Heimskringla - 24.11.1926, Blaðsíða 5

WINNIPEG 24. NÓV. 1926.
HE IMSKRIN GLA
5. BLAÐSIÐA.
ÞJER SEM NOTIÐ
TÍMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ CÆÐI ' ÁNÆGJA.
“safna saman.í éitt gjöldum’’ vænt-
anlegra meSlima, "gamalla og nýrra,
fyrir aukagjald í ómakslaun”, og að
eg sendi síðan andvirðið heirn, með
skrá yfir það, hverjum senda skuli.
Því boði vildi eg engu sinna.
Þegar þessi skýringarorð min eru
athuguð, hvað verður um gildi þess
sem.Jónas h^fir að segja, öllum les-
endum Heimskringlu ?. Hætt við að
það verði harðla lrtið. Því þótt
Sögufélagið hafi strykað lestrarfé-
lagið Iðunni af bókum sínum, þarf
það ekki að vera, og mun ekki vera,
að það sé fyrir skuldir, heldur hitt
að lestrarfélagið var búið að vera
dauður meðlimur félagsins í hálft-
þriðja ár.
Jafnframt þessu verður rnér að
spyrja: Hvað verður um aðdróttun
hans til mín, þar sem hann annars
vegar lætur sem hann hafi vissu fyr-
ir að lestrarfélagið Iðunn hafi verið
strykuð út fyrir skuldir, en 'inns
vegar, að hann. “hafi með höndum
kvittun”' frá mér, “dags. 5. okt.
1925, til (lestrar)félagsins fvrir und-
anfarin viðskifti" ? Fyrst er að geta
þess, að fyrra atriðið (um “skuld-
ina") mun alla tíma reynast ósann.
indi. En siðara atriðið (um “kvitt-
unina”), er það að segja, að hún
er um borgun á ,alt öðrum bókum,
en Sögufélagsbókunum. Þau atriðin
því eðlilega óskyld hvort öðru.
Þá er aðeins að geta þess til við.
bótar, að um enga óráðvendni getur
hér verið að ræða, auk heldur um
óheilsusamlega “blóðtöku’þ sem Jón-
as svo nefnir.
Eg er viljugur til að láta viðskifta
bækur mínar vera yfirskoðaðar af
reikningsfærum og vönduðum möhn.
um, ppp á það að ekki er um neina
óráðvendni að ræða.
Winnipeg 23. nóv. 1926.
Arnljótur B. Olson.
Að gefnu tilefni skal það tekið
fram, að Hkr. sást yfir það, að sak.
næm væri grein Mr. Húnford í garð
Mr. Olson, og að birting greinarinn-
ar var á engan hátt til þess gerð, að
hnekkja áliti hins síðarneínda.
Ritstj.
Ohróðurinn í Bifröst.
*
Einu sinin verður alt fyrst, má
segja um það, sem nú er að gerast
í Fljótsbygðunum, sem svo mæti
kalla, eða þeim ýmsu héruðum, sem
nú um langan tima hafa staðið sam-
einuð undir sveitarnafninu Bifröst.
Fyrir tuttugu árum var Nýja Is.
land orðið svo umfangsmikið sveit-
arfélag, að því var skift í sundur i
smærri sveitarfélög. Fjöldi fólks,
einkum úr Galicíu í Austurríki; hafði
sett sig niður á hinum óteknu heim
ilis'éttarlöndum. og olli þessi mikla
fólksfjölgun ekiftingunni, án Iþess
/
að nokkuð væri réttilega út á það
setjandi. Víðinesbygð og Arnesbygð
í sunnanverðu Nýja Isþtndi hélt gamla
nafninu sveitarinnar. Þar fékk þorp
ið Gimli bæjarstjórn út af fyrir sig,
og varð þaning til Gimlibær og
Gimlisveit á mjórri spildu meðfram
Winnipegvatni, en sveit nteð nýju
nafni, Kreuzburg, þar á bak við.
