Heimskringla - 23.04.1924, Síða 4

4. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 23. APRÍL.
HEIJVISKRINQLA
188«)
Kcmr ftt A hTerjan mithrlkailegt
Glgeodur:
THE VIKiNG PIŒSS, LTD.
M» »* 865 8ARGENT AVE., WINNIPKO,
Taltínl: Pf-5587
VeCTJ hUValai er $3.00 ftrgaDgurim borg-
lot fyrir fran. All»r borganlr aeadlst
rftVsmannl blaValns.
SIGFCS HALLDÓRS frá Höfmun
Ritstjóri.
HÁVARÐUR ELÍASSON,
Ráðsmaður.
Utaaftakrlft tiÉ blaVslnii
THE VIKIIVG I'RESS, L.td*, Ilox 3105»
Wlaalyeg, Han.
«K*nft»krttt tll ritstJóraM
EDITOR HKIMSKRINGIjA» Box 3103
Wlnnipeg, Maa.
The “Heimskringla” is printed and pub-
lished by The Viklng Press Ltd., 853-855
Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba.
Telephone: N 6537
WINNIPEG, MANITOBA, 23. APRÍL, 1924.
“Til skýringar”.
Það er nokkuÖ langt síðan, að vér höf-
um orðið jafnhissa, og þegar vér fyrst lás-
um skjal það, er Heimskringla hefir verið
beðin að birta, t>g báðu um það hinir sömu
23 menn, er nöfn sín hafa undir skjalið
ritað. Þeir sömu menn, hafa og sent athuga-
semd með, er þeir nefna “Til skýringar”, og
komast svo þar að orði, að bréfin skýri
sig sjálf.
Vér erumi 'ekki alveg á sömu skoðun.
Brefin munu skýra sig sjálf að mestu leyt*
eða olb. tjrir þeira, er sátu, og með at-
hygíi fv'adust með gj irðum s oasta þ’
ræknisþings, en oss er dálítið til efs, að þau
skýri sig fyllijpga sjálf, fyrir þeim félags
mönnum öllum, er ekki sátu þingið. Og
áreiðanlega gera þau það ekki, fyrir hin-
um öðrum lesendum blaðsins. En nú með
því, að æskt hefir verið birtingar á þeim, og
þau þar með færð út fyrir vettvang Þjóð-
ræknisfélagsins, viljum vér Ieyfa oss, að gera
nokkrar athugasemdir við þau, að voru vit
algjörlega hlutdrægnisllaust, ef lesendur þá
mættu átta'sig betur á þeim og málefni því,
sem fjallað er um í þeim.
Það er gamiait máltæki, að “jafnan er
hálfsögð sagan, ef einn segir”. Og þó vér
vildum ekkert annað um þessi bréf segja,
þá er það áreiðanlega víst, að þau, eða rétt-
ara sagt bréf hinna 23., — því svar r.efnd
árinnar fer eðlilega ekki út í neinar ádeilur,
— segir söguna ákaflega emhliða.^ Vægar
hyggjum vér ekki hægt að komast að orði
Sem sjá má, inniheldur bréfið til nefnd-
arinnar beinar ásakanir á hendur ritstjóra
Tímarits Þjóðræknisfélagsins, og eru þœr ,í
fjórumi liðum. Þar að auki, meðal annars,
tvlíliðaða áskorun til stjórnarnefndarinnar.
Skulum vér leitast við að kasta dálítið meira
ljósi en þar er gert yfir hvern lið fyrir sig.
Snúum vér þá fyrst að ásökununum.
Um hina þrjá fyrstu liði játum vér, að
oss, sem nýgræðingi í vestur-íslenzku þjóð-
lífi, er lítið kunnugt. Hyggjum vér og að
ritstjóri tímaritsins muni svara þeim sjálfur,
er hann kemur til bæjarins aftur, en hann
er .nú fjærverandi. Þó viljum vér ekki dylj-
ast þess, að oss finst skjalskrifendur færa
fremur lítil rök fyrir máli sínu, á borðið til
nefndarinnar. Þau eru nefnilega engin. Einn-
fremur fmst oss viðurhlutamikið, að koma
með jafnharðar ásakanir á ritstjórann, án
þess að rökstyðja þær.
