Heimskringla - 05.12.1923, Síða 7

WINNIPEG, 5. DESEMBER 1923
HEIMSKRINGLA
7. BLAESIÐA
The Dominion
Bank
MENl
ATE
HðfuCitóll, uppb......9 9,000 909
▼oraijóðar ...........$ 7,700,000
Allar eignir, yfir....9130,000,000
Mratokt atbyfll reitt tIMJM-
uaa kaupnaann* oc
stöðu konunnar, ]>eirra vaxandi
þjóðmegunarlega frelsi. Það ger-
ir ekkeirt til, hversu njikill jöfnuð-
ur í öðru tilliti va^ fenginn, eins
lengi og annað kynið var upp á
Jiibt komíð með fæði, klæði og
húsa 'Skjól, var það ekki írjálst.
iSamkvæmt miannitals og hagfræð-
^sskýrslum vorum, nú yfir nokkra
tugi ára, sýna þær glögglega,
hversu víðtæk og hröð, að breyt-
ingin er í þessu tilJiti. Stúlkur
vorra daga, meira að segja ríkis-
manna dætur, gera ráð fyrir, að
hafa á hendi einhverja mlannfélags-
lega stöðu, að minsta kosti áður
en þær giftast, og tala giftra
i kvenna, sem hafa á hendi arðsam-
ar stöður, vex einatt með ári
hverju, og eru bændur þeirra ein-
att að verða ásáttari yfir þeim við
bótiartekjum. Það er að vísu satt,
að meii*i hluti kvenna þeirra, sem
Framh. frá bls. 3. vinna fyrir lífi sírau, eru ennþá af
ið fingur sína eða aðra limi í ^®sri stéttum,, en vinningur þeirra
taiattspymu, og sem nú verða að
SparisjóOidiildia.
Textir af lnnstæðufé greiddir
jafn háir og annanataOw riO
gengst
raoita a na
P. B. TUCKER, RáísmaBur
Hin nýja kynslóð kven-
þjóðarinnar
fylla lisba þeira ungu manna, sem
til jafnréttis, heldur stöðugt á-
fram, með meiri vinnu og berti
of ofit kemur fyrir, að verða að gef- ^^bgun.
ast upp fyrir tíma f líkamsæfing-
um.
Enginn viðurkennir það, að hin
sorglega háa tala af mpiðslum og
dauða ungra iþanna og drengja,
að leikjium, sé sönnun fyrir þvf, að
líkampmenning sé slæm fyrir þá;
það sannar aðeins óhóflega,- á-
reynslu. Á sama tíma sýnir saga
skólastúlkraa vorra, mjög svo á-
nægjulega útkomu af hentugri oig
vel tiMallinni ifkainlsiæfingar
kenslu. Sterkur, ötull og vel vöðv-
aður líkami, er eins blessunarvert
fyrir konuraa, eins og fyrir mann-
inn.
ÍÞar að auki er það að eins gegn-
uq réttar líkam/sæfingar, að við
miáske getum endurreiet hinar
fögru fyrirmyndir fegurðarinnar,
eem sýndar eru f höggrrtyndum lið-
iras tíma. Aðdáun mannsins á
koraunni, er ekkert í sarnanburði
við tegurðiraa. Hottinbottar dáðst
að því, að konur þeirra séu, sem
sverastar um þjóknappana eða
fendamar. Næstum allur guli kyn-
flokkurinn vlill, að þær séu feitar
og sumjr Afrfkanar fita þær eins
og Strássborigar-gæsir. Sjálfar hafa
konumar ekki sýrat nokkra þekk-
ingu á rébtri lögun, og réttum
Mubföllumf mannlegs lfkama.
Nokkrar hafa samt raáð þeirri
þekking.
Það eru aðeins fjörutíu ár eða
þar fyqir innan, sfðan broddflugu
miittið var sýnishorn fegurðar-
emekksins, og þó að stúlkur vorar
nú á dögum gangi lífstykkis- eða
bollausar, sýnir þó þeirra íbogna
og niðurlúta göngulag seinni ára,
að breytingin átti ekki upptök sfn
í nokkurri speki þeirra. Kynslóð
af hvftnefjuðum, konum, sem
kiæðst loðskinna klæðnaði, um
eumartírnjnnn, geta ekki eignað
/ sér nokkra fram|för, í tilliti til al-
merayirar fegurðar, eða fegurðar í
almennr)i þýðingu.
