Heimskringla - 23.04.1924, Qupperneq 2

2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 23. APRÍL.
Frú Thora Melsted.
18. des. 1823 — 18. des. 1923.
EFpú Thlora Melsted var svo þjóð-
kunn k/ona, að sjálfsagt þykir að
minnast hennar á aldarafraæfli lienn
ar.
Einkum hvílir ]>ó ,sú skylda á ís-
lenzkum konurn, sem hún helgaði
krafta sína og starf; því að óvíst
er, að þær væriu jafnvel mlannaðar
og ættu svo greiðan aðgang að því
að mannast og mentast, eins og
raun er á, Ihefði frú Thora Melsteð
ekki, fyrir nál. 50 árum hrotið ís-
inn og unnið að því, með sínum al-
kunna éhuga og þrautsegju, að
koma hér á fót mentastofnun fyrir
ungar stúlkur.
JFrú Thora Melsteð var fædd 18.
des. 1823 (í kSkelskór á Sjálandi, en
fiuttiisit hingað til lands 18 vikna
gömul.
Boreldrar hennar voru Grfmur
Jónsson, amtmaður, og kona hans
Birgitte Cecilie DBreum; hún var
norsk í föðurætt, en józk i móður-
kyn.
EÞau hjónin dvöldu á Möðruvöll-
um, ásamtt ibömum sínum í 10 ár,
eða til ársins 1833. Grími amt-
manni fanst hann ekki geta ment-
að hin eldri hörn sín hér heima,
sem iskyldi, og sótti því um bæjar-
og héraðstfógetaembættið í Mid-
deifart á Fjóni. I>ar dvaldi hann
mbð fjölskyldu sinni þar til 1842, að
amtmannsemíbættið fyrir norðan
varð laust við fráfail
Bjama 'Thorarensen, (amtmanns,
Grímur Jónsson sótti þá enn á ný
um amtmannsembættið, og fekk
það. Thora dóttir hans var þá 19
ára.
íVarð hún ásamt móður sinni og
eldri systur sinni, Ágústu, eftir í
Kaupmannahöfn, og dvaldi ]>ar við
nám í 4 ár. ®ðan fóru þær systur
til föður síns að Möðruvöllum og
dvöldu þar hjá honum þangað til
hann andaðist 1849.
JEn eftir andlát hans fluttist
Thora til föðursystur sinnar, frú
Ingibjargar Thomsen á Bessastöð-
um, móðir dr. Gríms sál. Thomsen.
ÍNiæstu árin dvaldi Thora ýmist
þar, eða hjá móður sinni í Kaup-
mannahöfn.
Kftir 1850 dvaidi hún ásamt Á-
gústu systur sinni nokkur ár í
Reykjavík, og ihéldu þær systur þar
skóJa handa smástúlikum.
Thora mun snemma hafa fundið
til þess, að kOnur hér á fslandi
voru á þeim tímum mentunarsnauð-
ar, eins og leðlilegt var, þar sem
engin mentastofnun var þá hér á
landi fyrir konur, og mun henni
hafa igramist það, að mlörg alþýðu-
konan, sem hafði góðar eða jafn-
vel ágætar gáfur, stóð manni slnum
langt að baki í þekkingu, af því
að þeim gafst al'lflestum ekki kost-
ur á mokkurri tilsögn, sem telj-
andi sé.
iJÞetta algerða skólaleysi fyrir
vstúlkur mun snemrna hafa hneigt
huga Thoru til þess að igera sitt
til þess, að ráðin yrði bót á þessu
þjóðarmeini.
GEins og áður er sagt hafði hnin
sjálf mentast vel á námsárum ein-
um í Kaupmannahöfn, enda hafði
hún gáfur góðar, og athygli og á-
huga í bezta iagi.
Lí£sskoðun hennar var þegar á
unga aldri spunnin úr tveimur þvi
nær jafnsterkum þáttum, öðnum ís-
lenskum, hinum dönskum, og þetta
varð tifl heilla fyrir flffsstarf hennar
alt.
IStiundum fann samtíð hennar
henni það til foráttu, að hún væri
hál'f-dönsk, eða meira; en eg hygg
að fáar konur hafi borið heill og
hamingju íslenzku þjóðarinnar
meir fyrir íbrjósti en frú Thora
Melsteð gerði frá því fyrst að hún
settist að hér á landi og til dauða-
dags.
