Heimskringla - 14.05.1924, Side 5

WINNIPEG, 14. MAf, 1924.
HEIMSKliINGLA
6. BLAÐSIÐA
ur-Evrcpu verði eins og við Caoe
Cod) og eðlisfræðinginn alfróða
eða alfræðismanninn eðlisfróða, er
hefir te'kið á sig þá “ekki smáræð-
is áreynslu, að fylgjast með öllu,
sem er að gerast nú á vorum dög-
umi”, að 'hann getur, í mjerkileg-
ustu ritstjórnargrein, er vér
minnumst nokkurntíma að hafa
séð, skýrt lesendum sínum frá
sálarrannsóknarstofnun jþeirri í
París, “sem Sorbonne nefnist”
(Aðrir nefna sjálfan Parísarhá-
skóla því nafni), og að forstöðu-
manni hennar hafi tekist “að leysa
upp loftagnir (atoms) og hag-
nýta sér afl það, sem þær geyma
til orkuframileiðslu”. Vér höfum
aldrei fyr haft hugmynd um að
frumeindir væru loftagnir” (! ) en
þÖkkum fræðsluna. Það er gleði-
legt að vita, að sálarfræðingnum ?
Dr. Henry skuli hafa tekist að
sundta frumeindunum (iþví það
mun ritstjórinn eiga við) svo að
hagnýta mjegi þá or'ku, er losnar
við vélar, því þetta er það, sem
ýmsir frægustu eðlisfræðingar
heimsins, t. d. Nobelsverðlauna-
mlennirnir Sir Erlnest Rutherford
og Niels Bohr í Kaupmannahöfn
hafa verið að bisa við, en talið
að verða muni fyrst um sinn fög-
ur ein óframkvaémanleg hugsjón.
Þetta er gleðilegt, endurtök-
um vér, en ennþá gleðilegra er þó
að voru áliti að herra aðalritstjór-
inn virðist vera fær um að skýra
tilraunir dr. Henry fyllilega, þó
hann tíma og rúmis vegsna láti það
vera í þetta skifti. Hann kemst
svo að orði: “Það yrði langt mál,
að skýra tilraunir Dr. Henry í
þessa átt, og er líka þýðingar-
laust”. En eklki myndi það vera
ókleift eðlisfræðingnum í aðalrit-
stjóra sessinumí? 0, sei, sei, nei!
Vér höfum haft þá trú, að ís-
lendingar framleiði fleiri gáfu-
menn að Li'tölu en aðrar þjr. ðir.
Nú þykir oss fengin vissa fyrir
þessu, ef vér skiljum rétt mál rit-
stjórans. Hver önnur þjóð myndi
geta framleitt ritstjóra, sem ræð-
ur við frumeindakenninguna, ef í
það fer?
I rumeindakenning’n er sem sé
ekktrt léttrntti. Danskur eðlis- og
•V ðfræði'gur sagði oss í fyria,
að frumeindakenning Niels Boh s
'•‘«■1 svona hérumnil jafnauð
ski'in eða réuata sagt torskiiin,
og hlutfallskenning Einsteins.
En hvað munar herra aðalritstjór-
ann um einn blóðmörskepp í slát-
urtíðinni? Það mó sannarlega um
þann mann segja, að eitt má gera,
án þess að þurfa annað ógert að
láta.
Er það annars elkki undursam-
legt og fögru æfintýri næst, nú á
þessum síðustu og verstu tímum,
að til skuli vera meðal vor, hér 'á
jarðríki, meðal vor íslendinga, já,
hér á næstu grösum, — að vísu þó
búsett í dauðlegum og, því miður,
“forgengilegum” lfkama — svona
einstök sál, hvers ráð stendur
með jafn-djúpsettri lífsspeki,
sannleiksást og hreinskilni hugar-
farsins? Tiivera herra aðalritstjór-
ans og alt hans æfistarf hlýtur að
vera flugnáhöfðingjanum meir en
lítið óþægilegur hnökri í svæfilinn.
arrnjanna og kom okkur saman um>
að eg skrifaði þér og leitaði álits o,g
fulltingis ykkar, cr ekipið stjórn
Pjóðræknisfélagsins. Einkum datt
okkur í hug, að við kynnum að
geta greitt eitthvað fyrir manna-
skiftum mjeð löndum vestra og hér.