(Vor ábyggilegasta von með það,
að eignast sanna og fylistu líkams-
fegurð, er f því fóltgin, að við get-
um| bygt upp sem fullkomnast
skipulag í Hkamlegum mentum, á-
samlt kenslu um fegurð í skóium
vorum, skýrða með myndum, lág-
myndastyttum, og sögu, til þess að
gera 'kerasluna aðlaðandi. Það
eiga sér nú stað, eftirtektaverðar
endúrbætur, til slfkra framfara.
Konur nútímans, eru í færum
um, að klæðast þægilegum, fögr-
um og heiilsusamlegum' ifötumi, ef
þær viba nógu mikið. Það er nú
miklu meiri víðátta um að kjósa,
meira frelsi gagnvart þröngsýraum
athugasemdum og augljós endur-
bót í sérstökum fyrirmyndum af
mlóð, eins og tilamynda íþrótta
búnángar, starfreskiturs klæðnaði
og, sem or bezt af öllu, til að mæta
veriulegri útiieika þörf, eru knjá-
buxurnar og útreiðarklæðraaður.
Sundkonan getur keypt skynsam-
legann sundklæðraað, enda þótt að
baðstaða slæpingjarnir klæðist i^
mesta miáta óskynsamieigum bað-
kiæðnaðti. ......
Sjálfstæði og það sem varð-
ar lífið.
Á bak við alt þetta, ligtgur sú
t&ngnauðsynlegasta breyting á
kveðnum og meira verklega upp-
fyltum.
Byrjunar framíkvæmd'ir, senv
þegar hafa verið gerðar, er hægt
að skoða, eiras og önnur sýnishorn
af framförum, í þes.sum hlaup-
hraða spegli af atburðum og al-
gengum skáldskap. Ingangs kapf-
tuli að skáldsögu, sem hefur náð
almennings vinsældum, gefin út
innan tveggja eða þriggja ára, lýs-
ir kröftugri kvenhetju, sem fyr út
snemmia á morgnanna í náttklæð-
-um sínum, og einhverri tegund af
utanhafnarhjúp, syndir glaðlega í
skógartjörn og klifrar síðan upp í
tré, til þess að borða þar í fylstu
ánægju, aldinsafa smurðar brauð-
sraeiðar, sem hún hafði tekið með
sér. Þegar hún kemur til baka
heim að húsinu, mæta henni tvö
'uppkomin börn, sem óska henni
allrar hamingju, á fertugasta og
þriðja afmlælisdegi hennar. Vanda-
mál það, sem liggur .fyrir þessari
fjörugu hefðarkonu, er um það,
hvernig hún eigi aftur að taka
upp áframtialdsnám, sem hún hafði
verið byrjuð á, í meðalafræði, í
hverju að henni hafði gengið næsta
vel, áður en hún giftist. í þessu á-
formi vinnur hún ekki sigur. En
það, að hana vantaði að gera það,
sýnir breytinguna á konum. Á-
nægjuleg húsfreyjustaða, tignleg
móðurstaða og viðunanlegar inn-
tektir, er ekki fullnæging fyrir hana.
Hún hefur einnig þær tilfinningar
eginlegar mannlegri tilveru, að
langa tii að starfa þjóðfélagslega.
Hin almennu áhrif af upphafn-
ingiunni, frá fyrra ásigkomulagi,
er ennþá ofsnemt að ákveða mleð
sannfærandi áreiðanlegleik, eink-
um ef að athugandinn hefir ekki
fundð og skilið aðþrenginguna af
fyrverandi ófreisishöftum. En
sumt af því sem áunnist hefir er
nægilega almennt og augljóst, tii
að neyða oss til viðurkenniragar.
Til dæinis hefir 10 til 20 árum ver-
ið bætt við lífdaga konunnar, bæði
í framtakssamri vinnu og í skemt-
unum. Fyrir hundrað árum síðan,
var 15 ára gjafvaxta aldur, 30 var
fullþroskaður móðurdómiur, 40 var
kerlinga aldur. Ef þær komust yf-
ir 40 — já, það var hreinn élli hr.um-
leiki.