Um fjórða lið ásakananna verðum vér
nauðsynlega dálítið langorðari, 'því oss er
jafnvel kunnugt um gildi og réttmæti þess
liðs, og hverjum öðrum manni, er þingið
sat. Og það verðum vér að ^egja: Sé að-
alinnihald hinna liðanna jafn veigamikið og
jafn rétt framsett og þessi síðasta ásökun,
þá erum vér í engum vafa um, að hver ein-
asti óvilhallur dómari, hvar í víðri veröld
sem væri, mtyndi finna þær léttvægar, er á
metin væru þær komnar. Persónulega finst
oss, að málinu sé hér snúið algerlega við. En
hvað sem um það er, þá er það eitt víst, að
framsetningin á þessum Iið, er svo framúr-
skarandi óheppileg, að ókunnugir lesendur
hljóta að fá svo ramskakka hugmynd af því
sem gerðist, að engri átt nær, að hreyfa ekki
mótmælum.
Það er sagt í þessum fjórða lið ásakan-
anna, að “það ofurkapp, sem ritstjórinn á
síðasta þingi lagði á það, að fá sig endur-
kosinn, virðist benda á það, að hann hafi,
með því, verið að nota félagið til að styrkja
sig í þeim deilum, er hann nú stendur í”.
Án tillits- til þess, að oss finst býsna hast-
arlega til orða tekið, um, þann stórkostlega
meiri hluta þingmanna, er endurkaus séra
Rögnvald Pétursson, sem ritstjóra tímarits-
ins, að bera þeim á brýn, að þeir láti “nota
sig”, þá er framsetningin á þessari ásökun
algerlega röng. Svo röng, að vér eigum á-
kaflega erfitt með að skilja það, að allir þeir
menn, er undir þessa ásökun,rita, hafi setið
á þinginu, og hlustað á þær heitu umræður,
er stóðu í 3 klukkutíma, um ritstjóm tírna-
ritsins. Og vér eigum enn örðugra með að
skilja það, að þeir af undirskrifendum, ei
vér vitum um, að sátu þingið, skuli hafa ték-
ið svo lítið eftir því er framfór, að þeir hafa
getað sett nöfn sín undir þetta skjal.
Það er nefnilega svo Iangt frá, að séra
Rögnvaldur kæmi fram með ofurkappi þama
á fundinum, að hann þvert á móti mælti ekki
eitt einasta orð frá vörum allar umræðurnar
út í gegn, þangað til allra s'ðustu mínútumar
að hann gerði þá yfirlýsingu, að þar sem‘ó-
mögulegt væri fyrir sig að álíta það annað
en vantraustsyfirfýsingu á sig, ef tillaga séra
Ragnars H. Kvaran, um að endurkjósa rit-
stjórann, væri feld, þá vœri hann í þetta
skifti viljugur að hlíta úrskurði þingheims,
og dómi hans á því, hversu sér hefði farnast
ritstjómin,- jafnvel þótt það væri ekkert
kappsmál fyrir sér að halda í stöðuna. En
velkomið væn, að hann segði ritstjórastöð-
unni lausri frá næsta ári, og sjá myndi hann
uin, að í næsta ársriti stæði ékkert það, er
sært gæti skoðanir íslenzku flokkanna hér.
Saga þessara umræðna 'hefir verið sögð
í stuttu máli, hér í blöðunum áður, í fundar-
gerð Þjóðræknisþingsins. En vér skulum
rekja hana hér dáliítið greinilegar, svo málið
skýrist betur.
