Heimskringla - 20.10.1926, Síða 1

XLI. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MAN, MIÐVIKUDAGINN, 20. OKTÓBER 1926.
o>
e
' CAN
I
Eins og kunnugt er hefir forsætjs-
TaSherra Canada, Mr. Mackenzis
iKing tilkynt, að hann muni senda
canadiskan sendiherra til Washing-
ton, og aö Hon. Vincent Massey
muni verSa til þess kjörinn. — I gær
komu þær fregnir frá Washington,
aS Coolidge forseti hafi látiS á sér
skilja, aö hann myndi ekki, þrátt
fyrir þaS, senda sendiherra frá
Bandaríkjunum til Ottavva. Væri hag
Bandaríkjanna i Canada vel komiS
«nn sem komiS væri, undir ræSis-
mönnum og sæi hann enga ástæSu til
aS breyta til. VirSist þetta nokkuS
einkennilegt, þar eS siSur er, aS ríki
skiftist á sendiherrum, en bendir
auSvitaS til þess, aS forsetinn geri
ekki sérlega mikiS úr sjálfstæSi Can-
ada. Er honum þaS máske heldur
•ekki láandi.
ADAÍ
nær fimm þumlunga djúpur snjór, og
síöan hefir veriS slyddu og súldar-
veSur því nær látlaust. Er mjög mik
iS af korni enn óþreskt hjá bændum
hér í Manitoba, og er sagt aS í sum-
um héruöum muni vera eftir um
þriggja vikna þresking.
Hroðalegt slys.
FylkisþingiS i Ontario var leyst á
mánudaginn, og tilkynti forsætisráö-
herrann, G. Hafward Ferguson, aS
kosningar myndu fara fram 1. des-
ember. Ferguson stjórnin hefir setiö
aS völdum síöan 1923 og vann þá
76 þingsæti. Alls eiga nú 112 manns
sæti þar á fylkisþinginu.
ASíaranótt miövikudagsins var
lézt á almenna sjúkrahúsinu Mr.
Joseph Myers, er stundum er kendur
viS Bingonámurnar. — Mr. Myers
er fæddur á Nýja Sjálandi, en kom
hingaö til lands fyrir 15 árum síöan
og fékst mikiS viö námurannsóknir
og námurekstur. Hann sótti um þing
mensku í, fyrra og einnig í haust, af
hálfu conservatíva í Nelson kjördæmi
en beiö ósigur í bæSi skiftin fyrir
þingmanni kjördæmisins, Mr. Bird.
LíkiS veröur sent til Nýja Sjálands
og hafa BardalsbræSur alla umsjón
meS því.
VeSrátta er stööugt hin versta, svo
aS því nær þvkir einsdæmi. — A
sunnudagsmorguninn var korninn hér
Ekki hefir neitt borgarstjóraefni
annaS en Mr. Webb veriö tilnefnt
ennþá. En heyrst hefir aö verka-
mannaflokkurjnn muni hafa í huga
aö reyna að ’fá Mr. John Queen,
M. L., til þess aö sækja móti borg-
arstjóranum. VerSur eitthvaS af-
ráöiö um þaS í þessari viku.
Erlendar
England
Kunnugt er aS lengi hefir veriS
grunt á því góSa meö Lord Oxford
and Asquith og David Lloyd George,
for'ngjum liberala á Englandi. Hófst
kali milli þeirra á ófriSarárunum, er
Asquith varö aö víkja úr forsætis-
fáSherrasessi fyrir Lloyd George. —
Klun stööugt hafa kólnaö um síöan,
unz °pinber fjandskapur varS af í
sumar, út af þeirri afstööu, er hvor
um sig tók til kolaþrætunnar. Var lá
varSurinn þar frekar á bandi stjórn-
ar'nnar, en Lloyd George dró opin-
berlega taum námumanna. Vildi As-
9uith, sem var leiStogi liberala, og
fylgismenn hans þá lýsa L. G. í
■óhelgi innan flokskins, en L. G. svar
aði fullum hálsi, og kvaSst ekki láta
feka sig úr flokknum. Fylgdu fult
ums margir honum aS málum, enda
varöveitir hann fjárhirzlu flokks-
manna. Er nú rimman á enda, í bili
minsta kosti, meS því aS lávarS-
urinn sagSi af sér flokksstjórninni í
vikunni sjtfn leiS. Er taliS Iiklegt aS
Kloyd George verSi eftirmaöur haníj,
^n þó ekki víst, af því aö hann er ekki
frekar vel liöinn af þeim er fastast
bafa fylgt Lord Oxford and Asquith
málum.
fréttir.
