Heimskringla - 21.07.1926, Blaðsíða 6

31AÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 21. JÚLÍ 1926.
Farþegar Svölunnar.
Eftir Sir Gilbert Parker.
I.
Gustave Flavelle var glaðlyndur maður.
Þess vegna liafði tilbreytingarleysið og örvilnun-
in ekki kvalið hann eins o gsvo marga aðra,
þegar hann var sendur í útlegð með vini sínum
og samlanda, Henri Roche’fort, til Nýju Cale-
doníu. Þess vegna hafði honum tekist að öðlast
vináttu félaga sinna, jafnt og embættismann-
anna og fangavarðanna. Þess vegna var það,
að sá partur eyjarinnar, sem notaður var sérstak
laga fyrir pólitíska fanga, var ekki eins leiðin-
legur verustaður og annars; að Junie Cavour,
sem var ekki ókunnug leyndarmálum hers-
höfðingjans, hló framan í hánn einn dag, þegar
hershöfðinginn var á eftirlitsferð um fanganý-
lenduna, og sagði að hann væri bezti piltur; að
hún kom seinna, rét't undir nefinu á vörðunum,
— því hún hafði æfinlega leyfi hershöfðingjans
til að fara hvert sem hún vildi, — og stakk að
honum, að söngfuglabúr væru ekki búin til fyrir
erni. Þess vegna var það, að þegar þau voru
úti á spegilsléttu Suðurhafinu, matarlausi og
magnlítil, og höfðu aðeins bollafylli af vatni, að
hann gat sagt glaðlega, þó ekki án erfiðleika
vegna þorsta: “Jæja, Junie góð, sannaðu nú til.
Við sjáum land eða skip á morgun eða hinn
daginn, áreiðanlega.”
Junie Cavour sat kyr og þróttlaus aftur <
bátnum. Hún lyfti höfðinu, brosti dauflega, og
lét það hníga aftur, þögul og efandi. Hann hélt
áfram: “Herra minn trúr! Hvílík móðir er
prinsar kjassa, en á morgun kjassar hún þá, sem
hata prinsa! Það er einkennileg þjóð. í gær
sagði París: Gustave Flavelle! Penni hans er
töfrum gæddur! — Ó — það er viðbjóðslegt........
Jæja, gerir lítið....Eg er frjáls! Það er dýr-
mætt. Hvers vegna er eg frjáls? Vegna þess
að Junie Cavour sló ryki í augu varðanna og
lagði á hafið með mér kvöldið sem stóra veizlan
var hjá landstjóranum. Hvers vegna datt henni
í hug að leggja í hættur hafsins, þorstann, hungr
ið steikjandi sólarhitann, tryllandi tunglskinið
og fellibylji, í þeirri örlitlu von að ná landi eftir
hundrað mílna eymdarferð með Gustave Fla-
velle, útlaga Frakklands? Þetta er spurning,
sem Gustave Flavelle getur ekki svarað. Hann
er aðeins þakklátur. Hann kyssir á hönd sína
— svona — til Junie Cavour, og segir: Frelsari
minn!”
Junie Cavour, föl og dauf til augnanna, en
samt hrífandi falleg enn, strauk hendinni hægt
um gult hárið, kastaði höfðinu til gletnislega
og svaraði: “Þig langar til að vita það, góði
minn? Jæja — í fyrsta lagi, vegna þess að eg
kvaldist þar líka. Hershöfðinginn! hugsar þú.
Svei!. Eg vafði honum um fingur minn. Eg var
voldug — voldugri en nokkur annar í Nýju Cale-
dóníu. Eg hélt að völdin myndu gera mig sæla
Ah, það var þó skrítið. Hershöfðinginn var holl-
ur — og afbrýðissamur. Honum fanst eg hygg-
inn ráðunautur. Hann hrósaði mér, þegar eg
lokkaði hina heimsku herforingja til að sýna
hve hégómlegir þeir voru. En alt varð bragð-
dauft. Eg þráði ekkert af því. Eg hataði þá
alla nema fangaverðina og fangana. Eg var
hnuggin vegna eins fangans. Hann var kátur
en ekki hygginn. Hann hafði verið hvorttveggja.
