Heimskringla - 05.01.1927, Blaðsíða 2

2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRIN GLA
WINNIPEG, 5. JANÚAR 1927.
þjóðrækni.
“pólitískum” skólum.
“Skólarnir eiga að vera pólitískir,
segja borgaralegir uppeldispostular,
fullir hræsni, Með þessari kröfu láta
þeir orðiS “pólitík" tákna dálítiS
sérstakt: Pólitik er andstæSa ríkis-
íns.
I skólum einveldisríkja er þannig
leyfilegt olg besr jafnvel skylda til
þess aS vegsama blessun einveldis—
stefnunnar. Það er ekki pólitík. En
vei þeim ofríkissegg, er dirfist aS
fara lofsamlegum orSum um kenn—
ingar, sem eru andstæðar einveldinu.
“,Pólitík‘ má ekki eiga sér staS i
skóla
ViS skulum athuga, hvernig borg—
araskólarnir sneiða hjá pólitík, þeg—
ar þeir tala t. d. um styrjöldina miklu
1914—1918 í kennslubókum sínum.
NlorSurálfumiSstöS Carnegie sjóðs—
ins hefir einmitt rannsakað þetta
efni í nálega öllum löndum heims—
kringlunnar. NiðurstöSur rannsókn-
ar sinnar hefir hún birt í stórri bók,
er hún kallar “Rannsókn á kenslu—
bókum eftir styrjöldina” (Enquete
sur les livres scolaires d’aprésguerre.
Vol. I. Paris 1925).
Fyrsta bindi þessarar bókar, er út
kom siðastliðiS ár, fjallar unt megin-
riki Evrópu.
Þetta merkilega heimildargagn
verSskuldar athygli allra sannra al—
þjóSasinna. ÞaS sýnir sannan svip
borgaraskólanna, svip, sem er af—
skræmdur af grimmd og heimsku.
Rúmið leyfir aSeins örlítinn útdrátt
úr efni þessarar stórmerku bókar.
Dýpst hefir pólitíkin fest rætur í
þýzkum skólum. I 148. gr. Weimar—
stjórnarskrárinnar er svo fyrir mælt,
aS kennsla í öllum þýzkunt skólunt
eigi að vera samkvæm “anda hinnar
þýzku þjóðar og alþjóðafriSi”. Til
þess aS komast hjá aS framfylgja síð
ustu orðurn greinarinnar (“og al—
þjóðafriSi’’) er notast viS kennslu—
bækur, sem eru eldri en stjórnarskrá-
in og byltingin. A kennslubókum,
sem út hafa komiS síSan styrjöldinni
lauk, stendur að þær séu prentaðar
1917. Artalið er falsað, til þess aS
komast hjá því aS segja frá ósigri
Þýzkalands og lýSveldinu.
I kennslubókunum drottna keisara-
veldiskenningar Mommsens og Treit—
sche. Þar er margt sagt unt Molt—
ke, Blucher og Krupp, en varla eða
alls ekki minnst á Goethe, Kant og
Beethoven. Oft er talað um guS,
bjargvætt þýzks hernaSaranda, sem
refsi óvinunum grimmilega.
Kennslubækurnar viðurkenna ekki
ósigur Þýzkalands. Aftur á móti
segja þær frá Wilson, tala um
Bolshevíkagull, sem hafi hrundið af
stað byltingunni, og þar fram eftir
götunum. Um lýðveldið er fátt sagt.
I kennsiubók er út kom nýitga, er
svo að orði komíst:
“Byltingin eyðilagði herirm og
skipaflotann....... Keisaraveldinu,
þessari stoltu byggingu Bismarcks,
var breytt í lýðveldi 48 árum síSar..”
Hér er sýnishorn úr kennslubók,
sem gefin var út fyrir styrjöldína og
kennd er enn þann dag í dag:
“Styrjöld er ekki eyðileggjandi held
ur skapandi kraftur, sem eflír þjóS-
félög. Einveldistilhneiging er lög—
mál mannlegrar náttúru.”
