Heimskringla - 28.01.1925, Síða 1

VERÐLAUN GKFIJN f'YKUí
COUPONS OCr UMBtrÐIK

efilr verílista
Soap Ltd.« 654
Winnipeg.
XXXIX. ÁRGANGUR.
•Sf
MIÐVIKUDAGINN 28. JANOAR, 1925.
NÚiMER 18.
•Ojj -"V/ _
C/?>* "
CANADA
Bændafélagið í Manitoba (U. F.
AI.) hélt ársfund sinn í Brandon,
Man. þ. 6.—9. janúar þ. á.
Fundinn sóttu 297 fulltrúar frá
édeildum félagsins, auk fjölda gesta.
A. J. Poole frá Kelwood, Man., var
'sndurkosinn forseti félagsins, en W.
'G. Wier varafors^i. Ritari er
Donald G. McKenzie.
Eftir að fundur var settur, bauö
aorgarstióri Cater í Bírandon full-
trúana velkomna. Þakkaði Peter
Wright það fyrir hönd bændafé-
tagsins.
Forseti félagsins, sem fyrstur tók
til máls, kvað sér það ánægjuefni, að
augu þjóðarinnar virtust vera að
'Opnast fyrir því, að akuryrkja væri
«in mikilsverðasta atvinnugrein
landsins og mesta velfcrðarmál þjóð-
•arinnar. Henni væri meiri gaumur
■Sefin nú, en nokkru sinni fyr og
vísi niður á alla fylkisbúa, og ekki
væri fjarri, að fela fylkisstjórninni
veg og vanda af því. Mentamálin
ættu að vera algerlega í höndum henn
ar.
A fundinum fluttu margir ræður,
auk þeirra er þátt tóku í fundarstörf-
um. Þeirra fræknastir voru: W. C.
McKillican, rector búnaðarskólans í
Manitoba; hann talaði um þörfina á
mentun í búnaði og sýndi fram á, að
mestur hluti þeirra námsmanna, er á
búnaðarskólann gengu, legðu búskap
fyrir sig. Næstur honum talaði G.
B. Rothwell, frá akuryrkjudeildinni
í Ottawa. Umræðuefni hans var sala
á nautpeningi frá Canada til Eng-
lands. Markað sagði hann til í Eng-
landi fyrir nautpening héðan, en
það þyrfti að vanda vel til gripa-
ræktarinnar til þess að það borgaði
sig, þar sem burðargjald og kostnað-
nægt, en þær voru í því fólgnar að
hverju fylki yrði goldin sinn hluti á-
góðans og honum væri svo varið til
útsæðiskaupa á komandi vori til
styrktar bændum. Hluti Manitoba fylk
is nam $126,000; Alberta 110,000 og
Saskatchewan $270,000. — Er þetta
gott og blessað, en hvað er urn þá,
sem kornið áttu?
Crowes Nest Pass [Sámningurinn,
sém í gildi var frá 7. júlí til 27. októ.
ber, en þá var upphafinn, kom nú
aftur í gildi 9. jan. þ. á. En ekki er
öllu ennþá lokið með samning þenn.
an. Næst f jallajr hæsltiréittur
(suppreme court) i Canada, um gildi
hans. Og verði úrskurðurinn á móti
Vestur-fylkjunum, segir Bracken
(Stjórnarformaður Manitoba, að leynd-
arráðið á Bretlandi fái um hrið at-
vinnu.
’þakkaði hann bændafélaginu það. Til jtir næmi $41 á hverjum grip.
gang bændastefnunnar kvað hann;
oetri landbúnað, betri viðskifti, betra
«g fullkomnara.
Skýrslur starfsmanna voru þá
íagðar fram og fylgdu þeim öllum
ræður, langar eða stuttar, eftir þvi
sem andinn blés ræðumönnum í
Itrjóst.
Hagur félagsins er sæmilegur, en
'pó er það meira að þakka sparsemi,
«n því, að tekjur hafi aukist. Ut.
gjöldin voru færð niöur um $6,000 á
arinu, en alls námu tekjurnar $11,438.
«4. A banka á félagið eftir af þeim
$417.52. Helztu tekjurnar voru til-
iög félagsmanna, er námu $5333.28 og
veiting til fræðslu í búnaði frá U. G.
