Heimskringla - 18.06.1924, Page 5

WINNIPEG, 18. JUNÍ, 1924.
HEIMSKRIN6LA
6. BLAÐSIÐA
Gullfoss Cafe
(fyr Rjooney’ís Lunch)
629 Sargent Ave.
Hreinlæti og smekkvísi ræ'ðu|r 1
matiartilbúninigi -vorum Lítið hér
Inn og fáið yður að borða.
Höfuiim leinnig altaf á hoðstól-
um: kaffi og allskomar bakninga;
ftóbak, vindla, svaladrykki og sæt-
Indi
líkara en iþar sé engln sambands-
liður á ixiiíli. MeS öðrum orðum,
hér hefir trúarbrögðunum alger-
lega mistekist með það, er virðist
vera þeirra aðalætlunarrverk, og
það er að gera sjálfa mennina
fullkomniari og betri. Nú er þræla-
háldl orðið svo f jarlagt okkur, að
við komium fullgreinilega auga á,
hvað þetta er fráleitt. En höf-
um við jafn-opin augun fyrir því,
King”. Hann var sýnilega í
geðshræringu. Hrifningin var
augljós á ásjónu hans. Tárin
stóðu í augum hans. Hann misti
því nær valdið yfir rödd sinni.
Þegar samkomunni var lokið
mælti hann: “Mérr finst eg gæti
dáið fyrir land mitt, fyrir fánann,
fyjriir alríkið, fyrlir konunginn,
konunginn — guð blessi hann”.
Þremur mánuðum síðar var hann
að ölluml mannfundum. Mér var
alveg sama hvort það var bæna-
samkoma, pólitískur fundur eða
sunnudagaskólahátíð. Meðal
annars sotti eg af máklu kappi svo-
kallaðar “hádegissamkomur” sem
daglega fóru fram í húsi kristi-
iegs félags Ungra manna !Jþar í
bærnum. Eg var þvínær altaf við-
staddur. En menn geta gert sér
í Jhugarlund furðu miína, jþegar
eg sá, að einn af forstöðumönn-
um( þessarar hádegissamkomu,
var enginn annar en hinn ósveigj-
anlegi, hranalegi, óþolinmóði lán-
ardrottinn foreldra minna. Og
hversu oft heyrði eg hann ekki
eftir þetta skreyta roáíl sitt er
hann “nálgaðist náðarþásadtið”
einis og hann komst að orði, með
því að nota orðatiltæki eins og
“hinn blessaði meistari”, “ástkæri
drottinn” og almáttki Jehova”.
En málskrúð hans hafði ekki á-
hrif á mig. Eitthvað í xnér gerði
uppreist gegn þessu. Eg mælti
beisk orð hið innra með sjálf-
um mér. Eg sagði við sjálfan
mlig: “Þetta er auðvirðilegasti
maðurinnn, sem eg þekki.”
Eg efast ekki um að prestur-
inn hefir síðar áttað sig á því, að
honum skjátlaðist í þessu. Þetta
var ekki að sjálfsögðu auðvirði-
legasti maðurinn, Þetta er, eins
og allir vita afaralgengur mað-
ur. Hann tilheyrir þessum und-
arlega, stóra skara manna í öllum
kirkjudeildum og á öllum, tímum,
sem halda daglegu lífi og trúar-
lífi sínu í algerlega aðgreindum
stöðum í heila sínum. Trúarlíf-
inu er fullnægt með þessu, að á-
kalla hinn “blessaða meistara” og
“almáttka Jehova”, og hafa um
hönd guðraekileg orð og siði.
Þegar þeim athöfnum er lokið, er
það mjál úr sögunni (þangað til
næst, að sama er haft um hönd.