Og hér er umræSuefni í ritsmíðar,
tekin úr einni kennslubók: Yfir 800
umtalsefni um heimsstyrjöldina 1914
—18”: “fallbyssuframleiSsla Krupps
í Essen , “vaxandi öfund Englands |
til Þýzkalands’’, “hvers vegna er
Frakkland svarinn óvinur vor”.
“skelfing Englendinga á meöan þeir
sáu loftskip Zeppelins” ....”
Og til þess aö reka smiöshöggiö á
þessa fögru mynd, tilfærum vér hér
að lokum tvö erindi úr lestrarbók
handa börnum, sem út kom 1915:
Ovinirnir fela sig hér í skotgröfun-
um.
Ráðumst á þá hugrakkir.
Þessir stórhundar skulu ekki ætla,
að við fyrirgefum þeim í dag.
Drepum hvern og einn, sem biður
fyrirgefningar.
Drepum alla hundana.
A þessari stundu, stundu hefndar-
innar,
skulum við drepa marga óvini.
* * >(.
Erakkland er engu betra. Hér má
sjá hvernig ein kennslubók frönsk
kemst aðorSi:
“Vér tölum ekki um hatur og
hefnd, jafnvel ekki í garð harðsnú—
ustu óvina vorra. Hatur og hefnd
myndum niSurlægja oss og gera oss
þeim lika. ÞaS er einungis vegna
hættuleysis vors og virðingar, að vér
reisum milli þeirra og 'vor ógleyman—
leg minnismerki um hatursverk þeirra
og glæpi.”
Hér koma lestraræfingar, sem ætl—
aðar eru byrjendum, teknar úr viS-
lesinni kennslubók eftir Fournier.
Fyrst er lýst skothriðinni á Reims,
og síSan segir: “Þjóöverjar drápii
....:.. Þeir strádrápu .. Þeir
brendu til ösku ....’’ EySurnar
er nemandanum ætlað að fylla.
Rússneska byltingin vakti enga
athygli meSal höfunda franskra
kennslubóka.
*>(■>(■
“Grikkir eru stórkostlegir hræsnarar.
.... Þegar grískum manni drepur
hjarta vií stall, fellur hann á kné
og grátbiöur sér vægðar. En undir—
eins og hann hefir aftur sótt í sig
veðrið, fyllist hann grimntd og hatri.”
I Visi frá 20. og 22. nóvember eru
svofelldar fréttir:
Biskupinn ncitar guðfrœðingi
um vtgslu.
Vísindafélagið belgisga úthlutaði
verðlaunum fyrir bók, er hét “Agrip
urn líf og menningu belgísku þjóð—
arinnar”. Bók þessi er skrifuð af
tveimur mikils metnum uppeldisfræS-
ingum. Eftirfarandi tilvitnun sýnir
nægilega anda þessa rits:
“Þýzkur iðnaður og verzlttn sigr—
uðu með líkum hætti og innbrots—
þjófnaður og þorparaskapur.......
Þjóöverjar eru hlutfallslega heiðar—
legir sin á milli og hlýöa hörðum
aga líkt og félagsbræður í ræningja—
hóp. En þeir eru ærulausir og halda
engin loforð við neinn, sem ekki er
Þjóöverji”.
I annari belgískri kennslubók er
ÞjóSverjum svo lýst:
“ÞjóSverjar eru ennþá eins og
Cæsar lýsti þeim fyrir tuttugu öld—
um, ræningjaflokkur, þjófar og morð
ingjar. Burt með þessa glæpaseggi
úr Þjóðbandalaginu. j Það ætti að
skoða þá eins og þjóö, sem ekki væri
fær um að stjórna sjálfri sér, heldur
ætti að gæta þeirra eins og svert—
ingjanna og tartaralýös í nýlendun-
um, sent þeir misstu.”
>(•>(■>(
A Italíu heppnaðist rannsóknin
ekki. Þar átti að gefa svör ntjög
kttnnur ítalskur friðarvinur, en hann
kom sér einkar kænlega hjá hvers—
konar tilvitnunum úr kennslubókum
Itala, til þess aS ákæra ekki land sitt
fyrir uppeldisglæpi þess. Þó segír
“friSarvinurinn” í hjartans einlægi,
aS Italía hafi ekki fengiS það með
styrjöldinni, sem hún sóttist eftir.