O félaginu $3,000. Aftur eru
Eæstu útgjöldin kaup starfsmanna fé-
lagsins er nam $5,124.50 og kosnaður
við fundarhöld $895.35.
Samkvæmt skýrslu ritara höfðu 13
nýjar deildir verið stofnaðar á ár-
'ffl og 3 deildir voru endurreistar;
46 deildir juku félagsmannatölu sína;
þrátt fyrir þetta, er tala félags.
manna, af iðgjöldunum að dæma
nokkru lægri en í fyrra, eða 5333 fé-
lagsmenn. Ritari benti á að talsvert
væri úti standandi enn af iðgjöldum,
svo félagsmannatalan væri hærri en
Iþau sýndu, sem stæði.
A öll mál er hreyft var á fundin.
um er hér ekki kostur að minnast, en
liessi munu hin helztu:
^ Að vinna með dug og dáð að út-
breiðslu málum 0g með þvi auka
tolu félagsmanna eins og unt
Forsseftisráðherra Bracken hélt
langa ræðu og fróðlega. Laut hún að
ástandi og hag fylkisins í mörgum
greinum. Uppskeru i ár kvað hann
nema $135,000,000, en í fyrra hefði
hún numið $60,000,000. Naupenings.
rækt væri að aukast og smjörgerð
væri drjúgum meiri en nokkru sinni
fyr. Stjórnin kvað hana hafa séð
fyrir því, að skólum hefði ekki verið
lokað, þar sem sveitirnar gátu ekki
borið kostnaðinn. Viðvíkjandi vín.
sölu fylkisins sagði hann, aö sant-
bandsstjórnin hlyti $1,500,000 af hag
hennar, en fylkið $1,250,000. Þannig
greiddi fylkið sambandsstjórninni
meira fé, en sambandsstjórnin borgaði
fylkinu fyrir að halda náttúru.auðs.
uppsprettum þess í sínum höndum.
Aí fjárhag fylkisins hafði hann það
að segja, að hann byggist við að út-
gjöld og tekjur stæðust á. Að und.
anteknum rentum og tiilagi til mæðra
(Mothers Allowance), væru útgjöld
stjórnarinnar nú $5,900,000 en hefðu
verið $7,000,000 er hann tók við
stjórn. Þá hefði fylkið farið á ári
$1,800,000 til baka; nú ekekrt. Auk
þess legði fylkið nú fé fram til ak-
uryrkjumála,, sem sambandsstjórnin
hefði áður gert.
H. C. Burnell, forseti hveitisölu
samtakanna, kvað 91,292 bændur nú
hafa skriíað undir hveitisölusamning.
ana; 9,224 i Manitoba, 51,318 í Sask.
atchewan og 30,749 í Alberta. Kvað
hann starfið hafa gengið vel, og um
iþað gtétu menn fræðst í riti, er sam-
Kona nokkur í Vancouver, B. C.,
hefir sótt um stöðu sem skipstjóri á
skipi, sem er eign eiginmanns henn.
ar. Lögin hljóða svo, að hver sem
sé brezkur þegn og heimilisfang eigi
í Canada, geti leyst af hendi skip-
stjóra-próf og tekið þennan starfa á
hendur. Öll þessi skilyrði hefir kon.
an nema eitt að þvi er virðist, og
geta ef til vill einhverjir, þó oss sé
þess varnað, áttað sg á hvað það er,
af því, að dómsmáladeild stjórnarinn.
ar er að gagnrýna með mestu gaum.
gæfni hvort kona sé persóna, en ekki
hlutur.
Hin svokallaða “Lemieux Act”,
sem i 17 ár hefir verið í gildi i Cana-
da, er nú dæmd dauð og ógild af
leyndarráðinu. Þessi Lemieux lög
voru gerð til þess að koma á sættum
á friðsaman hátt milli verkamanna og
vinnuveitenda og máttu verkamt in
ekki gera verkfall og vinnuveitendur
ekki hætta störfum eða loka verkstof
um sinum, þó ágreiningur yrði á milli
jeirra, án þess að nefnd væri í málið
skipuð; og úrskurði þeirrar nefndar
urðu málsaðilar að hlýta. Lögin voru
gerð á sambandsþinginu 1908, en eru
nú ógild dæmd vegna þess, að þau
snerta um of borgaraleg réttindi
(civil right), en lög þeim viijvikjandi
hafa aðeins fylkja.stjórnir rétt til að
semja, en sambandsþingið eða stjórn.
in ekki.