Að morgni hins síðasta fundardags, koin
tímaritsnefndin fram með tillögu, um að fela
stjórnarnefnd Þjóðræknisfélagsins, að ann-
ast um útgáfu og ritstjórn tímaritsins. Þess
má geta, að séra Rögnvaldur var ekki við-
staddur í fundarsalnum, er þessi tillaga kom
fram. Séra Ragnar E. Kvaran, kom þá fram
• með breytingartillögu, um áíí þingið fæli
stjórninni, að leitast við, að fá séra Rögnvald
sem ritstjóra, eins og að undanfömu. Urðu
nokkrar umræður um þessa breytingar-
tillögu. Gerði séra Ragnar fyrirspurn til
tímaritsnéfndarinnar, hvers vegna hún í til-
Iögu sinni færi fram á, að breyta þeirri hefð,
er orðin væri, að þingið sjálft kysi ritstjór-
ann. Gat hann þess, að sér fyndist það mjkil
skerðing á valdsviði þingsins, ef því væri nú
meinað að kjósa sjálft mann til þess starfs,
er mést væri umvert innan félagsins.
Formaður tíiriiaritsnefndarinnar, hr. Ás-
mundur Jóhannsson, gaf þá eina skýringu,
að fyrsta árið hefði stjómarnefndinni ver-
ið falin öil umsjón með ritinu, og sér fynd-
ist vel við eiga, að sá-siður yrði tekinn upp
aftur. Var ekki á nókkurn hátt hægt að
skilja á honum;, að þessi tillaga nefndarinn-
ar stafaði að nokkru leyti af óánægju með
starf ritstjórans.
Síðan var gengið til miðdegisverðar.
Það er fyrst eftir að fundur er settur
aftjir, 'kl. 1 /i e. h., að hiti hleypur í umræð-
umar.
Þá kemiur fram breytingartillaga frá hr
Bjarna Finnssyni, við breytingartillögu séra
Ragnars, þess efnis, að með því að margir
væm óánægðir /peð ritstjórn séra Rögnvald-
ar, og einkum vegna þess, að hann ætti nú í
deilum í blöðunum ), þá teldi þingið það
réttast, að hann væri laus við tímaritið að
öllu leyti þetta ár. Ekki var í breytingar-
tillögu þessari bent á neinn annan hæfann
mann til starfsins. O't af þessari — vér vilj-
um leyfa oss að segja —- einkennilegu breyt-
ingartillögu, spunnust langar og heitar ume
ræður. Enginn maður mælti henni bót, að
því er oss minnir, enn margir bæði innan og
utan bæjar áfeldust harðlega þann anda, er
kæmi fram í henni, nefnilega, að blaðadeil-
ur, milli tveggja manna, sem ekki snertu Þjóð"
ræknisfélagið eða starf þess hið allra minsta,
ættu að geta haft nokkur áhrif á skipun ann-
ars aðiia í embættisstörf Þjóðræknisfélags-
ins.
Þess er þó vert að geta í þessu sam-
bandi, að hr. Ásmundur Jóhannsson var svo
hreinskilinn að játa, að sú óánægja, er hann
hefði orðið var við, með ritstjórn séra Rögn-
valdar, hefði sérstaklega komið fram hjá
“lúterskum”.
Átti þingheimur að láta í ljósi þá skoð-
un, að ekki iriætti deila við vissa menn, eða
hr. Jón J. Bíldfel! sérstáklega, ef menn ættu
að vera hlutgengir í félaginu? Eða að úti-
loka bæri og hr. Bíldfell frá störfum í fé-
laginu, er menn kynni að langa til að trúa
lonum fyrir, af því að hann ætti í deilum
við séra Rögnvald Pétursson? Því sennilega
yrði þó eitt yfir alla að ganga í þessu efni?
ða mega engir tveir félagsménn lata opin-
>erlega í ljósi mótsettar skoðanir í trúar-
eða þjóðmtálefnum?
Séra Rögnvaldur tók alls ekki þátt í
jessum umræðum, ems og áður er sagt. Það
var fyrst í lokin, að hann gerði þá yfirlýs-
ingu er hér stendur að framlan.
