Heimskringla - 05.12.1923, Side 2

2. BLAÐSIÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 5. DESEMBER 1923
!
Viðtal
við P. A. Ólafsson.
BLaðið ‘Trib'une” í Prag (Tjekkó-
Slovakia) birtir viðtal við P. A. Ól-
afeson, erincþfeka Dslenzku stjórn-
arinnar, um ferðalag hans um ýms
iönd Norðurálfunnar, og fer það
hér á eftir lausiega þýtt.
Eg hefi tekist þessa ferð á hend-
ur fyrir felenzku istjómina til þess
aðallega að rannsaka horfur fyrir
sölu á íslenzkum afurðum og hefi
eg í þeim tiil'gangi farið um þessi
lönd: Finnland, Estland, Lettland
Libhauen, Pólland, Danzig og
Tjekkó-Slóvaki.
í>ær ísl. afurðir, sem aðallega er
umi að ræða eru: Saltfiskur, síld,
iðnaðarlýsi, meðalalýsi, fóðurmjöl,
lsl. saltkjöt, ull, gærur, salltaðar og
þurkaðar og jafnvel hestar og sauð-
fé.
Fyrir ýmsar af þessum afurðum
er áreiðanlega gott söiuútlit 1
suTrtjim þessum löndum, ems og t.
d. síid, ull, lýsi og gærur, sem
menn kannast við f nokkrum af
þessum löndum, enda þótt inn-
flutningur á þeim hafi farið
krókaieiðir um önnur lönd, sem
þær fyrgt hafa verið seldar til frá
íslandi. — Það liggur í augum
uppi, að þein viðskifti milli ís-
lands og þessara landa myndu hag-
kvæmiari fyrir báða aðila.
Mesti hlutinn af fiskframle'iðslu
Islands fyr til katólsku landanna
og aðallega til Spánar og ítalíu.
Á síðustu tíiftum hafa þó verið
gerðar tilraunir víðia anarsstaðar
þegar með mjög góðum árangri.
Og er nú unnið ósleitilega að þvi
að afla nýrra markaða, enda lætur
núverandi stjóm sér mjög ant um,
að hrinda þessu má'li fram. — En
það tekur óhjákyæmilega nokk-
um tíma að afla nýrra markaða
og það jafnvel fyrir íslenzka salt-
fi^kinn, sem þó er heimsþektur,
sem ljúffeng og vandlega meðfar-
in fæða, — alstaðar þar ,sem fiskj-
ar annars er neytt.
Það er furða, eins margir ka-
tólskir menn og eru víða í þeim
iöndum, sem eg hefi. farið um, hve
lítið er etið af saltfiski. En það
hlýtur eingöngu að stafa af því,
að menn vita ekki hversu m|arg-
háttaða, næringarmikla og ljúf-
fenga rétti má búa til úr íslenzka
saltfiskinum, og það fyrir tiltölu-
lega lítið verð.
Eg er þó viss um, að nú þegar
mætti selja töluvert af fiski i þess-
um löndum, og bezta ráðið væri
sjálfsagt, meðan verið væri að
koma honum inn, að selja hann í
smápökkum, til þess að sem flest-
ir gætu átt kost á að reyna þessa
góðu og næringarmiklu fæðu.
Af sfld flyst aftur á móti ósköp-
in öli til flestra ofangreipdra
landa. En ísienzka síldin, sem að
fitu og gæðum er talin að standa
annari síld framar, er tiltölulega
lítið þekt. Eg efast þó ekki um,
að væri gerð veruleg gangskör að
því, f þessum löndum, að kynna
mönnum gæði íslenzkui síldarinn-
ar og saltfisksins þá myndi ekki
líða á löngu þar til hvortveggja
héldi sigursæla innreið.
fslenzka ketið, sem einnig h'efir
unnið sér gott nafn, þar sem það
-er selt, er aðallega flutt út saltigð
f tunnum. Meðan ódýrari og hag-
anlegri aðferðir en nú eiga stað,
ekki fást til að flytja ketið nýtt
getur maður líklega ekki vænst'
þess_ að ná neinni verulegri sölu í
framangreindum/ löaidum á fs(,
kindaketi. — Það skyldi þá helst
vera með þvf að takast mætti
sala á lifandi fé. — En ýms af þess
utu löndum hafa töluverða kviki-
fjárrækt og nægilegt ket.
