Heimskringla - 05.09.1923, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 5. SEPT. 1923.
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSBA.
er eg vil<í5 benda honum á. En
“rúsínan” var eitthvað á þá leið,
“að mi yrði Norðmenn að vera á
vaðbergi og láta ekki Dani stela
frá sér Grænlandi, sem þeir hefðu
stolið Islandi og Færeyjum sem
væru norsk lönd með norska sið-
menning”. Prófessor Pinnur þekti
manninn eitthvað töluvort per
sónulega, og eg man að hann áleit
þessa grein tæplega þess verða, að
henni væri gaumur gefinn. Eg er
dálítið á öðru ináli, ekki vegna
íþess, að eg álíti Dr. Handagard
evo merkan mann, að hann eigi
það skilið, heldur vegna þess, að
hann er auðsjáanlega einn af hin-
um fjölmörgu “norsk-norsku Norð-
mönnum”, er yfir öllu vilja gína, og
J»á sérstaklega landafundum for-
feðra vorra íslendinganna og bók-
mentum þeirra. Er það meira en
hvimleitt, að sjá varla minst á þau
efni af Norðmönnum, og það sér-
etaklega af þeim er þektir eru víð-
ar um Evrópu, að þeir ekki telji
þetta al-norskt. Eru þeir íyrir að-
gerðaleysi vort í þessum efnum
búnir að koma svo ár sinni fyrir
borð, að alment er í þessu landi,
og á Englandi, og víðar um ment-
aðann heim, talað um “the Norse
Sagas” og “the ancient Norwegian
explorers”, þegar á þessi efni er
minst. — Vinur minn, sr. Ragnar
Kvaran, segir mér í sambandi við
þetta, frá ritgjörð, er hann las ekki
alls fyrir löngu í norsku tímariti.
Sannaði höfundurinn þar af mikl-
um lærdómi, að foleaizkan væri
norek “dialekt”! Það munu hafa
verið eitthvað lík sönnunargögn
þar, og þá er Sæmundur fróði sann
aði djöflinum, að “fór ’iú” væri
latína! — En þetta er sannarlega
meira alvörumál en svo, að bros-
andi sé að þvf, þó manni liggi við
því. Vér erum nýlega orðnir full-
valda ríki, fyrir góðvild Dana. En
það er ekki nóg að vera það í orði,
heldur og á borði. En ekkert get-,
ur betur sannað öðrum og stærri
mentaþjóðum tilverurétt vorn, sem
fullveðja menningarþj’óðar, en ein-
mitt landafundir og bókínentir
forfeðra vorra. En þeirri frægð
eru dr. Handagard og hans uót&r,
er bæst lætur í, í þessu Grænlands-
deilumáli, að reyna að rýja okkur.
Undanskil eg þó þar Eskeland lýð-
háskólastjóra. Eggja eg nú 'nvern
góðan íslending lögeggjan, að verj-
ast ofbeidi þessara orðhákarla, og
ásælni þeirra, og láta aldrei þegj-
andi fram hjá sér fara. —
■Hans Reynolds, er þér kallið rit-
höfund, mun vera sami maðurinn,
er ferðast hefir um ísland fyrir
ekki allmörgum árum síðan. Reit
hann þar um einhverja vitlausustu
ferðabók, er rituð hefir verið um
ísland á síðari tímum, af svo mikl-
um leirburði, að undrum sætir. Eg
las þessa bóik í konunglega bóka-
safninu í Kaupmannahöfn í fyrra,
og er heJzt á henni að sjá, að vér
íslendingar værum þá (fyrir 12
—15 árum) svo mæddir af danskri
kúgun, að okkar .sárasti sálar-
þorsti væri að komast undir norsk
yfirráð. Þar myndi líka líknin
hafa verið! —
Gullvæg sýnast mér þessi orð í
grein yðar: “Norðmenn hreyfa sig
þá fyrst, er þeim er troðið all ó-
þyrmilega um tær og talið rétt-
mætt!” iBýst eg við að vér íslend-
ingar séum svo kunnugir hógværð
Norðmanna, að eigi þurfi þau frek-
ari skýringar við_
Þá virðist yður sr. Jóhannes mis-
beita sögulegum rökum. Er eg,
sem þér, enginn sagnfræðingur, en
ekki sé e.g, að þér hrekið mál hans
neinsstaðar, heldur isýnfot mér þér
eiginlega vera að mestu leyti á
sama máli. Þó veit eg svo mikið í
sögu, að eg get ekki Játið hin fjög-
ur lokaatriði yðar fram hjá mér
íara, án athugasemda.