Konur lifa að nokkru leyti leng-
ur en karlmeran gera. En lífstíma-
bil þeirra 1 hugsun karlmanna, náði
fyrrum að eins yfir tíma þann, sem
þær eru í færum um, að fæða af
sér börn. Þær höfðu styttri barns-
aldur, styttri ungdóms aldur,
styttri fullþroskunar aldur, en
miklju lengra af hinu mSnna ákjós-
anlega tímabili, elli aldrinum
Að vísu héldu þær áfram að vera
einhvers móðir eða amrria, en nú á
dögum, eiga þær leragri barnsald-
ur, og lengri. ungmeyja aldur og
fullþroskunin heldur stöðugt á-
fram, með heilbrigði og styrkleik,
framsókraarþrá og ske'initananautn,
langt fram á tíma þann, sem aðeins
var hæfilegur til, að stíga hjá eld-
stæðinu með prjóna eða annað
föndur. Kona, sem er 50 ára. eða
meira, hefur víðtækt og frjálst út-; völlur að allri vorri heimilisstjórn,
sýni. Margar hafa byrjað á nýrri;
iðn og stöðu, og klofið það í gegn
með glæsilegum sigri. Þetta er
mikil og heillavænleg breytirag á
stöðu.
I
Það er snemt, að ætlast til af-
reksverka í lagtilbúningi og laga
eftirliti. Hagnýting atkvæðisrétt-
arins er ennþá svo ungur fyrir
konuna, þær eru ennþá að miklu
leyti, án þess að hafa nokkra al-
meu'ia stefnuí-krá, s<.v l»ær eiga
sjáifar; og þei’-’-a sérstöku tilraun
ir, ‘u i aðallega sttfnt að því. að
bæta ásigkomulagið vi.ðvíkjandi
konum og börnum. Þær hafa eins
og er nokkuð eðlilegt, aðhylst
stjórnmálaskoðanir feðra sirana, eins
og Iíka að karlmenn veniulega
gera. Eða þær hafa hraustlega
sameinast um nýjar ráðstafanir til
sérstakra endurbóta, eins og kari-
menn einnig gera.
Ennfr-irnir ætti að muna það. nð
konur, enda þótt að þær væru sam-
einaðar eru ekki í fleirtölu við karl-
menn. í voru landi eru fleiri menn
en konur, dvp að það getur ekki
verið vonast eftir, að þær sýni stór-
feldan ávinning, án hjálpar karl-
mianna. Breytingin, sem er áreið-
anleg, að fylgja konu þeirra inn á
svið 'Stjórnmálanna, verður naum-
ast glögglega sýnd í sögunni í
nokkra mannsaldra, en það mun
leiða af nýrri skoðunum á skyldu
konunnar gagnvart. manrafélaginu
sem mæður, ekki endilega þeirra
barna, er hún sjálf fæðir af sér,
heldur alheimlS'móður, í sama skiln-
ingi og við tölum um borgaralega
feður, aðeins m.eð skyldum þeirra
þeirra meira göfuglegar fastá-
l I
líða burtu frá oss og hið nýja er’
enn ekki glögglega sjáanlegt, þá
koma 1 Ijós, sérstök, mjög svo auð-
sæ og óyggjandi ófagnaðar ein-
kenni, í framkomu í nokkrum
flokkum kvenna. 1 stóriborgum
vorum einkanlega og hvar annar-
staðar á ‘meðai þeirra, sem endur-
apa heimsku stÓTborganna, hafa
konur sýnt áþreyfanl'ega tilhneig-
ing til. að 'Stæla lesti karlmanna. í
þessu eru þær ekki aðeins eins
slæmlar, heldur verri en karhnenn,
vegna þess, að hvað siem er skað-
legt fyrir mannkynið, er ennþá
hættulegra og ennþá vítaverðara,
þegar það nær áhrifum á móðirina.
jHegðun konunnar í þessu tilliti
er nákvæmlega sú sama og hjá
þrælnum, sem alt í einu er gefið
frelsi. Vægð, sem yfirmenn fengu
áður að rajóta, en þrælum var synj-
að'unii er mjög svo gripið til, sem
sönnun um frelsi og jöfnuð. Það
er sannarlega vonandi, að móðir
kynslóðar vorrar, sjái í nálægri
framtíð, ekki að eins hættuna,
heldur teinnig þá ógjöfugu fásinrau,
sem í því liggur, að endurapa
verstiu breyskleikasyndir kari-
manna.