Hefir verið ritað um það m>ál í árs-
riti ykkar, eins og kunnugt er. I
bráðina langar okkur til jað grensl-
ast eftir áliti ykkar um þetta:
1. Eru líkindi- til, að nokkri^ séu
vestra, er vildu leita hingað til nor-
rænunáms við Háskólann, eða til
einhvers annars?
2. Er ykkur kunnugt um nokkum
eða nokkna slíka menn?
3. Ef svo væri, gætu þá mlenn
]>essir boðið ii)pp á ókeypis dvalar-
stað \’Ctstra — lengri eða skemri
tímja — gegn ]>ví að hljóta sjálfir
sömu kjör hér heima?
lOkkur l>ykir eflaust að hér séu
inenn, sem sœta vildu slíkum skift
ujmi, ef kostur vær; á. Hitt vitum
við ekki, hvort vestra eru menn, er
vildu sæta ]>eim.
Jakob Kristinsson.
Til ritara Þjóðræknis-
félags íslendinga í
Vesturheimi.
Kæri vin!
Ef til vi'1'1 hefur þú heyrt ]>ess got-
ið, að nokkrir menn, sem dvalið
höfðu vestan hafis, lengri eða skemri
tfma,, tókif sig til síðastl. vetur og
stofnnðu íélag, er nefnt var “Félag
Vestur-fslemlLnga”. Var talið eenni-
legt að þessir menn hefðu eitt og
annað isameiginlegt í fórum slnum
og að bæði gæti gagn og gaman
hlotiist af, að ]>*eir hétdu upp félag-
tskap mieð sér. Annað, sem vakti
fyrir mönnum mjeð stofnun félags-
ins, var að |>ví miætti auðnast að
stuðla ofurlítið að auknum skiln-
ingi og bróðurþeli með Austur- og
V ostu r-í slend ingmn. 'Nefnd var
kosiin til að athujga hvort ekki
v8eri unt fyrir félagið að gera eitt-
hvað í þessa átt. Er eg einn nicfnd-
ATHS. — Vér viljum benda öllum
góðum lslendingu)m á þréf þetta, er
| hér biitist frá sr. Jakob Kristins-
j syni. l>að er enn einn gleðilegur
j vottur um vaxandi þelhlýju briæðra
I vori’aheiinla, sam berst hingað vest-
| ur uimi hafið nú í vor.
En það er miklu meira. I>að er
alvarlegasta iraunihæfa tilraunin,
sem ennþá hofir verið gerð til þess
að liyrjn á mannaskiftum milij vor
Viestur- og Austur-íslendinga. Vór
viljuni biðjia alla lesendur blaðsins,
að hugsa sig um vandlega, og ekki
einu sinnj hieldur mörgum sinnum,
áðu|r en, þeir hrinda frá sér þeim
spumingiwn, sem séra Jakoiþ hér
leggur fyrir Þjóðræknisfélagið; ef
svo er, að þeir eiga syni Og dætur
á hóiskóiareki. Mörgum rís þessi
hugsu|n, sem ifja.ll í fiang, að ei-ga
að senda synii sína til dvalar á fs-
landi, bæði vegna,kostnaðar, -tíma-
tap-s o-g e-f til vill eftirsjár. En
]>að er ótiúlegt hve flestar torfær-
ulr em -auðgengar, þegar einu stani
er búið að finna leiðina yfir þær.
Og svo mun verðta með þessa.
Vér vitumi af minista kosti eiinn
nng-an stúden-t, hér vestra, sem, þó
hann ekki ætli sér að lesa norrænu,
er sæmilega faSfc'ráðinn í því að
dvelja ic-inn vetur við Háskóla ís-
lands. Hann mimntdst á það einu
sinni, að hann vildi óska að hann
gæti Ifengijð ifilejiri mje-ð sér. Vé*r
óskum imnilega þess sama, hans
vegna, þeir-ra sjálfra vegna, er
kynniu að fara, íslan-dis vegn-a og
vor Veg-na, som hér vestra dveljum.