í nóvemfbermánuði 1859 giftist
Thora á heimili föðunsystur sinn-
ar, sem áður er getið, Páli Melsted
sagnfræðingi, og fluttist með hon-
um til Rvíkur, og áttu þau hjón
þar heima aflfla æfi upp frá þvf.
Ekki leið á löngu áður en frú
Melsteð hófst handa til að koma
upp kvennaskóla í Reykjavík. --
Notaði flrún hvert tækifæri til þess
að koma því máii á rekspöl.
1861 gerði frú Melsteð uppkast að
fyrirlcomulagi væntanlogs kvenna-
skóla hér á landi og mun það upp-
kast vera það fyrsta, sem um þettr.
efni hefir verið ritað, þótt ekki
birtist á prenti. Þau hjónin ræddu
þetta mál oftlega, og frú Melsteð
hvatti einatt raann sinn til þess
að rita um það í hlöðin; en það
drógst þangað til 1869, að “Norðan-
fari” ffluttl grein eftir hann, með
tfyrinsögninni: ‘ðivað yerðuír igert
fyrir kvenfólkið?” Grein þessi
vakti mikla athygli og umtal.
Árið 1870 fór tfrú Melsteð utan og
dvafldi megnið af sumrinu í Kaup-
mannahöfn; einnig dvaldi frú Mci-
steð það 'sama sumar nokkuru
tíma á Skotlandi, í Ediniborg þar
sem frk. Ágústa systir hennar átti
heima þá.
Á þessu ferðaflagi siínu taflaði frú
Melsteð við marga inálsmetandi
menn og konur um áhugamál sitt,
stofnun kvennaskóla í Reykjavfk.
Danir tóku vel málaleitun frú
Meflsteð, en hvöttu hana til þese að
látia íslendinga sjálfa sýna áhuga
sinn á málinu. Þetta varð til þess,
að fm Melsteð, eftir heimkomu
sína, kvaddi nokkrar helstu konur
bæjarins til fundar við sig, til þess
að ræða um stofnun væntanlégs
skóla í Rvíik handa ungum stúlkum.
Pundur jþessi var haldinn 12. marz
1871 í húsi þeirra hjóna. Konur
þessar félflust á tillögur frú Melsteð
og kusu 5 kvenna framkvæmSda-
nefnd.
— í nefnd þessa voru kosnar
Glufa Pinsen, landshöfðingjafrú,
Ingileif Melsteð, amtmannisiekkju,
Hólmfríður Þorvaldsdóttir, Ikona
Jóns Guðmundssonar ritstjóra,
Guðlaug Guittorm-sdóttir, ekkja
-Gfsla Hjálmiarssonar flæknis og
Thora Melsteð. Var þá einnig á-
kveðið að semja ávarp til lands-
manna og hvetja þá til þess að
styðja málið. Ávarpið er dagsett
18. mars 1871 og var það síðan sent
víðsvegar út um land. — Árangur-
inn af innflendu fjársöfnuninni varð
200 kr. als. 1 Danmörku söfnuðust
aftur á móti nálega 7000 kr. Með
aðstoð nokkurm framsýnna kvenna
og karla kom frú Melsteð því tii
ieiðar, að 1. kvennaskólinn á íslandi
var settur á stofn 1. okt. 1874.
Var ]>á stigið fyrsta og erfiðasta
sporið, til þess að gefa íslenzkum
stúlkum kost á að afla sér nokk-
urrar mentunar.
jKér skal ekki farið út í einstök
atriði, scm snerta undirbúning að
stofnun Kvennaskólans í Reykja-
vík; yrði það of langt mál í stuttri
blaðagrein. En skylt er að geta
þess, að Páll Mélsteð, maður frú
Thoru, var heni einkar mikil stoð
í þessu miáli oig létu þau hjón sér
eins ant um velfarnan iskólans, eins
og góðir foreldrar um hag og far-
sæld barna sinna.
iSkólinn var orðinn barn þeirra
hjóma, ]>au höfðu tekið ástfóstri
við hann, enda kom það í ljós, þeg-
ar litla húsið þeirra reymdist of lít-
ið fyrir skólann; þá réðust þau ár-
ið 1878, þótt efnalítið væru, í það
þrekvirki, að reisa veglegt og vand-
að hús við Austunmll, þar sem
gamla húsið þeirm hafði staðið.