Til ýmsra framangreindra landa,
býst' eg við að sala á ísl. hestuirt
gæti verið arðvænleg; þó þeir séu
iitlir (meðalhæð uirf 130 cm.), þá
eru þeir framúrskarandi sterkir,
þolgóðir og fóðurléttir. Og þeir
momdu vafaiaust hentugir tii hers-
ins, fyrir flutning á léttari hertækj-
um. — Og mun ódýrari eru þeir en
útlendir hestar.
iFyrir ísl. iðnaðarlýsi eru horfur
fyrir góðan markað f ýmsum af
þessum löndum.
(Hvað Tékkoéílovakíu snertir, þá
er gott úblit fyrir að takast mætti
sala þangað á íslenzkri ull, gærum
og ýmsurri tegundum af lýsi. Og
líklega nú þegar nokkuð af síld,
fiski og hestum. — Af vörum þaðan
gætum vér keypt ýmsar tegumdir,
t. d. iskófatnað, vefnaðarvöru, leir-
vörur, postulín, glervörur, leirvörur-
pappír, sykur, ávaxtasafa o. fl o. fl„
sem líklega er eins ódýrt og sum-
part annarsstaðar. — Annað mál er
það, hvort hin háu járnbrautar-
gjöld í Tékko-Slovakíu verða ekki
þröskuldur fyrir slíkum viðskiftum,
því að þau eru tilfipnanlega hærri
en f nokkru hinna landanna, sem
eg hefi. farið urfu Og þar sem Tékko
Slovakía hefir enga höfn, þá hljóta
hin háu járnbrautargjöld að hafa
iamiandi áhrif á arðvænleg við-
skifti.
En það kve vera á döfinni verzl-
Uinarsamningar milM tsiands og
Tékko-Slovakíu. Um innihald hans
er mér ókunnugt. En vera má að
með þessum samnlngum náist ein-
hverjar tilhliðranir, til að létta und
ir með þessum ‘viðskiftum míHli
þessara landa.
Þér spyrjið hvemig mér lítist á
Tekkjó-Slovakíu, og þjóðina. Það
er ekki auðvelt að svara þessari
spumingu Til þess hefði maður
þurft að fara víða um landið og
getað talað málið. — En eg hefi að-
eins verið 5 daga f Prag og hálfs-
mánaðartíma í Jachymov. Og það
er ekki nægilegt til að geta mynd-
að sér heildarhugmynd um land og
þjóð. — En þó Tjekkó-Slovakia,
sem rfki, sé enn lítið þekt á ís-
landi, þá veit samt hin litla þjóð
f Norðurhafinu, að þetta land, sem
um aldir hefir verið undirokað,
og framlleiðSla þess og menning
lent f skugga hins fyrrum samein-
aða austurrfska keisaradæmis—að
þrátt fyrir alt hafa íbúar þessa
iands, eða minsta kosti hins vest-
ræna hluta þess, gegnum allar
þrautir og hörmiungar, ávalt bæði
í menningarlegu og iðnaðarlegu
tUliti, staðið meðal hinna fremri í
Evrópu. '
Með hinni hagstæðu legu lands-
ins, frjósemi þess og náttúruauð-
æfum í sambandi við núverandi.
margbreyttan iðnað, og skynsama
og gætna stjómirfálastefnu, þá ef-
ast víst fáir um þetta nýja rfki,
áður langt um líður mun ná þeirri
aðstöðu meðal' Evrópuríkjanna
sem) land og þjóð verðskuldar.
Á þessu ferðalagi mínu hefi eg
hitt marga útlendinga, sem hafa
sagt, að TékkóSlovakia stæði
hreint ekki eins frainiarlega og
get’ið væri í skyn. Það er hugsan-
legt, að nokkuð sé orðum aukið
um þróun lands og þjóðar. Og
menn sem hafa ferðast mikið og
víða, sjá náttúrlega margt sem
betur mætti fara. En það hættir
iíka möigurn við að dæma án þess
að yfirevega jafnhliða alla afstöðu.