Árum fyr hafði eg hlegið þegar hann var kát-
ur, og grátið þegar hann var hryggur — í bók-
um sínum. Það var þegar” .... Hún þagnaði
og starði utan við sig út í molluþrunginn sjón-
deildarhringinn. Það varð löng þögn. Gustave
T’lavelle sat með olnbogana á hnjánum og
studdi hönd undir kinn og horfði á hana. Loks-
Ins sagði hann: “Já Junie, það var — þegar
þegar?”
Hún leit hægt til hans og sagði: “Þegar eg
var ung, þegar eg var útlagi í Englandi, — svo-
leiðis fanst mér það vera, — þegar eg hafði of-
an af fyrir mér með því að kenna enskum telpu-
krökkum, hvað þær ættu ekki að lesa á frönsku.
Ó, hvílíkur skrípaleikur! En þær voru blíð-
ar og göfugar; og eg var góð þá, líka.......Eg
kendi þeim að lesa Gustave Flávelle. Eg vonaði
að eg fengi einhverntíma að kynnast honum.
Og það hefir orðið.
Hún hallaði sér aftur á bak og andvarpaði.
Han nbtá hönd fyrir augu og skimaði um
sjóndeildarhringinn óafvitandi. Svo sneri hann
sér að henni og sagði: “Hvað breytti öllu þessu,
Junie?”
Hún krepti hnefana og augun tindruðu. —
"Ah,” sagði hún, “þú ert glöggur — jæja! ....
T»ú hefir séð gosbrunninn við Versailles í sól-
skini, — þannig var eg; rósirnar í lundunum við
Boulogne á hátíðisdegi — þannig; söng fuglanna
f Blómgarðinum, — þannig; gullnar stjörnur á
júnínóttu, — þannig.......Jæja, hvað? En það
er nú saga. Sérðu loftið þarna eins og gula úða-
þoku, og sólina velta í gegnum það í rauðum
sveiflum? Þetta er fjarhlið og nærhlið lífs
míns. En í Caledóníu héldu þeir að eg væri altaf
kát, vegna þess að eg hló framan í þá..........
Svei! .... Veiztu, góði minn, hvernig það er að
láta sjóöheita stálfjöður kreysta hjartað þang-
að til þáð hverfur, og ekkert er í þess stað
nema kvalirnar? Nei, þú.veizt það ekki nema
sem skáld. O! Gustave Flavelle, að hugsa sér
að eg skuli tala svona við þig, og hér! .... Er
það vegna þess að við horfumst í augu við dauð-
ann? Æ. — Já, líttu til norðurs! Ekkert nema
ógeðslegt hafið, og sóttgerlaþrungið loftið, —
sóttarsáld, drjúpandi eitri. Suður, austur og
vestur — það sama. Nú — Gustave minn, mynd
ir þú ekki drekka skál dauðans, ef við hefðum
sitt glasið af víni hvort?” Hann hafði dregist
nær henni. Við fætur hennar leit hann upp,
blíðan skein úr andliti hans og hann sagði:
“Junie, eg þekti þig ekki. Eg var kátur en ekki
hygginn. Eg sá bjarmann en ekki sólina sjálfa.”
“Nei, Gustave, nei.....Vegna þess að eg
söng fyrir þá og dansaði, sögðu þeir að eg væri
kát. En veiztu hvað pabbi kallaði mig, þegar
eg var lítil? Hann kallaði mig fuglinn sinn, því
hann sagði að eg myndi svífa og syngja.........
En það er nú orðið langt síðan; og — og eg er
flón, eins óg þú sérð.”
Kraftarnir þrutu alt í einu, unaðssvipurinn
hvarf af andliti hennar og aflið úr kreftum-'hnef-
unum.
"Aumingja Junie!” sagði hann, og hann
tók magnlausa hendina blíðlega. “Þegar við
komumst í land, skalt þú fá þau einu laun, sem
útlagi getur goldið.”
Augu hennar tindruðu um augnablik, en
gleðin hvarf úr þeim aftur, og hún sagði blíð-
lega:
“Hvað myndir þú gera, Gustave, livað mynd-
ir þú gera — fyrir mig?”
Hún sá hugarstríð hans, og þegar hann ætl-
aði að svara, blíðlega og brosandi, lagði hún
hendina á munn hans og hvíslaði:
“Gustave minn; eg veit hvaða hugsanir
börðust í hjarta þér. Hverju þú ætlaðir að fórna.