alskipuð óíslenzku fólki. Fljótsbygð,
Breiðavík, Geysibygð, Ardalsbygð,
Víðisbygð, Isafoldarbygð íseni þá var
kölluð) og Mikley, voru norðurhldti
Nýja Islands. Sá hlutinn var miklu
viöáttumeiiý en hinn syðri, og hlut-
föll islenzks þjóðernis þar miklu
hærri. Þegar á þenna norðurhluta
Nýja Islands var horft á landabréfi,
mátti segja að hann lægi á langveg-
inn austur og vestur, fyrir norður-
gafli hinna sveitanna. Eftir endi-
löngu þessu svséði rann Islendinga-
fljót í stórum boga, frá upptökum
til ósa, og seiddi úr norrænni fram-
sóknarþrá, eða eiginlega skáldkynj-
aðri hugsjónaþrá, sveitarnafnið Bif-
röst.
Þegar regnboginn í skrúða sínum
er sýnilegur í norðurátt, þá er sól
í suðri, og þá er bjart en. ekki dimt
á meginhluta himins. Að hinir ís.
lenzku íbúar sveitarinnar hafi al-
mennilega skynjað þá yndislegu og
göfugu hugsjón, sem nafnið á sveit-
inni þeirra átti í sér fólgna, tel eg
óvftt; en þeim er sjálfrátt, að láta
ekki þekkingarleysi eða kæruleysi
skræma það ágæta nafn á sirini eig.
in tungu, o^ því síður mega þeir af-
skiftalaust láta það sæta ennþá verri
forlögum.
Nú er svo komið þjóðernismálun’
Nýja Islands, að Gimlibær hefir þetta
ár óíslenzkan. mann í bæjarstjóra
sæti, mikilhæfan mann, hygg eg vera,
en eigi að síður hinn fyrsta óislenzka
mann, er situr i þvi sæti.' I Gimli-
sveitinni hafa mannaforráðin aðeins
að litlu leyti verið íslenzk nú um
langan tíma. I sveitinni Bifröst hefir“
nokkuð verið öðru máli að gegna
fram að þessu, og þaðan stafaði hvað
mestur kraftur til hátíðarhaldsins A
fimtugsafmæli hins islenzka landnáms
í fyrrasumar.
En það er eins og við manninn
mælt, að altaf skal það eitthvað vera.
A þessum næstu misserum eftir há
tíðarhaldið, gýs upp einhver haturs-
eldur á milli þjóðernanna í þeirri
sveit. eða að minsta kosti er svoleið-
is svælu blásið þar nú yfir kosninga-
fundi, að Islendingar skuli verða
hræddir við eldinn, sem undir
henni brenni. Þeitn er nú h^lzt
alt ilt borið á brýn; þeir hafi þjóð-
ernislega "klikku”, sem varni óís.
'enzka fólkinu í’sveitinni alls góðs;
varni þeim þess fyrst og fremst að
geta fengið góðan matsniann, en hafi
matsmennina það gagnstæðá, og heid-
ur tvo en einn; — varni þeim þess
að hafa sæti í sveitarráðinu, og brjóti
þó sjálfir landslögin nteð þvi að.hafa
svo óupplýsta íslenzka sveitarráðj.
menn, að ekki sé lögum samkvæmt.
Þeim er sagt, að þeir ættu að hafa
gert það, sem þeir hafa látið ógert;
og þeim er sagt að alt sé rangt og
vitlaust gert, það sem þeir hafa gert.