Eftir það var gengið til atkvæða um til-
ögumar. Breytingartillaga hr. Bjama Finns-
sonar feld með nálega öllum atkvæðum gegn
3—4, og breytrngartillaga séra Ragnars E.
ívaran samþykt með stórkostlegum meiri-
íluta, “og alt nefndarálitið því næst sam-
>ykt með áorðnum breytingum, og séra
Rögnvaldi Péturssyni þar með falin ritstjórn
tímaritsins fyrir næsta ár”.*).
Svo segir í fundargerð Þjóðradknisfélags-
ins.
!Hér er í stuttu máli, nákvæmlega rétt
sagt frá þessum umræðum, og framkomu
séra Röguvaldar þenna dag Hyggjum vér:
að nú geti lesendar blaðsins betur lagt dóm
á þetta mál, en ef ákæmskjal hinna 23 hefð
verið eitt tii frásagnar.
Áður en vór skiljumst við þessar ákær
ur skjalritenda, getum vér ekki stilt oss um
að setja hér frarp spurningu, er stakk upp
höfðinu í hug vorum, strax og vér höfðum
lesið þær.
Hvernig í dauðanum stóð á því, að eríginn.
af þessum 23 mönnumi, er telja að séra
Rögnvaldur hafi framið “óhæfu” með rit-
stjórn sinni, kom opinberlega og hrein-
skilnislega fram meðþá ásökun á hendur hon-
um, strax og umræður byrjuðu um ritstjórn
tímaritsins ?
Sé hér um óhæífu að ræða, þá hlýtur hún
að háfa viðgengist árum samán. Og engúm
embættismanna félagsins má líðast umtölu-
laust, að fremja nokkra óhæfu, að minsta
kosti ínnan vébanda félagsins. Vér álítum
það skyldu hvers góðs félagismanns, að haía
hreint fyrir sínum dyrum í þeim efnum. Það
skiftir engu máli hver hann er, eða hvað
hann heitir.
Um áskorun skjalritenda til stjómai-
nefndar Þjóðræknisfélagsins, er það að
segja, að vér botnum ekki upp né niður í
henni, hvorki í fyrsta eða öðrum lið. Sam-
kvæmt ákvörðun þingsins, gat og getur
nefndin undir engum kringumstæðum tekið
ritstjórnina af séra Rögnvaldi. Henni var
skýlaust falið af þinginu, að velja hann sern
ritstjóra í ár, og engan mann annan. Og þó
eitthvert ráð hefði nú fundist til þess, að
taka af honum ritstjórnina, hvers vegna átti
'þá að fela hana tveim mönnum? Og hverra
dómi ætti nefndin að hlíta um það, hverjum
sé treystandi til að vinna verkið “hlutdrægn-
islaust” — ef ekki þingsins?
Aðeins þetta um fyrri lið áskorunarinn-
air.
En þó ’kastar tólfunum með skilningsleysi
vort, er kemur að síðan Iiðnum. Þar segir
svo: * ‘ '
“Að þér gerið alvarlega tilraun til þess
nú þegar, að koma starfsemi félagsins aftur
á sinn upprunalega grundvöll, svo félagið
sé ekki notað til þess, að efla neinn sérstak-
ann mann, eða sérstakan flokk, en allir fé-
lagsmenn, geti í einlægni og bróðerni, unnið
að hinum uppbaflega tilgangi þess, og hvað
skiftum skoðunum, um önnur mál líður, þá
séum vér í þjóðræknismálinu allir eitt”*).