Það sem gert er þar á milli kemlur
ekki þessu neitt við. Og þetta
er hœttulegast fyrir þá sök, að
fæstir taka eftir, að neitt sé bog-
ið við þetta. Eða þeir kaupa sér
að miinsta kosti frið við sjálfan
sig á líkan hátt og Ibsen Iætur
Pétur Gaut gera. Pétur gerðist
þrælasaii í Suður-Ameríku. Hann
sendi skip til þess að stela þrælum
frá Afríku, en lét þau vera full
af biblíum aðra leiðina, til þess að
kaupa sér frið við guð og sam-
vizku sína. Eg mintist á þræla-
sölu. Einn af ágætustu ræðu-
mönnum, sem fram hefir komið
af svarta manna kyni, Frederick
Douglas, ferðaðist uim endilöng
Bandaríkin fyrir þrælaófriðinn, til
þess að vekja fólki til umhugs-
unar. Hann vissi hvað hann var
að tala um, því að hann bar menj
ai af svipuhöggumi þrœlahaldar-
anna á baki sínu, Hann hvað
segja frá því í æfisögu sinni, að
hann hefði oft reynt að fá kirkj-
ur til þess að tala í um þræiamál-
ið. Svarið við iþeirri beiðni var
oft á þessa leið, frá þeim sem með
kirkjuna átti: “Eg veit ekki hvað
eg á að gera í þessu máli — eg
þarf að spyrja drottinn — látum
oss biðja.” Og Douglas bætir
við: “Þegar þeir báðust fyrir með
ornér, lánuðu þeir mér aldei kirkj-
ima”. Um einn þrælasala er sögð
sú saga, að þegar hann kom míeð
hlaðið skip af þrælum, stolnum
í Afríku, að ströndum þessarar
álfu, þá hrepti hann óveður og
skipið var nokkra stúnd í mikl-
um háska. Þegar þeir loks náðu
höfn, hrópaði skipseigandinn upp
yfir sig: “Eg vissi að guð mundi
ekki láta sína útvöldu farast”.
I öllum þessumi tilfellum finst
manni vafi geta á því leikið hvort
hægt sé að nefna þetta hræsni.
Hér ,er aðgreiningin orðin svo
greinileg í hugum manna á því
hvað trúin sé og hvað viðskiftin
við náungan eru, að það er enigu
sem okkur stendur nær? Sann-
leikurinn er sá, að hvar sem við
Iítum í kringum okkur, þá sjáum
við í margvíslegunij myndum hið
sama endurtaka sig ein® og það,
sem Jesús álasar sinnar tíðar Fari-
seann fyrir, að iþeir síi mýfluguna
en svelgi úlfaldann. Eg ætla að
draga fram örfá dæmi þess í dag.
í engu finst mér eg verða eins
var við þessa huldu hræsni, sem
er svo rík í huga okkar flestra,
eins og þegar talað er um stór-
menni sögunnar. Það er beinlínis
kátlegt, að heyra menn komast á
loft yfir hugrekki Lúters, Jóns
Arasonar, Savonarola eða einhvers
annars af þessum mikilmönnum,
sem hafa getað brotið allar brýr
að baki sér í eldhitanum fyrir máli
sem þeir unnu, og heyra menn
hella ókvæðisorðum yfir þau lítil-
menni, sem hafi barist gegn þeim
og ýmist reynt að koma eða kom-
ið þeim á kné. Lang-langflest
okkar eiga heirna í þeim hópn-
um. Það er margur Lúter og Jón
Arason upp núna, menn sem eru
að berjast með undursamlegu
hugrekki fyrir háleitum og göfug-
um málum. Höfum við veitt
mörgum slíkum mönnum stuðn-
ing? Nei, það vill einhvemveg-
inn svo til, að við erum ekki á
neinu vaðbergi tii þess að sjá
hvar sannleikurinn og réttlætið
er borið ofurliða. Eg segi ekki að
þeim mönnonn færi ekki fjölgandi,
sem hafi hug á að vera þeim
megin í baráttunni, sem
iiðið er færra og hættan meiri,
en við hitt verðulr að kannast,
að í heild sinni hefir það mis-
tekist að kenna mönnum að láta
réttlæti sitt taka fram réttlæti
Farisea og fræðimanna í
því efni, hvað viðkemur nýjum
sannleika, sem örðugt á uppdrátt-
ar. Tuttugasta öldin grýtir engu
síður sína spámenn en nokkur
önnur öld á undan henni. Er nokk-
urt okkar saklaust af að hafa
lyft úpp einhverri steinvölunni í
þeim tilgangi?