Kína. Kom nú .enn fréttir um aS
enskur fallbyssubátur á Yangtzekiang
fljótinu, haföi skifst skotum viS kín-
verska herdeild á landi. Hefir sunnan
mönnutrí frá Canton í Kina veitt betur
nú undanfariö, og hafa hrakiö noröur-
herinn á undan sér eitthvaS noröur fyr
ir Yangtzekiang, og er nú sagt aö
sunnanmenn stefni til Shanghai, en
þar er aÖalaSsetur stórveldanna og
annara NorSurálfuþjóSa, er fótfestu
hafa náð í Kina.
Ekkert skipast enn til um kolaverk
falliS á Bretlandi, svo verulegt sé.
Þó er sagt aö kolanemar smástrjálist
til vinnu, í sumum héröSum, sérstak-
lega t Nottinghani. — Hafa oröiS
nokkrar óeirSir í Nottingham, út af
þangaSkomu A. F. Cook, helzta leiö-
toga námumanna.
IVAR HJARTARSON
Sorglegt og hroöalegt slys vildi til
á laugardagskvöldiö, um kl. 9, er
leigubíll ók á Ivar Hjartarson mál-
ara, svo aS hann beiö bana af eftir
stutta stund.
AS því er heyrst hefir, vildi slysiö
þannig til, aS Ivar heitinn kom vest-
an Sargent stræti á hjóli. Er hann
var kominn yfir McGee stræti, hér
um bil á móts viö Maryland kirkj-
una, komu tveir bílar aö austan, og
voru þá rétt sanihliSa, þar eö leigu-
bíllinn, sem á eftir haföi veriö, ætl-
aöi fram fyrir hinn, og var kominh
elztur, 16 ára aS aldri, en einn, Arni,
í Wynyard, hjá mági og systur Mrs.
Hjartarson, Mr. og Mrs. Arna Sig-
urössyni.
Ivar heitinn var vel þektur meSal
Islendinga fyrir dugnaö og samvizku
semi, enda átti hann og þau hjón
marga vini og kunningja, er sam-
hryggjast aöstandendunum sem eftir
lifa. Hann var töluvert viö íslenzk
félagsmál riöinn, t. d. sem félagsmaö-
ur Helga margra og ÞjóSræknisfé-
lagsins.
Þrjú systkini Ivars heitins lifa hann
á Islandi: Eiríkur, rafleiösUtmaSur
í Reykjavík og tvær systur, sem vér
ekki vitum frekar deili á; en vafalaust
veröur hins látna getiö síSar hér í
blaöinu.
JarSarförin fer fram á morgun,
fimtudaginn 21. þ. m., kl. 2 síödegis,
frá heimili hins látna, 668 Lipton St.
—--------------x----------
Frá íslandi.
son og Asgeir Bjarnason, báSir fjöl-
skyldumenn af Isafiröi. En þriöja
manninum bjargaSi norskt síldveiöi-
skip.
, (Dagur.)
aS utan þar setii
* Akureyri 3. sept.
Ofviðrið. — Nánari fregnir hafa
borist af skemdum þeim og sköSum,
sem orSiö hafa af völdum óveSurs-
ins fyrra þriöjudag. Skriöa hljóp
á bæinn í Sölvadal og geröi stórskaSa
á túni. HeyskaÖar urSu á MöSru-
völlum í Hörgárdal og á Munka-
þverá skemdist rafveitan, og er óvíst
um hversu miklu þær skemdir nema,
en víst munu þær vera mjög tilfinn-
Rvík 16. sept.