„ — væri. .
Að efna til samvinnu á sölu á sem 1 vinnufélagið gæfi út með U. G. G.;
rlestum afurðum bænda. Fundurinn hefði Manitoba mjólkur-samvinnu.
lysti velþóknun sinni á hveitisölu j félagið eina síðu þar fyrir sitt mál-
samtökunum og samþykti, að vinna'.efni; sömuleiðis eggjasamvinnu.sölu.
tuí þegar að þvi, að allar kornteg- | félagið (Egg pool). Vonaði hann að ast i
undir væru seldar með því fyrirkomu U. F. M. færu að dæmi þeirra og
lagi. Einnig var mjög itarlega rætt skrifuðu í það um sín mál.
Mrs. R. F. McWilliams, talaði um
friðartilraunir þær, sem alþjóðafélag-
ið hafði með höndurn haft, rakti sög-
una að þvi og var ræðan hin fróð-
legasta.
. „ , . r , , . ÍR. A. Hoey, sambandsþingmaður,
s ípa ne n ti þess að sjá um hélt ræðu, er afarmikla eftirtekt vakti,
efni hennar laut að því, að sýna fram
á, að Canada, sem sambandsríki, væri
hætta búin, ef kröfum Vestur.Canada
væri ekki meiri gaumur gefinn, en nú
e‘" * Austur-Canada. Hafa blaðaum
ræðúr orðið um ræðu þessa, enda
tímabært orðið, að ihuga það ipál
um að efna sem fyrst til sölu á bú.
peningi, hænsnum, heyi o. s. frv ^
Tþeim Aama grundvellji. Emyfremur
var hreyft, gð sameina innkaup á
vörum, er bændur þyrftu að kaupa í
stórum stíl eða alment.
■undirbúning fyrir sambandskostiing.
arnar, sem í hönd fara, eða haldnar
verða einhverntima á komandi sumri.
Voru umræðurnar fjörugar um það
mál og báru með sér, að þeir þyrftu
ekki að bera kvíðboga, sem óttast
hafa eða óskað, að bændur væru að
feggja stjórnmála-afskifti sín á hill.
tma.
Að tilraun væri gerð til þess að
koma skólamálum fylkisins í betra
horf, þar eð sumar sveitir risu ekki
undir kostnaðinum. Nefnd sem
fylkisstjórnin í Manitoba skipaði í
fyrra til að rannsaka það efni, kvað
skólaskattinn sumstaðar 31,5 pró-
cent en anarstaðar 3.8 prócent af öll-
um útgjöldum sveita eða bæja. Með-
al-kostnaður væri ekki hærri en það,
að fylkið ætti að geta klofið hann.
Aðeins þyrfti að jafna skattinn öðru-
Um leið og R. IL Webb borgar.
stjóri tók formlega við umsjón vatns.
leiðslukerfisins í Winnipeg, þ. 16. þ.
m., var þess getið, að rentan af
lánsskuld þess næmi $77,000.
Hi^ siðasta af hveitimjöli þvi, er
rússneska stjórnin keypti af rnylnun-
um hér í Winnipeg, hefir verið sent
áleiðis. Sölusamningarnir á þessu
mjöli, ákváöu að varan skyldi borg-
gulli.
R. J. Speers, gripakaupmaður sendi
í vikunni sem leið 100 kýr og kvígur
ti' markaðar á Englandi. Speers
keypti gripina hér í Winnipeg i léleg-
um holdum og fóðraði þá í þrjá mán-
úði á búgarði sinum við Tenlon. Vigt-
uðu þeir að meðaltali 1009 pund þeg-
ar hann keypti, en 1219 pund þegar
þeir voru seldir. /Etti ekki að borga
sig fyrir bændur að fóðra sina eigin
gripi og senda á markað ?
Lengi hefir sambandsstjórnin ver
ið að brugga það, hvað gera skvldi
við ágóðann af kornsölunni 1918.