*>(■>(
I Búlgariu, landi, sem er þjáS og
þjakaS af látlausum styrjöldum;
landi, þar sem þjóðin vaknaSi viS
vondan draum af allskonar blekking-
um um sjálfa síg, þar eru samt heil
ar barnanna eitraSir með svipuSum
rotnunarefnum:
“ÞiS Serbar og Montenegromenn
svikuð oss svívirðilega. Samvizlcu—
lausir Rúmenar réSust lymskulega á
land vort. Heimilið er húsbónda—
laust, — lokkandi tálbeita fyrir þjóf—
inn..... En þjáningar vorar taka
bráðum enda. Sá dagur nálgast, aS
óvínírnir fái makleg málagjöld.” —
AriS 1919 lýsti menntamálaráðu—|
neytið í Austurríki herför gegn öll—
um kennslubókum, er bæru einhvern ;
keim af hernaöaranda, meS því aS I
banna notkun þeirra. Fjöldi um— j
burðarbréfa krafSist þess, að kennsl—
an væri reist á grundvallarreglum
alþjóðlegrar samábyrgð^r, að um
heimsstyrjöldina væri aðeins greint
frá staöreyndum, sem væru viður—
kenndar í öllum löndum, en. ef getiS
væri um vafaatriöi, skyldi þeim lýst
frá báöum hliöum.
Þó aö kennslan í Austurríki sé ekki
ennþá fullkomlega samkvæm kenn—
ingum um alþjóðlegt uppeldi, þá má
samt segja, að henni þoki hröðum
skrefum í þá áttina.
)(■>(.!{.
I Englandi, þar sem skólarnir eru
með öllu fráskildir ríkinu, kappkost—
ar einnig mikil lmeirihluti kennslubók
anna aS innræta nemendum virðingu
fyrir öðrum þjóðum og viSbjóS á
styrjöldum. ASalumtalsefni þei Ta
er þróun menrfingarinnar, én styij-
aldasögum er ekki mikill gaumur
gefinn.
Af þessu stutta yfirliti er auðsætt,
að í flestum löndum Evrópu eru sálir
barnanna afskræmdar m|eö haturs-
kenningum í garð annara þjóSa, meö
þvi að vegsama her sinnar eigin
þjóðar, hreysti' hans og hugrekki.
Þegar bezt lætur (i Austurríki og
Englandi), eru þó börnin upp alin í
þjóðernisanda og ættjarSardýrkun,
blönduðum saman viS borgaralegar
friðarhugsjónir.
Þýtt úr “Sennaciulo” oficiala or—
gano de sdnnacieca a'socio tutmonda
(opinberu málgagni þjóöernislauss
alheimsféíags). —• Ritaö i októþer
1926.
Þ. Þ.
—AlþýSublaSiS.
A morgun fer fram prestvigsla i
dómkirkjunni; biskupinn vígir Pál
Þorleifsson, cand. theol. til Skinna—
staSar prestakalls. — Annar ungur
guSfræSingur, cond. theol. Þorgeir
Jónsson, sem er ráðinn prestur til
Nýja íslenzka kirkjufélagsins í Vest—
urheimi, hafði óskað að fá vigslu
sama dag, en biskupinn neitaði að
vigja hann.
Astæður biskups til þessarar ráð-
breytni veröa torskildar, ef athugaö
er, aS fyrir fjórum árum vígði sami
biskup prest til safnaSar, sem er í
þessu sama kirkjufélagi, og hafSi sá
•guSfræSingur numiS fræði sin af
sömu mönnum og Páll og Þorgeir,
þ. e. í guöfræSideild háskóla vors.
Á meöan biskupinn. eigi hefir gert
nánari grein fyrir synjun sinni freist
ast margir til að ætla aS Þorgeir hafi
framiö einhvern glæp, er geri hann
óhæfan til prestsskapar.
degi lofi hátíðlega að prédika i anda
vorrar evangelisku lútersku kirkju.
En að kirkjufélag þetta er játningar—
laust, orsakast af því, að þeir “aðrir
frjálstrúarmenn”, sem getur um í
nafni félagsins, eru únítarar, sem,
eins og kunnugt er, standa ekki 4
evangelisk-lúterskum trúargrundvelli,
en eru i beinni andstöSu við hann.