Þér segið þá um rétt Norðmanna
á Grænlandi: —
“1. að þeir hafi átt nokkum þátt
í Jiinu foma landnámi á Grænlandi
(Hið fyrsta landnám)
2. að Grænland gerðist skattland
Norogiskonungs 1261.
3. að það voru eingöngu N orð
menn, er námu Græniand á ný 1721
(Hið annað landnám). Hans Egede
prestur úr T/ifót, synir h ams og
Bjögvinjai-búar. og réðu þar mestu
fram undir 1814.
4. að Norðmenn einir allra Norð-
urlandaþjóða haía númið .Vustur-
Grænland (Hið þriðja iandnám
Grænlands) haft þar vetursetu og
rekið þar mikla atvinnu í full 200
ár, er framfleytir lífi fleiri manna
en í öllu hinu forna landnámi”.
Við 1. hefi eg það að athuga, að
Eiríkur rauði og hans fylgdarmenn
voru íslenzkir þegnar og að Græn-
land bygðist fyrst, sem íslenzk ný-
lenda. Skil eg ekki að það geti
orðið heilviita mönnum að deilu-
efni.
Við 2. hefi eg ekkert að athuga.
Við 3. hefi eg það að athuga, að
þó að Hans Egede og fylgdarmenn
hans væru Norðmenn, þá vom þeir
þó danskir þegnar. Hér við bætist
að flestir nýlendumenn komu frá
Danmörku, og danska stjórnin tók
landnámið strax í sínar hendur, og
sendi þangað trúboða og vfgða
menn. En svo segir Lorenz Berg-
mann frá 1 kirkjusögu sinni:
..... Hertil kom ogsaa de
Hindringer, som de danske* Kolon-
isters slette Liv beredte Missions-
gemingen. Eörst efter at Egede
havde mistet sin Hustru. vendte
han tilbage til Danmark 1736). livor
han blev Leder af et Seminarium.
der skulde uddanne M;s«ionærer
og Kateketer til Grönland”.
Af þessu sést, að hið annað land-
nám var danskt, en ekki norskt,
eins og þér segið. Eg hygg það og
staðleysu, og veit reyndar að svo
er, er þér staðhæfið, að synir
Egede og Björgvinjarbúar réðu
mestu á Grænlandi fram undir
1814. Það var Danakonungur, sem
var einvaldsherra landsina
Við 4. er það að athuga, að það
er meinleg kórvilla hjá yður, að
Norðmenn hafi nokkumtíma num-
ið iand á Austur-Grænlandi. Þeir
hafa myrt moskusuxa þúsundum,
og seli miljónum saman 'í 200 ár,
þar á, og við austurströndina. En
slfkt er ekki að nema land. Þeir
hafa aldrei tekið sér bólfestu þer.
ekkert hlynt að því, engin mann-
viuki liggja þar eftir þá, og elckert
nerna hryðjuverk f dýraríkinu. Að
skipshöfn af skipi, er fast varð i
fonum, hafi haft vetrarsetu þar, er
ekki í frásögu færandi, og sfzt til
iandnáms teljandi. Aftur á móti
liat'a danskir rnenn eins og Mylius
Eriehsen, Knud Rasmussen, Peter
Freuehen og Ejnar Mikkelsen, o. fl.
sporað jöklana þar, strítt þar, og
látið lífið sumir, kortskráð landið,
og ritað nöfn sín ódauðlegu letri á
söguspjöld Græniands. Það hofir
þessvegna aldrei átt sér stað neitt
landnám af hálfu Norðmanna,
hvorki á Austurströndinri eða
annarsstaðar, og engir' Grænlend-
ingar, eða aðrir lifa þar af þeim
atvinnuvegi þeirra, er þér nefnið.