Þetta er ritað af ýmsum þeim sömu
mönnum, sem, þá er þeir ekki fengu koiruð
frafp vilja sínum á þinginu, um að taka séra
Rögnvald úr ritstjórasæti, bersýnilega vegna
þess eins, þverneituðu hver um annan þver-
an, að taka við nokkru erábættisstarfi í þarf-
ir félagsins, þrátt fyrir marg-ítrekaðann
bænastað nálega alls þrngheimk. Þetta tr
ritað af sömu mönnunum, sem klykkja út
'skrif sitt til stjórnarnefndarinnar með þessari
sæmilega opinberu hótun, sem nefndin vit-
anlega ekkert tillit gat tekið til, og enga á-
byrgð þorið á:
Að síðustu viljum vér taka það fram,
að séra Rögnvaldur Pétursson og stjómar-
nefndin ber ábyrgð á því, ef slík samvinna
ekki tekst og félagið nú klofnar og líður
undir lok.”
Vér verðum að játa það, að skynsemi
vor er ekki svo víðfeðm, að hún geti á
nokkum hátt samrýmt þessa síðustu hótun-
argrein skjalsins við þær setningar í síðara
lið áskorunarinnar, sem auðkendar eru af
3SS.
í-n vér verðum og að játa annað, sem vér
getum isagt 'af heilum Éug, að fellur oss
þyngra en hin játningin. Vér neyðumst til
þoss að játa það, að skjalið yfirleitt, en sér-
staklega þó síðasta grein þess er lang-
svartasta skýið, er vér höfurn séð draga upp
á vonarhimni vomm, þar seml setið hafa að
ríkjum bjartar vonir um að allir Vestur-ís-
Iendingar, hverri stjórnmíála- eða trúarstefnu,
sem þeir fylgdu, mættu og myndu Ieggjast
á eitt, til þess að festa bræðrabandið austan
um haf. Þessar vonir skína nú dapurt, eða
réttara sagt: Þær skína álls ekki. Því þeg-
ar það virðist augljóst, að ýmsir leiðandi
irlenn sérstaks flok'ks, eða kirkju hér í
Winnipeg, vilja vinna það til — já, þó ekki
sé nema að hóta því — að reyna að kljúfa
og drepa jafngöfugt fyrirtæki og Þjóðrækn-
isfélagið er, til þess að byggja út úr embætti
manni, sem hefir það rnest til saka unnið, að
vera andstæðingi/r be rra í trúmhlum, minni,
sem brátt fyrir það, að honum finsr honn
ekkert bafa til saka i nnið, býðst til þess að
gefa ekki kost á sér að ári liðnu, í það em-
bætti, sem langflestum félagsmönnum finst
þann hafa leyst svo vel af hendi, að vand-
fenginn muni annar í skarðið, ef það mætti
verka sem oha a æstann sjó. Jjá sjáum vér
Iitla eða enga von á því, að þessi félags-
skapur geti þrifist á meðal allra Vestur-ls-
Iendinga.
Þar með er þó ekki. sagt, að vér
örvæntum um félagsskapinn. Líf,
vöxtur og viðgangur Þjóðræknis-
félagsins, er fyrst og fremst undir
því komið, hvert hægt er að
opna til íulls augu manna á Is-
landi fyrir nytsemi hans. Sé það
hægt, sem vér einlæglega trúum,
þá á þessi félagsskapur, að minsta
kosti svo langt líf fyrir höndum,
sem miælt verður á íslenzka tungu
í Vesturheimi, og kannske lengra
þótt svo afaróheppilgea tækist til,
að nokkur hluti Vestur-Islendinga
gengi úr skaftinu.
Þetta er og verður aðalatriðið.
En annars er það vitanlega þýð-
ingarmikið, ^ið félagsmenn berist
ekki innbyrðis á banaspjótum um
miálelfni, sem eru, og eiga að vera,
Þjóðræknisfélaginu algerlega ó-
viðkomandi.
Hér hafa nú því miður nokkrir
Winnipeg-Islendingar riðið á það
óheillavað, að reyna að draga
trúflokkadeilur, og persónulegar
blaðadeilur, inn í Þjóðræknismlál-
ið. Ekki er það neitt viðkunnan-
legra fyrir þá sok, a2> einn af þeim<
mönnum, að minsta kosti, er nafn
sitt hefir /undir skjalið m(argá-
minsta ritað, hefir gerst ‘taglhnýt-
ingur í þeirri skreiðarferð”, eftir
að hafa sagt sig úr félaginu. Það
eitt, út af fyrir sig, finst oss þó
tiltölulega litlu máli skifta.