Þá er enn önnur hræsni, sem mað-
ur gæti kallað hræshi lífsskoð-
unarininar. Það er óneitanlega eitt-
hvað bogið við það, þegar mað-
ur hlustar á tal manna í góðum
kringumstæðum, sem sitja og
bollaleggja um það, hvað þessu sé
haganlega fyrirkomið, að dugleg-
ustu 'mennirnir komist æfinlega í
efni, og geti látið sér líða vel, og
hvað það sé augljóst, að þeir
sem ekki hafi dugnaðinn, verði
að fara á mis við lífsins gæði.
Straumur samkepninnar hefir af
meiri og mjnni tilviljun látið þá
fljóta ofan á, og svo telja þeir sér
trú um, að það sé ráðstöfun for-
sjónarinnar, að þeir fyrir dygðir
sínar, hafi hlotið launin og séu
undanþegnir allri skyidu til þess
að breyta neitt tækifærum þeirra,
sem undir hafa orðið. Hér eru
leyniþræðir hræsninnar búnir að
eitra alla iífsskoðuna.
Þessu skyld er sú tegund af
sjálfslygi, sem við gætum nefnt
hræsni tilfinninganna. Þegar menn
komast undir áhrif mikillar hrifn-
ingar og berast með á öldu
klökkvans eða hitans, sem ein-
hverjum hefir tekist að vekja í
þeirn, þá ímynda þeir sér, að þeir
séu það, sem þá langar það
augnablikið itil að vera. Frægur
Gyðinga rabbi hefir fullyrt, að
níu bundruð og níutíu og níu af
hverjum þúsund Gyðingum, sem
biðja reglulega bænarinnar um
að þeir megi aftur komast til
Jerúsalem, mundu næstum því fá
slag ef Messias skyldi skyndilega
birtast og bjóðast til þess, að
leíða þá aftur til þeirra fdrna
feðraheimkynnis. Einhver hefir
sagt sögu um Englending, sem
staddur var á stórri þjóðmúnning-
arsamkomú. Hann söng með fögn-
uði: “God save our gracious
kominn í fangelsi fyrir að reyna
að svfkja fé af stjórninni.
En hættulegust af allri teg-
und af hræsni, sem fylgir okkar
tímum, er auðhræsnin. Hún hef-
ir smogið, að því er virðist, til
botns um þjóðlíf nútímans. Það
er ekki nóg með að við lítum
sjálf persónulega og prívat þeim
mönnum, sem yfir fjármagni ráða,
heldur er öll löggjöfin og fram-
kvæmd Jaga gagnsýrð af því.
Pll menningariönd hrósa sér iaf
því, að þar séu allir jafnir fyrir
lögunum. Við höfum tvö aug-
Ijós dæmi þess í blöðunum und-
anfarið. Þjófsgarmur, veikur af
ólyfjan og naumast með fullum
sönsum, er skotinn til bana af lög-
reglunni f Winmipeg um hábjartan
dag, þegar hann ekki stöðvar bif-
reið sína á flóttanum. En barns-
morðingjarnir í Chicago fá skörp-
ustu lögvitringa heillar álfií til
þess að verja sig, og fim'tíu lækna
til þess að leita að einhverri átyílu,
svo hægt sé að segja, að þeir
séu geðveikir. Jafnir fyrir lögum!
Hvílík fjarstæða! En átakanleg-
asta dæmið um auðs- eða verzl-
unarhræsni, sem eg hefi rekið
mig á, er ræða, sem einn af mestu
nároakonungum veraldarinnar
kvað hafa haldið fyrir nokkrum
árum út af verkfallli vinnufólks
hans: “Það mun verða séð um
hag og vernduð réttindi verka-
manna, ekki af æsingamönnum
þeirra sjálfra, heldur af þeirn
kristnu mönnum, sem guð, í óend-
anlegri vizku sinni hefir falið að
fara með eigrnir og fjármál þessa
iands”. Verður komist lengra í
sviksemi við sjálfan sig, heldur en
þegar úifurinn heldur, að hann
geri það af meðaumkun rneð
lambinu að leggja sér það til
munns ?
“Eg segi yður, að ef réttlœltii
yðar tekur ekki frcun rétdæti
fiæðimannanna og Fariseanna,
komist þér alls ekki inn í ríkið”.