Það er e-kkert *sem mælir á móti þvl
að þessi mannaskifti t-akiist — nema
fjársikortur, en hiann* *er víðast þrösk
ulduji- í vieigi allra fraiinlkvæmda —
en ait sieon mælir mieð því.
Og vér eigum svo mikið til af hjá-
kátlegri þj-artsýni, að það -er siann-
færing vor, að þe-gar stúdenitaskifti
oru orðin nokkurnvegin reglubumd-
in, þá konia unglingaskifti af sjáifu
sér, þau er Steingrímur læknir
Matthíasson sta-kk u.pp á, og sem
liafa ifengið svo fjarsk,a litlar undir-
teiktir, sérstaklega hjá mæðninum
t
í báðu)m löndum.
Og árið eftir að fyrsti unglinga-
hópurinn kemju-r að Iheiman og fer
heim, þá skal sjást, að annar hóp-
U'rinn vorður sýnu stærri þeim
fyrsta.
Mörg okkar eiga eftir að lifa þá
stund, að þessi spádómujr rætist.
Má þá ekki reyna að láta hanni ræt-
ast í dag, heldur en á morgun?
Vér áttum tal u-m uwglinga við-
skiftin við sérlega merka konu ís-
lenzka hér í þæ 1 vetuir. Þessi kona-
or af gamalli góðri og mierkri ætt
á Isiandi, systkirií hennar s/efcja ]var
að fjrri:rimiyndarbúumi og sjálif ber
hún sfcerkar fcendir í brj-óslti til Is-
iands. Hún he-fir farið heim tviisvar,
í síðara skiftið nýl-ega og þtekkir vol
ástæður hieima œ öfgalaust.
Hún sagði oss, að sér fyndist að
hún aldre,i inlyndi h-afa getað feng-
ið sig itil þess iað senda börn s-ín
heim til skiiffca. Ekki vegna þess
að hún vissi/ekki að þeim myndi
líða skínandi vel og una sér þar,
hcldur, af því að fjarlægðin yxi sér
sto í aujgumog vitundin um að hafa
engin ráð, að komast til þeirra ef
a>-M»0-«H»(>-4
i
|C>«W*4BB I il
Tíl Stephans G. í
| !
| Mig Iangar að senda þér ljóð n
|| lifi mér orðgnótt í Iiug. !
li Ó, að eg ætti sem þú i
í| andans hið leiftrandi flug. Þá skyldi’ eg sólfagran söng i
i! syngja þér skáld-jöfur kær,
Er bætri þér birtu í sál. i
j og bæri þig ellinni fjær.
i * Veit eg, þín sí-unga sál l
II Sanúgilda kveður við raust ú
Er flytur oss ódáins auð
Ii iþótt æfinnar komið sé haust. ú
! Víst er: þín lifandi ljóð
og ljómlnn af snild þinni ber.
i! s!kin yfir anda vors auðn 1
j og aldur á sjötugum þér. 1
Skáld þér sé langrómiað lof j
i! lof fyrir goðmálugt starf. j
!j Vel miun hin þiggjandi þjóð jl
þakka hinn dýrasta arf —
h Lifi þinn heiður og hrós 1
í! If þú hefir til sannleikans bent Lifi við íslenzkan arn i! oi
jl alt sem að þú hefir kent. (;
jj II. - í!
z" Þegar 'hefi eg Ijóð þín lesið — í j
ú —Tína er gullvæg hver — 1!
f ; Einhver hefir alda risið II
íi innst í huga mér — 1!
f ▼ Z A Frá þeirn leggur birtu blysið, íi
ii sem bezt og sannast er. 1!
ji Tign, sem þeikki eg íslands alla , ll
co A á hún *á þar fasta rót — ií
1 Sem jö'kull hefir jötunn-skalla
jafnan sólu mót, — \\
il Mynd frá ættlands æskuhjalla II
ókkar rauna bót. H
III. !I is
\ Bjariria af fornum andans eldi, H
s á sér hugsun hver, — ii
(! Og hann, sem drenglund sína ei seldi, 1
il en sá hvað göfgast er
! Sæmdina sér að síðum feldi, sem að slíkumi ber. ii Ij
|| Þú með orðsins auði málar . efnin stór og vönd. Straumföil þinnar stóru sálar lí íi
stöðva engin bönd.