Hitt skiftir mieira máii, að góð-
ir íslenzkir menn, þó fáir séu, skuh
verða til þess, að fitja upp á slíku
óhappamiáli. Færi svo, að Þjóð-
ræknísfélaginu stafaði hætta, eða
væri bani búinn, af þessu tiltæki
-— sem vér retyndar erum; fullviss-
ir um, að ekki verði — en sá fé-
lagsskapur mætti annars verða ís-
lenzkri manndáð og drenglund að
liði, þá væri ekki ólaglega úr hlaði
nðið, eða hitt heldur.
Og þá mætti sannarlega segja,
að “Islands óhamingju verður alt
að vopni”.
*) Auíkent af oss.
Syndaflóð
(Framh. frá bls. 1.)
uin sig sé meinlítið — g,eta í sam-
einingu prðið þtóirvöxnum dýruni
hættulegir keppinautar, t. d. nægir
að benda á læmingja, völskur og
mýs. l>essi dýr og önnur lifa oft á
eggjum fugla og skriðdýra og geta
með 'f>ví útrýmt heilum tegundum.
Þannig ihalda sumir t. d. að risa
vöxnu skriðdýrin á júra- og krítar
tíinanum háfi Jiðið undir Jok fyr-
ir pað, að smlærri dýr, ef til viil
skordýr hafi eytt eggjum jieirra.
l>á koma sóttkveikjurnar enn-
fremur til greina, ]ió smáar séu geta
þær orðið iniklum speiluin vald-
andi, og hafa sjáifs^gt orðið það
fyr á tímum meðal dýranna, eins
og vér enn sjáum í mannheiini.
Bólusótt, sýfilis og tæring sjáum
vér hafa orðið til að eyða mörg-
um blökkuþjóðum, svo að horfur
eru á að þær muni deyja út — eins
og Eskimóar, Indíánar, Maoríar og
fl., en sumpart verður fyrir ósiði
Og eiturlyf sem menningarþjóðirnar
hvítu færa þeim heim.
Sama sagan gerist aftur og aft-
ur. Dýraflokkar og þjóðflokkar
þroskast og blómgast — hnigna og
deyja.
Degar tímar líða, hreytast ýms
skilyrði, staðhættir og venjur, sem
erfitt er að laga sig eftir. Yms
veiklun gerir vart við sig og vio-
rnámið vantar til að m'æta nýjum
óvinum.
Er þá e , . . bgké mf æyihm rd
Er þá ekki þessi stöðugt ítrek-
aða hnignun og dauði dýra og þjóðc.
nokkurskonar syndaflóð, sem á dög-
íum Nóa? Er ekki skaparlnn stöð-
ugt að gera gagngerðar breyting-
ar á verki sínu — afmá ýmsar ínis-
fellur, strika út eða jafnvel þurka
út af spjaldinu, margt sem honum
mislíkar, eða líkt og myndasmiður-
inn, stöðugt að iheifia og fága og
ýmist höggva í stór ^körð og jafna
yfir þar, siem honum sýnist öðru
vfsi fara betur., eða jafn vel möi-
brjóta stærðar líkneskjur, sem hon-
um líkar ekki. Eða er hver sinnar
hamingju smiður?
Ymsar spurningar vakna:
®r það kynslóðinni sjájfri að
Dodd’s nýmapillur eru bezte
nvmameíSaliÖ. I^ækna og gigb
bakverk, hjartabilun^ þvagteppu.
og önnur veikindi, sem stafa frá
nýrunum. — Dodd’s Kidney Pilla
kosta 50c askjan eða 6 öskjur fyr.