Það er, semt sem áður, miklu
meira innifalið í núverandi tíma
ing konunnar. Hver sem áthugar
eldri og yngri sögu, getur séð
hreyfinguna af siðferðislegu und-
anhaldi, lækkun á fynirmynd í saira-
búð karls og konu, sem hefir átt
sér stað síðastliðna hálfa öld eða
upp hverja stöðuna eftir aðra, sem . með hræðslu” hið nýja ástand
reglulega eru þjóðfélagsleg störf
eða emibætti, þá er það nauðsynlegt
að þekkja þær með nafni. Þar að
auki, kemur það einatt meira og
meira á daginn, að konur geti
gert nöfn sín viðkunn, ef til vill
rneira alheimsþekt, heldur en nafn
eiginmarans hennar,’ svo að hann
verður fyrir virðingarleysis umtali
sem “hr. Jane Smith”, “húsfrú John
Smith,” höfum við ekki hugað fyr-
irlitlega, en “hr. Jane” getum við
ekki annað ein borið litla virðiragu
fyrir. Svo að maðurinn, hvers
nafn er svo að segja tekið frá hon-
um, verður ánægður og óskar þess
helzt, að kona hans hafi sitt eigið
nafn — en láti. hans nafn ósnert.
“Löghelgun” ibarna, þeirra, sem
fædd eru utan hjónabands, er önn-
ur hreyfing, sem styðst við mann-
félagsleg réttingi. Hvað sem inann-
félagið hugsar sér, að geti verið
réttlát hegning fyrir mann eða
konu( sem hefir brotið gegn lögrn-
um, þá eru auðvitað engin lög til,
gegn því að vera fæddur eða fædd.
Barnið hefir ekki framið nokkra
-ynd, á ekki nokkra begningu skil-
ið. Meira að segja með því að
hegna þeim sanná siikudólg, þar
sein maðurinn er venjulega ?á. sem
bili, af ósóma, heldur en upphafn- 'beðið hefir og með því að ef til
Sumar sögur, firrttíu árum eða svo gV0- ^ Englandi varð þetta glögg-
framundan oss eða máske þar fyr- ara 0g augljóst á dögum Aubrey
ir innan, murau sýna oss konur, Beardsley og Oulu-bókarinnar, á
hannsællega fullkomna, bæði sína hæsta stigi skaðsamleg, v.ið enda-
kvenlegu og sina m»nn'kynslegu á- lol< Sektarlarabanna, þessuin æðri
byrgð — þrátt fyrir hr. Hutchin- stéttunum, Óscar Wilde. Á Fi'akk-
sons -aumkunarverðu staðhœfingru ianji sjáum vér - það frjásltega
í annari raútíðar skáldsögu. lilómgast í Verlaine og Bandalaire,
Eins og stendur, er hin nýja í þessum letkaraskap með “FleuiÁjhjá mönnum og konum.
barnsfæðingairmáls , kemur, sem
endar með því, að móðirin verður
að taka á sig alla ábyrgðina ein
sömul, með áfellisdómi, sem snent-
iir manninn ekkert, þá er það býsna
hræðilega óréttlátt að bæta því of-
aná smánarbyrgði hennar, skömm
in af því, að missa sitt alsaklausa
afkvæmi. Við þurfum ekki, að láta
okkur finnasþ að læssi ofseina í-
hugun viðvíkjandi barniu, sé nokk-
urt mlerki um meira sjálfræði með-
al kvenna, heldur að það sé há-
leitari skilmingur á réttlæti, bæði
Það er nákvæmlega í þessu útlitl
á stærri mannlegura eðlishvötum,
sem við getum séð þá beztu sönn-
staða konjuranar, ennþá fremur mál- de Mal”, sem var að sfðustu viðtfk-
efni um vöru, heldur en um full- ið sem aldamóta hreyfing, "Jin
komaegleika; ennþá iraeira auð- de siecle”.
veldlega hagnýtt af ógiftum kon-1 j3að ^élt áfram að vera hlut- j un ura þroskunina í því að upp-
um eða mæðrum. En þá er hús- jjti þýzka fólksins, að úthluta j hefja helming mannkynsins. Fyrst
freyjustaðan og móðurstaðan hin asS- kjarnanum úr öllu þessu í j hehrttuðu þær .réttvfsi, þar raæst
roguiega staða konunnar; og hvað hinu alvörugefna heimspekilega frelsi og nú eru þær byrjaðar að
sem er rétt í konunnar nýju stöðu, hynæði, eftir Sigmund Freud, sera
þá má ekkert bardaga atnði hrúka nlj er ag eitra allan helminn.
til þess, að afnema þessi tvö at-
riði.