Samsœti Var haldiS í gærkvöldi á
Skjaldbreiö til heiöurs dr. Carl
Kuchler og frú hans og prófessor
Wedepohl. Dr. Alexander Jóhann-
esson bauö gestina velkomna, en Ind-
riöi Einarsson rithöfundur, Sigfús
Blöndahl aSalræSismaSur og Kaaber
bankastjóri mæltu fyrir minnum heiö-
ursgestanna, en þeir svöruöu meS
hlýjum orSum, og talaöi prófessor
Wedepohl á íslenzku. Þegar staöið
var upp frá boröum söng frú GuS-
rún Sveinsdóttir nokkur lög, Ríkarö-
ur Jónsson kvaS rímur og prófessor
Wedepohl las upp þýzk kvæSi.
sker Sargent. Eh!anleg:ar- Þa h,j°P skriöa á Stein-
ekki d-vrum a Uátraströnd og tók af mik-
hirj 'nn illuta enS's jaröarinnar. Er taliS
aö fé hafi farist í þeirri ^kriðu. —
Nokkrir skaSar uröu á sjó, og þó
aftur
snúa
skeSi
í veg
á hliS viö hann
Maryland stræti
hvort sem lergubtllinn hefir
gefiö hljóö frá sér, eSa
ekki skeytt um aö gefa merki
fyrir sig, aS hann ætlaöi að
þvert suöur á Maryland, þá
þaS, aö innri bíllinn þversneri
fyrir hinn. Sá leigubilstjórinn ekki
annaö ráS en aö snarsnúa þvert yfir "lenn björguSust.
í söntu átt, til þess aS foröast árekst- ialí f*reyskt skip
ur. NáSi hann ekki aS beygja svo,
aS hann kærnist fyrir horniS suöur
á Maryland, en bar upp aö gang-
stéttinni undan kirkjunni. Var Ivar
heitinn þá einmitt þangaö kominn
og gat ekki varast. Nam þetta engri
svipan, þvi allmikil lerS mun hafa
veriS á bílnum. Mun hann hafa
komiö á hjóliS vinstra megin fram-
anvert, og Ivar heitinn þá kastast
af því, og svo slysalega, aS hnakkinn
Rvík 20. sept.
Sorglegt slys vildi til á Hvanneyt i
í BorgarfirSi síöastliSiö föstudags-
kvöld. Vor Hvanneyringar aS taka
laxakláfa upp úr Hvítá. Hvolfdi
bát, sem þrír voru í; druknuöu tveir
piltar, en leikfintiskennarinn, Þor-
gils GuSmundsson, bjargaSi sér á
sundi til lands. Piltarnir, sem drukn
uSu, hétu Hrollaugur og Bjarni, báS-
ir á þrítugsaldri, úr Skaftafellssýslu.
hr. Olaf Stendahl. — Hefir ungfrú
M. E. sýnt rnikinn dugnaö viö nám-
iö, og oröiö sér og ættlandi sínu til
sóma.
(Vísir.)
Rvík 18. sept.
Nýtt leikrit hefir DavtS skáld Ste-
fánsson sent á bókamarkaöinn og
heitir: ‘Munkarnir á MöSruvöllum”.
StySst þaS viö þá sögulegu staö-
reynd, aS annálar geta utn, aö eitt
sinn er munkar komu druknir heim
frá Gásum, fóru þeir svo óvarlega
meS eld, aö kviknaSi í klaustrimt og
þaö brann til kaldra kola. Mikil til-
þrif eru í leikritinu, og Leikfélag
Reykjavikur hefir ákveöiS aö sýna
þaö í vetur.
(Tíminn.)
Rvík 21. sept.
Samsceti hélt hin nýkjörna Iþrótta-
sambandsstjórn, Axel V. Tulinius
framkvæmdastj óra og frú hans, í
hinu vistlega gistihúsi Heklu s.l.
laugardagskvöld. Hófst samsætiS kl.
8 og stóö yfir fram yfir miSnætti —
YOnum minni. Norskt síldveiöiskip iór hiö bezta fram. — Forseti I.
rak á land nálægt Staöarhóli austan S. I. afhenti A. V. Tulinius gull-
SiglufjarSar og brotnaöi í spón en merki sambandsins, fyrir hiö ágæta
A Skagaströnd^ °g merka starf, sem hann hafSi unn-
nálega á land. '• 'ð fyrir I. S. I. og íþróttamálin yfir-
Tókst Helga magra (skipstj. Adolf j leitt undanfarin ár. Axel Tulinius
Kristjánsson)l aS bjarga s'kipshöfn- var einn af aöalforgöngumönnum
inni. En viö björgunina bárust skip Þess að I. S. I. var stofnaS hér fyrir
in á og skemdust bæöi, en þó meira|t*Pl"n 15 árum, og hefir átt sæti
hiö færeyska. Þótti björgun þessi
vasklega af hendi leyst.