Sjálfum þér. Hugrakki drengurinn minn. Það
var göfugt af þér; en eg veit. Það er stúlka á
Frakklandi, ung, fögur og góð. Eg var bréfa-
skoöari hershöfðingjans. Þú giftist henni ein-
hverntíma. En að þér skyldi hafa komið þetta
til hugar mín vegna, það er stórkostlegt; það
er guðdómlegt! En eg krýni líf þitt með eldi
eyðileggingar — nei! Það gerir Junie. Cavour
ekki......Ó! en eg er þyrst! ' Kverkamar!
Tungan, brennandi!”
Gustave Flavelle tók vatnspokann, nærri
tómann, og helti fáeinum teskeiðum í bolla
og rétti henni. Hún hrifsaði hann og setti að
vörum sér, en varð um leið litið framan í félaga
sinn, sem ósjálfrátt blíndi ágirndarlega á boll-
ann. Jafnvel þá brosti hann, svo hún skyldi
drekka.
Nei, nei,” sagði hún, “eg drekk ekki nema
þú gerir það h'ka, góði minn. Eg dey heldur.
Við erum jafningjar í þessu, þú og eg; ekki
karlmaáSur og kvenmaður, heldur tveir her-
menn. Þú veizt að eg barðist við Voulari og
særðist. Ef þú flettir upp erminni, sérðu ör
eftir spjótsstungu. Ef þú drekkur ekki, geri eg
það ekki heldur......ó, þú mátt til; enginn ó-
hlýðnast Junie Cavour.”
Hún talaði hægt, því kokið sveið hræðilega.
Þegjandi helti Gustare nokkrum dropum í ann-
an bolla, og lyfti honum með slíkri hæversku,
að sæmilegt hefði verið í veizlu keisara.
“Skál þeirrar stundar, sem við kyssum
strönd Ástralíu,” sagði hann. “Skál, Junie!”
Þau brostu, en brosin voru svo þrungin.
geðshræringum, að sá listamaður, sem hefði get
að málað þau, hefði hlotið ódauðlega frægð. Þau
brostu. Aðrir þannig lostnir, þannig umkringd-
ir hættum, hefðu ef til vill orðið dýrslegir af
hungri og þorsta, tryllingslegar mannverur, eyði-
lagðar í skipbroti lífsins. Ekki þau. Rauna-
leikur þeirra hafði bjartar hliðar; fölleiki þeirra,
bros. Þjáningunum mættu þau með stillingu.
Hugrekki þeirra varnaði dauðanum fleytuna. . .
Junie sefur, örmagna.
Þó þau hefðu segl, er enginn vindur til að
fylla það. Molluþögn hvílir yfir öllu. Gustave
Flavelle breiðir yfirhöfn sína yfir hana, til að
verja andlitið fyrir hinu tryllandi tunglskini, og
reynir enn einu sinni að róa, en árarnar drag-
ast magnlausar um glampandi hafflötinn. Sjór-
inn drýpur af þeim eins og bráðið silfur. Að
lokum stynur hann þungt, og dregúr þær inn.
“Nei, Gustave Flavelle,” segir hann. “Það er
þýðingarlaust, . Það er aðeihs komið undir hepn-
inni núna; undir vilja guðs. Vindur og skip.
eða dauði!”
Sú nótt, annar dagur, önnur nótt, líða, og
komið er fram undir morgun; enn fljóta þau,
stjórnlaust, ein. Nei, ekki ein. Hafið grúir af
svipum, sem benda þeim niður í hyldýpið. Síð-
asti vatnsdropinn er löngu drukkinn. Sljó augu
stara út úr eymdarlegum holum. Junie er að-
eins ódáin. Félagi hennar krýpur hjá henni,
blínir út f sjóndeildarhringinn eftir skipi. Hún
talar óráð; hún talar um rennandi læki, blóm,
fugla; um að dansa á kaffihúsi, um bardagann
við Voulari. Hún segir með fyrirlitningarbrosi-
“Nei, herra hershöfðingi; nei, minn kæri. Það
gengur ekki. Eg hlæ með þér, syng með þér,
drekk með þér, stjórna landi þínú, en aldrei —
það. .... Svona. Þú þekkir ekki Junie Cavour.
