Heimskringla - 12.01.1927, Blaðsíða 6

/
I
6. BLAÐSIÐA.
HEIMSKRÍNGLA
WINNIPEG, 12. JANÚAR, f927
Almennings Álit.
“Gleymdu uú samt sem áður ekki að senda
honum ávísun,”* sagði hún ertnislega, þú mátt
ekki við því, að láta það undir höfuð leggjast.
Hugsaðu þér hvaö fólk myndi segja.”
‘‘Þú þarft ekki að kvíða því,’’ svaraði hann
. “Það skal ekkert umtal verða Eg skal senda
“Auðvitað,’’ hreytti hann út úr sér í hásum meistaranum ávísun, fyrir að hafa ástamök við
rómi — þess vegna kom eg nú.” það snarlaði í konuna mína í hinu heilaga nafni listarinnar!
honúm einhvert hljóð, er átti að líkjast hlátri, en Ög eg skal ljúga um þessa mynd með ykljur hin-
endaði í kæfandi hóstakviðu, og aftur reyndi um- Kn Það skal, enginn meiri kunningsskapiii
hann að þeira af sér svitann með hendinni, * er verða ykkar á milli. ^ Þú ert þó þrátt fyrir alt og
líktist rándýrskló. “Á þeim stundum ættu eigin- alt konan mín, og héðan í frá skal eg sjá um, að
menn að heimsækja konur sínar — finst þér það Þu skalt vera mér i trú. Hin viðbjóðsiega. upp-
ekki — þegar þær eru aleinar — eða” bætti hann Serð Þín °S tepruskapur í klæðaburði, skal verða
við með djöfullegu háðsglotti — “þegar þær meira en nafnið einfómt. þann stutta tima, sem
langan til að vera einsamlar.” eS á eftir að lifa 'skal eS níóta Þin sjálfur eða
Hún horfði á hann með sjáanlegu hatri og drePa ^ ” Athugasemd hans um það, að hun
fyrirlitningu vildi aldrei k»ma ham fyrir almenning með
Viðbjóðslega, villidýr! ætlafðu ekki að fara berar axlir, hafði þau áhrif, að hun fekk ekki
samstundis út úr þessu herbergi?”. Hann glápti stjórnað sér lengur. , Hun spratt a fætur^og
á hana með kveljandi ógeðslegu glotti, eins og stóð yfir honum’ Þar/em hann heykt*f niður
hugsa mætti sér að djöfullinn myndi horfa á 1 stólnum ~ alSerleSa uttaugaður eftir alla
sál — dæmda til eilífra kvala; ‘‘ekki fyr en mér áreynsluna.
, <‘UlTO«
sjálfum þoknast, goða min.”
‘Hvað eru hinar heimskplegu, vesælu hót-
Hún hefur sjálfsagt skilið, og vart búist við
að þú gætir metið þessa hluti þá, eins og vera
ber, en andríki hennar og sálargöfgi buðu henni
að haga orðum sínum eins og hún gerði, og hún
treysti þvf; að þú myndir unna bréfunum og
miiiningu hennar, og myndir geyma þau, lesa
og skilja á komandi árum.”
“Það er merkilegt!” — hrópaði málarinn
upp yfir sig — “Þetta eru hérumbil nákvæmlega j
orðin sem hún notaði — eg var rétt að lesa
bréfin /
Hinn hélt brpsandi áfram með hægð. ‘Ást*
þín og skilningur á móður þinni mun altaf vaxa
því lengur sem þú lifir, Aaron þegar þú ert orðinn J
gamall — eins gamall og eg, þá finnurðu fjár-
sjóði — hulda, fjársjóði af hugsunum og sann-
leika, sem er meira virði, en þú nú færð skilið
— en gerðu svo vel — eg fseri þér hér þinn hluta
af póstinum.”
Þegar Aaron King opnaði umslagið, sem
vinur hans lagði á borðið fyrir framan hann,
sa#hann lengi eins og í leiðslu og starði á inni-
hald þess.
' Rithöfundurinn, er gengið hafði út að
Kæri herra:—
Sem svar við bréfi yðar, dagsettu 13. þ.m.
er hafði inni að halda ávísun — sem borgun
fyrirmyndina *af frú Taine, get eg aðeins
sagt það — að eg met og virði höfðingskap
yðar, en get ekki tekið við borguninni.