í Sambandsstjórninni í öllu þessi ár,
þar til á síSasta aöalfundi, aS hann
baSst undan endurkosningu. ÞaS
má segja um Axel Tulinius aö hann
hafi barist hinni góöu baráttu, til
Akureyri 9. sept.
“Aukið lcrndnátn’. — FélagiS
Landnánt hefir gengist fyrir ræktun I heilla fyrir okkar fámenna þjóöfélag:
og nýbýlagerö í Sogamýri rétt hjá stuSla aö því aS koma íþróttamál-
skall á gangstéttUrúnina og höfuS-' Reykjavík. Stofnendur félagsins og Þann,g f.vrir, aö þjóöinni mætti
kúpan brotnaöi. Ivar heitinn ,var j stjórnendur, SigurSur SigurSsson og
þegar meövitundarlaus. Var sem1 Jon M. Þorbergsson, hafa ttnniS öt-
. Kin mikla samveldisráöstefna hófst
1 ®'ær * Uondon, sem fyrirhugaS var.
^hja hana 25 fulltrúar fyrir 440,000,-
®00 nianna. ForsætisráSherrar, sem
^fnuna sitja, eru þessir: Stanley
Balclw
ln,- frá Bretlandi; W. L. Mac-
e"zie King, frá Canada; S.
M.
UCe’ fra Astralíu; J. G. Coates,
Br
fra Nýja Sjálandi; J. B. M. Hertzog,
fra Sambandsríkjum SuSur-Afríktt,
w. s. Munroe frá Newfoundland.
Auk þess eru helztir fulltrúar forseti
fr'ríkisins irska og stólkonungurinn
frá Burwan á Indlandi. MótiS var
sett meS hátíSIegri viöhöfu í West-
"linster Abbey, og síöan héldu full-
trúarnir fund meö sér í utanríkis-
TáSuneytinu, nr. 10 Downing St.
Svo lítur út sem Englendingar séu
enn ekki búnir aS bíta úr nálinni í
Síöustu fregnir frá London herma,
aö J. B. M. Hertzog yfirhershöfö-
ingi og forsætisráöherra Santtands-
ríkja SuSur-Afríku, hafi lýst yfir því
á samveldisráÖStefnunni í London,
aö SitSur-Afríka vildi fúslega leggja
sinn skerf til þess aö treysta vináttu-
og frændsemistengsli innan samveldis
ins, en því aöeins, aS menn þar í landi
fengju því ráSiS. aS S.-A. hlyti full-
komiö frjálsræöi út á viö og fulla
viöurkenningu þess aö eiga rétt og
sjálfræöi til jafns viS hvert annaö
einstakt ríki innan vébanda samveld-
sins. En aS vísu fyndist mönnum
enn skorta töluvert til þess.
Bruce, forsætisráöherra Astralíu
vildi draga nokkuö- úr ummælum
Hertzog’s, a,S því er sjálfstæSiS
snerti.
Mackenzie King tók aS því leyti
í streng meS Hertzog, aS hann lcvaö
áríSandi aS láta sér skiljast, aS hinar
ntörgu samveldisþjóSir héfSu aS
ýmsu leyti sérstakra og ólíkra skoS-
ana og hagsmuna aS -gæta. Væri
þess vegna oft og einatt erfitt, aS átta
sig í' skjótu bragSi á sameiginlegum
hagsmunum hins mikla samveldis, en
til þess bæri hin mesta nauSsyn, að
treysta þaS sem allra bezt.
skjótast ekiS meS hann á almenna
sjúkrahúsiS. En meiSslin voru svo
tnikil aö öll hjálp var árangurslaus,
og andaSist hann um kl. 11 ttm kvöld
iö, án þess aö hafa fengiö meSvit-
und.
MaSurinn, sem keyrSi bílinn, er
varö Ivari heitnum aS bana, heitir
Kenneth Vaughan, ungur fjölskyldu-
maSur. Var hann algerlega yfirbug-
aSur eftir slysið, sem von var. Hver
hinn bílstjðrinn var, er ók í veginn
ullega aö því máli. Fyrir áeggjan
félagsins lét bæjarstjórn Reykjavtk-
ur ræsa fram og brjóta um 25 hekt-
ara, en alls hafa verið teknir til rækt
unar og nýbýlagerSar um 60—70 ha.
