Heimskringla - 02.02.1927, Blaðsíða 3
WINNÍPEG, 2. FEBRÚAR 1927
i
HEIMSKRIN GLA
3. BLAÐSlÐA.
ter hann á stempur og lagöi á silfur
og gætti þess vandlega, aö ekki tjarn
stæöi í kyrtilföllunutn. Siöan gljáöi
hann meö vargstönn og dreif svo a
gullfargi og stappaöi niöur með
fingrunum, svo að sem jafnast lægi.
Bróöir Björn virti enn" fyrir sér
iikneskjuna. Nú var allt rétt, and-
litslag, holdafar, hörundslitur og hár
íö gullna. Þaö var Guörún, — vor
frú — hans frú. Og þó kannaðist
hanli ekki við það; það vantaði eitt—
hvaðj — það vantaði geðfestuna;
— þaö vantaöi sjálft lífiö. En lífs—
andann gefur enginn nema guð. Það
«r ekki meðfæri bróður Björns.
Bróðir Björn gékk hryggur til
Eysteins ábóta og laut honum.
“Yðvart faðerni!” sagði hann.
"Maríulikpeski það, er þér skip-
uöuð mér að gera, er fullbúið.”
Ilerra ábóti gekk með bróður
Birni ög virti fyrir sér likneskið.
‘‘Bróðir Björn. Likneski þetta
er gert af sannri andagift. Það lýs—
ir fegurð hreinnar sálar. Það er
meyjan, en ekki móðirin.'"
“Yðvart faðerni!’’ anzaði bróðir
Björn. “Það hefir hv]orki verið
sparað gullfarg né steinn,, en það
brestur lifið, og það gefur guð einn.”
Iíerra Eysteinn var spakur öld—
nngur. Hann virti fyrir sér bróður
Björn, og hann las út úr sviplausu
andlitinu alla sögu bróður Björns og
’ikneskjunnar. Hann brosti.
“Kannast þú við Pygmalion?”
spurði hann. “Það var konungur í
Austurlöndum til forna, sem gerði
svo undurfagra meyjarlíknéskju, að
hann varð hugfanginn af henni. Og
liann elskaði likneskjuna svo heitt,
aö henni var gefið líf, og hann gekk
að eiga hana.”
‘Var það heilagur maður ?” spurði
bróðir Björn. “Hann finnst ekki í
dýrlingatali Beda munks.
"Þvi skyldi hann ekiki hafa verið
heilagur?” sagði ábóti, mildur" í
rómi. ‘‘Fékk ekki andaður likami
Lazarusar lífið aftur fyrir elsku vors
lierra Kristí?’’
Bróðir Björn þagði. Hann van
hugsi. •
“Verkið lofar meistarami,” sagði
ábótinn, “og viljum vér nú að lík—
nesikjan sé sett yíir Máríualtari og að
sungin verði messa fvrir henni í
fyrsta sinn, á jólanótt. Og eru það
verkalaun þin að þú gerir þaí fyrst—
ur.”
Bróöir Björn varð glaður við.
Eftir samtalið við ábóta var bróð-
ir Björn annar fnaður. Hann var sí
í'g æ aö hugsa um hinn blessaða
Eygtnalion; — svo kallaði hann hinn
heiðna konung, sem gaf líkneskjunni
hf með elsktt sinni.
Hann sá það, að öll list var ékkert
netna aumleg eftirmynd lífsins. þar
sem höfuðþáttinn í lífið sjálft vant—
aði. Og þegar hann hugsaði til hins
Wessaða Pygmalions, fannst honum
etns og það myndi listamönnunum að
kenna, að verk þeirra brysti lífið, af
því að þeir el&kuðu þau ekki nógu
heitt. Og hann óskaði þess heitt og
innilega að Maríultkneskið hans
mætti fá líf. Það var æskan hans,
— æskuástin hans, setn hann var að
biðja úr heljil®
Og þegar hann Ias latinuna, bætti
hann hinunt' nýja dýrlingi inn í:
Heilagi Pygtnalion! Bið þú fyrir oss.
Hann sárbændi Pygmalion helga að
liðsinna sér og Veita sér afl elsk—
unnar til að kveikja líf í dauðri
ntyndinni. Og hann bað og bað, að
myndin, — vor frú, — Guðrún, ung
og lifandi, mætti ganga til hans og
fyrir^efa honum, taka hann í sátt
aftur og taka hann undir sína forsjá
að nýju. ,
Hann knúði og knúði hurðir hins
heilaga ntanns, en tnyndin stóð enn
hreyfingarlaus og andvana. En það
gerðist annað. Hinn móbrúni eikar—
bolur óskarinnár um, að líkneskjan
fengi' líf, fékk á sig litskrúð og
gullfarg vonarinnar.
Og bróðir Björn knúði og knúði.
Og þegar hann á aðfangadaginn var
búinn aö setja líknesikjuna yfir altar
ið með hjálp bróður Roðbjarts, þá
var lífsandi fullvissunnar um það, að
ósk hans myndi rætast, blásin í nasir
hinnar ljómandi vonar. Bróðir Rjörn
vissi nú, að vor frú myndi á jóla—
nóttina, þegar hann syngi messttna,
rétta honttnt höndina, lifandi og ttng,
svo að hann gæti sæzt við æsktt sína.