Eg hefi komist að því, eftir frekari íhugun
að eg er ekki fyllilega ánægður með mál-
verkið. Eg ætla mér þessvegna ekki að
láta það af hendi, fyr en eg get með góðri
samvisku sett nafn mitt undir það.
t * .
Þessvegna sendi eg yður hér með aftur
ávísunina, því vitanlega get eg ekki tekið
borgun fyrir ólokið verk.
Eftir 2 eða 3 daga, leggjum við hr. Lag-
range á stað upp til fjallanna til að njóta
sumarblíðunnar til fulls.
einkar makindalega út af, um
í kuldalegum tilbreytingalausum rómi:
Alt f einu breytti hún um ham. Hún brosti anir t>ínar h» verulegleikanum. Ef þu hefbir ghigganum, og^var að horfa ut um hann snen
háösiega. og hann horfSi á hana leggjast niSur "»*. ' «*« *« «* ■>»* fú'tast þer, ..... - ................. - -- ~™”
á vandaðan mjúkan legubekk með 6teljandl bá hefði þa5 veriS meiri velgermngur en nokknr
sessum og hægindadýnum og þar haliaSi hún sér f’æt' buist viS af þer. þu vissir vi 1 t ry i eg.
leið og hún sagði ódaðaverk Þu framdir, þegar þu keyptir mig. þu andhtinu hans.
veist veí, að hver einasta stúnd h'fs míns, seni
eg hefi þurft að vera með þér, hefir verið mér
“Ef til vill vildir þú segja mér hversvegna kvalastund. þú ættir að vera mér þakklátur fyrir
þú komst hingað. og hvað þú vilt?” Mannhrakið ag eg hjálpaði þér til að lifa þínu lífi — fullu af
skalf og titraði í stólpum af hamslausri reiði. iygUm og sVívirðingu — að eg hefi leikið skrípa-
Hann jós yfir hana illyrðum og formælingum. ]eikinn með þér — og ætla mér að gera það
Hún tók því öllu með takmarléklausri stillingu. dálítið lengur þangað til þú verður að Ieggja
Hagræddi sér aðeins í legúbekknum eihs makinda Spilin þín niður að fullu og»öllu, og leysa okkur
lega, og henni var sýnilega unt, er aðeins æsti bæði. Setjum svo, að eg væri það, er þú heldurjhátt af undrun. “Heldur stærri upphæð, en
mann hennar ennþá meir. “Ef að þetta er alt ag eg sé? Hvaða rétt þefur þú til að fyrirmuna bróðir Júdas fékk fyrir álíka þjónustu — er það
sér við og yrti'a vin sinn; en hinn svaraði ekki.
Conrad Lagrange kom þá yfir að borðinu til hans
og var áhyggju og kvíðasvipur á hrukkótta
“Hvað er það vinur minn?, — hvað gengur
að? Eg vona, að það séu engar slæmar fréttir.’
Aaron fting vaknaði eins og af draumi, og
rétti vini sínum bréfið, sem hann hafði fengið.