Mestalt þetta stáss hefir- verið borið
svart á hvítu fram fyrir æðri vald-
stjórn hér í landinu, fylkisstjórhina
og þar endað á því hámarki hreyf.
iiygarinnar, — sem talsrrtenniirnir
svo nefna, — að sveitarstjórn skul*
vera ainumin í Bifröst, en einn alls-
heriarumboðsmaður settur í hennar
stað, — væntanlega í því skyni, að
hann muni alt gera og láta ógert
óaðfinnanlega, ólíkt hinni þjóðernis.
legu klikku Islendinganna
Eftir alt það gum, sem á oss Ts-
lendinga hefir nú í hálfa öld verið
borið hér í landi, væfi ekki hægt að
segja, að við hefðum þjóðernisleg.t
borið óhalt höfuðið, ef árás þessi
frammi fyrir fylkisstjórninni hefði
hepnast. Til allrar hamingju sá strax
hver meðallagi greindur maður, að
alt þetta var ýmist öfgar eða helber
ósannindi, og endir þess alls í sam.
ræðum við fylkisstjórnina varð sá.
að sveitamálaráðherrann kvaddi sveit
aroddvitann úr Bifröst, Svein kaup-
mann Thorvaldson, með vingjarnlegu
handabandi, og báð hann að halda
sem bezt í horfinu, og láta ekki á sig
festa það, sem í þefði skorist.
Uggðu menn nú ekki að sér, og
héldu að þjóðarheiðri vorum stafaði
enginn frekari háski af þessum ó-
hróðri um níðingslega framkomu við
sarriþýHsþjóð vora í sveitinni. Odd-
vitinn hélt að nægileg spekt væri
fengirt til þess, að hvefjum sem vildi
mætti Vera óhætt að leysa sig af
hólmi, eftir samfelda fimm ára kaup.
lausa starfsemi í þessu embætti. En
þetta brást.
Ritgerð eftir ruann, sem heitir
Björn Sigvaldason, til heimilis í Ar-
borg, kom út í báðum íslenzku vikti-
blöðunum í Winn'peg skömmu fyrir
útnefningardag. Sá maður hefir til
margra ára verið reiðubúið snúðis-
efni í góðan matsmann, en ár eftir ár
hefirNSveitarráðinu sést yfir það. Er
sú yfirsjón sennilega hin eina virki.
lega “upprunasynd’’ ráðsins, sem all-
ar hinar syndirnar hafa runnið frá
út ufn alla sveit; enda ber ritgerðin
það með sér, að maðurinn hafði feng
ið köllun til að sja fyrir þjóðernis-
friðnum í sveitinni, og láta ekki fylk-
isstjórninni líðast, að trúa því, að
stjórnun sveitarinnar væri í lagi.
Ohróðurinn á íslenzka þjóðernið
er sýnilega ekki nein vanaieg sjálf-
kr^fa þúfnalæða, hddur uppvákning-
ur, m^gnaður til þess að valda að.
sókn, þegar kæmi fram i skammdeg-
ið fyrir jólin.
Það gáfu sig tafarlaust frá odd.
vitasókninni, þeir sem áðuV höfðu
verið nefndir á nafif. Menn fundu
að hér er meira í húfi, en. vanaleg
metorðakeppni. Tíminn var orðinn
svo stuttur, að læknarnir í sveitinni
og aðrir upplýstir meðlimir rnann-
félagsins sáu þess engan kost, að ná
svo fljótt sem skyldi í nógu marga
mentamenn og gáfumenn hins þjóð.
flokksins, þott það hefði vel mátt
duga, ef það heföi verið unt. Engir
slíkir menn hjá neinni þjóð vilja
fremur hafa yfir sig settan ábyrgð
arlausan einvakla þeldur en Ikosna
fulltrúastjórn, og þar með svifta
sjálfa sig atkvæðisrétti; enda er síð
ur en svo, að hið ótslenzka fólk í
Nýja Islandi æski þeirra úrslita á
erfiðleikum sínum, þep;ar það fær að
sjá að þangað sé förinni heitið. En
að þessu sinni va'r orðið um svo’
nauntan tíma að ræða, að þeir* sem
fyrstir urðu til þess að vakna, ótt-
uðust að dylgjur og ranghermi kynni
í svo eða svo langan tíma vera bú-
in. að grafa um sig, að ekki yrði
rönd við reist af neinum nýjum fram
bjóðanda. Fór því nefnd slíkra
manna síðasta daginn fyrir útnefn-
inguna á fund oddvitans^ og báðu
hann. i sjötta sinn að gera tilraun til
að bjarga. Kváðu þörfina þeim
mun brýnni, sem meira kvæði nú en
vanalega að fjarveru kjósenda norð-
ur urn alt vatn við fiskiveiðar. Væri
og í annan stað ómögulegt að hend t
reiður á þvi, hvað satt væri eða log-
ið af frásögnum þeim, er nú gysu
upp um það, hvað sambýlisþjóð vorri
ætti eða ætti ekki að búa í skapi.