Hvað margir lifa á því heims í
Noregi komur ckki þvf máli v:ð,
eða hverju skiftir það oss hvc mörg
hundru > þu ind En> lenöinga lita
á fiskiveiðum við íslandsstrendur.
Ekki hafa Engiendingar numið
land á íslandi fyrir því. Hefi eg
hér með kveðið niður þessa bá-
bilju um “landnám” Norðmanna á
Austur-GrænJandi, að fulJu og öliu
enda tel eg víst, að þér hafið þetba
úr norskum blöðum, en hafið ekki
af sjálfsdáðum skapað yður svo fá-
ránlega hugmynd.
Eg fæ satt að segja ekki skilið,
hvernig nokkur maður með heil-
brigðri skynsemi, og einhverri
nasasjón af nýlendunámi síðari
alda, fer að þvf, að telja sjálfum
sér trú um það, að Norðmenn hafi
nokkurt tilkall til landsréttinda á
Grænlandi, á hendur Dönum, frek-
ar en aðrar þjóðir.i Eg fæ ekki
skilið annað, en þessi krafu Norð-
manna sé öllum óhlutdrægum
mönnum hvimleið. En svo má líka
um hana segja, að hún komi úr
hörðustu átt. Mér finst þessi Stór-
Norðmensku alda, sem nú virðfot
ganga yfir Noreg, vera leiðaata
táknið á hirnni Norðuriandaþjóð-
anna, sem stendur. Það er ekki
full 20 ár síðan Noregur varð sjálf-
stætt ríki, fyrir drenglyndi og skyn-
semi Svfa, og veittu Danir Norð-
mönnum þar að málum, svo drengi-
loga, sem frekast varð á kosið.
Norska stórþinginu var falið að út-
hluta friðiar-verðlaunum Nobels,
Norsk skáld og mentamenn hafa
löngurn sótt andiegan arineld til
Kaupmannahafnar og Danmerkur,
og margir af þeirra mætu$tu eiga menn að fylkja sér, þvi eiga
mönniun hafa vottað Dönum þakk- menn að þjóna með óskiftu afli,
lætfoskuld sfna. Og nú rís þessi, en ekki vera að dreifa sér upp um
litla þjóð, nýkomin rir inargra alda! fjöll og firnindi á Græniandi.
helsi, upp á afturfótunum, og þyk- Hverri þúfu er betur veit með
ist ætla að biása sig upp, og ger- höndum íslendingsins, heima á Is-
a»t landgleypandi stórveidi, púkk-
andi á ímyndaðann rétt, lemjandi á
skjöldinn, svo glymur f um öll
Norðurlönd, og víðar, og þykjast
búnir í hvfvetna, eí Danir láti ekki
eftir keipum Jreirra. Það er eins
landi, en vestur á Græniandi, og
hver flfcytan betur mönnuð heima,
en annarsstaðar, á meðan að 'inn-
ur eins verkefni eru fyrir höndum
bæði til lands og sjávar, og nú eru
heimafyrir, og munu verða, um ó-
ekki? Hún þarf ekkert. Þegar
hún finnur dauðann nélgast sig,
hryggist hún — ekki sín vegna, því
hún er þreytt af lífinu — en hann
hann getur orðið ógæfusamur og
þarfast hjálpar hennar, þegar hún
er horfin.
Uppfynding kíkirsins.
Það er einhver dularfull
sem hylur uppfyndingar
og þeir telji sér heppilegast. að komna áratugi.
fara að dæmi verstu yfirgangs-
mannanna og óaldarseggjanna, gem
ollu feiknunum miklu, er allur
heimurinn stynur nú undir. Og
alt “fyrir eina pönnuköku”. Dön-
um hefir aldrei komið til hugar, að
Eg bið yður, að endingu, að
skilja eigi svo það er hér e~ að
framan ritað, sem eg haldi að þér
hafið vfevitandi sagt ósatt, eða
farið rangt með. Þvf vil eg að eng-
um manni drótta, að óreyndu. En
amast
undir
við veiðum Norðmanna j mér dylst ekki, að þér eruð ákaf-
Grænlandsströndum. Þeir I lega “norsklitaður” og a'ð ómögu-
vilja bara ekki láta þá troða sér j legt er, að þér hafið frá byrjun
um tær á Grænlandi, landsmönn- j f.vlgst vel með deiiunni frá báðum
um til skaða. Þegar Grænland
verður “opnað” fyrir alþjóð, og
þess mun eigi langt að bíða, þá
fá Norðmenn, sem aðrir, komið fyr-
ir fjármagni sínu í auðs- ov afla-
hliðum. Eg hefi litla eða enga von
um, að isannfæra yður algjöri’ga.