Það var frá hr. Taine. Innan í því var ávíspn
miljónerans. Bréfið var þurlegt og stutt, og
aðeins um viðskifti þeirra, en ávísunin var fyrir
svo mikilli upphæð, að rithöfundurinn blístraði
fjcjlskylda yðar
af ferðinni til
erindið sem’þú áttir hingað, þá hefðirðu eins mér að njóta lífsins? Hefur þú gegnum alt þitt
vel mátt spara -þér ómakið. Ertu ekki á þeirri svfvirðilega líf — hefur þú nokkurntíma hikað
skoðun?” • við að svala þínum dýrslegu fýsnum og til-
^ Hann reyndi a« ná dálitlu valdi yfir sér. “Eg hneigingum? Þú veist vel, að þú hefur ekki
kom til að segja þér, að kunningskap þínum við gert 'það. þú hefur aðeins óttast að það gæti
þennan bölvaða málara verður að vera lokið.” komist upp. Að vera eins djöfullegur eins og
Hörkusvipur kom á fagra andlitið hennar. þú vilt, eins lengi og það kemst ekki upp — það
Hún krepti hnefa þeirrar handar er falin var ‘er leikurinn sem /þú hefur kent mér. það er
undir sessunum svo fast, að neglunar gengu á íeikurinn, sem við höfum leikið í félagi. það er
kaf inn í holdið. ‘‘Hvað áttu við með kunnings- leikurinn, sem okkar tegund fólks ætlast til að
skap?” spurði hún þrjóskulega. listamenn og rithöfuridar hjálpi okkur til að
‘‘Þú veist ofur vel hvað eg á við,” svaraði leika. Það er eini leikurinn er eg kann að leika
hann í hásum rómi —” eg meina það, hvað og eftir okkar leikreglum, eins lerigi og heimur-
kunningskapur við karlmann hefur í för með sér inn verður einskis var, >á skal eg gera alt' er
fyrir konu eins og þú ert.” “Það er auðvitað mér býður við að horfa. Þú hefur notið mín
eina meiningin er skepna, með eins óhreinu og að fullu — þú hefur fengið verðmæti gjaldsins
dýrslegu hugarfari, og þú hefur getur lagt j það,’ er þú greiddir fyrir mig. Hvaða rétt hefur þú
svaraði hún með hægð. “Ef ,það væri ónxaksins nú til að neita mér um einnar stundar næði til
vert að segja þér sannleikann, þá myndi eg segja að gleyma hörmum mínum? þegar eg hugsa
að hegðun mín, þegar eg hefi verið ein með hr. ujn það, hvað eg hefði getað orðið, ef það hefði
King, hefir verið eins sómasamleg eins og þegar ekki verið þín vegna, þá undrast eg stórlega að
eg er alein með þér.” Sáryrði hennar gerðu eg hefi ekki fyrirfarið mér fyrir löngu. T)g eg
hann enn þá hamslausari af reiði en áður. Hann hefði gert það, ef það hefði ekki verið fyrir þá
hálfkafnaði af óttalegustu kvalakviðum, er hann vesælu hugsvölun að kvelja þig. Þú svívirðir
fekk hverja á fætur annari. Augu hans leift- og hæðist að mynd hr. Kings, af því að hann
ruðu afsóstjórnlegu hatri og lastagirnd. “Og hefur ekki málað mig eins og eg er! Hvað
heldurðu, af því að eg er kominn svo nær d^,uða hefðir þú sagt, ef að hann»hefði málað mig eðli-
að það sem eg sá í dag særi mig ekki? Heldurðu lega? Hvað hefðir þú sagt, ef Conrad Lagrange
að eg sé svo langt leiddur, að eg geti ekkt skilið hefði ritað sannleikan upi fólk eins og okkur
hvað þú lætur þér ant um þenna mann eftir að handa miljónunum, sem lesa bækur hans? þú
hafa gefið ykkur nánar gætur allan seinni hluta smánar mig fyrir að vilja ekki klæðast nýtísku
dagsins?” 1 Hefir nokkur verið á verkstæðinu flegnum kjólum, og eg villi heiminum sjónir með
meðan hann var að mála myndina af þér nema uppgerðar hæversku. Líttu í þinn eigin spegil
þið tvö ein? Og búningurinn er hann málaði heimskingi! þú hefur fyrirgert rptti þínum til
þig í! — er aðeins— var búin til fyrir hann. að fordæma mitt framferði með þínum dýrslega
nautnasýkislifnaði! Farðu nú út héðan.
ætla að fara að hátta.”
Og liún lirjngdi á herbergisþernuna.
Eg
Ónei, auðvitað ekki. það rriátti svo sem ekki
ó*iáða þig og listamanninn þinn sökum listar
hans. Listar hans! Guð minn góður! , Hvílíkur
skrípaleikur List — þú — þú — ^)ú!”.—
Hann skók gulu holdlausu fingurna framan i
í liana, bandóður af afbrýði og reiði, og reyndi
af öllu afli að, gera róminn eins sterkan og áhrifa í
mikinn og unt var, eri það* varð honum ofraun !