í mýri þessari. Landnáminu er hag
aS þannig, aS er framræslu er lokiS
og girðingu, eru vegiT lagSir og
landinu skift i þýlareiti aS amerísk-
um hætti. Hvert býli fær um 3—4
ha. Nýbyggjendur fá þannig brotið
land í hendur gegn 10 kr. árlegu
fvrir hann, vita ntenn ekki, hann hélt, erföafestugjaldi af hverjum hektara
leiSar sinnar. Fyrst gerði lögreglatt
ekki aS; mun hafa álitiö þetta einsk-
is sök nema óhappsins. En eftir aS
hafa spurst fyrir um atburöinn, var
Vaughan tekinn fastur í fyrrakvöld,
sakaöur utn matindráp. Fer vitna-
leiösla og rannsókn fram á föstu-
daginn.
ívar heitinn var maSur á bezta
aldri, aöeins 38 ára gamall. Va>
hann ættaSur af Akureyri, eins og
fyrstu tíu árin. Eftir það neniur
gjaldiö því sem svarar verði 180 lítra
mjólkur eins og veröiö er á hverjum
tíma. Þannig verður léigan í réttu
hlutfalli viö verðmæti landsafurða.
Mun það vera frumlegur háttur um
leigu lands, en hinn réttlátasti. Bæj-
arstjórnin byggir síðan löndin þeim
mönnum, er félagið Landnám mælir
meS, en félagiS leiSbeinir þeim um
framkvætndir, aSstöðar þá um lántök
setn fyrst skiljast, að eitt af því sem
henni ríður mest á, er aS auka hreysti
og heilbrigði landsmanna, og fá þá
til þess aS viðurkenna þann sann-
leika, aS aukin íþróttastarfsemi er
eitt af því nauösynlegasta til sannra
framfara. A meðan aS líkamsíþrótt-
um var skipaöur hinn veglegasti sess
hér á landi, var þroski. þjóðarinnar
bæöi andlega og líkantlega, í mestum
blóma, eins og sjá má af fornsögum
vorum. — I stjórn Iþróttasambands-
ins eiga nú sæti: Benedikt G. Waage
forseti, Guömundur Kr. GuSmunds-
son glímokappi, Halldór Hansen
læknir, Oskar Normann kaupmaður,
og Pétur SigurSsson bókavörður, og
sátu þeir allir þetta samsæti ásamt
frúm sínum og boSsgestum.
leggja stund á nautgripa- svína- og
hænsnarækt. Nokkur býli eru þegar
risin upp í þessu aukna landnámi.
Er dænú þetta eftirtektarvert fyrir
aöra kaupstaöi landsins og eftir-
breytnisvert.
kona hans, Rósa Stefánsdóttir. Ná "f og fleira. Landnemarnir ætla aS
engin orö til þess aö lýsa því reiðar-
slagi, ,er hún varö þarna fyrir, að
standa viö banabeð manns síns tæp-
um tveim stundum eftir aö hann skildi
viS hana, alheill í fullu fjöri. Hing-
að til lands kontu þau hjón áriS 1913.
og hafa síSan dvalið hér í Winnipeg.
Lagði Ivar heitinn fyrst stund S
prentiön, en gaf sig síöustu árin að
húsamálningu aS mestu leyti. __ Þeim
hjónum varö fjögra sona auSið;
heita þeir: Sverrir, Eiríkur, Arni og
FriSrik. Eru þrír heitna, og Sverrir
Asigling varö á Siglufiröi laugar-
daginn 28. ágúst síöastl. Bátur úr
Sandgerði sigldi á bát úr SiglufirSi
utarlega á firSinum og sökk Siglu-
fjaröarbáturinn þegar og druknuöu
tveir af bátsverjúm, Björn FriSfinns
Margrét Einarsdóttir heitir ung
stúlka, ættuð úr Húnavatnssýslu, ser.t
dvalist hefir um tveggja ára skeiS i
Stokkhólmi, á vegum hr. Veniner-
ström, ríkisdagsmanns, og konu. hans
frú Ölafíu GuSmurrtlsdóttur frá Nesi.