Við erum góðir félagar. Þú þarft mín með,
landsstjórnarinnar vegna.......Suss! Hættu nú
— alveg.”
Löng þögn; tárin brjótast fram milli lok-
aðra augnalokanna. Hún hvíslar að Gustave
Flavelle, án þess að þekkja hann: “Uss! —
Herra hershöfðingi, eg skal segja þér nokkuð.
Þekkir þú Gustave Flavelle, föðurlandsvininn,
fangann? Hann — það væri annað mál, —
þann sem maður elskar.” Félagi henar horfði á
hana með óumræðilegri viðkvæmni (og með-
aumkvun og tautaði í hálfum liljóðum: “Vesa-
lings Junie! Er það svona, góða mín. Jæja,
það er gott að vita, að einhverjum þykir vænt
um mann, þegar maður er að deyja.” Höfuð
hans hneig við hlið hennar og hann féll í öng-
vit. Hve lengi hann lá þannig, vissi hann ekki.
Hann raknaði við og svalandi gola lék um and-
lit hans. Hann reikaði á fætur. Það var kom-
inn vindur; og — ó! guði sé lof! Skip í fjarska
undir þöndum seglum. Hann greip í handlegg
hennar og hrópaði: “Junie, .Tunie! Segl, segl!”
Það kom nær og nær. Já, þeir hlutu að hafa
séð þau. En langar mínúturnar líða, ög skipið,
svart og ræningjalegt, staldrar ekki, . breytir
ekki stefnunni....... Það fer fram hjá þeim.
Árangurslaust veifar tíustave Flavelle til þeirra.
Árangurslaust! ‘.‘Miskunnsami guð!” hrópar
hann; “þeir fara hjá!” Jafnt þess vegna. Menn
irnir, sem lágu út á borðstokkinn, sáust ógreini-
legar með hverri rnínútu. .Tunie Cavour fellur
á kné. “Miskunnsami Jesús!” biður hún, “vilt
þú-ekki bjarga Gustave Flavelle, föðurlandsvin-
inum, og vesalings mér. Maður getur ekki dá-
ið þannig. Ó! Heilaga guðsmóðir!”
II.
Hætturnar vofðu alstaðar yfir Tom Stor-
mont eftir þetta, en vinátta hásetanna bjargaði
honum. Gaskell kapteinn og stýrimannsúr-
þvættið báru tveir einir hatur til hans, og þó
stóð samkomulag þeirra um það mjög tæpt,
vegna þess hve innilega Gaskell hafði -bölvað
stýrimanninum fyrir aðgerðaleysið á meðan á
viðureign þeirra Stormonts stóð. Trygð drykkju
svíns er ávalt stopul. Þess vegna áleit kapteinn-
inn liollara að stilla skap sitt, heldur en að
kveikja þann ófriðareld, sem han nhafði ekki
fullan hemil á Auk þess var lionum fyllilega
ljóst, að negrarnir, sannfærðir vegna fúlmensku
hans, um að verið væri að flytja þá í eilífan
kvalástað, voru reiðubúnir að gera uppreisn.
Hann var búinn að vera of lengi á leiðinni;
Svalan hafði legið í logni í fleiri *daga og vistir
voru næstum þrotnar. Sex vel vopnaðir menn
gætu að líkindum haldið hundrað óvopnuðúm
negrum í skefjum; en hann hafði fengið þá
óskemtilegu vitneskju, að minsta kosti helming-
ur þeirra hafði hnífa eða spjótsbrodda. Hann
hafði nánar gætur á þeim, og nánar gætur á
Tom Stormont, en hann var var um sig. Ef
þetta leiði héldist í tvo daga, myndi hann komast
í höfn, og losnað við þessa hálfsoltnu negra og
^liættuna sem af þeim stafaði.
Kunningsskapur tókst fljótt með Tom Stor-
mont og Gustave Flavelle. Englendingnum var
kunnugt um bókmenta- og stjórnmálstarf hins,
og vináttan varð æ sterkari. Stormont forvitn-
aðist ekkert um Junie Cavour. Hann vissi að-
eins að Flávelle hafði sloppið með hennar hjálp.