■r $2.50, og fást hjá öllum lyfsöl-
um eða frá The Dodd’s Medickas
Co.. Ltd., Toronto, OnL
kenna, að hún fer fyrir ætternis-
stapa?
/Er það manninum sjálfum ab
/kenna, þegar hann stenst ekki
freistingarnar? — J.á, stundum virð-
ist hann vera sjálfur sinnar ham-
ingju smiður.
Er þó ekki oftar, að veikur vilji e?
arfur frá forfeðrum
'Og veiklast ekki viljinn af Jítt
viðráðanllegum afrvikum — líkt og
Þflgar fingurmein kemur og bólga
hleypur í botnlangann?
Gengur ekki viija-ifaraldssýki um
allan heim nú — líikt og þegar sú
"spanska vei'ki’’, fór yfir löndin um
haustið?
Mér virðist iíkast, iem svo sé —
þa*ð er eins og móðins kvilli, að
allir hafi veikan vilja — látí reka
á reiðanum — "et og drekk sála
mfn og vertu glöð” — það er móð-
in,s að fljóta sofandi að feigðarósi
og gera jafnvel gys að þeim, sem
hugsa sér^að smíða örk eins og Nói.
Hvað dýrin, /sneítir, getum við-
ekki talað um syndaflóð þó þau
deyji út — en sagan virðist sýna
að það sé meira eða minna sjáif-
skaparvftum að kcnna þeigar þjóð-
um hnignar og þær deyja út.
Syndaflóð vorra tíma.
Eyrir 10 érum síðan fluttj eg er-
indi, sem eg kallaði “Heimur versn-
andi fer”, (prentað í Skírni). Sýndi
eg þar fram á, sainikvæmt kenning
um ýmsra fræðimanna, að franr
væri ag koma margskonar ískyggi-
ieg hnignunarmerki meðal hvítra
þjóða víðsvegar um heim. Einkum
bæri á þessum hnignunarcinkenn-
um meðal lægri stéttanna í stór-
bæjunum, on að vfeu fyndist sömu
einkennin einnig meðal efnaðra
Iborgalýðsins. Sveitaifólkið væri
minst spiit oig sá hluti efnaða.
fólksins, sem kynni best að varð-
veita heilsu sína. Hér við bættist
l>að ólag, að einmitt veikiuðu fá-
tæklingarnir ykju kyn sitt tak-
markalaust, meðan hins vegar efn-
aðra og mentaðra fólkið annað-
hvort hætti að eiga hörn, eða ætti
aðeins 1 eða 2 hver hjón.
Úrkynjunin ^ýsti sér með m'örgit
móti — iíkamsvöxtur rýrnaði, tann-
veiki færi í vöxt, svo allir væru að
verða tannlausir, mcrin yrðu sköll-
óttir, gamiir, fyrir tírnann, botn-
lahgaveikir, kviðslitnir, krabba
meinum fjölgaði, tæringin væri ai-
staðar tíður gestur, konur væru
að geldast og gætu ekki lenigur
mjólkað IkVrnum (sínum, goðvteikí
ykist hröðum skrafum, stöðugt
fjöigaði fábjánum og fáráðlingum.
heyrnar- og málleysingjum, enn-
fremur færu ýmsir langvinnir sjúk-
dómar í vöxt, svo sem iifrarveiki,
nýrnabólga, m'eltingaróregla, o. fl.
lAltaf fjölgaði iæknunum að vfeu
Því stöðuigt værj meira og meira
fyrir ]>á að starfa. Og þó að fyrir
þeirra tilstiili hefði tekist að
stemma stigu fyrir ýmsum hættu-
legum og næmum sjúkdómum og
barnadauði hefði víða minkað um
alt að þriðjung á síðasta aldar-
helming, þá væri iítið unnið, þvf
mannkynið væri í raun og veru iífe
ið bætt moð því, þó upp klektist
veikluð ikynslóð tii að iíða maigar
Máningar og deyja fyrir örlög fram.
Ljót var þessi saga. En heldur