Er miismunurinn svo mikill enn
þann dag í dag? Erum við ekki
öll að því leyti lík, að okkur vilji
til þess að láta gott af okkur
leiða, standi frekar grunt í sálum
okkar? Er ekki yfirborðið á
kristindómslífí', okkar aðalpartur-
inn af því? Vantar okkur ekki svo
mikið af friðsemi, af meðaumkun,
af sannleiksást, að það sé lítt
gjörlegt að aðgreina okkur frá
Fariseunum? Við erum vitaskuld
ólík, og ’nver verður að skygnast
um í sínum eigin barmi. En væri
það ekki ómaksins vert, að litast
þar um, og vita hvað við sjá-
um?........
------:-----o-----------
Vorfögnuður.
Fjaðrasláttur fjörgast brátt,
fer í háttinn vetur;
vorsins áttir upp á gátt
æskumáttur setur.
Ljósið streymir lofts uro geim.
Ljósið dreymir þorið.
Ljósið teymir lífið heim.
Ljósið geymir vorið.
Vaknar hjarta vonarbjart,
vogun margt nú þrífur.
Nóttin svarta sorgarskart
sitt í parta rífur.
Stráin krjúpa í grundu gljúp
geisla drjúpa veigar.
Sveipast núpur sólskinshjúp,
söngva djúpið teigar.
Sprettur hraðar bjarkarblað,
blómgvast traðarstígur.
Rauðbrjó'staður rétt í hlað
robin glaður flýgur. ,
Kyssir svanna sveinn er ann,
svo er manna gaman;
vors í ranni hún og hann
hugi kanna saman.
Æskan ljóðar ást í blóð,
enginn hljóður strengur.
Vori rjóðu, yrki eg óð
eins og góður drengur.
Þ. Þ. Þ.
Misprentast hafði ein vísa
skáldsins Þ. Þ. Þ. í ihinum fallegu
ferskeytlum hans “Vorfögnuður”,
og prentum vér þær því hér aft-
ur.
-----------0----------
Dómarakosning
í Dakota.
Það er gömul sögn, að hver
sú þjóð er sjálfstæðis nýtur, hafi
þá stjóm er við hennar hœfi sé
— sú er. önnur: að frelsið fáist
aðeins keypt fyrir eilífa árvekni
og ástundun. — Manni verður
eins og ósjálfrátt að athuga og
ígrulnda þessi hugtöjk nú, við í
hönd farandi kosningar, og þar
af leiðandi að leita sér allra
mögulegra upplýsinga, um menn
og máleíni, sem eru að koma
fram á hið stjómarlega sjónar-
svið og leitast við þar með að
mynda sjálfstæða skoðun.
Málefnin em margbrotin, eins
og nærri má geta, þar sem að þau
liggja alla leið neðan frá hreppa-'
pólitík og upp að alveldisstóli. —
Ef við nú höfum áhuga fyrir ein-
hverju máli eða málefnum, þá er
auðsæitt, að ekki dugar að kjósa
bara einhverja af handahófi, að
fylgja Iþeim málefnum fr£un. Við
verðum að reyna að kynnast sem
be^t mjanni þeim sem> við
viljum trúa fyrir því, að verða
formaður á stjórnarskútunni á
næsta kjörtímabili, en varast að
taka sem gilda og góða vöru, alt
skrum og skreytni hinna ýmsu
leigðu landhlaupara og borgaðra
blaðasnápa, sem úir og grúir af
hér við allar aðalkosningar.
Til allra embætta er lífsnauðsyn
að Vanda útndfningar, bæði til
stjórnarsæta og á ríkis- og þjóð-
þing, og því aðeins Agetuna við
fengið nauðsynlegar og gagnleg-
ar breytingar á stjórnarfari voru,
að við drögum af okkur slenið,
og séum vakandi og vinnamdi í
þeim efnum, annars fer eins og
þar stendur: “Situr því æ í sörou
Ikvöl”; en því véldur þá bara
vöntun hinnar eihfu árvekni og á-
stundunar, sem hver og einn borg-
ari í frjálsu landi, æ'tti að hafa
til brunns að bera.
Því miður hafa undanfarnar
kosningar oft sýnt það, að við
höfum oft verið dregnir dottandi
að kjörseðlakassanum, af Ieigðum
loftungum sívakandi sérgæðinga.