En eg hefi þá von, og reyndar vissu,
aé langt um fleiri íslendingar
verði á iíkum skoðunum og við sr.
lindum Grænlands, þeim er finnast | .Tóhannes L. L. Jóhannesson, því
kunna. Það er óafmáanleg óhæfa, j yðar élit tel eg gjörsamlega rangt,
ef Norðmenn ætla að rjúfa frið á j og reyndar stórhættulegt, ef b'<ð
frændum sínum, og stofna til {næði að verðs alment á íslandi.
bræðravíga um Norðurlönd, fyrir í En á því tel eg sem sagt enga
jafnlitlar sakir. Danir eru rólynd-1 hættu. Mér verður líka sennib-ga
ir, og stundum kannske ura of, en
þeir geta verið þéttir fyrir, og ó-
vfet að Norðmenn sæki gull í greip-
ar þeim, þótt meiri sé í þeim há-
vaðinn. En færi svo, sem ólíklegt
er, að NoVðmenn fái lagt iang-
erfitt að svara yður, sökum fjar-
lægðar, en veit að færari mer.n í
alla staði en eg er, munu halda því
verki áfram, er eg hefi byrjað.
Eg vil vinsamlega mælast fil
þpss, við ribstjóra allra falenzkra
skipum sínum við Grænland, “þá! blaða, að þeir gefi þessu máli mínu
ætla ek mörgum kotbóndunum rúm í blöðum sínum, ef hægt er.
munu þykkja verða þröngt- fyrir Eg óska þess, að þessu máli verði
durum”, heima á fslandi. Fyrir þvi
munu sjá dr. Idar Handagard, og
aðrir blöðruselir nor.skir, hans nót-
ar, er teija fsland helzt norskt. Ei
og sannast að segja, að eg -:é ekki
hvernig vér fáum neiitað því, að is-
land sé. norskt að réttu, ef Græn-
land er lvað. ísland bygðist þó frá
Noregi, en Grænland ekki. Og enn
9tunda Norðmenn síldveiðar við
ísiand.
Eg gat þess, að svo mætti virð-1
ast, sem þessi krafa á hendur Dön
um kæmi úr hörðustu átt
fyndist mér það koma úr enn
harðari átt, ef vér fslendingar sner ,
umst á sveifina með Norðmöne.um
í þessu efni. Eg sé ekki, að vér
eigum neina kröfu til Grænlands, j
þó við næmum þar land fyirr 1000,
árum fyrstir manna. Vér töpuð-
um því landnámi í hendur Noregs-
konungs, og liann því algir'oga,
fyrir handvömm, sem grein sr. Jóh-
annesar segir, og alkunnugt er. Þó
skal eg eikki neita því, að ein-
hverjir lagakrókarefir kunni að
finnast, sem gætu í því efni fundið
snaga fyrir hatt sinn. En mér
finst það satt að segja engu máli
skifta, og eru tvær ástæður til
þess.
Fyrst er sú, að það gæti oss vart
til drengskapar talist, að fara með
svo vafasama kröfu á hendur Ðön-;
um, og muna þeim svo skamt auð-
fengið fullveldi og stöðuga vel-,
vild sfðan. Hafa þeir sýnt oss svo
mikinn drengskap, að þeirra sómi
mun æ uppi verða, meðan lönd eru j
bygð. Ef svo fer, sem vonandi er,!
að mannvit og réttlæti verði ofan
á í heiminum.
Hin ástæðan er sú, að mér er
ekki Ijóst hvað við eigum að gera
með Grænland, svona hérumbil
fy.rstu aldirnar, sem framundan eru.