Lagði fj
ármálaráðgjafi til að nokkr.
um hluta ágóðans væri varið til að
greiða með útsæðisskuldir bænda
við stjórnina, sem þegar væru
fallnar í gjalddaga. Til breiskleika
telst fjármála ráðgjafa ekki, þó hann
reyndi að halda í centin, en þetta var
nú samt ekki álitin rétt meðferð
fjárins. Kröfum stjórnarformanna
Vesturfylkjanna mun nú verða full.
Fylkis-þing Maniöoba hélt fyrsta
starfsfund sinn mánudagskvöldið þ.
19. þ. m. Störf þingsins hefjast
vanalega með umræðunum um hásæt-
isræöuna. I þetta skifti lagði stjórn.
arsinninn R. H. Mooney þingm. frá
Virden til, að hásætisræðan væri sam
þykt. Studdi T. Wolstenholm þing-
maður frá Hamiota tillöguna. Íhug-
uðu þeir aðalefni hásætisræðunnar og
mæltu eitthvað með öllu eða flestu
er i henni stendur. Annars voru ræð-
ur þeirra á víð og dreif; þeir buðu
stallbræður sína velkomrta og á^nuðu
þingheimi heilla. ^
Ur hópi stjórnarandstæðinga tók T.
C. Norris, leiðtogi liberala fyrsfur til
máls í hásætisræðunni í fyrra kvað
hann hafa verið einn “punkt”; í þeirri
í ár ekki einn einasta. “Á þessum fjór
um síðum, er ekkert”, sagði hanm, en
það voru blöðin sem hásætisræðan var
skráð á, og hann hélt á, sem þetta átti
við. Síðan hélt Norris ræðu, í heila
klukkustund um ekkert. Á Hudsons.
flóa-brautina og auðslindir Manitoba
sagði hann þýðingarlaust að minnast.
Einnig sagði hamn stjórnarformann
Braken ekki hafa átt að segja frá
fjárhag fylkisins i Brandonð áður en
hann sagði þimginu frá honum. Það
væri háskalegt, að skáganga þingið
þannig. Þá vék hann máli sínu að í-
haldsflokksmönnum.
Þið unnuð að því, að koma liberal-
stjórninni frá völdum vegna þess, að
þið óttuðust að hún legði tekjuskatt
á ykkur. En hvað skeður?
Að vísu kvað Norris hag manna
hér góðan, en það væri góðri upp-
skeru að þakka en ekki Bracken.
stjórninni.
Næst talaði major F. Taylor, leið-
togi ihaldsmanna. Þótti honum fyr.
ir þvi, að geta ekki óskað sfjórninni tií
lukku með gerðir sínar, því þær væru
engar. Á hásætisræðuna mintist hanm
sem flugrit til fylgisöflunar bænda.
flokkinum. Um ræðu þá, er Hloev
sambandsþipgmaður hefði haldið á
ársfundi bænda í Brandon, fórust
Taylor orð á þá leið, að fleyja h^fði
átt Hoey út úr húsinu. Hrópaði
Queen þá: “Shame”! Látum þing.
manninn segja það sem honum sýnist,
sagði Taylor, en ef hann færi sjálfur
eins að og Hoey, verðskuldaði hann
sömu útreið.
Er þingmaður að ógna mér? spurði
Queen.
“Nei. Það er heimboð”, sagði
Taylor.
Tavlor bætti því við, að stjórnar-
skrá Canada væri enn fullgóð fyrir
Vestur.Canada.
Þennan sama dag talaði |leiðtogi
verkamanna John Queen, um hásæt.
isræðuna. Hann sagðist hafa* búist
við því, að þegar bændur væru komn.
ir til valda, yrði um meiri náð og
miskun að ræða frá stjórnarinnar
hálfu gagnvart bændum og verkalýð
en áður hefði átt sér stað. En bænda
stjórnin hefði algerlega brugðist í
þessu efni. Ræða þessi laut öll að
verkamannamálum, að erfiðleikum
verkamanna, vinnuleysi o. s. frv.