Og nýguSfræðingar, sem binda banda
lag til kirkjulegs samféiags við Un—
itara, gerðu það vitanlega ekki, ef
þeir heföu nokkrar mætur á þessum
grundvelli, sem hinir hafna.
Af þessum ástæSum hefi eg ekki
séð mér fært aS veita umræddum
vígslubeiðanda prestvígslu.
réttra stjórnarvalda, öSrum kandidat
vígslu til prestsþjónustu i islenzkunt
söfnuSi vestra, er rétt. En þaö gerði
eg bæöi eftir beiöni hlutaSeigandi
safnaðar, og eftir að fengin var og
í mínar hendur komin skýlaus yfir-
lýsing um, aS söfnuður þessi stæði
á sama evangelisk lúterska grundve'l
inum og þjóökirkja vor. Sú yfirlýs—
ing hljóöar svo:
AS eg haustiS 1921 veitti, meS leyfi
“We deny any connection with
Unitarians, declare ourselves in har—
mony with evangelical lutheran
church of Iceland. If further de—
clarations are required wire Quill—
lake cong.
I. V. Bjarnason, pres.
Bh
9
HIÐ NÝJA
GOLDEN GLOW
SPECIAL EXPORT ALE
Vígsluneitunin.
Vænti eg þess, aS herra biskupinn
skýri opinberlega frá ástæSum sín—
urn, svo aS rakalaus 'grunur falli eigi
á Þorgeir, og til þess aS eg og aSrir
prestlingar vitum, hvers vér meguin
vænta, ef vér í tíð núverandi biskups
kynnum að beiðast blessunar kirkj-
unnar islenzku, til að boða bræðrum
vorum vestan hafs fagnaöarerindið.
Ludvig GuSmundsson.
‘BEST BY EVERY TEST’
Nú fáanlegt fyrir leyfishafa í Manitoba.
Vagnarnir fara alstaðar.
Pantið það í kössum eða smákössum frá hinu
nýja ölgerðarhúsi voru í Ft. Rouge.
í
Dr'. Jón biskup Hclgason.
hefir, að gefnu tilefni, látiS svo urn-
mælt við Vísi: '
“Fyrirspyrjandi virSist gera ráð
fyrir, að það sé skylda biskups aS
veita vigslu til prestsembættis hverj-
um kandídat, sem hennar beiðist, og
hvert á land sem hann ætlar sér. En
þetta er misskilningur. Embættis-
skylda mín í þessu tilliti nær ekki
út fyrir takmörk hinnar íslenzku
þjóökirkju. En biskup getur meS sér
stöku leyfi landsstjórnar veitt vigslu
mönnum, sem starfa utan þjóðkirkju
þegar þess er óskaS af hlutaöeigandi
söfnuSi, og sá söfnuSur stendur á
sama játningargrundvelli og þjóð—
kirkjan — hin evangelisk lúterska.
Ekki er um annað meira talaS nú
á Islandi, en þá ákvörðun, er bisk—
upinn, herra Jón Helgason, tók ný-
lega, aS neita ungum guSfræðingi,
er hingaS ætlar vestur, um vígslu, er
hann æskti þess. VirSist ailt útlit
fyrir, aS guðfræSislegt stórviSri rísi
út af þessu heima, og vafasamt hvort
íslenzku þjóðkirkjunni hefir verið
gagn unniö meS þessu. En auk þess
er ýmislegt þaS við skilgreiningu
biskups, eða afsökun, er athugavert
hlýtur aS þykja hér vestra, og mun
sennilega verSa vikið að því af sr.
R. E. Kvaran hér í blaSinu og síSar,
en hér fara á eftir frásagnir isl. blaS.i
um vigsluneitimina.
I því tilfelli, sem hér liggur fyrir,
er um hvorugt þetta aS ræða. Söfn—
uöur sá, sem hefir kallað umræddan
kandidat, hefir ekki látið neina ósk
í ljós um þaS, aö eg vígi þenna kan—
didat, sem hann hefir ráðið til sín.
