Heimskringla - 13.08.1924, Blaðsíða 4

4. BliAÐSlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 13. ÁGÚST, 1924
ffrimskringíla:
(StofnuíS 1886)
Kfmur fit fi hverjum mltívikudesrL
KIGBNDDRi
VIKING PRESS, LTD.
853 ©k 855 SARGENT AVE., WINNIPEG,
TalMÍml: N-6537
Ver5 bla5sins er $3.00 árgangurinn borg-
ist fyrirfram. Allar borganir sendist
THE YIKING PREfciS LTD.
SIGPÚS HALLD6RS írá Höfnum
Ritstjóri.
UtanfiMkrlft til blabslnw:
THE VIKING PRESS, L.td., Box 3105
lTtanfiMkrift tll rltMtjöranM:
EDITOR HEIMSKRINGLA, Box 3105
WINNIPEG, MAN.
“Heimskringla is published by
The VlkinK Pren. Ltd.
and printed by
CITY PRIYTIXG & PUBL.ISHING CO.
853-S55 Sargent Ave., Wlnnlpegr, Man.
Telephoneí N 6537
N
WINNIPEG, MANITOBA, 13. ÁGÚST, 1924.
Minni Yest.-Islendinga
Flutt 2. ágúst í Winnipeg af
Sr. FRIÐRIK FRIÐRIKSSYNI
frá Wynyard, Sask.
I.
Herra forseti! Virðulega “Fjallkona”!
Kæru íslenzku braeður og systur!
Sum yðar hafið án efa heyrt söguna af
dalamanninum, sem kom til klæðskerans til
að máta á sig ný föt. Þegar til kom, reynd-
ust fötin alt of þröng, og dalamaðurinn Iét á
sér skilja, að hann vildi hafa þau víðari.
“Víkkað þau — get eg — ekki”, sagði klæð-
skerinn, “en—en eg get haft þau þeim mun
síðari, sem þau eru of þröng”. Á það sættist
dalamaðurinn. — Kæru tilheyrendur! Ýmsra
hluta vegna get eg ekki lofað yður góðri
ræðu hér í dag, en — eg get haft hana þeim
mun lengri, sem hún verður Iélegri að efni
og búningi. Og ef þér eigið nokkuð til af
lofsverðri lipurð, hins gáfaða forföður vors,
dalamannsins, þá ætti mér að takast að gera
yður sæmilega til hæfis.
Mér dettur í hug önnur, ennþá lærdóms-
ríkari smásaga. Fyrir nokkrum áratugum
síðan bjó á Seltjarnarnesi við Reykjavík
hinn veðurglöggi formaður, Ólafur í Bygg-
garði. Hans er að ýmsu getið, auk ágætrar
sjómensku, — meðal annars að því, að hann
sagði nágrönnum sínum fáheyrðar sögur.
Þóttu sögur þessar sumar býsna ótrúlegar, en
var samt mikil eftirtekt veitt, og mjög á
lofti haldið, og svo er enn. — Einu sinni var
ólafur staddur í margmenni, þar sem talið
barst að stórfenglegum framförum nútím-
ans, þar á meðal að hinum risavöxnu haf-
skipum erlendis. En Ólafur lét sér fátt um
finnast og segir: Ekki þykir mér nú þetta
mikið. Ég hefi séð svo stórt skip, að það
var 14 daga að “venda”, og menn, sem send-
ir voru upp í siglutréð tuttugu ára gamlir,
voru orðnir fimtugir, þegar þeir komu til
baka!” — Sagt er, að allir, sem til heyrðu,
hafi grunað Ólaf um ýkjur, þótt eigi sæi það
í svip hans. — Kæru Iandar! Eg vona, að
þér grunið mig ekki um ýkjur, þó eg segi
yður, að skipið hans Ólafs er reglulegt smá-
smíði hiá því skipi, sem eg hefi sjálfur séð.