Eg hélt satt að segja, að engir fs-
gefinn meiri gaumur-á fsiandi eft
irleiðis en hingað til.
Staddur í Winnipeg
1. dag septembermánaðar 1923
Sigfús Halidárs
frá Ilöfnum.
Smávegis.
Veist þú hvað mamma er?
A fyrstu bernskuárunum
blæja
tuinunum víðsvegar um heiminn.
H.in stóri ljósmyndakíkir í Kaup-
mannahafnar stjörnuturni, heíir
með ö.llu tilheyrandi kostað 50,000
krönur, og aðeins ein af hinum lit-
lausu sjálfstæðu línum hofir kosr.-
að 8,900 kr. Þessar stóru upphæð'
ir eru þó ekkert í samanburði við
hvað hinir amerfoku jötnakíkirar
haía kostað. Þannig má minnast
hinna á Yerkers stjörnuturns kíkirinn,
merkustu vopna fyrir augað: gler-
aiigað og kíkirinn (sjónpipuna).
Undarlegt er þetta, þar eð mað-
ur í lok þettándu aldar þe-kti gler-
augun. — Margir halda því fram,
að uppfyndingamaðurinn hafi ver-
ið ítalskur, Salvino degli Amti, sem
dó í Florens 1317, —■ svo átti upp-
fyndning kíkirins sér stað 300 ár-
um seinna. En að því er kíkirinn
snertir, vita menn heldur ekki méð
vfosu hver uppfyndingarmaðurinn
var.
Það er sagt. að eitt sinn f byrj-
un 17. aldarinnar, hafi komið ó-
þektur maður inn í búð hollensks
gleraugnasmiðs, og beðið um tvö
gleraugnagler, slípuð eftir ákveðnu
takmarki.
Nokkrum dögum seinna, kom
þessi ókunni maður aftur. Tók
glerin lægjandi, sitt f hvora hendi,
hélt öðru fast við augað en hinu í
útréttri hendi. Þegar hann var
búinn að borga fyrir glerin, stakk
hann þeim í vasann og fór; hann
lét aldrei sjá sig oftar, og enginn
heyrði nokkuru sinni neitt um
þenna dularfulla, ókunna mann.
En forvitni gleraugnasmiðsins
var vöknuð. Hann fægði tvö gler
alveg eins og þau, sem hann seldi,
og hélt þeim upp fyrir augað á
sama hátt og hinn ókunni gerði,
og nú sá hann sér til undrunar, að
fjarlægir hlutir virtust koma nær
og voru stærri, svo að hann gat séð
smámuni á yfirborði þeirra, sem
hann gat ekki séð með beru auga.
Gleraii'gnasmiðurinn, sem hét
sem kostað hefir næstum $70,000.
Sjálfstæðu línurnar í þessum kfk.r
kostuðu $55,000.
Mcð þeirri stærð, sem nú er búið
að ná á stjörnu-kíkirum, áiita
menn, að ekki sé hugsanlegf að
búa til stærri, því þó að mögulegt
sé að framleiða sjálístæðu línura-
ar breiðari en einn meter í þver-
mál, sem nú er breidd þessara
jötnaklkii-a lina, þá fái það enga
liaganleua þýðingu fyrir stjörnu-
fræðimþim, þvl andrúmslofts ásig-
komulagið gerir afnot svo mikilia
stærða aiveg ómöguleg.
Tillit.
Lífið mundi verða miklu við-
feldnara og fegurra,' ef við værum
ekki svo undarlega bundnir við til-
lit til annara. Af þvf nágranna
konan er í silkikjól, þá verður þú
líka að vera það; af þvf vinir þín-
ir halda heimboð til að neyta ótelj-
andi úrvafo matartegunda, þá verð-
ur þú að gera það líka; þegar
Hans skrifaði 5 dali á betlaralista,
l>á verður Hinrik að gera það llka.
í fatnaði, mat og drykk og mörgu
öðru, hermir hvor eftir öðrum, án
þess að taka tillit til, hvort efna-
hagurinn leyfir það. Og afleiðing-
in verður, að sá efnaminsti sekkur
dýpra í skuldir.
HiS góða nær langt.