Upp frá því áttj skólinn örugt
atihvarf og heirnili í húsi þessu í
full 35 ár, þangað til hann, 1909 um
haustið fluttist í húiS ]>a.ð, við Frí-
kirkjuveg 8, sem hann síðan hefir
haft á leigu.
Þegar frú Melsteð lét af for-
stöðukonustarfinu vorið 1906, þá
voru ibekkimir orðnir 4, og auk þess
hélt Skólinn þá upp vefnaðar- og
m'atreiðslukenslu (sfðustu áriru,
]>ótt í smáum stíl væri.
/
IBjartsýni tfrú Melsteð 'á framjfar-
ir og þrif skólans var jafnvel á
efstu árum hennar líkari trii
æskumannsins á málefni, 8em hann
hefir tekið ástfóstri við á unga
aldri, en á tíræðisaldri.
Erú Melsteð veitti skólanum |or-
stöðu frá stofnun hans 1874, til 14.
maí 1906. Þassi ár höfðu nálægt.
þúsund stúlkur notið kenslu í skól-
anum.
iSkyldurækni og ábyrgðartilfinn-
ing frú Thoru Melsteð var frábær,
og hugarþeli sínu tfll námsm‘eyja
skólans lýsti hún hest isjálf með svo
feldum orðum, þegar hún kvaddi
skólann:
“Eg vifldi ávalt vera námsmeyjun-
ura móður-leg vinkona. — Eg var
köiiuð ströng, en allar hinar ungu
stúlkumar mínar skildu, að eg var
vandlát -sökum velferðar þeirra".
“Einniig er það víst, að ®á, sein
ann hinum ungu og viil þeim vel.
verður að gera töluv-erðar krötfur
til þeirra o.g setja markið hátt, eigi
sízt að þvf er siðferði snertir”. —
Það má raeð sanni segja, að frú
Melsteð verði lífi og kröftum í m'eir
en heilan mansaldur í þarfir ís
lenzku kvenþjóðarinnar. Hiún var
brautryðjandi flcvennmentunarinn-
ar hér á landi, og áfeti því einnig v'ð
flesta þá erfiðleika að stríða sem
þvf fylgir.
En yfinleitt fékst hún ekiki um
það; trú hennar á sigur -góðs mál-
efnis var svo rík, að hún lét sér
dagdóma og jafnvel tortryggni í
léttu TÚmi liggja.
(Hún hugsaði ,sér ekki aðeins starf
klonunnar bundið við heimilið, þótt
hún að sjálfsögðu legði mikla á-
herslu á þau störf, h-eldur hugsaði
hún sér -konur framtíðarinnar svo
vel mjentaðar, að þælr með áhrií-
um sfnum og andlegu atgervi gæta
glætt og haldið við þeim arineldl,
sem það er að þakka, að vér Islend-
ingar erum þjóð, sem á sérstaka
tungu, og sérstök eðliseinkenni, er
hlúa verður að.
Ef menning og mentun íslenzkra
kvenna á nokkra framtíð, 1-eikur
enginn vafi á því, að sagan mun- á
sínum tíma skipa frú Thoru Mcl-
steð veglegan sess fyrir starf henn-
ar.
Konungur vor, Priðrið Y-III.
sæmdi frú Melsted verðleikamerki
úr gudli, (Fortjenstmedalien f Guld)
og er það fágætt viðurkenningar-
merki fyrir vel unnið æfistarf; mun
engin önnur kona á íslandi hafa
hlotið það heiðursm-erki fyr né síð-
ar.
Frú Thora Melsteð var kvenna
prúðust, fríð sýnurn og fyrirkonu-
leg, ]>ótt hún væri vart meðalkona
að vexti.
Á æskuheimiii frú M'elsteð ríkti
guðsótti, iðjusemi, nægjusemi og
reglusemli. Þesisar dygðir vildi frú
Melsteð ekki einungis ávaxt-a í líf-
inu, h-eldur vifldi hún þroska svo all-
ar þær mörgu ungu stúlkur, cr
handleiðslu hennar nutu, að þesiar
dygðir -gætu orðið þeim veganest:
á lífsbrautinni, veganesti, sem hún
ski-ldi vel, að hverjum nýtuin mannj
er nauðsynlegt, og þá ekki sfst
þeim, er rrjæta eflga örðugleikum ís-
lenzkna húsm-æðra.