Og þegar þess er gætt, hve skauKt
er síðan þetta land náði sjálfetæði
sínu, og hvað gert hefir verið á
þessum stutta tíma, þá finst mér
það vera undravert, hvað hefi.r á-
unnist, þó það kannske að rrdklu
leæti sé auðæfum Iandsins að
þakka. — Og það eitt held eg að
megi tölja vJst, að fjárhagslega
stendur Ték k o (Sl o va k ia öllum
framangreindum löndum mli.klu
froniar.
En ódýrt er ekki að feröaít um
landið 'eða dvelja í þvf. Og að því
leyti er mikill munur á Tékko-
Slovakiu og hinum löndunum.
í Jachymov hefi eg dvajið hálfs-
mánaðar tíma. Landslagið er! hér
aðlaðandi og tUbreytingarríkt,
með hæðum.og skógi og grasslé't-
um og hugðnæmum og krókóttum
gangstígum um grasbrekkurnar og
skógarrjóðrin. Bærinn sjálfu- sem
telur um 10 þús. íbúa, liggur i
þröngu dalverpi.
Radio Kurhotel, heilsubótarhæi-
ið, sem eg hefi dvalið á, er í alla
stað ágætlega útbúið og mjöfc
vfetlegt, með öllum nútíðar þæg-
indumf Og herbergin sem eru á-
gæt, eru heldur ekki dýr og öll
frammistaða óaðfinnanleg, En ó-
dýrt er þarna ekki fyrir þá, sem
dvelja stutt, því fyrst og fremst
kosta Radio-böðin 14—16 T. kr.
hvert slnn, og 100 T. kr. til læknis
fyrir tiivísun til baðanna. Og enn-
fremur 70 T. kr. fyrir hvern bað-
gest til bæjarins, án tillits til veru-
tfma. — Þetta er nú viðvíkjandi
sjálfu heilsuhælinu. — Veitinga og
mabarstaðnum er aftur á móti
r-rnjög ábótarvant. (Maturinn er
ekki óætur, en mjög lélegur og öll
framreiðsla frámunalega léleg, en
verðið aftur uppskrúfað og fram
að helmingi hærra en á bestu mat-
stöðum - í Prag. — Það lítur út
fyrir að reynt sé að koma gestum
af sér á ýms smá matsöluhús út
um bæ, sem ekki eru þó heldur
nfein fyrirmynd. Á þessu þarf að
ráða bót ef ekki á að fæla gesti
burt frá þessum stað.
P. A. ó„ er nú kominn heim, og
mun skýrsla hans til stjórnarinn-
ar að eins ókomin.
Þjóðernishreyfing á
Skotlandi.
iStyrjöidin mikla olli margskonar
brej<biingum á hugsunarhættti
manna og slioðunum — vsfalaust
meiri breytingum en okkur er enn
fuiikomlega ljóst meðan svo skamt
er u mliðið. Hún skóp r.ýjar hug-
myndir, sem síðan eru siuám sam-
an að krystailast, og hún vakti
nýja strauma og öldu'-, eða blés:
nýju lífi í hreyfinga: suu þegir
voru vakiiaðar Me5 afieiðinguin
sfnum iagði hún líka stein í götu
margra þeirra framifara sem áður
voru á góðan rekspöl komnar.
Kenningunni um sjálfstæðis- eða
isjálfeákvæðisöðtt þjóðanna ' var
mjög hampað á styrjáldarárunum
enda óx þá þjóðræknishreyfingin
um allan heim ásmiegin, en mjög
hafa áve^timir af þeim hreyfing-
um orðið misjatnir, sem við var
að búast, því menning bjóðanna,
þroski þeirra og lunderni eru
harla mfemiunandi. Sumstaðar
hafa þeir einkanlega birst í mynd
oflátungsháttar og heimekulegs
prjáls, og þurfum vér ekki langt
að leita til þess að finna dæmi
slíks. í öðrum stöðum hafa þeir
sýnt sig í drotnunargirni, yfirgangi
og ásæini við aðrar þjóðir. Hjá
enn öðrum þjóðum hafa þeir kom-
ið fram sem kappsamlleg viðleitni
til að auka þjóðlegar framfar'r og
menningu í andlegum og verklcg-
um efnum.