Munu þau hjónin hafa styrkt hana
til nánts á verzlunarskóla þar í höf-
uðstaS þeirra Svíanna, og lauk hún
prófi siSastliSið vor, og_ hlaut hæstu
einkunn, sem gefin hefir veriS við
skólann. ASur hafði hún hlotiö
tvenn verðlaun í skólanum, fyrir
framúrskarandi dugnaS viS námið. —
AS prófi loknu buSust ungfrú M. F,.
margar stöSur við ýmiskonar verzl-
unarfyrirtæki i Stokkhólmi, en hún
kaus helzt aö ráða sig hjá einum
af prófdómendum skólans, skrif-
stofustjóra viö Stokkhólms frihamn,
Hveravallaför
Æfintýraldus fcrðasaga.
(Eftir Islendingi.)
L’pphaf fararinnar.
ÞaS var miSvikudaginn þann 18.
ágúst sl., laust eftir hádegi, að lagt
var upp frá Akureyri^ för þá, sem
nú skal greint frá. I hópnum, er ætl
aði til Hjveravalla voru 10 manns, 6
kvenmenn og 4 karlmenn, en nokkrir
vinir ferðalanganna höfðu boðist til
þess aS fylgja þeim úr garði, svo að
15 voru í hópnum er förin var hafin.
Var hópurinn því hinn myndarlegasti
á að líta, er hann reið upp eftir
Brekkugötunni, rekandi fjölda af
töskuhestum og lausum hestum á
undan sér. Mun ntargur hafa hald-
ið er lestina sá og alla töskuhestana,
aS ntikiö og ríkulegt væri nestið, er
fariS væri nteS í förina, en til þess
að fyrirbyggja þegar í staö allar ó-
hófs ágizkanir, gefst til kynna, að
fullur helmingur af því, sem i tösk-
unni var, voru teppi og svefnpokar,
er nota skyldi, er legiS vrði úti á
fjöllunum. Hveravallafararnir voru
samvalið reglufólk, eins og nöfnin
bera ljóslega ,meS sér. Hveravalla-
fararnir voru þessir: Ragnar konsúll
ölafsson og frú, Einar konsúll Gunn
arsson og frú, frú Laufey Pálsdóttir,
ungfrúrnar ValgerSur og Halldóra
Vigfúsdætur og Karlína Einarsdótt-
ir, Einar Methúsalemsson verzlunar-
stjóri og ritstjóri þessa blaðs, er rit-
ar þessa feröasögu. Var hann minsti
reglumaSurinn, eins og Erlingur
myndi að orði komast.
Ut KræklingahlíSina, yfir Moíd-
haugnahálsinn og fram Þelamörkina
gekk feröin stórslysalaust. ASeins
einn datt af baki og tilheyrSi hann
auðvitaS hópnum er fylgdi Hvera-
vallaförunum úr garSi. Ekkert
meiddi hann sig sámt, og þaS þó
hann. dytti oftar en einu sinni af baki.
Þetta var húnvetnskur tamningamaö-
ur og því vanur.byltum. Þessi fylgd
skildi við okkur hjá Asi á Þelamörk,
eftir aö hafa herjaö ákaflega á hiS.
fljótandi nesti okkar langferöamann-
anna. Urðum við því frekar fegnir
skilnaSinuni, því að við sáum fram
á þaö, aS hinar litlu birgðir okkar
hefðu til þuröar gengiS á öðrum degi
ef viS heföum notiö fylgdarinnar svo
lengi. En þó var þetta allra skemti-
legasta fólk, og þvt fyrirgefst þess
vegna mikiö.
Fyrsti náttstaðurinn.
ÞaS var fariö aS syrta, er öxna-
dalurinn opnaðist fyrir okkur, og fór
um viS þá aö ræSa um, hvar heppi-
legast myndi aS leita sér gistingar.
UrSum viS ásátt um aS leita gistingar
á bæjunum Bakka og Þverá, þótt sitt
hvoru megin árinnar (Öxnadalsár)
væri. Afréðu svo sjö aS fara heim
aö Bakka, vegna þess aö þar væri
kirkja og því nóg húsrúm, hvaS sem
bænum sjálfum liSi, en þrjú okkar
Ragnarshjónin og eg, héldum áfram
(Frh. á 3. bls.)
/