Úr einu pundi af gulli mætti búa
til vír, sem næði utan uin jörðina.
Lippershy, bjó til kíkir, sem hann j Þannig getur gott starf látið end-
*) Auðkent af mér.
er
j . i mamina allur heímurinn — kelt i.i
bennar er vagga barnsins, faðmur-
iíin hennar leikvöllur þess, hand-
leggurinn hennar verndarhæli þegar
ao:g gerir vart við sig, hún er imgg
un barnsins, umsjá þess, verðveisla
og á«t, Os-s. frv. i
Hún er einstök á jörðinni; plass
iiennar hefir enginn annar er.pþá
tekið: hennar jafningi finst hvergi
í heiminum. Bros og tár leita til
hennar, brosin sem endurgjald, tár-
in til að vera þurkuð burt. Sá sem
missir móður sfna, fær aldrei þann
skaða endurgoldinn.
Fyrir barnið er ást móðurinnar
sú blessun, sem seinna verður und-
irstaða allra breytni lffsins; fyrir
- j unglmginn er hún þar band, sem
heldur honum við heimilið. Þó að
hann íljúgi út f heiminn eins
gáskalegur og hann vill, býr samt
f huga hans rödd frá heimilinn,
sem heyrist í lítsins tryltustu æ$
ingju, hve fjarlægur sem hann ' er
því, og jafnvel á leiðinni til niður-
lægingar, sem tilfinningar hans
j aldei hrinda frá sér. Þegar maður
inn leitar sér að konu, þá er það
I endurminningin um móðurina, sem
j vakti yfir bernsku hans, um heim-
ilið', þar sem hún var yndið og á-
megjan, sem kemur honum til að
ifta inn f framtíðina með glöðum
vonum.
Hin ósérplægnasta persóna á
lendingar nema Jón bekkjarbróðir jörðinni pr lnóðirin. Hún er sú
minn Dúason, væru svo «kyni
skroppnir, að vilja flytja okkur
eina, sem engra launa krefst. Gjaf-
mildin, vináttan, ástin — aliar
vestur áGrænland, þrátt fyrir alla|heiJnta ,)fpr endurgjald. hún ein
landkosti þar, sanna og logno (Ei
yður annars kunnugt um alla af-
stöðu hans til þess máls?) Eg
krefst éinskis fyrir að vera trygg.
Sá, sem hún gefur alt — heilbrigði
sína, ánægjuna og vonirnar — yfir-
segi yður það hispurslaust, að það ffefnr hana
og þýtur þráandi út í
varpar engum sæmdarljóma á yð- heiminn undir
eins og hann getur.
ur, lífs né liðinn, ef þér ætlið að Hann sezt að á heimiii ókunnugra
beitast fyrir þvf máli. Það er lé- jpanna, og sameinast þannig heim-
legur íslendingur, sem vill eyða! ilfolffinu. Sökum heimsins, sæki«t
tíma, starfi, og peningum, livert hann eftir heiðri og virðingu. Og
sem heldur er f landsréttindaþræt-
ur, eða jafnvel landnám á Græn-
landi, á meðan að mestur hluti Is-
lands er ónumið og óstarfrækt
land sökum fólksfæðar og fjár-
skorts heimafyrir, á meðan að verzl'
un og sjávarútgerð eiga stöðugt í
vök að verjast, og á meðan að iand-
á meðan lánið fylgir honum, er
móðirin ánægð í sínu einmanalega
heimili. En komi dagar ógæfunnar,
þá verður hún óróleg; hiin horfir
á dyrnar hvort þær opnist ekki;
hún hlustar eiftir fótataki hans,
hvort hann sé ekki að koma til að
segja henni frá sorg sinni. Við
bunaði vorum liggur við að fara í minnumst ekki á dagleg þægindi;
kaldakol, að kalla má. Um ísland þvf það hefi>- hún, sem hann á
sjálft, rækt þess, vöxt og viðgang
f október 1608 afhenti hollensku
stjórninni, og bað um leið um leyfi
til að fá einkarétt til að búa til
kíkira í 30 ár. Stjórnin áleit sér
ekki fært að veita slíkt leyfi, þar
eð hún hafði frétt.x að fleiri þektu
uppfyndinguna.