Eitt af ljósustu dæmum um
þessa síðustu mynd vaknaðrar
þjóðernisvitunar er án ef'a Skot-
land, enda er það að líkumi því
I Skotar eru vafalaust einhver mik-
iihæfasta, þróttmesta og hagsýn-
asta þjóð sem nú byggir þessa
í álfu. Þjóðiegar bókjnentir þeirra
I hafa blómgast mjög nú hin síðari
árin., Við uppeldisimélin leggja
þeir nú meiri alúð en nokkru sinni
fyr, og hefir þó lengi farið orð
af því, hve alþýðan á Skotlandi
væri vel mentuð. ftflugur félags-
skapur hefi.r risið upp til þess að
vinna að viðhaldi og útbreiðslu
hinnar fornu keltnesku tungu sem
töluð er í Hélöndunum, og eins og
áður hefir verið getið um, er ték-
ið að vinna að samningu geysi-
mpkillar skotskrar orðabókar' und-
ir stjórn og handleiðslu próf. Crai-
igies. Skotskan er aU-ft'áHmgðin
enskunni og er t. d. f henni fjöldi
orða af norrænum upprana sem
t
við skiljum orðabókarlaust en
Englendingar ekkfi. Munu menn
hér alment hefefc þekkja skotskuna
af ljóðum Burns, sem kvað flest
hin beztu kvæði. sín á skotsku.
Þjóðlegt lejkhús hafa Skotar
einftig stofnað, og eru þar að eihs
sýndir sjónleikir hinna beztu inn-
lendra höfunda. HeWr leikhús
stjórnin ekki tekið tiliit til neins
annars en hinns innra gildis leik-
anna — ekkert um það skeytt
J»vort sýnlingarnar væru líklegar
til að gefa fé af sér eða ekki. Þó
er nú svo komið eftir skamman
tíma, að leikhúsið er farið að gefa
arð, bg má þar af draga ályktan-
ir bæði uírf mientun þjóðarinnar
og samúð hennar með þessari
þfióðlegu ^iðleitni. Er óhætt að
telja þessa leikhúshreyfingu eina
út af fyrir sig haria merkilegt mál.
Einn þeirra manna sem mjög hafa
staðið framarlega í henni er rit-
höfunduninn Alexander McGili, er
allir íslendingar kannast við.
Síðast, en ekki sfzt, er það að
telja, að stórt og vandað vi.kublað
hefir nýlega verið stofnað, tii þess
að efla og ræða bókmentimar, í
anda þessarar nýju hreyfingar.
Blaðið nefnist The Scottish Nation
óg ritstjóri þess Mr. C. M. Grieve.
Virðfet það fara mjög myndarlega
á stað og $msir nafnkunnir höf-
undar rita í það. Vegna þess að
einhverjir íslendingar, einkum
þeir er dvalið hafa á Skotlandi,
kunna að óska að gerast áskrifend-
ur að því, er rétt að geta þees, að
skrifstofa þess er í 16 Lánks Eve-
nue, Montrose. Verðið er 15 sh. á
ári að burðargjaldinu mieðtöidu.
U.ngum mentamönnum ber /til
þess skylda, bæði sjálfra sín vegna
og þjóðarinnar, að vaka yfir nýjum
straumum sem upp kunna að koma
meðal menningarþjóða. Ef þeir
gera það ekWi, dagar okkur uppi
sem nátttröll. Hitt er annað mál,
að ekki ber að apa alt eftir fyrir
þá eina sök, að það er nýtt, og
sömluleiðis ber að gæta hins, að
margt sem í sjálfu sér er góðra
gjalda vert, getur orðið að hinu
mesta ógagni ef það laiðfet út í
öfgar. Svo hefði t. d. vel mátt íara
um viðleitni Skota og Ira til þess
að hefja hinar sögulegu keltnesku
tungur sínar til nýrrar vegsemdar.
Ef þeir hefðu leitast við að láta
þær boia burt enskunni, hinu mikla
og dásaimlega alþjóðamáli, þá
hefðu þeir unnið sjálfum sér ó-
metanlegt tjón. En svo er ham-
ingjunni fyrir að þakka að til þess
hafa hvorirtveggja reynst of vitrir.