Þar af leiðandi hafa lögbækur okk
ar orðið fullar af óhagkvæmum
og torskildum lögum, sem lög-
menn teygja í það óendanlega,
eins og skrattinn skinnbótina forð-
um, og þess vegna er mjög mikið
komið undir dómurunum, “að rétt
séu færð lögin”, svo að jafnt
smærri sem stælrri geti notið rétt-
inda sinna, og réttvísin sé sett þar,
sem að hún á að eiga heima —
á dómarastólinn. —
Sem( betur fer, þá sækja ýmsir
alllmerkir menn um háyfirdómara-
stöðuna í Norður-Dakota í þetta
sinn, en persónulega er eg ekki
kunnugur nema einum þeirra, en
sú Gðkynning hefur náð yfir 20
ár. Hafði eg iþá strax gott álit á
honum, og hefur það farið sí-vax-
andi fyrir drengskap hans, dugnað
og lærdóm. Áiílt eg hann því að
vera öllum þeim kostum búinn
sem nauðsjmlegastir eru fyrir dóm
arastöðu, og mun eg því veita hon
um atkvæði mitt og fylgi við kosn-
ir gar þær, er í hönd fara, og ræð
öllum, er eg næ til að gera sitt
’bezta til þess, að hann nái útnefn-
ingu fyrir háyfirdómarastöðu rík-
isins.
Maður sá, er hér um ræðir, er
G. Grímsson að Langdon, N. Dak.
Hann hefir verið States Attorney í
Cavaler County síðastliðin 14 ár,
og ætíð verið endurkosinn, þá er
hann var í kjöri, hve margir sem
féllu í valinn af flokki hans.
' ... —!. ■
SORBONNE
Ekki er smáræðis áreynsla
I öllu að fylgjast með
Því hlutirnir fijúga í háa loft
Hugsun og verklegt svið
En eitt af því sem allra mest
Eftirtekt hefir náð
Uppfynding heitir “Sorbonne” sú
Sálairrannsóknuro háð
Sálarrannsóknin ““Sorbonne” fann
— Sála mín gæt að því —
Loftagnir springa í loftinu
Líkt og púður og blý.
Og orkuframleiðsla á sér stað
Er agnirnar springa í smlátt
Allar leysa þær orkuvind
Með óskapar feikna mátt,
Og hver getur reiknað þýðing þess
Þegar Sorbonne er náð.
Kol og eldsneyti ékkert þarf
Því alt verður “Sorbonne” háð
Þenna allsherjar orkuvind
Ekki eg skýra kann
Aðalatriðið er nú samt,
Að agnirnar sprengi/ hann.
Og orku strarimnum stýrir vél,
Stórkostlegt Sorbonne tól,
Þá fara á hreyfing önnur öfl
Og agnirnar fara á ról.
Vélarnar síga svo af stað
Slíkt “Sorbonne” er undur hreint
Óendcuilega út í geim
Því agnirnar þrjóta seint.
Ailsherjar þýðing þetta á
Um þessi ýmsu svið
Manna framleiðsla og fleira þarft
Fæst gegn um “Sorbonn”-ið.
Sáuð þið Skrúðakslurirní dag?
Yðar atkvæði
með
Syningar
AUKALOGUNUM
Föstudaginn, 27. júní.
Þýðir stærri, betri og iðju-
samari Winnipeg.
Þýðir að vinna byrjar strax,
$750,000.00 verður varið til
bygginga og útbúnaðar vallar-
ins.
Allir skattgreiðendur hafa löglegan rétt
til að greiða atkvæði á sömu stöðvum og
við síðustu bœjarkosningar.
Kjörstaðir opnir frá 9 að morgni
til 8 e. h.
Meiri velmegun þýðir
Betri viðskifti, Meiri
vinna, Lægri skattar.
Greið Sýningunni Atkvæði.
Sýnir það vinsældir hans þar sem
hann er bezt vþekktur. Mr. G.
Grímsson er orÖin þjóÖfrægur fyr-
ir herferð þá, er hann fór á hend-
ur hins illræmda “þrælahalds”
Suður-ríkjanna, og að hann bar
gæfu til að brjóta það á bak aft-
ur, sýnir dugnað á háu stigi, en
drengskaparbragð var það, að
fara af stað, án nokkurrar vissu
um endurgjald. —
Gefum Mr. Grímssyni fylgi vort
óskift.
J. G. Davídson.