ú Þínir verma andans álar li
ómæld 'hugarlönd !l u
Frá þér harpan hljómi lengi, er heimalandið gaf. n ii
Alla hennar stiltu strengi !l
íj að stöikkvi tónar af. — jj
! Tákn um Egils erfða gengi !!
i yfir um vestur haf. |j
SigrfSur GuSmundsdóttir. c H1I —■ n n—n n — r t v ti " iw w ■ umm n rimn n n— ;]
SKEMTIFERDA
FARBRÉF TIL SÖLU
15. MAl til 30. SEPT.
AUSTUR
CANADA
VELJIÐ UM LEIÐINA
Á LANDI — EÐA BÆÐI
Á LANDI OG VATNI. ...
Canadian Pacific
Gufuskip
Leggur af sta'ð frá Fort
William og Port Arthur
á miðvikudag, laugardag
tilPort McNicoll, og á
fimtudag til Owen Soupd
GILÐA TIL
31 OKTÓBER. 1924
VESTUR
HAFI
AD
VANCOUVER,
VICTORIA OG
ANNARA STAÐA
FRÁ WINNIPEG OG
TIL BARA
$72
Farið eina leið en kom-
ið til baka aðra. Skoðið
Banff, Louis vatnið og
hina ynd^slegu sumarbá-
staði í Klettafjöllunuxn.
Eullnægjandi upplýsingar gefur u niboðsmaðuir
CANADIAN PACIFIC
Hér og þar.
hæbta bæri að höndum. — Vér vit-
um vel, að það mun vei’a fjarlægð-
in siemi vex f augum, eiginlega
eingöngu. En í raun og veru var
sama fjariægð og er enn, á xnilli
mæðranna á No.rðurlandi og drengj-
anna þeirra, er þær senda sulður í
latínuskólann. En aldavani gerir
að þeim vex hún ckki í aitgum. Ekki
afi þvf að þær sén mleirl hotjur en
þiessi kona hér. l>að er vaninni. Og
þegar mæður hér fara að venjast að
sjá fujliorðna syni hverfa austur um
haf og korna heila á húfi aft-
ur, þá sætta þær sig ti'ltölulega
fljótt við að sjá af ynigri drengjun-
um eitt ár eða tvö.
Andlátsfregn.
I>ann 15. s. 1. urðu þau Mr. og
Mjr» John Johnson í Oloverdale, B.
C. fyrir þeirri miklu sorg, að missa
einkabarn sitfc, Halldór Guðjón
Valdimiá'r. Halldór heitinn var
fæddur í Sclkirk, Man., 22. jan. árið
1900. Eoreldrar hans voru þau Jón
Jónsson firá Hnjúkum á Áisum í
Hjúnaþingi og kona hans, Ingibjörg
úr sömu sveit.
Hinn látni flutti með foreldrum
síniiim vostur að hafi árið 1902.
Bjuggu þau fyrst að Bireh Bay,
Wa-sh., e*n fluttu sfcðan ti*l Olover-
dai'o, B. C. skamjt fiyrir norðan
Blaine og þar andaðist hann.
Hlalldór heit. var útskrifaðuir úr
miðskóla Blainie-bæjar með ágætum
vitnisburði árið 1918. Hafði hann
ásett sér að stunda verzlunarnám
áður en heilsan hrást.
Halldór heitin-n var velgefinn og
vinsæll -af öliujm sem til hans þektu.
Hians er sárt saknað, -af aldurhnign-
um Og einmiana foreldrum,
H. E. J.
----------xxx---------•
Fyrirspurnir.