Því eg hefi séð svo stórt skip, að það hefir
verið að “venda” f meira en 30 síðastliðin
ár og befir ekki lokið við það ennþá, og
mennirnir, sem klifu upp í sigluna á þrítugs-
aldri eru nú sem óðast að koma til baka á
sjötugs eða áttræðisaldri! Ef þér gætið að
því, þá kannist bér vel við betla skip — það
sem meira er, þér eruð bar siálfir innanborðs.
Þetta stóra og svifaseina skip. er hvorki
meira né minna en þióðernisflev Vestnr-fs-
len«íin<fa! — fvrir rúmum 50 árum síðan
bvrjað' stór hluti blenzku bióðarinnar að
“venda” bióðræknisleva. Þeirri “vendingu”
er alb ekki lokið ennþá, og — “enginn seg-
ir: flvttu þér! ”--
Beðinn var ég. og að mér var lagt. að
vera hér staddur í dag og helga mælsku mína
minningu Vestur-fslendinga. Miðað við það,
hve stuttan tíma eg hefi dvalið hér vestra.
febt í þeirri bón traust, sem vert er að
þakka.
Mætti eg há fvrst srera bá persónulegu
athugasemid. að mér hvkir miög vænt um þá
auknu hekkingu á Vestur'íslendingum, sem
mér hefir hlotnast við komu mína vestur um
haf. Fvrir bragðið er eg án efa töluvert
fróðari í bví efni, en sumir iafnaldrar mín-
ir og aðrir landar heima á Fróni. Það skal
játað. að hér áður vissi eg sárlítið um Vest-
ur-fslerdinga, — hafði grun nm, að beir
vænj til, vissi annars ekkert um hagi þeirra,
atvinmivegi né menningarástand. — og fann
ekk' heldur neina meðvitaða hvöt til bess að
fræðast í beim efnum. Slík vanbekking og
hirðulevsi gagnvart Vestur-fslendingum hef-
ir verið býsna alment heima. Aðeins sár-
fáir menn hafa haft hugmynd um alla þá I
viðkvæmni, löngun og Iotningu, sem, fslands
vegna, hefir hreyft sér í brjóstum fjölmargra
manna og kvenna, sem aðeins örlögin, en
engin ótrygð kallaði — að heiman! Lítið
hafa menn bar gert sér grein fyrir því, að
stórmiklu fé og fyrirhöfn hefir verið fórnað
hér á altari íslenzks þjóðernis, — að þar
hefir margur gengið að verki árum saman,
laðaður af ásthlýrri hugsjón og hreinum hvöt
um. En, það er eins og sá skilningur hafi
fest rætur hjá mörgum heima, að vesturfar-
arnir væru fyrir fult og alt horfinn og týnd-
ur lýður, algjörlega afhöggnir kvistir hins
íslenska þjóðmeiðs. f þessu sambandi minn-
ist eg atviks, sem kom fyrir mig síðasta sum-
arið, sem eg var á fslandi. Eg var á ferða-
lagi austan úr Suður-Múlasýslu, og kom á
bæ austan undir Eyjafjöllum og fékk þar
mjög vinsamlegar viðtökur. Húsmóðirin,
sem fremur var hnigin á efra aldur, sýndi
mér ljósmyndasafn sitt. Þar voru m. a.
myndir af tveim sonumi hennar. Annar var
dáinn, hinn farinn til Ameríku. Af svip og
látbragði konunnar að dæma, bjó hún yfír
bessari venjulegu von trúaðrar, íslenzkrar
móður, að fá að sjá dána drenginn sinn aft-
ur hjá Guði, en — hinn var eins og algjör-
lega horfinn henni inn í fiarlægðarmóðu ó-
kunnra Ianda. Hún saknaði hans alveg eins
og hins, og mintist hans með tárvotum aug-
um, en einhvern veginn gerði hún sér engar
ákveðnar vonir um hann, og -— talaði um
hann í hálfum hljóðum. — Eg hvgg að kona
bessi hafi, í bessu tilliti. ekki verið neitt eins-
dæmi; miklu fremur hið gagnstæða. — En
nú upp á síðkastið eru Vestur-íslendingar
farnir að vekia á sér almennari eftirtekt
i heima, bæði fyrir bíóðrækni sína og menn-
ingu. Og beim fer án efa óðum fjölgandi,
sem álíta bað sannarlega ómaksins vert, að
kynnast beim- og fylgiast með lífskjörum
þeirra og menningarmálum.