Að kvöldi þriðja dagsins voru þeir að tala
saman um hitt og þetta. Meðal annars barst
talið að Nýju Caledóníu og Stormont sagði:
En skipið skreið fjær og fjær. Hefir slíkt
nokkurntíma skeð fyr. Að gestrisni hafsins, sem
er hin sama hvort heldur á stærstu fólksflutn-
ingaskipum, lítilmótlegustu fiskikuggum eða
brynklæddum herskipum, skyldi vera misboðið
þannig. Gat nokkuð grimmilegra hugsast?
Þetta voru spurningarnar, sem Tom Stoun-
ont, æfintýramaður og gullnemi frá einni af
Nýja Hebrides eyjunum, sem hafði rétt af tilvilj-
un fengið far með hinu grunsamlega skipi, —
spurði skipstjórann og stýrimanninn á “Svöl-
unni”, og spurði með þeim einbeitnissvip, að all-
ir, sem á horfðu gátu séð, að hann var miklu
viljaþreki gæddur. “Herra minn trúr!” sagði
hann; “þú ætlar ekki að láta þessa hjálparlausu
vesalinga deyja þarna?”
“Enginn stanzar mig,” sagði fanturinn. “Eg
hefi skipun um að vinna eitt verk, og það verk
vinn eg. Eg hefi fult í fangi með að passa þesas
bölvaða negra, án þess að eg fari að gera Svöl-
una að björgunar- og spítalaskipi.”
Tom Stormont beit hörkulega á jaxlinn og
leit um öxl. Negrarnir, sem rænt hafði verið til
þrældóms, voru auðsjáanlega í áköfum geðs-
hræringum, mösuðu hver við annan, bentu á
bátinn og litu illilega til skipstjórans. Hann
leit til þriggja háseta, sem dregist höfðu nær,
og sá að þeir horfðu ískyggilega til skipstjórans.
Hann ákvað á augnabliki, hvað gera skyldi. —
“Herra kapteinn!” sagði hann. “Þú verður að
stanza og bjarga þessum vesalingum. Þú ert
þorpari, sem rænir mannlegu holdi og blóði” —
hann benti til negranna — “en sem eg lifi, held
eg ekki að nokkur annar sjóræniugi hafi lifað,
sem gæti framið annað eins níðingsverk! Stanz-
aðu skipið, segi eg!”
Tveir vopnaðir menn, sem stóðu vörð yfir
þrælunum, biðu átekta með eftirvæntingu. —
Negrarnir ruddust á grindurnar, sem vörðu þeim
afturenda skipsins. Hásetarnir mændu á Tom
Etormont og hann sá samhygð þeirra. Gaskell
kapteinn tautaði, opnaði munninn og smelti hon
um aftur, eins og hundur, sem glifsar í dýr eftir
að hann hefir veitt það; krómgular tennurnar
skinu bak við rautt skeggið. Með óhemjuflóð:
af blótsyrðum kallaði hann til hásetanna: “Ber-
ið hann niður og setjið í járn!”
Þetta kom Tom Stormont ekki á óvart.
Hásetarnir stóðu kyrrir. Hann bjóst við því.
Alt í einu miðaði hann skammbyssu á höfuð
skipstjórans. “Ef þeir hreyfa sig, ert þú dauð-
ans matur,” sagði hann. “Gefðu skipun um að
snúa Svölunni við og senda út bát til þess að
bjarga þeim. Gremjusuð heyrðist frá hásetun-
um. Kapteinninn leit til stýrimannsins, en hann
stóð hlutlaus, þó súr á svip. Fölur sem nár
gaf hann skipunina, og hásetarnir framkvæmdu
hana með ákefð.
En um leið og ein mannraunin var að enda,
með björgun þeirra Gustave Flavelle og Junie
Cavour, var önnur í aðsigi. Með þessum at-
burðum, sem skeðu fyrir augum þrælanna, kom
ust þeir að raun um hverskonar manndjöfull
var að flytja þá frá heimkynnum þeirra. Upp-
reisnar og hefndarandinn var seztur að í hjört-
um þeirra, jafnvel áður en þau komu um borð,
til að taka í hendur Tom Stormont, sem upp frá
þessari stundu, jafnt Junie, var vemdayi skips-
ins og frelsari.