í hinu eldra ástandi konunnar,
sein nú er að sundrast og breytast
Erfiðleikarnir á þessiu sviði, eiu fyrjr aUgUrn vorum, voru þær sen*i
sérstaklega fyrr vora tíma. Kon- g^rstakt kyn, næsta hjálparvana,
an verður að sigra mjög gamla lmdir vernd og yfi.rráðum karl-
hleypidómja og djúpsettai tilfinn- lnianngins þar sem þetta þrent
ingar. Þær verða að stofna og llelst j hendur, með að halda hennl
viðhalda nýtt sam(bandsskipulag j viðjum, trúarskoðanir almienn-
án þess að skaða þau eldri. Og ingS> venjan og lögin. Frá þess-
þær eru kallaðar til þess að ge’a uin yfírráðutn og undan þessum
þetta, á þeim tíma, þegai heimilis- vigjurn eru þær ag iuiklu leyti
þjónusta, þessi almenni grund- leystar En gvo þægleg yfirráð,
taka á herðar sér ábyrgð og að
leita eftir þvf, að innleiða lög, sem
séu til almenningsheilla, f staðin
fyrir lög, sem séu aðeiras góð fyrir
annað kynið.
Vaxandi hjónaskilnaöir er
merki um uppreist.
fyrir ofan sérstaka tegund, er að
| renna frami undan
! Þessi ‘breyting á
fótum
stöðu,
vorum.
snertir
stóran hluta kvenna, þjónustu-
stúlkur; og annan stórhóp, vist-
ráðendurna.
ÞjóffuistustúJkuniar, sem flokk- ■
ur, eru að færast frá takmörkum!
þein'a gömlu stiiga, vorra lægstu
iðnaðarlegu Iteiksviða, inn í tniarg-
breytilega þætti iðnaðar, sem gefa
von um mögulegann ávinning til
framfara.
Hvorki vistráðendur, né þjón- j
ustumeyjar, eru sér nógu meðvit-
andi um hina sögulegu þýðingu
þessarar hreyfingar. Þjónustui-l
! voru ekki til að gefa upp, án bar-
daga og stríðs. Venjulega stefnan
í frelsishreyfing konunnar, ter á-
vöxtur af hinni löngu misbreyting
f þessu sambandi. Það krefur
; frelsis handa konunni frá þessum
j óiðum, en ekki frelsis til að taka
! þátt í þeim. Hin ranglega hag-
nýt'ta hreyfing, við köllum
“birth control” (fæðingarstjórn) er
! ákvörðuð til að vernda móðurina
frá valdhafandi barnsafstöðu, og
hefir það verið næsta heillavænlegt
■ fyrir hinn stóra hóp fátækra. En
. með núverandi illri meðferð í
hreyfingunni, hefir það steðjað að
því sama og áður var, frjáls að-
> ' gangur fyrir eigingjarnt og ávaxt-
stúlkan lætur sér lynda breyting-; eftIrlœfls.og hjálp f þeirri
una vegna þess, að hana persónu-
sorglega
ótilhlýðilegu hegðun
á
lega langar til að vera í stöðu verk-^^ ^ gýkjandi bæði nrenn
gefendans, freinur en í stöðu þjón
ustustúlkunnar. En húsfreyjan eða,
verkgefandinn, breytir ekki til, en i
situr kvartandi. yfir óþægindumj
sínum| og erfiðleikum í þraungsý.
sjálfs — meðaumkun. Samt semi
áður er þessi mjög svo árfðandi
breyting á stöðu konunnar í á-j
framhaldi; og .innan mannsaldursj
eða svo, munum við sjá vinnuna,'
sem vi.ð eruirt svo viðkvæmnislega
sannfærð um, að sé að gerast af
fákunnúttu inni á heimjlunum,
vera gierðar af sérfræðingum og
framleiðslan eða afurðirnar flutt-
ar til heimilanna, mteð vinnu
ráðnri eftir klukkutíma fjölda.