Nú langar mig til að fara nokkrum orð-
um um betta brent: Afstöðu Vestur-fslend-
inga til íslands, afstöð,, beiira innbyrðis eða
samlíf beirra vestan hafsins, os ennfrem-
ur afstöðu þeirra til hins nýja fósturlands,
Canada.
n.
Hver er þá afstaða Vestur-fslendinga til
íslands? Sú, fyrst og fremst, að þaðan eru
beir komnir. bangað teygia sig rælur ætternis
beirra os eðlis. Og hvers konar fólk var baðl
sem valdist til vesturfararinnar? Undan bví
hefir verið kvartaS hér vestra, að einstakir
menn heima hafa látið í veðri vaka, að bað
hafí verið smælingjamir, — snauðasti hluti
bjóðarinnar, sem vestur hvarf. Auk bess,
sem slík ummæli eru óvingjarnleg, eru bau
vafalaust ástæðulaus. Svo mjög finst mönn-
um. sem vestur koma, til um líkamílegt og
andlegt atgiörvi alls borra fólks hér. a§ ann-
aðhvort álvkta beir sem svo, að fólk betta
hafi upphaflega verið býsna vel af Guði gert,
eða bá. að Vesturheimur ali betur upp börn
sín en ísland! Fg held mig að hinu fvrra.
Þótt nokkrar gyllingar hafi verið hafðar í
frammi til bess að ýta undir fólk til vestur-
fararinnar. burfti bá á sína vísu sjálfstæði og
dngnað til bess að taka sig udo. Og begar
á b^ð er litið. að nvia landnámið var í fvrstu
gevsilegum örðugleikum háð. og eins á hitt.
að sárfáar sögur fara af bví, að menn hafi
kiknað undir bvr'ðunum, þá er sanngiarnt að
gera sér all-háar hugmvndir um manndóm,
bessa fólks. IÞegar alls er gáð, sveria þeir
sig bvsna glögt f ættina til beirra, sem eitt
cinn kvöddu ættland s>tt. vegna óánægi,, með
I'fskiör sín, og gjörðust frumbyggjar Is-
Iands.
Því hefir stundum verið á lofti haldið, að
forfeður Islendinga hafi yfirgefið ættland sitt |
í hollustu við háleita hugsjón, frelsishugsjón- I
ina; bað sem hafi hins vegar dregið niðja J
þeirra vestur um haf, hafí verið hóglífis- og J
matarhugsjónir! Já, ma’tarhugsjónir eru
ekki æfinlega lítilsvirðandi. f augum dreng-
lundaðs heimilisföður, sem á hungraða og
klæðlitla fiölskyldu, hlýtur skyldan að afla
matar og klæða, að vera alheilög. Og sú J
frelsis-hugsjón, semí kallar á menn undan oki í
örbirgðarinnar, er ekki fjarskyld beim hvöt- j
um, sem rísa gegn yfirgangi og ofbeldi. Það
vill Iöngum fara svo, að fé er vegur til valda j
en örbirgðin gerir fólk að bræ!um manna J
og örlaga. Og þött hitt sé jafnsatt, að auð- j
urinn tekur menn engu síður þrælataki en J
fátæktin, bá eru þeir þó þó ekki eins hrædd- J
ir við það. Nú er því sízt að neita, að um J
það leyti. sem vesturferðir voru í stærstum :
stíl, var fsland fiölmörgum börnum sínum |
fátækt land, reglulega hörð fóstra, — svo J
hörð, að stór hópur beirra, sem sögðu sig !
úr bví fóstri. getur með engu möti tekið
undir orðin alkunnu:
“Það agar oss strangt við sín
ísköldu jel.
“en ásamt til blíðu, ba-ð meinar
alt vel”,
"vrir brag&ð eru einstöku menn, og það
ekki svo fáir, óþreytandi við bær yfírlýs-
ingar, að Island sé versta landið undir sól-
unni, að þeir hati ísland, og alt, sem þv1
komi við.