Það var miðnætti nóttina helgtt.
Herra ábóti og bræður sátu í form
um sínum t kóri, en inn, í kirkjuna
streymdi fólkið og fætði sig eins
ttærri lektaragrindunum, eins og hægt
var, og nam þar staðar, svo að það
sæi betur, — en flestir voru með
strúta sína eða kaprún á höfðttm. Og
ntargir hugsuðu heim til þess, sem
gæta skyldi bús og bæjar, og báðtt
fyrir honttni, að ekki tæki hann tröll
eða huldufólk.
En í skrúðhúsi hjá almaríu ^stóðu
þeir bróðir Roðbjartur og annar
djákri, skrýddir snjóhvítum baldurs.
skinns—dalmatíkum, og voru að
skrýða bróður Björn.
Bróðir Björn var kominn í serkinn,
búinn að girða sig og var að leggja
stóluna urn háls sér .og bregða blötj—
unutn undir lindann. Þá varð honum
litið á hökulinn. Hann var hvítur
og af baldurssikinni, og var á aðra
krossálntuna með kolneskum saumi
s umuð mynd af guði, þegar hann
blæs lífsanda í Adant.
Bróðir Björn leit á mynditjjt unt
stund og þakkaði svo hinutn heilaga
Pygmalion fyrir vísbendinguna. —
Síðan steypti hann yfir sig höklin-
um, feldi höfytðliniö ofan á herðar,
greip punginn tneð kaleik og patinu
og sneri sér að bróður Roðbjarti og
djáknanum og sagði á latínu: “Stoð
vor er í nafni drottins,” óg signdi
sig um leið, en þeir önzuðu: “sem
skóp himin og hauður.”
Bróðir Björn gekk til kórs, og
þegar bróðir Roðbjartur hringdi söng
meynni, hóf hann messu, en bræður
tóku að syngja intróitus.
Það var titrandi órói í bróður
Birni, þegar hann gdkk upp gráð-
urnar að altarinu. Það var eins og
vissan hans væri að hjaðna. Hann
hafði orðið fyrir vonbrigðunt. Hann
hafði búist við því, að riú tuyndi
undrið gerast, — núna, — og að vor
frú. sankti María, hefði gengiö af
stallinum og til móts við hann, er
hann sté á kórinn.
Bróðir Björn var fölur sétn nár.
Bróðir Roðbjartur sá það og fann,
hvað hann titraði.
, Bróðir Björn hóf upp héndur sín—
ar til hitnins, og þeir bróðir Roð—
bjartur gengu undir hendur honttm.
“Dýrð sé guði á hæðum,” söng
hann, “og friður á jörðu með þeitn
mönnum, sent hafa góðan vilja.”
Bróðir Björn hætti hér söngnum.
Hann horfði á likneskið. Það stóð
þar. ljómaúdi af gulli, en andvana.
Bróðir Björn varð hugsi.
Friður! Já hanti þurfti friðinn.
En hann gat ekki fengið hann, nema
hann sættist við vora frú, — sína
frú. Var það ekki góður vilji. Og
hvernig gæti hnmi sæzt við hana,
nema hún kæmi til 'hans sjálf, lif—
andi ? Það vildi hann! Var það
ekki góður vilji?
Hann starði á likneskið- og það
þrútnaði hver æð á hálsi hans, og
hann varð í framan sem blóð. Hann
vildi, — vildi að líkneskjan fengi líf
og anda.
Og sjá! Dýrðarbaugurinn um
þöfuð henni fór að braga eins og
norðurljósahringur; — húú brosti og
rétti honum báðar hendur.
“Húnhrærist! — Hún réttir mér
hendurnar! — Hún sættist við mig!”
kallaði bróðir Björn, svo heyrðist
um alla kinkju, og hneig svo aflvana
fratn á altarið.
"Hin blessaða ungfrú hefir birzt
honutn,” sagði herra ábóti, og frétt—
in fór um kirkjuna frá munni til l
ntunns.
Svo báru bræður bróður Björn til
klausturs.
NAFNSPJOLD
A , U
poooegccococooccaooooecoooeooscocoi aeooooocaooococoooooooooooooooeooeooooooooooooJ
Lightning Shoe
Repairing
Slmli 89 704
328 Hamrave St.( (NAliegrt Elllc«)
SkÓr «c atfffvél bflln tll cftftr mlll
1,111« eftlr fötlæknfnKum.
A jóladagsmorgun, þegar herra á—
bóti hóf upþ kredó í messunni, fór
sál bróður Björns fram af þes'sutn
heimi.
En trúin á helgi bróður Björns
lifði og dafnaði, unz siðaskiftin
komu. Þá gleymdist hún.