Háttvirti ritstjóri Heimskringlu1
Eg þyki^fc-sjá l>að á síðustu blöð-
um, að tuttugu og þrír irtenn séu
seztir í kringum þvot-takerið ha-ns
Pílatusar, þoss ve-gna bið eg þig; að
gera svo vel, að svara eftirfarandi
spurningum, í þínu heiðraða bliaði:
1. ) Er kerið nógu stór-t til þoss*
að f>íessir 23 geti þv-egið sér allir í
einu úr því?
2. ) Hversu lengi mun það vatn,
sem til er í Canada duga þehn til
þvo-ttarins?
Hvað rnörg þúsinnd járnbrautar-
A-agnhlöss af sápuj ]>urfa þeir til
]>ess, að þvo sig sýkna, ef þeir fórna
ættjarðarást sinni á altarj flokka-
drátta-rins?
Böðvar H. Jakobsson.
------------0------------ .
I>ar er eg befi frétt, að ]>ér vær-
uð seztir í ritstjóra-sess “Heims
kriuglu”, leyfj eg mér að ós'ka yður
til hamingju í huga miínum, og nú
þeirri ósk til staðíes-tingar, læt eg
penniann minn bera þar vitni um.
Hálf ósjálfrátt keinur í lmga
■é
minn saga ein, ein af þeim mörgu,
sem sagiVar voru okkmr krökkurum
þogar við vorum f föðurgarði á ætt-
landi okk-ar. Sagan var af karls-
syni, setn áfcti að rinna þrjá» þraut-
ir, er ein- tröllskessa hafðj sett upp
i.vrir hann, svo er ekki að orðlengja
það frekar, en geta ]>©ss þó aðeins,
sð karlssonur vann l>rautirnar o?
hafði þá skessan -agt, að ekki væri
hann einn f ráðum, og ]>á liafð;*
karlss'onur átt að segja: “Einn er
eg og enginn er í inér”.
Eg -hlýt nú að viðhafa svipað
orðaiag um bað, hvað eg get sagt
í fréttum, sem gætu likst þoiin, er
koma úr hinum fjölmiennari sveit-
um ísLendinga hér vestan hafs. Eg
er bara sá eini íslendinguir. sem
býr í þessari bygð, og liefi enda
sáralitlar fréttir að segja um sjálf-
an mi-g, og þykir mér bezt að hafa
sernj fæst orð þar uim.
l>á vfl eg með því fyrsta sem eg
rita í viðflbót1 við það sem fcamið er,
óska yður gleðilegs snmars og þar
raeð ölltsm löndum mínum nær og
fjær.
1 nótt er ieið Gyrstu sumarnótt-
ina), kom liér norðaustan snjó-
gusa,, em tók upp fljótlega af-tur.
Hvergi er íarið að sá korni í akra.
Heilbrigði manna hér í bygð eru
góð yfirleitt, og sama mæfcti sogja
um búpeningshald.
3>að slys vildi til snemima á þessu
ári, að vörulest þaut yfir aðal kross-
götu jámbraultarinnar, sem liggur
inn í bæinn, ien í sömu svifum ætl-
aði maður (hérlendur) að komast
yfir jámbrau-tarteinana, en varð of
seinn, og þar fyrir kastaði gufu-
kotillinn honum um 10 yards frá
brautinni, í áttina til aðalgest-
gjafahúss þessa bæjar. Menn urðu
bráðlega varir við slysið og aniað-
' urinn fanst mieð lífsmiarkj og var
því samstuíndis; borinn inn í gest-
i gjafiahúsið. Læknir kom þar bráð-
lega en hann gat þar efckert hjálp-
að o-g dó maður þessi innan hálf-
tíma, eftir að hann fan-st í þessum
he^argreipuin. I>að liggur í aug*
um uppi, að slys þetta gátu! ekki
vél-arstjórarnir var-ast og því ein-
göngu að kenna óvarkámi hins
látna manns.
Vissulega sézt hér u-m pláss, þess
glö-gðr rnerki, að koinsáning veriS-
| ur afar síðbúin á þessu sufmri, og
eitt er það sérstaklega'l isambandi
við það, að hér ier fremur lágt og
j mýrakent landslag.