A miðvikudaginn svaraði stjórnar-
formaður John S. Brackan þvi sem
leiðtogar andstæðinga flokkanna
höfðu sagt \im stjórnina og hásætis.
ræðuna. Var ræða sú skarplega sam
in og vel rÖkstudd. Um hásætisræð-
una fórust honum þau orð, að nægi-
legt kjöt væri þar á beini. Heldur
kvað hann Kana ekki fylgisöflunar-
pésa, eins og Taylor hefði sagt. Hann
sagði cldri flokkana bera af hinum
yngri í því að koma fylgisöflun að í
öllu er stjórnir hefðust að; en þá
væru líkrj yfirburðir þeirra upptaldir.
Viðvikjandi málum þeim, er
Norris sagði þýðingarlaus í hásætis-
ræðunni, hafði Bracken það að segja,
að þau væru jafn mikilsverð nú og
þá er liberalstjórnin baríiist fyrir
þeim á stjórnartið Norrisar.
Að minnast á fjárhag fylkisins
annarstaðar en á þingi, kvaðst Brack.
en ekki hjá neitt varhugavert við. Hátt
væri ranghermi, að hann hefði fyrst
getið hans í ræðu sinni á ársþingi
bænda i Brandon; hann hefði getið
hans obinberlega s. 1. ágúst, um leið
og verðbréfasala fylkisins fór fram
og kvað það ekki hafa spilt neitt fyr.
ir; hélt saklaust að menn út í frá
vissu, að útgjöldin væru ekki meiri
en tekjurnar. Ekki sgaðist hann telja
stjórninni það til inntekta, að upp.
skera hefði verið góð og verð hennar
hátt í ár; slikt væri forsjóninni að
þakka. En þar sem að stjórnir væru
Stafnbúinn.
1 stafninum áltti ’ann að standa
Á styrjaldar-tíð,
Á konungsskipi, í hafsjó og hríð,
Og benda því leið milli landa,
í>ví þaðan var útsýnin varúðar-víð.
1 leyni við blindskerja-brotin
Lá, búinn til orustu, ræningja-flotinn.
Um norræna veröld stóð víkinga-tíð.
Og til þeirrar varðgæzlu valinn,
Sá vaskastur var
Og vitstór og trúastur talinn,
Sem þagði ei við ámælis orðitm
t>á ögranir stukku að borðum,
Frá hrókum í stafnrúmi hinna,
Sem heiðvirði áttu þó minna.
Því hann átti Hundingja skara
Og Hrímgerði og Sinfjötla að sv^ira.
12,—1,—’25.
Stephan G.
Norris ávítaði Bracken fyrirt að
hafa ekki andmælt ræðu Hjoey á
bændafundinum. Bracken kvaðst ekki
ábyrgðarfyllri fyrir orðum Htoey’s,
en fyrir orðum Norrisar eða Taylors
Hann sagðist skoða verksvið sitt inn.
an Manitoba-fylkis, og því ekki
brjóta heilann yfir ríkja.sambandi
Canada. En ef Taylor eða Norris
æsktu að ræða það mál, væri bezt að
þeir biðu Hoey að kappræða það við
#ig. Hann hélt Hoey mundi einnig
hafa nokkurt gaman af því.
Taylor hafði minst á skólana.
Bracken kvað hlutfallslega fleiri
skólum hafa verið lokað á stjórnar-
tið Roblins en nú. Munurinn væri sá,
að þá 'hefði um það verið þagað og
ekkert gert til þess að bæta úr því,
eins og nú hefði verið gert.
Að öðu leyti var ræða Brackens
um framleiðslu fylkisins og iðnaðar-
möguleika þess.
Joseph Bernier, þingm. frá St.
Boniface, sagði Bracken hafa komið
í veg fyrir að viðarmylnu hefði ver-
ið komið á fót hér, með því að hann
hefði krafist að hæst-bjóðanda væri Gengi brezka sterlingspundsins er
leigt skógland fylkisins. Bracken kvað nú $4.80, eða aðeins 7 cents lægra en
haust hljóta að eiga rót til þess að
rekja. Áhugamál Vestur.Canada
kemst þingið ekki hjá, að minnast á.