Ekki er eg með þessu að gefa
f skyn, að hina yngri raentamenn
okkar skorti árvekni, enda ætla eg
að það væri næsta óverðskuldað.
Löngun þeirra ti.l þess að fylgjast
með í erlendum bókmentum, sézt t.
d. á því hve skólasveinar hér — vita-
skuld sérstaklega við háskólann
— leitast við að afla sér erlendra
blaða, tímarita og bóka til lesturs,
og ganga þó ekki feienzkfr náms-
menn með fuUa vasa fjár. Um sömu
löngun bar það vott hversu unga
fólkið sóttist eftir aðgangi. að fyr-
iriestri dr. K. T. Sens, er hann tai-
aði f Reykjavík um yngstu skáld
Englendinga fyrir tæpum tveimur
áruirf. Það er án efa hin einangr-
andli afetaða okkar sem veldur
því, hve illa við fylgjumst með.
Blöðin okkar hafa lfka reynst
harla liðlétt til þess að brúa hafið
fyrir menningarstrauma umheimte-
ins. Fyrir að bregðast skyldu
sinni í því efnii hafa þau áður orð-
ið að þola ákúrar, og það mundi
sjálflsagt iftinn betnandi árangur
hafa þótt eg færi nú að ávita þau.
En einhverntíma rekur vonandi
að því, að við eignumst tímarit
isem stjórnað verði f iíkum anda
og t. d. Kningsjaa mieðan H.
JTambs Lyshe stýði henni, og þeg-
ár það er orðið, verðum við ekki
lengur jafn einangraðir andlega
eins og nú erum við. — Sn. J.
— Vfeir.
----------XX-t^-------
100 sálir.
Úr “Tidens Tegn ’.
“Danskur fréttarritari, sem ný-
lega hefir komið til Færeyja, hugg-
ar sig með því, að það sé ekki yf-
ir hundrað manns, sem æski þess
að eyjamar geri samband við Nor-
eg. Það getur vel verið, að frétta-
ritarinn hafi íétt að mæla Hér á
landi (þ. e. Noregi) er það enginn,
sem óskar þess, að Færeyjar verði
fnnlimaður Noregi á sama hátt
sem þær eru nú hluti af Danmörku.
Vér teljum aftur á móti, að Færeyj-
ar eigi réttmætt tilkall til að fá að
lifa sfnu eigin lífi, þar eð sjálfetæði
;þjóðar er fekki fyrst og fremst kom-
ið undir fólksfjöldanum, heldur
þjóðlegum og efnahagslegum
þroskaskilyrðum hennar. Og þau
hafa Færeyingar greinilega sýnt og
sannað. Þeir eru ekki orðnir
danskir, telja sig ekki danska, og
munu aldrei geta gert það; en þeir
hafa þroskað þjóðarsérkenni sín í
háttum og siðum, þrátt fyrir þröng
ar og erfiðar kringumsfcæður. Það
er aðalatriðið. Þess vegna getur
Færeyjamálið aldrei orðið “sér-
danskt mál”. Hér er um baráttu
að ræða miUi tveggja þjóða, og er
önnur þeirra af vorum eigin kyn-
sfcofni, og hin er einnig skyld o.^s,
en tefet þó til annarar greinar
hinnar germönsiku ættar. Og það
er þessi einfalda, óhrekjandi stað-
reynd, sem ræður afstöðu Noregs
til sjálfetæðisbaráttu Færeyja.
Það hefir aldrei verið snefill af
“imperialisme” í afstöðu vorri til
sjálfsfcæðisbaráttu íslands fyr á ár-
um, né í afetöðu vorri til hinna
læreysku sjálfstjórnarmanna nuna.
Os's er fyllilega ljóst, að milli hinna
fornu norrænu þjóða er óhugsan-
legt annað samband en það, sem
grundvallað er á frjálsum vilja
þjóðanna. En vér viljum eigi dylja
þá von, að þróunin muni ganga í
þá átt, er fram líða stundir, að
aftur myndist samband þriggja al-
veg sjálfetæðra og hliðstæðra sirfá-
rfkja kring um hið norska haf. Og
það væri hræsni að vilja neita því,
að það er einmi.tt þessi aðstaða,
sem hleypt hefir hinum feikna-
mikla vexti f Grænlandsmálið hjá
norsku þjóðinni. Vér lítum þann-
ig á, að Grænland sé hið eðlilega
verksvið Norðmanna, Islendinga og
Færeyinga sameiginlega.