Enn á ný hefir hin iðjusama og
óþreytandi tímans tönm leitt hinn
síðastliðna vetur í uppfylling ald-
ann-a — en endurminningin liflr
! — að minsa kosti í hulgum allra
1 manna, seni heilbrigða sálasjón, eða
I mieðvitund Ihafa á liinni einstöku
i veðurblíðu, og þar afleiðandi far-
sæla afkomu í hvívetna, en fyrir
það eit-t út af fyrir sig, ásamt sa»o
ótal roörgu öðru, ber oss hailög
skylda til að þakk-a og me^a verð-
uglega frá hinni alsnægtu forsjón-
hendi. Enn á ný eru fyrirheiti hins
alvalda o-g máttuga skapara upp-
fylt, siem frá öndverðu hafa rævst,
og þannig hljóða: “A m|eðan að
jörðin er við lýði, o. s. frv.” Frá
byrjun og enda rnund til vieraldar
bindast uppfylling þessa fyrirheit-
is.
Hvað virðiist mjönnum sérstak-
lega benda til þess, að sumartím-
inn sé byrjaður? Virði-st það ekki
vera hin mikla jörð, sem hvíldi f
skaufci vetrarins, og sem klæddi
hana í nokkurskonar J>rúðar- og
einkennisbúning vetrarins helkölda
hríða Þessu vetrar brúðarskarti,
iog enda má segja sakleysis búning
(því ihinn hvítj litur er sagður að
vera einkennj sakl-eysisins), hefir
hún nú afklæðst ög stendur nú
n-akin og uppþvegin úr vetrar- og
vorsnjóa kaldabaði. Vorið, hinn
óskeikuli sendiboði liásumlarblíðu
sýnir oss hana blánakta og með
kuldahrolJ í -ekkjujstandi sinu, þvf
veturinn lnefir algerlega sagt vskifc
ið við h-ana, og hann horfinn sjón-
um liennar, og vmuleguni sjónujm
v? tonuin.
Það irtun víst flest af eldra fóLk
in*u íslenzka kannast við gömlu vís-
una, sem svo hljóðar:
“Nú er ihún Góa gengin inn,
sem ga.f honum Þorra mcydóm sinn
þá reif hann af honni ræfilinn,
svo ráðalaus varð kerlingin.
(Framhald á 7. sfSu)
------------0------------
Þess ber að geta sem
' gert er.
Þegar e-g, í erfiðum kringumstæð-
um dvaldi í Riverton, Man,, síðast-
liðinn vetur, þá naut eg, sem þó
var þar með öUd óþekt, kærleika
fóllcs í svo mörgum myndum, að eg
get ekki látið >hjá líða, að minnast
á, og þakka opinberlega. Vil eg þá
sérstaklega þakka lijálpsemi systur
minnar Mrs. Margrétar Anderson, -
og Si-gurgeirs sonar hennar, bæði
fyrir húsnæði og aðhjúkrun á
ýmfean hátt, Eg varð aðnjótandi
svo margra gjafa, að oflangt yrði
upp að telja. Ekki got eg þó látið
hjálíða að nafngreina þær: Mírs.
Valgerði Thorsteinsson, Mrs. Guð-
rúnu Johnson frá Hvammi, Mm
Jórunni Johnsoni, og Mrs. Sigurð-
ur Sigurðsson, sem auk margra
gjafia, mér til lífsviðurværia, af-
h’enitu mér við bujr-tför mína írá
Rivorton peningagjöf að uppliœð
$11.00 frá ýmsum gefendum, er eg
kann ekki að nefna, en ]>ftkka hér-
með af Ixeilum hug, og met ekki
eingöngu gjafirnar, lieJduf- einnig
þann vorgróður liíandi kærleika,
sem þær bera vott um. Bið eg föð-
uriun algóða, að 1-auna alla þá góð‘
vild, sem og hefi orðið aðnjótancíi.
Kristín L. Gunnarsdóttir Johnson.
(frá Birkivöllum).
/