Með kosningar í aðsigi hlýtur það að
verða stjórninni erfitt. Að telja þing-
heimi trú um, að Hudson’s-flóa-
brautin, Crows Nest Pass samning-
urinn, lækkun tolla og fleiri áhuga.
mál Vesturlandsins, séu hjartans mál
liberal.flokksins um leið og reynslan
sannar, að stjórnin hefir verið þránd-
ur i götu allra framkvæmda í málura
þessum, verður óaðgengilegt verk að
vinna að. Kjósendur munu hafa
gætur á gerðum þingsins í þessu efni.
Verð á hveiti er nú $2.06. Er það
þvi hærra en það hefir verið s. 1. 5
eða 6 ár.
það verk sambandsstjórnarinnar, en
ekki Manitoba.stjórnarinnar. Annað
sem Bernier hálfskammaðist sín fyr.
ir að hugsa um, væri það, að fylkis.
stjórnin hefði jafnað reikninga tekna
og útgjalda, með gróða á vínsölu.
Benti Bracken á, að yfir $500,000 af
hluta fylkisins gengi til sveitanna, svo
beinn hagur vínsölunnar
eins mikill og talið væri.
Norris spurði hvað Public UtiL
ities.nefndin hefði gert viðvíkjandi . "
Canadian Packing félaginu og Hearst Knud Rasmi,ssen, sem í þessum
félaginu. Nefnd þessi var afnumin , manuðl var ?er«ur heiðursdoktor við
eða sama sem, á þingi fyrir 2 árum Khafnarháskóla, fer í febrúarmánuði
síðan með því að ikaup hennar var
fært út $12,000 að oss minnir niði|r
i/$l. Bracken kvað nefnd þessa
gildi þess er ($4.87). Síðastliðin 10
ár, hefir gengið ekki verið svona
hátt.
Tuttugu af hverjum hundrað skóla.
börnum, sem gjörn eru á að hnupla
og skrökva, segir Willis A Stutton,
væri ekki skólaeftirlitsmaður í Atlanta, Ga., að
verði þannig innrætt, af slæmum
tönnum.
vera til ennþá, en hvað hin áminstu
félög snerti, ætti bændastjórnin ekki
sök á að hafa löggilt þau. Haig vildi
að nefnd væri kosin til að gefa þing-
inu rétta skýrslu af hag þessara fé-
laga.
Frumvarp var samþykt um að
brevta fjárhagsári fylkisins þannig að
það bvrjaði 10. maí i stað 1. septem.
ber. Ihaldsmenn fordæmdu þessa
breytingú.
Mrs. Rogerg, eina konat^ sem á
þingi er, hélt ræðu um atvinnu.
skrifstofurnar. Kvað hún þær mjög
ófullnægjandi og nærgætni við vinnu-
lausa væri þar aldrei sýnd.
Þetta er nú það helzta, sem á var
minst á þinginu fyrstu vikuna.
til Canada. Hefir canadiska stjórnin
boðið honum þangað, til þess að
leita ráða hans um bætt kjör Eski-
móa.
Soviet.stjórnin á Rússlandi hefir
boðið annaraþjóða mönnum er bila
smíða stunda, heim til Rússlands í
júlí á komandi sumri. Á að ferðast í
bílum með þeim frá Leningrad til
Moskva, og til Kakasus héraðanna,
um 4,000 mílna vegalengd. Er ferð
)essi gerð með það fyrir augum, að
fá bílasmiðina til að gefa gaum að
viðskiftum þeim er þeirra bíða í
Rússlandi.
eins breiskar og menn væru yfirleitt,
hætti þeim við að líta á slík höpp
sem velþóknun á starfi sínu, og þeg-
ar um góða samvinnu stjórna og for.
sjónar væri að ræða, ætti að lata
fylkisbúa vita um það.
Sambandsþing Canada kemur sam
an 5. febr. n. k. Þó ekki sé búist
við neinu sérstaklega sögulegu
þessu þingi, er það víst, að þvi fylgja
kosningar á komandi sumri. Ferðalög
forsætisráðgjafans s. 1. sumar og
■3F* ÁRSFUNDUR ^
SAMBANDSSAFNAÐAR
VERÐUR HALDINN AÐ
AFLOKINNI GUÐSÞJÓNUSTU
SUNNUDAGSKVÖLDIÐ
1. FEBRÚAR, 1925
l
M. B. Halldórsson,
Fred
Swanson.
/