H-eimili hennar var isönn fyrir-
mynd á alla lund; þar réð reglu-
semi, þrifnaður og smekkvísi í
smáu og stóru; alt bar vott um
fagran og göfugan hugsunarhátt
húsfreyjuhnar.
iSambúð þeirra hjóna var alla
æfi hin ástúðlegasta. Haustið 1909
auðnaðist þeim að hakla gull'brúð-
kaups itt, o,g var þeim þá sýnd
margskonar -samúð og virðing. Árið
eftir, 9. febrúaT 1910, lést Páll Mel
steð á heimili sínu, á 98. aldursári,
og hafði hann þá legið rúmifastur
nokkuð á annað ár.
Frú Thora Melsteð mátti teljast
hraust á sál og líkama fram á síð-
ustu ár, o.g fylgdist vel með í öllu
því -er gerðist
Heilsa hennar bilaði ekki fyr en
nokkrum vikum fyrir 95. afmlæiiv
dag hennar, og lá hún upp frá því
allþun-gt haldin, þar til hún and-
aðist -hinn 25. dag aprílmáaðar 1.919.
Jarðarför frú Melsteð fór fram að
viðstöddu miklu fjölmenni; eldri og
yngri vinkonur hinnar látnu merk-
iskonu raintust hennar með virð-
ingu og þ&klæti fyrir mikið og vcl
unnið starf.
Tveir silfursveigar voru lagðir á
kisttr hennar; annar frá sjálfum
skólanum, en hinn fná eldri og
yngrj námsmeyjum skóflans með
svo hljóðandi áletran:
“Frú Thora Melsteð, stofnandi og
forstöðukona Kvennaskólans í
Reykjavrfk 1874—1906. F. 18. des,
1823. D. 21. aprfl 1919. Méð virð-
ingu og þökk frá eldri og yngri
nemjendum skólans”,
Bæði eldri og þáverandi kenn-
arar við Kvennaskólann lögðu einn
ig fallegan pálmaviðarsveig á gröf
frú Melisteð; en m-eð því að mei-ra
fé kom inn en þurfti til áðurnefndra
sveiga, samþyktu gefendumir að
verja skyldi afganginum til þe&s
að steypa í eir mynd af frú Thora
Melsteð, eftir gipsmynd þeirri, er
nokkrir vinÍT hennar höfðu ,gera
látið af henni níræðri.
Sarna ár var og stofnaður “Minn-
ingarsjóður frú Thoru Melsteð'’
Skal nokkru af vöxtum sjóðsins var-
ið til verðl.,, og seinna, þegar hann
-stækkar, einnig til þess að styrkja
duglegustu námsmoyjar skólans.
Sjóður þessi er í aðaldedld Söfnun-
arsjóðs íslands, og var við giðustu
áram-ót kr. 1617,27 aurar. Hefir þeg-
ar tvívegis verið útbýtt verðlaun-
um úr sjóðnum.
Að síðustu vil eg gefea þess, að
þau hjónin Páll og Thora Melsteð
höfðu m|eð gjafahréfi dags 19. okt.
1908 stofniað styrktarsjóð við
Kvennaskólann í Reykjavík handa
ungum og efnilegum fátækum
stúlkum, er ætla sér að kom-ast í
gegnum aflla ibekki skólans.
ISjóðurinn heifeir: “Styrktarsjóður
hjónanna, Páls o,g Thoru Melsteð”.
Höfuðstólflinn nam 20,000 kr. þeg-
ar hann var afhentur til notkunar
við Kvennaskólann. í 3. igr. skipu-
lagisskrár sjóðsins er mælt svo fyr-
ir, að leggja skuli árlega einn
fimta hluta vaxtanna við höfuðstól-
inn. Ennfremur að afldrei skuli
veita minni styrk en 100 kr. hverj-
um umsækjanda.
ISjóður þessi -er ávaxtaður í aðal-
d-eiild “Söfnunarsjóðs Islands”. Hon-
um stjórnar tforstöðunefnd Kvenna-
skólans, undir yfirumsjón Stjórnar-
ráðs íslands, og árlega skal birta
reikninga sjóðsins í -Stjómartíðind-
unuin.
Þrjú undanfarin ár fliefir verið út-
hluað 800 kr. hvert árið til efnilegra
námsmeyja v-ið skólann, sem að
öðru leyti hafa uppfylt þau skil-
yrði, er ■skipulagsskrá sjóðsins set-
ur.