Rijdd hans varð aðeins urgandi hvísl, og æðar-1
nar á skorpna hálsinum hans stóðu út helbláar! . * . , , „ .
af áreynslinini. -Þú. aS látalmála þig eins og j stoSnæmthsf y,ð dyrnar a bustað Aaron Ki„gs
siðsama, sakiausa Kvekaramey. með öll eihr °?' v,?ar hans Þann daS'-tok Conrad Lagrange
kenni trúhneigðar og hreinleika á andlitinu. þú1’1 h°s lnum'
12. KAPITULI
Fyrstu ávext'rnir af smán hans. . .
I r
Þegar bréfberinn í litla vagninum sínum
Og þetta málverk veröur sétt á sýningu, og j
Listmálarinn var inni á verkstæði sínu, og
, . . , , . i nthofundurmn, sem vissi að hann var ekki að
dæmt eins og reglulegt hstaverk! þu» hefur auð-1 . •
.. x 7 ,. ‘ .. „ . .4 .„ vinna, for þangað mn til hans með bréf.
vitað oll voldin í þinum honcrum. notar ahrif! , .* , ,
,. * . , . . . » * ,. Malverkið, sem ennþa var a standinum var
þin, og aðnr halda fvrir það að myndin se hið', '
’ , 1 J i hulið með flosduk.
mesta ágæti!” I TT . _. .
•> i v,' •* -1 , .... _ Ungi maðurmn sat við borð, er þakið var
Og, bætti hun við rolega, þu utbyrð , ,, _ , , 1 . „
, . ,, , ® J , I bokum, pappir — drattlistarbloðum, og var að
avisun. og lvgur a moti betn vitund, ems og þu . . , . . , 6
. ,° „ TT ~ binda utan um gamlan bréfaboggul, er
gerðir í dag. Hann helt afram, an þess að gefa , . , ’
, . , . . A 1 & sjaanlega hafði verið að lesa.
orðum hennar hinn nnnsta gaum: T ... ... y , . .*
i Þegar rithofandurinn kom mn, sagði málar
“Þú veist að myndin er verri en einskisviröi; inn 'með hægð, og benti á br^faböggufinn í hendi
sem listaverk. Hann veit það. Conrad Lagrange I sinni, “Frá móður minni. Hún skrifaði mér þau
veit það, — Jim Rutlidge veit það. öll sú bölvuði siðustu árin, sem eg var að læra erlendis,” Þegar
klíka er þú hefur safnað í kringum þig, veit það hinn svaraði ekki, bsétti hann við hugsandi
Málarinn er eíns og hans tegund af mönnum er “Veistu það, Lagrange, að síðan okkar kunnings.
leikfang í höndum bvenna af þínu tægi, til þess skapur byrjaði finn eg márgt í þessum bréfum,
að ávinna sér frægð, álit og auð. Og 'við —
okkar tegund fólks — við látum sefn við trúum
þessum bölvuðu hræsnurum — hrósum verkum
þeirra — sern^ þeir kalla listaverk. og hjálpum
, þeim til að verða auðiígir — kaupum málverk
þeirra — af því að þeir svívirða listina til þess
að svala hégómagirnd okkar. Við vitum, að það
er alt uppgerð og svik við vitum dflirvel, að ef
þeir væru sannir meistarar,, og bgeru virðingu
fyrir sjálfum sér og verkum sínum, þá myndu
þeir' ekkert hafa saman við okkur að sælda.”
er eg skil og met meira nú, en þegar eg fékk þau
Kynningin við þig hefur víst gert mig hæfari1
til að skilja hjarta og liug móður minnar.”
Hann brosti. Eftir litla stund, þegar Conrad
Lagrange treysti sér til að hefja samræðu um
þetta efni, sagði hann:
“Tilfinningar móður þinnar voru of göfugar
til þess að vera skildar og fnetnar rétt af öðrum
en þeim er géngið hafa í gegnum skóla lífsins.
Þegar hún skrifaði þessi bréf, varst þú aðeins
að læra listaiðn.
ekki?,” sagði hann um leið og hann rétti lista-
manninum, bréfið aftur, en spurði Svo, er hann
tók eftir svip unga mannsins.:
“Hvað er nú að? Smakkast þér ekki fyrstu
ávextir hrósunar þinnar vel? Eg vildi mega
ráðleggja þér að venja þig við þessháttar
sem fyrst, þínna eigin hagsmuna vegna.” ‘‘Finst
þér þú ekki vera helst til strangur við ok-kur öll?
spurði listmálarinn með daufu brosi. “Þetta fólk
er ánægt. Þeim þykir myndin góð.”