Misbilting kvenna á nýju
frelsi.
iMeðan á þessum tíma, af kvfð-
vænlegum bráðabyrgðar breyting-
um stendur, þegar hið gamla er að
og konur.
Það, að þessi ótilhlýðilega hegð-
un er auðsæari. og meira áfellisverð
hjá konunni, er gætnislega skoðað
rétt. Alt, sem hefir áhrif á heils-
una og hagsæld mlannkynsins, þá
er móðirin hlíðin, sem mest áríður.
Sú sérsitaka ósk konunnar, að
ganga stöðugt undir sínu eigtn
nafni, er í öllum skilningi rétt, og
er ekki hin minsta átilla til, að hún
sé skoðuð sem kynferðis óhegðun.
1 fyrri daga, meðan konan átti
ekki nokkra þátttöku í mannfé-
lagsviðskiftum í nokkru tiJliti, en
átti að vera í afhaJdi eftir því
hvaða manni hún tilheyrði, eins og
var með þræl eða hund, hefði það
mjátt skoðast heiiraskulegt af þeim,
ef þær hefðu 'heimtað sjálfstætt
nafn. Það var aldrei spurt um “hver
er hún”, heldur “hvers er hún“?
En nú, þegar konur eru að taka
Sumir, auðvitað fyrirlfta þessa
almennu hjónaskilnaði nú á dög
um og finnst það eins og bölvun,
sprottna uþp af frelsishreyfing
kvenna. Að hjósaskilnaðir séu al
mennari -nú og verði að álítast
stór vansablettur f þjóðíélaginu,
er að miklu leyti satt. En það sé
ávöxtur frelsishreyfingar konunn-
ar, er ekki bölvunin. Bölvunin á
rót sfna að rekja til ásigkomulags
hjónabandslífsins, sem var venja
að umbera með þögn, með dauð-
ann, sem hina einu lækningu, og
hverNnú er haldin að vera orsakir
til hjónaskilnaða. Þeir, sem allra
mest fordæma það, sýnast að álíta
meiri hlutann af hjósaskilnuðumt
líka þeim, sem áfergislega eru
auglýstir af skrautlegri prentút-
gáfu. Með því, í sannleika, að
meiri hlutinn af hjónaskilnaði
Ameríku, er umbeðinn af konum
yfir 40 ára; konum, sem hafa
staðist hvaða hörmungar, sem Jrær
hafa orðið að þola, þar til bömin
voru orðin uppvaxin, og sem slfta
óþolandi hjónabandshelsi, þegar
þær eru orðnar langt frá því, að
vera líklegar til að eignast annan,
og þegar nokkra tegund af at-
vinnu er örðugt að finna.
Með nýrri þekking á sjúkdómun-
um, og áhrifum þeirra á bömum, á
konunnar — önnur af tilfinning,
hin af djúpum áhuga um framtíð
mannkynsins. Á hlið tiJfinning-
anna erum vlð auðvitað að fara í
gegnum þýðingarmikla breytingu-
Ekkert nútfðarskáld gæti lýst
giftri konu, eins og Jean Ingelow
gerði —
‘Sem eins og sjá má, vakandi leið-
beindi,
og lánsamt hús í röð og reglu
akreytti,
og blítt og viðkvæmt bama sinna
gætti,
og í blundi og svefni dreymdi um
þau og hann.”
Þessi skoðun á hjónabandi, sem
heimtaði það, að konan væri alger-
lega háð manni sfnum, er ekki al-
ment viðurkend nú á dögum, og
það eru ekki mikil llkindi tii, að
hún verði það framar. En við töp-
um þessari algerðu hollnustu, en
öðlumst aftur miklu háleitara
efni — vináttu. Yiðkvæmni er
ekki töpuð, en hún er breytt.
Meira að segja í hinni vandlega
sameinuðu tilfinning, sem harma
“hið hverfandi heimili” þurfum við
ekki að óttast, tilvera þess er ekki
glötuð, en hún er að breytast.