En þótt efalaust megi fullyrða, að þið
landarnir, séuð undantekningarlítið sárfegnir
að vera komnir að heiman — bet your life!
— þá er ykkur þó mörgum býsna hlýtt til
gamla Iandsins. Ekki voru allir reiðir við
það, er þeir kvöddu. Sumir ætluðu sér
jafnvel að koma aftur, já, við fyrsta tæki-
færi, — sækja bara “gullna skinnið” og
koma svo aftur. Og þegar hingað var kom-
ið, gerði fjarlægðin fjöllin blárri, og smiám
saman dró tíminn mjúka blæju gleymskunn-
ar yfir örðugleikana og sársaukann, sem eitt
sinn var flúð frá. Góður er líka hver geng-
inn, og enginn veit hvað átt hefir fyr en
mist hefir. Og svo reynist ba Ameríka
ekki öllum svo gjörsamlega gallalaus, undir
eins, að einskis gæti verið að sakna, jafnvel
frá íslandi. Ymislegt af bessu tagi hefir
stuðlað að velvild allmargra Vestur-Islend-
inga til íslands og þess, sem íslenzkt er. Að
vísu er sú velvild heldur grunn hjá sumum,
eingöngu eigingjörn, þannig tilkomin, að hlut-
aðeigendum finst fullnærri sjálfum sér högg-
ið, að fyrirlíta það land og bað bióðerni. sem.
hefir klakið þeim sjálfum út. Fyrir öðrum
er velvildin fremur ósjálfráð en beint hugs-
uð, þ. e., á rót sfna að rekja til upplags,
sem er yfirleitt þakklátt og ræktarsamt. Loks
eru þeir, sem signa gamla landið í hug og
| hjarta, í vilja og verki. En — “því er nú
ver, sem betur fer” að þeir eru teljandi, þótt
J ekki séu þeir svo sárafáir. Af hugsjónaleg-
um ástæðum álíta beir það eitt merkileg-
asta og blessaðasta landið undir sólunni. Af
því að beir verði að vilja íslenzku þjóðemi
vel. að getur verið, að þeim skjátlist þar
ægilega, en þeir geta ekki að því gert. Mill-
um aðal andstæðnanna, senm koma fram *
afstöðu Vestur-Islendinga tij ættlands síns,
eiga sér stað blæbrigði hugsunar og hjarta-
lags, alt frá hirðuleysi kalans og fyrirlitning-
arinnar til inngróinnar velvildar og lotning-
ar. í þessu sambandi mætti benda á það, að
eins og vesturförin hefir vafalaust gert yfir-
gnæfandi meirihlutann óþjóðræknari og hirðu
lausari um íslenzk efni, svo hefir hún hins
vegar vakið ekki allfáa til ákveðnari hollustu
og viðurkenningar á bjóðerni sínu, en áður
gerði vart við sig hjá þeim.
En ekki er eg viss um, kæru tilheyrendur,
að eg sé búinn að mynda mér neina trausta
skoðun á því, hvort það er rjóminn eða und-
anrennan í vestur-íslenzka þjóðernistorginu,
sem mesta trygð festir við þjóðerni sitt og átt-
haga. Um það skuluð þér sjálf dæma, hvort
í hóp þjóðernisvinanna veljist yfirleitt heimsk
ari, eigingjarnari og duglausari hlutinn. Vel
má vera að þeir, sem íslenzkir eru í anda, hafi
reynst ögn lakari borgarar þessa lands, en
hinir, sem flýttu sér að brióta allar brýr að
baki sér. Ekki væri bað ófróðlegt, bæði fyr-
ir mig og yður, að afla sér þekkingar í þessu
efni, og það sem fyrst.
Til allrar blessunar er afstaða Vestur-Is-
lendinga til Islands ekki sá mælikvarði, sem
beinast liggur við að meta þá á. — Sök sér
væri, að gera afstöðu þeirra hvers til annars
að slíkum mæhkvarða.
ra.