Auðvitað þykir þeim hún ágæt” — hreytti
hinn fram úr sér. “þil ert slunginn — það er það
sem að þér er. Það er það, sem er að okklir
öllum á þessum dögum. Ókkur, málurum —
rithöfundum — sönglagasmíðum — við vitum
of vel hvað við á. Við erum alveg eins og vélar
— smíðum hlutina í bókum okkar — myndum
og söng, eftir okkar höfði: Við notum listfengi
okkar til að svala okkar eigin hégómagrind, í
stað þess að láta listina verða afl til bera sann-
leikanum vitni á einhvern hátt. Þú hefur sagt
það alt vinur minn — þú hefur dregið fram
sannleikann ufn það hvernig sönn list er metin
nú á dögum með þessum orðum. “þetta fólk
er ánægt.” þú hefur veitt því — það sem það
vill, svívirt listina til þess að fá því framgeilgt.
það er það, sem eg hefi gert, öll þ§ssi ár —
látið fólkið hafa það 3<em það æskti eftir. Við
seljum því okkar vörur — fiyrir svo mikið verð
— alv^g eins og klæðskerárnir þeirra — hatta-
salarnir eða hárSkerarnir. Og aldrei fær heimur
inn framar sanngr listir eða bókmentir, fyr eij
menn eins og við gera heilagar — strangar kröf.
urt til — að þeif sjálfir séu fyllilega ánægðir með
verk sín.”
Hann gekk að standinum og svifti hörku-
lega blæjunni til hliðar. ,
Málarinn stóð ósjálfrátt á fætur, og stað-
næmdist við hlið hans fyrir framan myndina
0 “Líttu á hana”! — hrópaði rithöfundúrinn
— “líttu á hana í ljósi þinnar eigiri listneigðu
sálar. Sérðu ' ekki og finnurðu, afl hennar?
Segir hún þér ekki, hvað þú gætir orkað, ef þú
vildir? Ef þér væri ekki hægt að -mála mynd
— hefðir enga listneigð — þá væri öðru máli
að gegna. En þetta málverk sýnir snild.— gáfu
er heimurinn má ekki víð að fari forgörðum
þess hörmulegra er það — af því málverkið er
snild. Komdu hingað”*— hann dró vin sinh
að stóra glugganum, og benti á fjöllin. “Það eru
til meistaraverk eins og þessi fjöll, drengur
minn — eýðileg og fráskilin heiminum; hafin
upp yfir héimsku og hégómagirnd mannanna —
guöumlík í öllum sínum þögula yndisleik —
liann j þar er listafyrirmynd, er líta má upp til — fyrir-
mynd, er þroskar og styrkir allar göfugar vonir
og liugsjónir. Og það er til list, sem er eins og
Fairlands — hégómleg og einskisverð. Hlustaðu
á mig Aaron, haltu ekki áfram að misskilja bréf
móður þinnar. Misskildu hana ekki með því að
halda, að þrið sé í nokkurs manns valdi nema
þín sjálfs að komast að- því takmarki, er hún
þráði að þú næðir. Komdu með mér upp til fjall
anna. Komdu og víð skulum vita hvort fjöllin
—steypt af guði, geta ekki látið þig finna sjál/an
þig.”
Eftir að Corirad Lagrange hafði lokið máli sínu
stóð listamaðurinn ofur litla stund án þess að
svara —> stóð óákvéðinn fyrir framan myndina
með ávísuirina í hendinni. Að lokum fór hann
þegjandi yfir að borðinu^og ritaði stutt svar við
bréfi hr. Táine. þegar hann hafði lokið við það,
Eg vona að þér — og
hafið sem besta skemtun
Lake Silence.
Virðingarfylst
yðar einlægur,
Aaron King
Um kveldið áttu vinirnir langt tal um hið
fyrirhugaða ferðalag, og kom saman um að
leggja upp í það hið allra fyrsta.