Vér erum eigi svo fáfróðir bér á
landi, að oss sé eigi kunnugt, aðj
bæði á íslandi og í Færeyjum er
allvíðtækt almenningsáli.t, sem tel-
ur bæði löndin hafa hag af sam-
bandi við Danmörk, einmitt sökum
þess, að Danmörk sé svo ólík þeira.
En Noregur myndi hæglega geta
oijðið óvinnandi keppinautur. En
hafið er nógu stórt handa oss öll-
um þrem, og ríki, sem stunda sömu
atvinnuvegi, eru ekki aðeins keppi-
naufcar, heldur miklu fermur læri-
meistarar hvers annars. Einmitt
sökum þess, að Noregur er stærst,
ur, getur hann þroskað þau skil-
yrði, sem beinlínis mega verða hin
um að haldi. Búnaður vor, fisfk-
veiðar vorar, vegagerð vor, hafnar-
gerð vor, veðurfræði og haffræði-
legar rannsóknir vorar starfa á
þeipi .grundvelli og þvf sviði, sem
sameiginlegt er fyrir öll þrjú lönd
in. Þannig er því varið með Dan
mörku. Hin eðleligu sambönd vor
ganga vestur á bóginn. ísland og
Færeyjar hingað til vor. Það er
nú þegar farið að gera vart við sig,
að Björgvin er tekin að vinna á
Kaupmannahöfn, sem megindands-
höfn fslands, — ekki sökum “sam-
kepninnar”, heldur sökum þess', að
hin eðli'lega samkend er langtum
þyngri á metunum en öll samkepni.
Og í viðbót er að lokum enn eitt,
sem er öllu hinu mikilvægara: Sér-
hvert samband er ónýtt og einkis
vert, ef það er eigi grundvaliað á
trausti, samhygð og vináttu. í
Dana augnm eru íslendingar og
Færeyingar, liegar öllu er á botn-
inn hvölft, eigi annað en litlar
bændaþjóðir, sem Dönum hættir
við að ypta öxlum að, — alveg eins
og Kaupmannahöfn yptir öxlum að
oss Norðmönnum, Danir skilja
eigi hin ströngu náttúrukjör, er
mótað hafa íslendinga og Færey-
inga. Þeir líta eins og ókunnugir
og óviðkomandi á hin sérstöku,
sögulegu og þjóðlegu skilyrði, er
sett hafa svip sinn á þessar þjóðir;
— Danir líta ef til vill á þá mieð
einskonar óttablandijni samhygð
en ætíð með augljósri trú á sínum
eiffin yfirburðum. Yér könnumist
einnig við þetta danska bros,
hérna á ‘Tjalli”. Vér höfum sjálfir
barist sömu baráttu sem fsland og
Færeyjar, eigi að eins, gegn hinu
sama menningarlega ofurefli held-
ur einnig gegn hinni sömu hörðu
náttúru. Það er hið sarrua fártrylda
hafa, sem hefir hert oss og stælt
alia þrjá, hin sama veðrátta, er
vér verðum að glíma við í lífe bar-
áttu vorri, hin sömu feikn af grjóti,
sem bugar oss, hin sömu hrjóstugu
strá, sem tengja oss við jörðina,
Ættum vér þá eigi að skilja hver
annan, jafnvel þótt vér eigi í ofaná-
lag værum sama hold" og blóð?
Þessi sairaeiningar-grundvöllub er
sVo öflugur, að sagan hefir eigi
Igetað (raskað honum, þ^áfct fyrir
alla sfna óblfðu og harðýðgi. Og
bágt eigum vér með að trúa því,
jafnvei þó það f dag kunni að
virðast skýjaglóps-grillur, að þetta
muni ekki. einhvern tfma ná að
tengja qss saman á ný sem þrjár
hliðstæðar sambandsþjóðir. Hundr-
að sálimar geta hæglega orðið þús
undir, ef að eins náttúran sjálf
fær að ráða!”