“Eg var staddur í Noumea í einn dag fyrir
tveimur árum síðan. Þar var mikið skrafað um
kvenmann, sem var sögð að hafa alla nýlenduna
og landstjórann með í vasa sínum.
Undrun hans varð ekki lítil, þegar Flavelle
leit til Júnie Cavour, þar sem hún sat hreyfingar-
laus og horfði á sólsetrið, og sagði: “Það er
hún.”
“Hún? Herra Flavelle. Hún! Það er ó-
j mögúlegt. Því —” IJann þagnaði því á því
! augnabliki heyrðist háreysti á bak við þá. Þeir
litu við. Stýrimaðurinn slangraði eftir þilfar-
i inu fullur, og á eftir honum kom skipstjórinn.
Skipstjórinn hótaði honum með mannsnafni, og
stýrimanni varð svo bylt við, að hann skauzt
undir þiljur með hræðilegum blótsyrðum. En
hvers vegna skyldi Tom Sjtormont stökkva
skyndilega á fætur þegar hann heyuði þetta
nafn, og hvers vegna skyldi Junie Cavour
hrökkva skyndilega við og horfa á skipstjórann
með undrun.
Á augnabliki var Stormont kominn að hlið
skipstjórans.
“Hvert eiga þessir negrar að fara? Með
öðrum orðum, hver á þetta skip og hver borgar
þér fyrir að ræna þessum vesalingum?” sputði
hann.
Gaskell skipstjóri mældi Tom Stormont
með augunum frá hvirfli til ilja — árangurslaus
tilraun til að sýnast voldugur. “Svo þig langar
til að vita nafn dómarans, sem stingur þér í
tugthús fyrir uppreisn?” sagði hann. “Þig lang
ar til að vita hver á þessa negrafjanda og Svöl-
una og stærstu sykurakrana og þriðjung í beztu
gullnámunni í Queensland? Jæja, eg trúi ekki
öðru en að Rothsay Hecklar standi ; þér, ef þú
ætlar að gleypa liann.” Og fanturinn skálmaði
aftur á.
Tom Stormont tautaði nafnið og tróð hönd-
unum í vasana. Fyrirlitningarbros lék um var-
irnar, vígamóður skein úr augunum. Hann
heyrði að einhver var við hlið hans og leit upp.
Junie Cavour, auðsjáanlegi undrandi, starði á
hann. Þau horfðust í augu um stund; hún at-
hugaði andlit hans nákvæmlega og sagði að lok-
um: “Já, herra Stormont. Það er svo undar-
legt. Eg gat ekki munað, hver þér voruð, fyr en
rétt nú, en samt hefir mér altaf fundist eg
þekkja yður, síðan þér björguðuð okkur. Síðan
“þér” björguðuð okkur, það er líka svo undarlegt.
Þér — fjandmaður Rothsay Hecklars! Þér mun
ið ekki eftir mér? Nei, þér þektuð mig aldrei.
En kvöldið sem þér komuð frá Ameríku, fyrir
mörgum árum, sá eg yður nálægt húsi hans í
London, þegar þau komu út saman, hann og
hún, Rothsay Hecklar og Madeline Boyer, kona
hans”. Hún kastaði höfðinu aftur eins og hind,
sem króuð er inni af veiðimönnum. Tom Stor-
mont horjði á hana með undrun, e'n hún hélt
áfram. “Þér horfðuð á þau keyra burt. Þér
[voruð yfirkomnir — utan við yður. Þegar þér
fóruð yfir strætið, urðuð þér fyrir vagni. Bréf
datt úr vasa yðar — bréf til hans. Eg tók það
og' — hélt því. Svo komu þeir og báru yður
burt. Eg reyndi að fylgjast með; en eg var veik
og máttlaus, og gat það ekki.....Og þá — vitið
þér hvað þeir gerðu við mig? Þeir tóku mig
fasta á strætinu. Þeir sögðu að eg væri drukk-
in. Ó! Hvernig þeir lugu — fantarnir. Þeir
aðar, og hjarta mitt sundurtætt....... Eg var
gátu ekki skilið að hugsanir mfnar voru rugl-
Iengi á spítala. Árin hafa liðið, og hér er eg,
og hér eruð þér, Tom Stormont.”