Á undarlega stuttum tfma
breiddist fregnin um þessa afar-
merkilegu uppgötvun út um alla
Evrópu, og þegar hinn nafnfrægi
eðlis- og stjörnufræðingur, Galilei
á ítalíu, heyrði um þetta, datt
honum strax í hug, að uppfynding
þessa mundi me-ga fullkomna og
stækka, svo að kíkirinn ekki ein-
göngu gæti orðið að hentugu á-
haldi á sjónum, í hernaði o. s. frv.,
en að liann gæti lfka orðið að ó-
metanlegu álialdi tU að kynnast
himingeimnum og rannsaka leynd-
ardóma hans.
Galilei setti því sjálfur saman
hinn fyrsta stjömukíkir árið 1617,
og hinar umskiftamiklu uppfynd-
ingar, sem hann gerði með honum,
opinberaði hann í litlum bækling,
sem hann nefndi "Sendiboði stjarn-
anna”.
Eftir hverju hafði hann þá kom-
ist gcgnum kíkirinn?
Jú, hann hafði séð fjöll og gil á
yifirborði tungfoins, og hann hafði
uppgötvað, að vetrarbrautin sam-
anstendur af afarmiklum fjölda
stjarna. Reikistjörnurnar sá hann
vera eins og kringlur. Fastastjörn-
urnar þar á móti, þrátt fyrir
stærðina, aðeins sem skínandi
bjartir blettir, og á sólinni sá hann
dökka bletti.
Það var alls ekki lítið, sem hann
uppgötvaði í gegnum þetta “djöf-
uls áliald”, sem krist-munkamir
kölluðu kfkirinn; en brátt kon>
ennþá eftirtektaverðari uppgötv-
anir frá Galilei, og nú skildu menn
að kíkirinn var í þjónustu stjörnu
fræðinnaar, sem fyrir hinn leitanrii
mannsanda, var svo ósveigjan-
lega hentugt. á ferð hans um hinn
óendanlege himingeim, til að gera
uppgötvanir, sem jafnvel ekki hið
djarfasta hugsjónaafl, gat látið
nokkurum manni sýnast.
Vér ætlum ekki hér að greina frá
framför kfkirsins, síðan á dögum
Galileis, an aðeins benda á, að
menn hafa alt af reynt að gera þá
stæni og sterkarl, þangað til nu,
að búið er að gera þá að jötna-
kikiram á okkar dögum* í stjörno-
urminningar sínar vara endalaus-
an tíma. Þó það hafi verið fram-
kvæint á æskuárunum, getur ]>að
kastað gyltum ljóma á hinar síð-
ustu stundir langrar æfi, og mynd-
að hinn bjartasta depil á himni
hennar. — “Vinnið á meðan dagur
er, nóttin kemur, þá enginn get-ur
unnið”.
I
J. V.
-xxx-
Hljómþýtt orð.
Eg þekki orð f öllum tungumálum,
Sem ástarhlýju sv.eij>ar huga minn
Svo viðkvæmt ljúft að svala þreytt-
um sálum
Að saklaus gleði er þrykt í hugan
, inn.
• *
Svo undur þýtt hjá öllum þjóðum
hljómar
Það orðið heJga, klætt í dularnöfn.
Sú guðleg röddin kærleik endur-
ómar
Hún á sér naust f hverri friðar-
höfn.
Svo andhlýtt nafn að allra þjóða-
mæður
Æskja að heyra hvíslað hja’lað_við,
Vlríkt mýkir allar hversdags ræð-
ur
Við ástvin hvern og náið skildu-
4 lið-
Pappoos, Bambino, Baby Pickan-
inny
Bairn og Enfont, Tóto, Kint og
Barn.
Aðeins fáein, upp eg tel að sinni,
Áfram hver, sem reynfet minnis-
giarn.
Skíring: —
Barn: (íslenzka).
Pappoos: (Indíána mál).
Bambíno: (ftalska).
Baby: (enska).
Pickaninny: (Negra mál).
Bairn: (skozka).
Enfont: (franska).

4
Tóto: (Suðnrlanda Negra-mál).
Kint: (þýzka).
Yndo,