesja. Fyrir loftbáta og skeyt«
stöðvar verður eyja þessi þá mjög
þýðingamikil.” Stjóminni á Rúss
iandi leikur mjög hugur á cy.iu þ ss
ari og er sagt að hún hafi þa'- vörð
sem stendur og leggi svo fyrir að
hverju brezku skipi sam þangað
leitar, sé bönnuð lending við eyj-
una.
Drepst úr hlátri.
f lireyfimyndahúsi i Petersburg
í Indiana í Bandaríkjunum var
maður nýlega staddur er John
Chamberlain hét. Þegar skringiieg-
ustu myndirnar komu fr&m á sjón
arsviðið, setur þann ofsahlátur að
John, að hann dettur fr»m ú - sæti
sínu. Þegar farið var að rétta
hann við, var iiann dauður. Lækn-
tr dæsmdu að hann hefði fengið
heilablóðfall af kæti, hefði með
öðrum orðum dáið af hlátri.
Hardings-frímerkið.
Pósthúsdeild Bandaríkja stjórn-
arinnar hefir gefið út frímerki sem
minningu forsetans nýlátna eru
helguð. Um 300,000,000 eru frfmerkin
talsins og verður byrjað að nota
þau 1. sept. n. k. Mynd af Harding
er á þeim í svartri umgjörð og
dánar og fæðingar-ár hans í tölum.
Fyrstu örkina á að senda Mrs.
Harding og verður sérstaklegi til
hennar vandað.
Verkfall.
Verkamenn í steir.kolanámum í
Bandaríkjunum hafa gert verkfali.
Var lengi óttast aö starfshræður
þeirra í lin-kolanámum myndu fara
að þeirra dæmi. Þetta er nú sem
stendur saint borið til baka, og út-
lit almenns kolaverkfalls ekki eins
ógnandi og um tíma var haldið.
•----------x------------
Ur bænum.
Miðvikudaginn, 22. 1>. m. voru
]>au Gestur Páisson Anderson, son-
ur Mr. og Mrs. Andrés Anderson,
sem húa að 020 Simcoe St., og Mary
Sölvason, dóttir Mr. og Mrs. S.
Sölvason, 659 Wellington Ave., gef-
in saman í hjónaband. Hjónavígsl-
an var frainkvæimd að 493 J.ipton
St., af séra Rúnólfi Marteinssvni.
Brúðhjónin lögðu á stað samdæg-
urs til heimilis síns, sem verður í
Grand Rapids í Michigan-riki.
Laugard. 25. þ. m. voru gift þau
John Cecil Christie til heimilis í
Winnipeg en fæddur í Bandaríkj-
linum og Guðrún Sophia Björnína
Freeman, dóttir Mr. og Mrs. A. M.
Freeman, sem lengi bjuggu að Vest-
foid, Man., en nú eiga heima að
283 Lipton .St. þar sem hjónavígslan
fór fraim, að viðstöddum nánustu
ættingjum og öðrum vinum. Að
henni afstaöinni var gestum reidd-
ur kvöldverður, og skemtu menn
sér fram efttr kvöldinu. Séra Rún-
ólfur Marteinsson framkvæmdi
hjónavígsluna.
Mr. B. M. Long, hefir tokið að sér
innköllun fyrir Heimskringlu hér í
bænum, og eru kaupendur vinsajn-
lega beðnir að gera honum greið
skil.
James MeLaehlan, skrifari Miners
of Nova Seotia, f sambandi við
kærur viðvfkjandi verkfallinu, sem
nú bíður yfirheýrslu, og Forman
Way M. L. A. skrifari Nova Scotia
Steel Workers, flytja erindi i
Winnipeg á sunnudaginn eftir há
degi þann 2. september. Fyrsta
erindið verður flutt á Maiket
Square klukkan 2.30 e. h„ en seinna
erindið í Labor kirkjunni, Colnm-
hia leikhúsinu, klukkan 7. e. h.