Bón þessara manna varð til þess að
Thorvaldsson oddviti er enn í kjöri,
og ntá vafalaust treysta þÝí að þessu
sinni, að enginn íslénzkur kjósandi
vanræki að leggja honum sinn litla
styrk með atkvæði sínu, til þess að
bjarga ’ þjóðarsóma vorum. Það er
enginn svo rnikill islenzkur aulabárð-
ur til, að hann viti það ekki, að ís-
lenzku þjóðerni bet ekki með neinum
sanni sú smán, að vera klagað fyrir
y-firvöldúm ilandsins fvrir það, að
niðast á nokkurri sinni sambýlisþjóð.
Eða að það sé nokkurt hóf í því, áð
kóróna þá klögun með kröfu um, að
sama sem drepa sveitina, svo tnögu-
legt verði að ná sér niðri á íslenzka
þjóðerninu. Það eru núna faldar
tólf óíslenzkar “dauðar” sveitir í
fylkinu. Svalar það nokkttrri ís-
lenzkri sál, að sjá búna til úr ný.
íslenzku sveitinni Bifröst — síðustu
íslenzku syeitinni véstan hafs —
dauða sveit númer þrettán?
/. P. $ólmundsson.....
i
Hr. Aðalsteinn Krist-
jánsson.
Það var naumast ógleði, eða hitt
þó heldur ,sem kom yfir hr.’ Aðal-
stein Kristjánsson hér um kvöldið,
þegar hann sat i hægindastólnum
heima' hjá sér, tók sér “Mestur í
heinti” í hönd. og ætlaði að verða
gáfaður. Heilabúiö hefit ekki þol-
að áreynsluna — þótt “Mestur >
heimi” væri lengi álitin góð barna-
bók heima á Islandi — líþlega kost.
ast á titlinum sjálfum. Arangurinn
af svimanum: heil síða í stóru
blaöi, og þá að vísu meðtalið ör-
verpið, sem útgefandi Sögu á tnjög
viðeigandi hátt afsakaði við lesend-
urna að prentað hefði verið.
Það er svo dauðans lítið samhengi
í þessu skrifi, að eg nenni ekki að
elta það út um allar þúfur. Eg skal
aðeins drepa stuttlega á það, sem
sennilega á að vera kjarninn í því.
Hr. A. K. gefur í skyn, og vel
það, að ýmsir hugsandi menn hér
vestra séu mjög áhyggjufullir yfir
ritstjórn minni og ritmensku. Mér
er ekki ljóst, hverja “hugsandi”
menn hr. A. K. umgengst helzt með-
al Vestur.Islendinga, né hverja hann
telur “hugsandi”. En hitt veit eg,
að síðan eg tók •íiö blaðinu, hefir
mér bori|t, og berst enn, fjöldi bréfa,
sem eru svo full af samúö og hlýhug
til min fyrir starf mitt, að eg get
ekki annað en verið innilega þakk-
látur, þótt eg viti manna bezt, að eg
á ekki svo mikið gotl skilið. En eg
skil að þessir vinir mínir hafa tekið
viljann fyrir verkið.
Eg er ekki nauðakunnugur öllpnt
Vestur-Islendingum, sent ekki er
von, en þó svo, að ntér er áhættu-
laust að fullyrða, að meöal þeirra
alúðlegu vina jninna, og bréfvina, j
eru mjög margir þeirra ntanna, sent
kunnastir hafa orðið meöal Vestur.