Og eg hefi enga tryggingu fyrir, aS
hann hirði um, aS eg veiti honum
vígslu, þvi aS söfnuSur þessi stendur
alls ekki á sama játningargrundvelli
og þjóSkirkja lands vors. SöfnuS—
urinn heyrir til kirkjufélagi, sem kall
ar sig “Sambandskirkjufélag nýguS-
fræSinga og annara frjálstrúar—
manna”. Og aðaleinkenni þess er,
að þaS er játningarlaust, en um játn
ingarlaust kirkjufélag verður aldrei
sagt, aö það standi á sama grund—
velli og það kirkjufélag, sem heimt—
ar af þjónum sínum, að þeir á vigslu
PELISSIERS
SIMl 41 111
I
LTD. j
I
i
MB
Yilt þú komast áfram
Velgengni er einungis þeirra, sem eru reiðubúnir að
grípa tækifærið, þegar það gefst. Eruð þér? Eða eruð
þér ánægð að fljóta úr einni lágt launaðri stöðu í aðra?
Nútíðar verzlun krefst þekkingar og kunnáttu. Hún
bíður ekki eftir að óreyndir byrjendur læri einhvern
graut í starfi sínu. Látið ekki vankunnáttu standa yður
fyrir þrifum. Byrjið kaupsýslustarfið rétt.
E/mwood Business Col/ege
veitir fullkomna kenslu í öllum kaupsýslufögum. Sér-
stakar greinir kendar ef æskt er. Ágætlega lærðir og
hæfir kennarar, sem hafa haft virkilega starfsreynslu,
tryggja gagnkvæma kenslu.
Sífeld eftirspurn eftir ELMWOOD LÆRLINGUM.
Námsgreinir *
Bookkeeping, Typewriting,
Shorthand, Spelling,
Composition, Grammar
Filing, Commercial Baw
Verð:
Á máhuði
Dagkensla........$12.00
Kvöldkensla.......5.00
Morgunkensla .. .. 9.00
Business Etiquette
High School Subjects,
Burrough’s Calculator.
Skrifið eftir fullum upplýsingum til skólastjórans.
210 HESPLER AVE., ELMWOOD.
Talsími: 52 777 Heimili: 52 642
A Strong Reliable
Business School
Skemtiferda Fargjold
AUSTUR
til ágætra Yetrarferða
KYRRAHAFS- ÆTT-
CANADA
STROND
LANDIÐ
Farbréf til sölu daglega
1. des. ’26 til 5. jan '27.
Til afturkomu innan
þriggja mánaða.
VANCOUVER, VICTORIA,
NEW WESTMINSTER
Farbréf til sölu vissa daga
Des. — Jan. — Febr.
Til afturkomu 15. apríl ’27
Sérstök farbréf til
ATLANTSHAFSHAFNA
SAINT JOHN — HALIFAX
PORTLAND
1. Des., ’26 til 5. jan. ’27
SÉRSTAKAR LESTIR - T0URIST SVEFNVAGNAR
Namhnndl vlfi dcMeniber~MlKHnKar frA W. Salnt John
■klpanna
E.s. Minnetíosa
E.s. Montcalm
1. Des. 7. Des. 11. Des. 15, (jes
E.s. Melita E.s. Montroyal E.s. Metagama
Spyrjið eftir öllum upplýsingum og pöntunum hjá farbréfasölum.
1
CANADIAN PACIFIC
More tban 1000 Icelandic Students have
attended the Success Business College
of Winnipeg since 1909.
It will pay you again and again to train in
Winnipeg where employment is at its best and
where you can attend the SUCCESS BUSINESS
COLLEGE whose graduates are given preferen.ce
by thousands of empioyers and where you ean
steþ right from school into a good position as
soon as your course is finished. The SUCCESS
BUSINESS COLLEGE, Winnipeg, is a strong,
reliable school—its superior service has resulted
in its annual enrollment greatly excoeding the
combined yearly enrollment of all other Business
Colleges in the whole Province of Manitoba.______
Open all the year. Enroll at any time. Write
for free prospectus.
WE EMPLOY FROM 20 TO 30 INSTRUCTORS.
THE
JlLAmited
385jr PORTAGE AVE. WINNIPEG, MAN.