[Má þannig með sanni segja, að
þau (hjónin hafi flífs og liðin hreytt
við Kvennaskólan eins og góðir
forel-drar breyta við ,börn sín, og
því má heimfæra upp á þau hið sí-
gildandi spakmíBli úr Hávamáfluin:
Deyr fje, deyja frændur, deyr sjálf-
it sama; en orðstír deyr aldrigi,
hveim sér góðan getur
Ingiibjörg H. Bjamason.
Almannadómur um á-
deilur Lögbergs.
(Kaflar úr bréfum héðan og
handan).
Al'lir þessir kaflar er hér fara á
eftir, úr bréfum, er send hafa verið
“Hkr.” o,g séra R. Péturssyni, sýna
hetur en inokkuð annað, hvernig
raenn yfirleitt líta á deilur “Lög-
ber,gs” í garð Dr, Á. H. Bjarnason-
ar, St. G. Stephanssonar og hinna
frjálslyndu máfla vestan hafs. Er
öllum það ljóst, að þó ritgerð Dr.
arinnar, heima og hér, og orðið til
þe-ss að sundria ísl. hér o,g vekja
úlfúð þeirra á meðal. Þegar það
er talið ósæmilegt að menn megi
hugsa -fyrir ,siig sjá-lfir í trúarlegum
sökum, og það á að varpa skugga á
nmnngildi ‘þeirra, þá er oflangt
igengið og lagður þröskuldur í veg
alra sam(taka, -alls bræðralags. Því
geta menn ekki tekið, heri þeir
ihinn minsta snefil af virðingu
fyrir sjálfum sér. Ef allir hugsuðu
eins og bréfritarinn í Bantry, væri
öðru máli að gogna og ifélagsskap-
urinn yrði öðruvísi kyntur. Lítinn
þátt á almenningur, til dæ|mis, í
öðru eins athæfi og kirkjubann-
inu, er lýst var i síðasta blaði.
Hann m(un og ekki vera kvaddur
til ráða þegar ýmsar samlÞyktir eru
gerðar, -er ifremur sundra hugum
manna, þegar, ein§ og hér hefir
auðsjáanlega komið í ljós, að sam-
tök leynil-eg með löngum undirbún-
ingi og íyrirvara eru höfð til þess
að hefja árás á þá, sera að kirkju-
legum raáflum eru að vinna, en
standa utan félagsins. Um
þetta þarf almenningur að fara að
hugsa, og andi og vinnuaðferð þessi
verða að hreytast, sé mpnnum ant
um, að þjóðflokkurinn tfái haldið
saman. Hann verður að hugsa um
það, að friðarríkið mikla verður
aldrei stofnað með hroka og óbil-
girni heldur með umlburðarlyndi og
vinahug, og jafnréttis viðurkenn-
ingu á ölflum sviðum. H-afi deifl-
urnar getað vakið ein-hverja til
umhugsunar um þetta, má vissu-
lega állta, að þær hafi ekki verið
til ónýtis.
Edinburg, N. Da'k., 12. febr. 1924.
Kæri vinur! .. .. “Mér þótti vænt
um, að þú stakkst upp í Bíldfell.
Eg er óvi-ss um, að Dr. Ágúst mundi
lúta svo flágt að gera það, en
einhver þurfti að verða til þess” ..
Seattle, Wash., 14 -febr., 1924.
Kæri Mr. Pétursson! “Það hefir
rignt og alflar ár vaxið, snjór bráðn-
ar í fjöllum — og flestar brautir
og akvegir orðið fyrir fossum og
flóði. Mánudagurinn Tann upp
renn-votur — og við biðum * með
meiri óþreyju en vanaflega eftir
“A'Ustan pósti” — aðallega eigum
við þá von á þessum stólpum ís-
lenzkrar þjóðrækni — “Hkr.” og
“Lögh.” Við hiðum árangursflaust.
Á þriðjud. söm-uleiðis — uorum þá
biiin að frétta um ástæður. Yissum
nii reyndar, að þó ósamlyndi blað-
anna sé mikið, myndi þó þurfa i
meira tifl að valda jámbrautar-1
slysi en að fáein ein-tök af hvoru
»Svold N. Dak., 24. marz, 1924.