Næsti sunnudagur er verka-
roanna sunnudagur, og ættu því
allir verkamenn í Winnpieg að
reyna að vera viðstaddir eitt eða
annað þessara erinda, þar sem
gefst tækifæri til þess að heyra
hvað embættismenn þessara sam-
banda hafa að segja um ástandið
í Nova Scotia áður en verkfallið
hófst, og meðan það stóð yfir.
Eftir þriggja mánaða uppihald,
byrjar stúkan Skuld sína venju-
legu fundi, í næst-u viku, miðviku-
daginn 5. september. Skemtinefnd-
in vonast eftir fjölinenni.
Fjögra herbergja íbúð til leigu
frá 1. septdmber.
Hjálmar Gíslason
637 Sargent Ave.
Sigurjón Sveinsson frá Winnipeg
Beach, Man., var staddur hér í bæn-
um á föstudaginn var.
Kazemeir Madlowsky, er um
iangt skeið hefir átt heima í grend
við Gimli, var nýlega veittur all-
mikill áverki af grfmuklæddum
mönnum er á hann réðust og rændu
af honum $500 í peningum er hann
hafði á sér. Liggur bann illa hald-
inn á Gimli, en ræningjarnir hafa
ekki fundist. »
Þann 20. þ. m. dó að Wolseley,
Sask., Valdimar Valdimarsison Paul
son, sonur Valdimars Pálssonar í
Foain Lake, Sask. eftir langvar-
andi veikindi, sem byrjuðn rieð
svefnveiki í janúar 1920.
Eftirfyigjandi nemendur Miss
Maríu Magnússon píanó-kennara,
stóðust próf við “Toronto Conser
atory of Music;
Int'i'oductory Grade.
Miss Aliee Laing, First Class Hon
Miss Thélma Ross — Honors.
Miss Ina Lee
Miss Edith Johnson
Miss Eleanor Cross
Miss Elthel Smith
Lenwiood Soole — Pass.
Primary Grade:
Miss Iola Malringuist.
IntermediaVe Grade;
Miss Jónína Johnson.
------------x------------
Frá íslandi.
Danska krónan 'hefir fallið mjög
í vérði að undanförnu, sem kunn-
ugt er, Sl. miðvikudag var gengi
sterlingspunds í Khöfn kl. 26,55, en
daginn áður 26,15. — Er betta verð-
fall síðustu dagana kent hafnar-
verkfallinu á Englandi, að því að
það gierir erfiðara fyrir að koma
dönskum útflutningsvörum á
niarkiað. f- útlend gjaldcyriseign
Þjóðbankans hefir aukist síðasta
mánuð. við það að seld hafa verið
útlend ríkisskuldabréf. Gulltrygg-
ing hankans fyrir seðlum er nú um
4í% af seðlum f umferði, en þarf
ekki að vera nema 33%; er nú ráð-
gert að se.lja nokkuð af gullinu úr
landi, og var eitthvað af því sent
til Aroeríku í síðustu viku. Er
þotta gort til að hækka gengi krón-
unnar.
Mikið mannvirki.
Núna um helgina var iokið við
eitthvert hið mesta íhleðslu fyrir-
tæki, sem enn hefir verið fram-
kvæmt hér á landi, Djúpóssíhelðsl-
una svo nefndu. Hefir verið unn-
ið að því verki, að ineira eða
minna leyti frá því urn sumarmál
f vor.
Svo er þar til háttað, að þar seln
Ytri-Rangá mætir Eystri Rangá og
Þverá í sameiningu, mynda árnar
náloga rétt horn. Verður þar af
straumbreyting, frainhurðurinn hef
ir hlaðist upp og nálega stíílað
hið æfagamla framhald ánna, Hóls^
á (Djúpá hét hún einhverntima).