Islendinga fyrir að hugsa vel i ræðu
og riti, auk fjölda annara, sem eg
veit að nterkir þykja til orða og
verka, þótt þess hafi ntinna gætt op-
inberlegá. Og mér þykir því vænna
um þetta, sem nteðal þessa fólks eru
margir, sem eru á annari skoðun én
eg ’um ýms málefni, t. d. mannfélags.
mál og trúmál, svo eg ^tðeins nefni
dæmi . Og eg er alveg ósmeikttr að
standa-í því liði, gagnvart þeitn liðs
flokk, sem fastast myndi fylkja sér
um "hugs'anir’’ hr. Aðalsteins Krist-
jánssonar. ,
I sambandi við ritmensku mína ntá
geta þess, að það er dálitið broslegt
að sjá hr. A. K. revna að snúa 4
nitg þeim orðuni, er eg notaði i fyrstu
um viðvaningsrithátt hans, sérstak-
lcga þcgar menn Itafa þurft, eins og
eg, að lciðrctta handrit hans undir
prcntun, eins og mcðal busa í fyrsta
bckk, vcgna hneykslanlcgrar fáfrœði
um ahncnna sjctningaskipun og a!..
gengustu réttritunarreglur.
1 stað þess að gangast við dylgj-
unt sínum eins og drengur, og reyna
að finna þeim stað, cf hann trúir
þeim sjálfur, eins og eg skoraði á
hann að gera, reynir hr. A. K. enn
að leyta sér skálkaskjóls á bak við
nöfn tveggja nterkra Vestur.lslend-
inga, til þess að reyna að ófrægja
ritstjóra Heimskjringlu. Þótt ekki
sé litið til þess, hve heimskulegt þetta
er, þá ér þetta svo r.aglalegur skort-
ur á háttlægni (tact), sem mest má
verða, og gæti þó hr. A. K. ekki
að því leyti haft mentunarskortinn
eingðngu sér til afsökunar, eins og
hvarvetna, annarsstaðar. Mætum
möhnum er vitanlega ekki utn það
gefið, að hver loddarinn skjóti sér
á bák við nöfn þeirra, ef hann lang.
ar td þess að ófrægja mann, .en eigi
engin skyrjsamleg rök i fórum sinum..
En út yfir tekur þó, þegar leitað !
er til orðstírs látinna nierkismanna i
Iíkum tilgangi. Eg bar ekki gæfu til
þess að kynnast séra Friðriki Berg-
mann persónulega, en eg er lcunnugur
flestu sem hann hefir skrifað og
prentað er, og eg hefi þá trú, að
hann rnyndi fremur hafa haft hlýjan
hug gagnvart viðleitni minni en hitt.
En þótt mér kynni aö skjátlast í
því, þá er eg þó sannfæröur um, að
hvorki hefði honum verið, né heldur
er kærustu vinum hans aufúsa í því,
aó reynt væri að nota nafn hans og
orðstír mér til litllsvirðingar í þesstt
sambandi. Og eg er algerlega ein.
ráðinn í því aö láta ekkí nokkurn
mann hasla mér völl á leiði hans.
Þar geng eg ekki í bardaga.
Mér hefði aldrei getað hugkvæmst
að nokkur maður gæti fengið sig til
þess, en er nú aöeins sannfærður
um,- að engum manni hefði getaö
dottið það í hug nema hr. Aðalsteini
Kristjánssyni.
S. H. f. H.
KJÓSIÐ
Bæjarstjórnarfulltrúa í 2. kjördeild
VICTOR 6. ANDERSON
og
J. SIMPKIN
í
|
i
í
i
i
I
i
í
I
I
i
i
i
i
I

ú •
The NationaliLife
Assurance Company
of Canada *
Aðalskrifstofa: — TORONTO
THE NATIONAL LIFE, sem hefir eignir, er nema
yfir $7,000,000.00, og ábyrgðir í gildi yfir $42,500,000.-
00, er félag, sem óhætt er að treysta. í>að er sterkt,
eanadiskt framfarafélag. Fjárhagur þess er óhagg-
andi.