Um samlíf íslendinga vestan hafs hafa ýms-
ir ýmislegt að segja. Sagt er, að það sam-
Iíf hafi upphaflega verið aðdáanlega auð-
ugt af góðvild og hverskonar samúð, — að
þar hafi ráðið íslenzk gestrisni og ættrækni
í sínum göfugustu myndum. Jafnsatt mun
hitt, að bróðurlegasti blærinn hafi sumstað-
ar horfið býsna snemma af viðskiftum bless-
aðra landanna. Og engum dvlst, að á yfir-
standandi tíð er innbyrðis afstaða Vestur-
Islendinga í meira lagi bágborin. Svo er
kalinn og kergjan mögnuð, að í sumum bygð
um er það rétt með skörnm að menn geti
unnið saman stórillindalítið við Islendinga-
dagshald, og bað bótt þeir séu af báðum,
flokkum allgóðir “Islendingar”. — Ýmislega
gera menn sér grein fyrir orsökunum að
þessu böli. Sumir taka hátíðlega til máls
eitthvað á þessa leið: “Góðurinn minn, þessi
ósköp liggia alment í eðli Islendingsins; hann
er kappsfullur og metnaðargjarn, öfund-
sjúkur og hefnigjarn: gatgangi hann sína
eigin skó, er hann ekki í rónni fyrri en hann
hefir troðið skóinn ofan af nágranna sín-
um!!” Ljóti vitnisburðurinn! Skyldi hann
hafa rök við að styðjast? Islendingurinn
þá eftir alt saman hundheiðið ómenni? Já,
— þegar sá gállinn er á honum, — þegar
örlögin snara hinu snjalla og róttæka eðli
hans til verri vegar! Úr höndum mentaðra
og glæsilegra.^en hégómlyndra manna. glat-
aðist eitt sinn sjálfstæði Islands. Er þá
rangsnúinn og heiðinglegur mietnaður Sturl-
unganna ennþá að verki meðal íslendinga
austan hafs og vestan? Efalaust fer dóm-
ur alls þorra alþýðu í þá átt. Þráfaldlega
hefi eg orðið bess áskynja, að fólk álítur, að
orsökin til félagslegu meinsemdanna hér
vestra sé eingöngu persónulegur metnaður
leiðtoganna, — að enginn verulegur skoð-
ana- né hugsjónamunur eigi sér stað, — að
óheilbrigðar flokksæsingar og ritstælur séu
búnar að gera samlíf Vestur-Islendinga að
þeirri “sökkvandi Blótbjörk”, er
ekki verði framar bjargað (sbr.
annaðhvort vestur-íslenzka blaðið
þjóðsöginni um bæinn Björk, sem
flutti í vetur). — Káinn kveður:
“Þar er engin þjóðrækni,
og þaðan af síður guðrækni,
heldur íslenzk heiptrækni,
og helvítis bölvuð langrækni.”
Það er jafnt um efni sem orð-
færi ljóðs þessa að segja, að það
hefir hrifið marga að hjartarótum.
En —, svo víða sem. þessi hugs-
unarháttur virðist fara um bygðir
vorar hér vestra, þá er þó sann-
leiksgildi hans ærið vafasamt. —
Sennilegt er, að hann eigi að miklu
leyti rót sína að rekja til þeirrar
ógæfu, að menn hirða ekki um að
gera sér fyllilega grein fyrir kjarna
ágreiningsmálanna, og fjölyrða
svo um, að hann sé enginn til! —
Frá vissu sjónarmiði séð, eru um-
brotin hér vestra einmitt þroska-
vottur. Yms mál, sem heima á
Islandi hafa um langan aldur legið
í dvala hins friðsæla hlutleysis,
hafa vestan hafs knúð margan
landann til afskifta og athafna.