Um langan títna liafa árnar flætt
á báða bóga yfir bakkana, brotið
skörð í þá og umturnað engjum og
hagmýrum, langt út frá sér. Eru
víða ófær fen, þar sem áður voru
vallendisbakar, eða þýfðar beiti-
mýrar. Sumir gömlu álarnir fyltir
af sandi, en aðrir nýjir komnir í
staðinn, þar sem áður var gróin
jörð. Engjav margra jarða óslá-
andi með öllu, vegna vatnságangs:
en í annan stað hefir sandur bor-
ist í mikia fláka þýfðra og blautra
mýra, og vérður þar nú slétt star-
eugi, að þessu verki loknu. En
mörg síðustu árin hefir Markarfljót
legið í Þverá og fylt alt af vatni,
og fyrir þá sök hafa sáralítil not
hatst af þessu mikla grasflæmi, sem
er til að sjá nokkrar ferhyrnings-
mflur og eins og samfeldur bylgj-
andi akur, þar sem víða lægi á teig
þykkasta síhreiða, of slægt væri.
Um mörg herrans ár hafa ábú-
endrr og eigendur jarða þeirra,
sem orðið hafa fyrir þessum bús-
ifjum, háð bunga baráttu við vá-
gest l>enna, ^>g hann hefir jafnan
kunnað snúa undanhaldi í sigur,
þegar frá leið. En nú á að \era
svo um hnútana búið, að honum
takist það ekki. — Mundi margur
hafa gott af, ef sagan um þá við-
nreign væri færð í letur.
Nú þrengdu ámar svo fast að, að
annaðhvort urðu inenn að láta
reka á reiðanum og eiga það á
hættu að verða að yfirgefa býli sin,
margir hverjir von bráðara, eða
sækja svo fast á, að þeim tækist að
reka þær af höndum sér. Það ráð
var upptekið. Og nú er svo komið,
að þeim hefir ýerið markaður bás,
í sfnum forna farvegi.
Aðal ósarnir og þeir, sem mest
an usla gerðu, vóru Valalækur og
Djúpós. Valalækur flæddi á Út-
Landeyjar (Bakkakotsós sem
flæddi au.star á sömu slóðir og
gerði mikið tjón, var teptur f
fyrra), en Djúpós á neðri hluta
Ásahrepps. Valalækur stefnir til
landsuðurs, en Djúpós í vestur.
En þar á milli, beint framhald af
Ytri-Rangá, rann Hólsá. Rann hún
áður fyrr beina leið til sjávar, en
laogt er síðan að brimiö hlóð sandi
í ármynnið, þegar vatnsþunginn
léttist og áflæðið hófst. Hefir hún
nú um langan tíma runnið austur
f Affall fyrir sunnan Landeyjar og
vestur í Þjórsá, sunnan við Þykkva
bæ og Háfshverfi, og kallast þeir
álar báðir Gijá.
í vor þegar verkið hófst, voru
árbakkarnir styrktir allviða, hlað-
inn garður ofan á, þar sem þurfa
þótti, en þv.í næ&t tept í Valalæk
Gokk það verk bæði fljótt og vel,
því að aðal vatnsmegnið rann um
Djúpós.
Þar hófst aðalverkið 25. maí, en
áður hafði verið viðað að einhverju
af efni, bæði unnið að sniddu og
hrísi. Síðan hefir verið unnið að
íhleðslunni látlaust og sfðast bæði
dag og nótt.
Unnu þar oftast 100 manns og
lerigi 90—100 hestvagnar, svo aö
handagangur hefir verið öskj-
unni. Aðal íhleðsluefnið var
snidda, sem stungin var í engjun-
um þar rétt við, hrís var og mikið
notað og timbur og svo botnvörp-
ur til að festa með sniddum. Til
styrktar garðinum voru gildir
staurar reknir niður með fallhamri
með mefcern millibili, straummegin
og varð að hafa raðirnar þrjár, þeg
ar á leið.
Garðurinn sem hlaðinn var í ós-
inn, er um 800 faðmar á lengd og
(Framh. á 5. bls.)