.Kæri iséra'Rögnv.......“Mikla eft-
irtekt hefir orðasenna ykkar Bfld-
feflls vakið hér síðast og “þykir
mikifls umvert”. Hefi eg haft þann
heiður að þy-lja þær “historíur”
upphátt, og er þó ekki trútt um,
að m|ér hafi þótt nóg um tölumar
og útreikning allan, og hefir það
næstum “rúínerað” ifyrir mér alla
ánægjuna. Biður J. mig að Skifla
-kveðju til þín með þakklæti fyrir
hv-e hönduglega þér hafi tekist að
taka í lurginn á Bíldfell. -— Von-
anidi er nú ®amt, að þetta “þræfla-
■stríð” fari nú senn að taka enda,
því ósköp ier hætt við, að fjöldinn
þreytist á því til flengdar, og þá
ekkert líklegra en að ‘Ihugir ís-
lenzkra bænda” fari þá að hneigj-
ast frá blöðunum, og að þrælaflíf-
inu, eða þá ag Helga-kveri, en hvoru
tveggja þó iflt”.
R. P.
Á. IH. B. væri notuð sem afsökun til | befði lent í sama poka. Jæja, á
miðvikudag komu- þau lokeins — en
að hofja herferð þessa, ]>á var til-
gangurinn með árásargreinunum sá>
að rýra menn í áliti hér vestra, er
öndverðir hafa s-taðið við flokka-
og trúar-póflitík ritstj. og félags-
’það var þó aðeinsi þú, sem við sett-
um traust okkar á, enda léztu það
ekki til skammar verða. Við lás-
um grein þtfná með óblandinni á-
bræðra hans hér í bæ.num. Svörin í. næ®íu °g aðdáun við þökkum
“Hkr.” hafa því stundum farið all
lan-gt út fyrir hið svokallaða upp-
haflega umlræðuefni; verið ‘skil-m-st
utian vébanda’, eins og einn bréf-
ritarinn kemst að orði. En það
ætlum vér að lesendum blaðanna
-sé fljóst, að stafað hefir eingöngu
af því, að ádeiflandi hefir ekki hald-
ið sig við umræðuefnið. Byrjaði
hann á því stnax með fyrstu rit-
gerðinni, að velja Únítörum óvirð-
ingarorð og félagsmálum þeirra, er
þó nauma-st gátu komið mlálum við,
ef um ritgerð Dr. Bjarnasonar var
eingöngu að r«eða. Þá átti það og
að varpa skugga á Dr. Bjarnason,
að haon var -gestur Dr. Eliots f
Boston. Að f svörunum hefir viik-
ið verið að Kirkjufélaginu lúter-ska
hefir því komið til af þessu. “Lögb.”
.greinarnar hafa tfremur mátt heita
trúraáfla ádeila em hagskýrsflur ís-
lemfku bygðarlaganna hér vestra
En hvarvetna í svörunum þar sem
á starf og aðfarir kirkjufél. er
minst, er átt við þann anda og
stefnu, -sem þrátt fyrir mjög mis-
munandi skoðanir alm-enninigs,
látin ráða, um allar gerðir þess út
á við. En þá stefnu vita aflflir, að
mótað hafa og móta aðeins sárfáir
menn, og almenningur félagsins á
þar nauða lítinn hlut í. Það er því
ekki að almenningi innan félags-
ins, sem funndið er,’ með því sem
sagt hefir verið, heldur þeim anda
þeirri stefnu, sem orðið haf-a því
^yaldandi, að gerðir félagsin-s hafa
skapað því óvinsældir mfeðal þjóð-
þér fyrir han-a af heilum hug, — og
svo mikfla trú höfum við á dreng-
lyndi Vestur-íslendinga, að við hik-
um eltki við að segja, að þú talír
máli stórkostflegs m-eirihluta.”
Ios Angeles, CaL, 27. febr. 1924.
Ræri vin, Rögnvaldur! .... “Það
er farið að hve&sa hjá ykkur, J. J.