Bæði þjóðernislegu og kirkjulegu
vandamálin hafa mjög stuðlað að
viðleitni manna til sjálfstæðis í
skoðunum. Það er þess vegna
t. d. ekki bara spaug, að Vestur-
íslendingar séu “guðfræðingar
göðir”. Kringumstæður þeirra
hafa gefið þeim almennara tilefni
til trúmálahugleiðinga, en þjóð-
kirkjan íslenzka gerir. Og því er
nú sem er. — Gætum þess enn-
fremur, að á landnámsárum ís-
lendinga vestan hafs hefir mann-
kynið rumskað alvarlegar en
nokkuru sinni áður til þeirrar með
vitundar, að meðlimir þess feéu
stórum ósammála um mannlífs-
fyrirkomulagið, eins og það hefír
smám saman mótast undir áhrif-
um ríkisvalds og kirkjuvalds. Á
þessum síðustu fimtíu árum eru
mennirnir að skiftast í tvær megin
fylkingar, og sú skifting fer ekki
eftir þjóðerni, heldur eftir iífs-
kjörum, Iífsskoðun og lífsverð-
mætum. Er ekki ástæða til að
ætla, að íslendingar hér í álfu séu
rétt eins veðurglöggir á þessi efni
eins og aðrar þjóðir, — að þeir
finni, hvað í loftinu Iiggur, og séu
teknir að slæðast með í þann hóp-
inn, sem Iífskjör hvers eins fog
lífsverðmæti benda honum? Það
er “sundrungin mikla”, sem öllu
öðru fremur liggur til grundvallar
fyrir skiftingu og skærum Vestur-
Islendinga. Hvort sú skifting
stefni aðallega í æskilega átt, skal
verða ódæmt af mér að þessu
sinni. Þér vitið, landar góðir, að
eg er minnihluta maður á meða!
yðar. Hætt er því við, að minn
dómur yrði of fáum að skapi, á
svo hátíðlegri stundu sem) þess-
ari.-------
Sagt er, að löndum vorum falli
einkar vel að hittast á förnum
vegi, hvernig sem þeir kunna að
vera gerðir, og hvaða flokki sem
þeir fylgja. Eg hefi jafnvel reynlsu
fyrir því sjálfur. Deilumálin koma
þá ekki til greina. Gestrisni, ætt-
rækni og fögnuður hjartans ríkja
þá fyrir öllu öðru. Þrátt fyrir alt,
hafa íslendingar ríka tilfínningu
fyrir þjóðbræðrum sínum, og eru,
út í frá, alla jafna fúsir til þess að
láta hver annan njóta þjóðemis
síns. Þeir eru eins og stórlynd
og orðljót fjölskylda, sem bak við
svarraháttinn býr yfir furðu rækt-
arsömu eðli. En bara að það fari
ekki óvart fyrir þeim eins og forð-
um fyrir Grafarbræðrum, sem
vom hér um bil samtítrxamenn Ól-
afs heitins í Bygg-garði og fyrstu
íslenzku landnemanna hér í álfu.
Grafarbræður vom hversdagslega
mjög gæfir og góðlyndir mer\n,
ve) greindir en dulir í lund og
oft kynlegir í háttum. Reru þeir
jafnan tveir saman á sjó, voru
tröllauknir að burðum og afla-
menn hinir beztu. Einn dag vildi
nokkuð nýtt til: Á milli þeirra
rís ágreiningur um lendingarstað-
inn. Vildi sá, er sat að austan-
verðu, lenda vestanvert við Graf-
ames, hinn hinumeginn. Vildi
hvorugur lina róðurinn. En báðir
lögðust sem fastast á árarnar;
hafði hvorugur betur, en bátinn
keyrði af heljarafli upp í stórgrýt-
isurð fyrir imðju nesinu, og lauk
þar við sína síðustu sæför. Þótti
Gullfoss Cafe
(fyr Rooney’s Luneh)
629 Sargent Ave.
Hreinlæti og smiekkvfsi ræðntr i
matartilbúninigi voram. Lítið hér
inn og fáið yður að borða.
Höfurn oinnig altaf á boðstól-
um: kaffi og allskonar baknin’ga;
tóbak, vindla. svaladrykki og skyr,
-------. J
þar mega sjá dæmi upp á heimgku
legan meting greindra manna. —
Það kann að vera, að slíkur met-
ingur stuðli að því, að stranda
þjóðernisfleyi voru hér vestra.