Select Risks, frá 15 til 45 ára aldurs, tekin í ábyrgð
$3000.00 eða lægra án læknisskoðunar.
Skrifið eftir upplýsingum til
P. K. Bjarnason
Distr. Agent 408 Confederation Life Bldg.
WINNIPEG ..
AUK ALESTfR
--------TIL HAFNA í SAMBANDI VIÐ____________
SICLINGAR JIL EVROPU
SÉRSTAKIR SVEFNVAGNAR
FRA VANCOUVER, EDMONTON, CALGARY, SASKATOON, REGINA
verfta featlr vl« nukaleatlr tll hn fnnrxtnfin I nnm-
hnnill vl» eftlrfjlKjnmli jðlaferfilr Nkipuunn:
PYRST.V LUST frfl Wlnnipegr t« f. h. 23. nOvember «11 Montreal
nier sumlinnilt vi« e.». “Athenln” 25. nðvember, til Belfnnt.
Uvorpool ok GlaNgOw.
ÖXMR I.KST frtt WinnipeK 10 f. h. 25. nðvember tll Onehee <me«
nyrftrl liraiitinnO nær snnil>iin«li vi$ e^. “ílegina" 27. nóv.,
til llelfiiNt, Glaagoiv, LLverpool.
1-Itm.JA I.HST frrt WlnnipeK 4,3« e.h. 2. ilenembrr. «11 Hnllfnx, niér
samhnnill vití e-s. “Pennlnnd” «. ileMember, til Pljmonth, Cher-
liourg, Antvverpen.
PJööRBA l.UST frfl Winulpee 1« f.h. 0. denember, tll Halifnx, nirr
snmbnndl vl» e-s. ••L.etltln” J2. desember til lleifust, I.lverpuul,
Glaagoiv.
FIMTA IjKST frA \\ innipeg; 4,30 e.h. I). ile**., til Hnlifnx, n/er nhm-
Iximli vi* en. “HnIiic,, 13. (Ion. tll (ineenNtoivn, Liverpool.
SJÖTTA IiEST frA \\ innipog 10 f.h. 10. ileMeniher. tll Hnlifnx, nier
snmhandi vitS e.«. ♦*AntonIn,, 13. de«emL>er, tll l'lymouth,
( hriliourg, London.
SÉRSTAKIR TOURIST SVEFNVAGNAR.
ver«a «endir (ef nieuir fnrþcKar) frfl
VAXCOI VEll, EDMOXTOX, CALGARY, SASKATOOX, REGIXA
{ snmhnndl vití NluliiiK'nr \
E.s. "STOCKHOLM” frá Halifax 5. desember, til Göteborg.
E.s. “ESTONIA” frá Halifax 9. des. til Kaupmannahafnar.
E.s. “FREDERIK VIII” frá Halifax 10. desember, til Kristianssand,
Osló, Kaupmannahafpar.
KYRR AHAFSSTROND
___________f \_______-
AISSA DAGA í DESEMBER, JAXÚAR, FEBRfAR
Yegna þess að hún er áreiðanleg.
—Ein jjýðingarmikil ástæða til a<J nota Ca^adian National þjónustu.
. Látið oss aðstoða yður við að ráðgera ferð yðar. Allir umboðsmcnn ráðstafa
' fúslega því nauðsynlega, bjóða lág fargjöld, panta rúut, gefa allar upplýsingar.
Efin NkrlfliS W. J. QLIXLAN, Distriet 1'iiMsenprer Ag:ent, Winnlpegr.
c
N
ANADIAN n ATIDNAL KAlLWAYS
R
Alllr iimhobMinenn Cnmulinn Nutionnl Knllivny^ munu fflMlcKn ]?etn
ytlur upplýMÍuKHr,
eftn skfifiíi til W. J. (1UIXLAX, IlÍMtrict l'nNNnnKer Ag;ent, AYInnlpeip
5KEMTIFERDIR
Austur Canada
1. DESEMBER 1926 TIL 5. JANÚAR 1927