B. Mikla dæmafáa svívirðingu
vfikur manngarmurinn, lán hans að
hann er ekki hér. En svo mátti
-maður Ibúast við, að rembingur
hans og -hmki springi út þá og þeg-
ar, því maðurinn hefir verið orðinn
afar iflfla á sig korninn út af siigri
»St. G. St. og hans vina, og út af
viirðingu og heiðri, sem Dr. Á. K B.
var sýnd í þessu landi. Slíkt hef-
ir verkið kválræði ofan á aðrar
þrautir aumingja J., þar sem hann
vissi, að þessir ibáðir menn voru
únítarar.-^Jæja Rögnvaldur minn,
góða ]->ökk -fyrir alt sem þú hefir
sagt, ibæði nú í þessari rimmu og
eins tfyrir húðstrýking þína á séra
Páli. H,vað v-arð um hann, sökk
er ! hann — eða hvað?”
_____________________
Hnausa Man., 24. marz, 1924.
“Eg skrifa þér þessar línur til að
votta þér þakklæti mitt fyrir grein
þína í “Hkr.” 19. marz. — Eg sé
“Hkr.” af hendingu og var bent
á grein þessa. Þú (hefir annars
-Skrifað núna ihverja igreininni ann-
ari betri í þlaðið, þó að eg hafi
ekki séð nema sumar.”
Mountain, N. Dak., 25. marz, 1924.
Heiðraði vinur! “Eg býst við, að
þér þyki undarlegt, að eg skuli
alt í einu fara að skrifa þér; en það
er nú máske af því, að sök ibftur
sekann. Mér h-efir semj sé fundi-st
aflt af annað slagið, að bæði eg og
aðrir frjáflshugsandi menn hér
syðra -og annarsstaðar, hefðu átt
að votta þér þakklæti sitt bréflega
eða opinberlega fyrir hvað dug-
lega þú h-efir tekið ofan í lurginn
á þessum staurblindu afturhalds-
seggjum, sem þykjast vera skjól og
skjöldur vestur-íslenakrar men-ning-
ar og siðgæðis; en sem eru þó f
raun og veru að vilfla mönnum
sjónar é helztu málefnum oikkar hér
ann-aðhvort ví-svitandi eða -af ó-
grundaðri Offls-tæki-svímu og trú-
blandinni fl-okka stjórnvizku. Já,
þú hefir sannarlega komið við þá
J. og P. og fyrir það, er eg þér mjög
þakklátur, og svo eru margir ffleiri
hér, um það er mér kunnuigt. Ef
J. hefir ekki vit á að þagna úr
þessu, eiftir það, sem bann fékk í
seinustu “Hkr.” ibæði frá þér og Sig.
Júfl., þá má fara að yrkja um hann
eins og Karólína Dalmann orkti um
J. G.‘ forðura:
“Þú þekki ei skömm, því skömm þú
sjáfur ert
iog skömm mun loða við þitt fótmál
o. s. frv.”
Bantry, N. Dak., 28. marz, 1924.
Kæri vinur! .. .. “Ætla eg með
nokkrum línum, að segja þér álit
mitt á þessum ágreiningsmóflum
millum ykkar, sem blöðín hafa haft
nú tf seinni tíð, að flytja flesendum.
'sínum, þ-ví nú er ekki hægt að fara
út í fomfræðina. Það er mjög leið-
inlegt, að þessi misklíð skyldi koma
fyrir og finst mér báðir máflspartar
eiga -sök á því, að fara ekki ögn
vægara í sakimar og -haflda sér við
málefnið sem fyrir lá, en sneiða
hjá öllu persónuflegu sem vanaleg-
ast fer út í þær öfgar, sem góðúmí
og gáfuðum mönnum era ekki sam
boðn-ar, 'eins og þeim mönnum, seirf
hér eiga hflut að máfli. Mér hefir
þótti þessi orr-ahríð /afarleiðinleg
af því mér er vel við báða rnenn-
ina, og skyl-di eg ef eg œtti þess
kost, fara í hina bláu sátta og frið-
arkápu Halfls gamla á Síðu, og
sættá þá iheilum sáttum.
Mér er flilýtt til Dr. Bjamasionar,
en það voru óheppileg orð í ferða-
sögunni í olckar garð. Hefði eg og
mínir líkar ®ett þau fram, hefði eng-
inn fengist um, en til hálærðu mann-
anna eru gerðar meiri kröfur að
vera orðvarir í frásögu og rithætti.
.. .. Þú mátt ekki m/isvirða við
mig, þó -eg hafi kannske aðra Bkóð-
un á þessu en þú, það hefir lengi
verið gru-nt á samlyndinu millui*
þjóðaibrotanna austan hafs