En að honum sé einum um að
kenna, er grunnfærnislega álykt-
að. Tákn tímanna benda á aðrar
alvarlegri og heiðarlegri orsakir.
IV.
Mælikvarðinn, sem einkum ber
að meta Vestur-Islendinga á, er
hvorki afstaðan til Islands né inn-
byrðis-afstaðan, heldur — afstað-
an til Vesturheims. Hver er sú
afstaða? Hvemig hafa Islend-
ingar kynt sig gagnvart þessu
nýja fósturlandi, sem þeir eru all-
flestir ánægðir með og ætla að
gera að föður- og móður-
og ættlandi niðja sinna? Svarið
er þetta: Á þessum fimtíu Iand-
námsárum hafa hinar fáu þúsund-
ir vakið á sér eftirtekt og þ^ð
lofsorð, sem víða fer. Heimsku-
legum og fáfræðilegum um-
mælum um ísland og Islendinga
hér í álfu, fer sífækkandi, þótt
enn eimi eftir af þeim. I ritgerð-
um hérlendra manna, f ræðum
sjáifra þingmannanna, en einkum
þó í ummælum þeirra, *er veita
mentastofnunum forstöðu, er Is-
lendingum haldið fram sem furðu-
lega fjölhæfum og framúrskarandí
þióðflokki. Meira að segja kyn-
okar maður sér við að hafa sum
lofsamlegustu ummdin eftir, af
ótta við að vera brugðið um raup
og þjóðernisgorgeir. — Það era
Vestur-íslendingar, sem hafa unn-
ið íslenzku þjóðinni slíkan orð-
stír. — Ef til vill er vitnisburður-
inn um Vestur-íslendinga hvergi
eftirtektarverðari en í hinu al-
þekta fræðiriti “Book of Know-
Iedge”. Þar er beint tekið fram,
að íslendingar séu beztu borgar-
ar Canada. Dómur sá er bygður
á sjálfum hagskýrslum Jandsins.
jafn barnaskólar sem æðri menta-
stofnanir bera því vitni. Viðburð-
ur hefir það þótt, hafi Islendingur
komist undir mannahendur. Og
hin efnalega afkoma þeirra er yfír-
leitt í góðu meðallagi. Á mæli-
kvarða hérlendrar borgarastöðu,
— þann mælikvarða, sem bezt á
við, — hafa landarnir staðið sig
framúrskarandi vel, kynt sig sem
hæfa menn og góða. Hið litla
þjóðarbrot hefir á þessum erfiðit
landnámsdögum eignast ýmsa
landfræga og heimsfræga menn.
Þannig mætti margt upp telja
Vestur-Islendingum til verðugs
hróss. En einkum skal þó á eitt
bent. Það kemst ekki inn í hag-
skýrslurnar, á því ber mest f
hversdagslegu samlífí fólks og í
viðskiftum. Ein er sú dygð, sem
Islendingurinn hefir fengið orð á
sig fyrir — fögur félagsleg dygð.
Sú dygð er trúmenska — trú-
menska í verkum, og trúmenska í
orðum eða orðheldni. — Sagt er
mér t. d. að snemma hafi hesta-
og gripakaupmönnum lærst að
gera undantekningar frá venju-
legum varúðarreglum, þegar Is-
lcndingar áttu í hlut. Fegursta
hrósið, sem eg hefi séð um fslenzkt
þjóðerni, stóð í “Free Press í
fyrra, í grein um landana, sem
lentu f lífsháskanum úti á Vatni.
Þeir höfðu hest meðferðis; báðir
hefðu líklega getað bjargað sér
strax, hefði sá, er seinni varð til,
ekki verið að hugsa um hestinn.
“But the Pony was borrowed,
and the man was an Icelander”.
Þetta er yndislegt hrósyrði, svo
stutt og látlaust sem það er —
ennþá fegurra en ummælin í
“Þekkingarbókinni”. — Engir
hafa eins útbreitt þekkinguna á
íslancfi og Islendingum, eins og
Vestur-íslendingar. Island er í
stórri þakkarskuld við þá, fyrir
þá þekkingarútbreiðslu svo góðr-
(Frh. á 5. bls.)