Á hræðslu vorri á “nýju kon-
unni”, ættum við ekki að missa
'Sjónar á þeim sannleika, að við
vorum aldrei ánægð með gömlu
tegundina. Frásaga alheims bók-
mentanna sýnir það mjög svo
glögt, hversú lága hugraynd að
menn hafa æfinlega haft um 1 on-
una* Tegund sú af konum, sem
er smátt og smátt að setjast í sæti
þeirra eldri, er reglui'tga mikin
siumtilegri og langtu a mi ira
hæfari. vera.
f þessari djúpu áhyggju um
framtíð mannkynsins, höfum við
ósviknari grundvöll til i'ræðslu, ef
hin nýja staða konunnar sannar-
lega herjar gegn möðurdómnum.
En það er ekki hægt að sanna það.
1-eS'Si skaðlega rás af lauslteti; er
ekki ný í heiminum. SJfkt tíma-
bil geysaði á ríkisárum Karls II.
Englandskonungs, og um fleiri
konungsstjómar-tímabil á. Frakk
landi, og undir stjóm hinnar há-
göfugu þýzku keisaradrottningar,
Katrínar, sem réði yfir Rússlandi,
og svona áfram hér og þar, í gegn-
♦
um alla veraldarsöguna Það er
sjáanlega ekkert nýtt í stjórnleysi
og ósómia. Konur hafa um allar
aldir verið hluttakendur eða fórn-
arlömb í slíkum óhófsöfgum.
Það sem er nýtt, það «em g.uir
konur vorra tíma frægar, er slfk
framíkvæmd, eins það, sem ýins
kvenfélög vorra tíma eru að
heimta, að læknisskoðun sé við-
höfð áður en gifting er fram-
kvæmd. Þessi tilraun, til þess að
vernda þá óborrau frá verstu sjiik-
dómum, útkrefur þekkingu, !iug-
rekki og) háleita hugsjón um á-
oyrgð konunnar.
En ;iiin he'ðarlega hugsa idl
mjaður, þarf að vera hræddur við
hina nýju stöðu konunnar. Lög
náttúrunnar eru hæf um að halda
sínum vegi. Konan er fyrst og sein-
ast og æfinlega móðir; og svo mun
það æfínlega verða. En þar sem
móðurdó'n.ii <rn fyr á tfmum, var
hræðilega umkringdur og liindr-
aður með ýmislegum tegundum af
kúgun og óréttvísi, verður þar á
móti móðurréttur framtíðarinnar
viturlegri, kraftmeiri, áhrifameiri
í þvf, að endurbæta mannkynið.
Vlð getunv horft yfir og undir
hl.i 1 kamlegu eða náttúrufræðl#-
ltegu ósómalýti vors afvegaleidda
unga fólks, eins vel og yfir eldri
kynslóðirnar og þau sálaruppleys-
ing, og séð framundan oss, þá
söirtu skylduræknu og viðkvæmu
móður, sem við æfinlega höfura’
skaðsemdar útkomu af vínnautn,
gegnura föðurinn (eða móðurina),
þá er mjög svo sterk og sönn til-
finning fyrir því, að það sé rangt
að halda áfram hjónabandi, þar
sem slfkt ásigkomulag er komið f
ljósi Þessi tilfinning er til heið-
urs, bæði fyrir konur og menn, og
leiðir til æðri irtælikvarða á fæð-
ingum.
Heimilið er ekki glatað,
en það er að breytast.
Það eru tvær aðalstefnur af óá-
nægju, meðal þeirra, sem “skoða
elsk^ð; en nú er hún aðeins gædd
víðara útsýni og stærri mætti.
Móðurdómurinn hverfur aldrei f
*) HiS lága álit konunnar, «í á-
kaflega mikiU i öllum eldri bókment-
um og er augljóslega látiö í ljósi I
Xoqpuuii ra •mnuyiisi'Bui mnuuamiB
af málsháttum allra þjóöa, getu é%
tilfært eftirfylgjandi málshætti;
“Menn eru dáöi.i, konan orVn”,
MaSur úr stráV «r virSi konn sitia úr
gulli”, Maöur, kona og djöfullinn eru
þrjú stig af stigbreyttngum”, “S&
úr penny, varö fyrir melri skaöa nie®
sem misti konu sina og fjóröa hluta
tapi fjóröa/ hluta peningsins”, DauS
kcma er hiö bezta góss i húsi manns-
ins”. rtaö eru til margir málshættir
af líkri tegund og þessir.