Riitstjórnargrein þessi stóð ný-
iega f "Tidens Tegn”, sfcærsta blaði
Norðmanna, og hafa síðan birat
þaT fleiri greinar í sömu átt. Grein'
RICHIN VITAMINES
MAKE PERFECT BREAD
þessi er afar eftirtektarverð fyrir
oss íslendinga. Hún er stillilega
orðuð og laus við allan æsingahita.
Hún lýsir frábærlega djúpum
skilningi á því, sem nú er að ger-
ast f Noregi og Færeyjum, — oig
einnig hér á Islandi, þótt öllum
þorra þjóðarinnar sé það eigi fylli-
iega ljóst enn. — Um langt skeið
hefir sá þungi, norræni iraegin-
straun^ur verið að myndast, sem
nú er að ryðja af sér alda ís. Loft-
in era þrungin af vakandi vor-
rnagni. — Og þessum þunga straum
verðum vér íslendingar að fylgja,
eökum þess, að vér erum sjáifir ein
af meginkvfelum hans og getum þvf
eigi við hann skilið, nema með því
einju móti, að stífla þjóðlegar
lífelindir vorar.
Helgi Valtýrsson.
— Vísir.
------------x-----------
Frá Danmörku.
'Danska gjaldeyrdenefndin, eða
meiitS hhiti hennar, hefir nú skilað
áliti sínu um það, hverjar ráð-
stafanir skuli gerðar, til að efla
gengi danskrar krónu. Telur nefnd-
in fjárhag þjóðarinnar yfirleitt
engu lakari nú, én f ófriðarbyrjun,
þrátt fyrflr verðfall krónunnar.
Landbúnaður standi í mifclUm
blóiraa, og aðrir atvinnuvegir f upp-
gangi, og telur nefndin þvf lfkur
til þess, að gengi krónunnar muni
hækka. Lagt er til, að stofnaður
verði gengissöfnunarsjóður, tiil að
þafa hemil á gengisbraski. Sjóð
þann á að stofna með framlögumi
bankarina og ríkissjóðs. Verzlun-
arjöfnuðinn á að bæta xraeð bráð-
birgðarráðstöfunum til að auka
útflutning. — Þrír nefndarmenn
mlótmæla því, að ríkissjóður taki
þátt f gengisjöfnunarsjóðnum og
öllum Ínnflutningshöftum og toll-
hækkunum. — Aðaltillaga nefnd-
arinnar eða meiri hluta hennar, er
um sto'fnun sjóðsins, semi ætlast
er til að verði 5 milj. sterlings-
punda, sem ríkissjóður leggi til 2
miljónlirnar, einkabankarnir 1 níilj.
en þjóðbankinn 2 milj. Fjár þessa
á að afla með lántöku erlendis.
----------------xx----------
Hin nýja kynslóð kven-
þjóðarinnar.
E'ftir
Carlotte Perkins Gilman.
1 þýðingu effcir
J. P. ísdai *
Charlotte Perkins Gilman, er
fædd 3. júlí 1860. Hún er þjóð-
megunarfræðinguír og félagsfræð-
ingur, ribhöfundur og fofingi í
jfrelsishreyfinguim r* am|eríkanskra
kvenna. Kún hefur verið mjög
málsmetandii persóna á sviði fé-
lagslegrar framþróunar og endur-
bóta, síðan 1890, þegar hið fraira-
þróunar og auðga Ijóð henn-
ar “Simiilar Cases” vöktu svo al-
menna eftirtekt yfir allan lesandi
heim. Hún er höfundur að ljóða-
bók er nefniist ‘Tn this our World”
og “Women and Econoiriic”, og
margra annara ritverka, og heflir
áunnið sér vlðtæka viðurkenn-
infcu, fyrir fyrirlestra og greinir í
tfmaritum. - 1
_______ \
Andi hins nýja frelsis, blæs
sterklega yfir aiian heim. — Eftir-
tökuverð framför í mentun, andleg
og ifkairfleg framþróun, þjóðmegi-
unarlegt sjálfetæði og víðtækari
lffeskilyrði. — Kynferðis ósiðir eða
sjúkdóirfar, fæðingarstjórn og sál-
ar gagnrýni. — Fjölgun hjónaskiln-
I