Conrad Lagrange komst svo að orði, að
þeir sennilega myndu gleyma sjálfum sér —
stað og stund, er þeir kæmu upp í hæðirijar og
fjöllin, og myndu ekki ákveða neina tímalengd,
eða hversu lengi þeir myndu hugsa til að dvelja
á þessu ferðalagi. Hann stakk líka upp á að
þeir skyldu ekki hafa mikið me^ferðis — hafa
aðeins múlasna undir farangur þeirra, og ráð-
lagði að þeir skyldu fremur' sneiða hjá sumar
bústöðum og mannabygð, en halda sig sem mest
að þeim stöðum, er umferð væri sem minst.
Rithöfundurinn var svo vanur slíkuim ferð-
! um, um fjalllendið, og eyðiflákana, að enginn
| hætta var á að þeir myndu villast eða hafa þörf
' fyrir fylgdarmann.
Þetta var alt nýtt fyrir Aaron King, og hann
hlakkaði til ferðalagsins eíns og skóladrengur
þegar rithöfundurínn var að lýsa mikilleik fjall-
anna á allan hátt, og hann þráði að komast setn
fyrst á stað. þeir ætluðu að fará til borgarinnar
næsta dag, og kaupa naúðsynlegan fatnað og
áhöld til ferðarinnar — múlasna, og ýmislegt
fleira.
Það vildl svo til að Yee Kee — er gæta átti
hússins í fjærveru þeirra, hafði áriðandi erindi
til borgarinnar, og þegar liúsbændur hans’ sögðu
honum, að þeir kæmu ekki heim til miðdegis-
verðar — notaði hann sér tækifærið, og bað um
frí þennan dag, er var fúslega veitt. Því var
það að Conrad Lagrange læddist út í rósagarð-
inn, vonglaður og hlakkandi eins og drengur
brennandi af æfintýralöngun, til þess að skilja
bréfið og lykilinn eftir hjá litla hliðinu í horn-
inu, á Ragged Robin girðingunni, ein og’ hann
hafði lofað.
rétfi hann bréfið að eldra manninum — og hann
las:
13 KAPITULI
• 'A f
Áskorun Myru Willard.
Sibyl Andrés hafði verið að vonast eftir
þessu bréfi á hverjum degi eftir samfundipa við
Conrad Lagrange í rósagarðinum. Hún fann
bréfið jlitlu eftir miðjan dag, það var einkenni-
le^t bréf — ritað í sama anda, og ríkt hafði
yfir samtali þeirra, og skýrði henni frá hvenær
nágrannar hennar myndu ef til vill koma heim
aftur; strangar ráðleggingar að freistast ekki
til að líta á myndina á standinum, og að endinu
óskaði hann henni að ,hún hefði sem mesta
ánæ^ju af þessu æfintýrl.
Með bréfinu fylgdi lykill. j
Fáum mínútum síðar ppnaði unga stúlkan
vinnustofudyrnar og fór inn í bygginguna, er
henni var svo kunnug — eða hafði verið —
aðeins nú var hún svo stórkostlega breytt að
j innan.
Hún lét hurðina aftur á eftir sér hægt og
varlega. Hún var hálfhrædd við áræði sitt og
dirfsku, og stóð kyr og leit í kringum sig óákveð
in og hikandi. Þar sem liún stóð inni í hinu
skrautlega og smekklega útbúna herbergi —
feimnisíeg,. og tilbúin að leggja á flótta, ef eitt
j bvað kæmi fyrir, virtist hún í sannleiku engu
likari en töfradís, eins og rithöfuridurinn hafði
komist svo skáldlega að orði um hana. Hún var
yndislega rjóð í kinnum, auguri skær og glamp-
andi, og skein úr þeim fagnaðaræsing yfir þessu
saklausa æfintýri hennar, og aðdáun fyrir þessu
fagra indæla herbergi. Fljótlega varð hún þó
hugrakkari, og fór að ganga til og frá um verk-
stæðið. Hún var léttfætt og yndisleg í lima-
burði eins og dývin frjálsu yog fögru, er áttu
heima nálægt heimilinu hennar gamla í fjöllun.
um. Smámsaman gleymdi hún feimninni og
hræðslunni, og gaf sig alla við að skoða hina
margvíslegu hluti er hún sá þar inni, og með
barnslegri ánægju og hrifningi skoðaði hún mynd
éftír mynd.
(Framh.)
/