Hvað orðið er af Maríulíkneskinu.
veit nú enginn. I máldaga Þingeyr-
arklausturs frá 1525 er sagt, að það
eigi “Maríulíikneski þrjú; eru tvö
með alabastrum”. Var þriðja lik—
neskið Maríumynd bróður Björns
Sveinssonar, og er þess aldrei getið
síðan.
(Alþýðublaðið.)
Emil Johnson
Service Electric
524 SARGENT AVE-
Selja rofmagnsáhöld af öllum teg-
undum.
Viðgerðir á Rafmagnsáhöldum,
fljótt og vel afgreiddar.
Síml: 31 507. Helmasimt: 27 280
Arthur Furney
Teacher of Violin
932 Ingersoll Street
PHONE: 89 405
Nýtt skilningarvit.
Eftir Þórberg Þórðarson.
'En la mondom venis nova scnto...."
(I heiminn kom nýtt skilningarvit....)
1 L. Zamenhof.
I.
Þennan ntánaðardag árið 1859,
fæddist eitthvert göfugasta mikil—
ntenni og menningarfrömuður síð—
ustu alda. Þessi maður var Lúð— j
víkó Lazaró Zamenhof, pólskur augn
læknir og höfundur alþjóðamálsins
esperantó.
I ættborg Zamenhofs bjuggu i þann
tíð fjórir þjóðflokkar, Pólverjar.
Rússar, Þjóðverjar og Gyðfngar. — ;
Þeir töluðu hver sitt tungumál, skildu
ekki hver annan og lágu í þrotalaus—
um erjum og illcleilum sín á milli.
Þetta ósantlyndi fékk mjög á
Zamenhof í æsku, og þegar á ttnga
aldri komst hann að raun um, að
meginorsök þess væri sú, að þjóð—
flokkar þessir skildu ekki ltver ann—
an.i Hann einsetti sér þá þegar,
ungttr að áratali, að skapa hlutlaust
alþjóðamál, er allar þjóðir gætu auð.
veldlega lært og sameinast um.
Zamenhof var sannfærðttr ttnt það
alla æfi, að slik alþjóðatunga myndi
öllu öðru fremur stuðla að bróður—
legum skilningi milli landa og þjóða,
uppræta þjóðahatur, fyrirgirða styrj.
aldir og skapa í þess stað alþjóðleg—
an hugsunarhátt og allsherjar bræðra j
lag í veröld borgaralegrar skamm—
sýni og blóðsúthellinga.
Það, sem fyrir Zamenhof vakti, var
þvi' þetta sama, sem knúð hefir
ntikla menn allra alda til að afsala
sér veraldlegttm gæðum þessa sællifa
lteims. Það var allsherjar bræðra— j
lag mannkynsins. Það var honttm
aðalatriðið. Það var undirstaðá j
esperantps. Þessari háleitu lfugsjón
i helgaði Zamenhof krafta sína.
j henni vann hanri sýknt og heilagt,
þar til hann skildi við þessa tornæmu
! veröld, saddttr lifdaganna, 14. apríl
11917.
En það var enginn hægðatleikttr
að skapa auðlært og nothæft alþjóða-
mál. Alla leið frá Leibnitz fram til
daga Zatnenhofs, höfðtt verið gerð-
ar um 60 tilraunir til að skapa slíka
tungu. En. höfundunum mistókst |
öllttm.
Dr. Zamenhof leysti þessa þraut
fyrstur manna. Hbnum tó'kst að
skapa mjög fullkomið, hlutlaust, fag-
urt einfalt og auðlært alþjóðamál.
Esperantó er sannarlega einhver dá—
samlegasta völundarsmíði, sem mann-f
heilinn hefir upp hugsað. Það er
margfalt fullkomnara, margfalt ein— j
faldara og margfalt auðlærðara en
nokkur tunga, sem töluð hefir verið
á jörðinni.
Hvers vegna er þá ekki esperantó
fyrir löngu orðið að lögskipuðu al—
heimsmáli'?
Vér ntegttm aldrei gleyrna því, sízt
þegar um frumleg stórvirki er að,
ræða, að heimurinn er heimsjcur, að
mennirnir eru sljóir og þrörigsýnir,
að hjörtu þeirra eru full sérvizku—
legrar þverúðar og heili þeirra seinn.
að skilja. Níutiu og níu hundrað— j
hlutar mannkynsins eru ekki hér til
A. S. BARDAL
Belur llkklstur og r.nnast um fl»-
farlr. Allur úibúnaQur sA baitl
Gnnfremur selur hann aliskonat
mlnnlsvarba og legstelna_
843 8HERBROOKE ST ,
Phonc: 8« 607 WINNIPEG
TH. JOHNSON,
Ormakari og GulUmiSui
Selui glfttngaleyfisbréf.
Aerstakt atnygll veltt pöntunua
og vl«gjör«um útan af lanðl.
264 Maln St. Phone 24 637
Dr. Kr. J. Austmann
WYNYARD
SASK.
UK. A. Blö.NDAL
G02 JTedlcal Arts Bldg.
Talsími. 22 296
Stundar sérstaklega kvensjúkdðma
og barnasjúkdóma. — A5 hitta:
kl. 10—12 f. h. og 3—5 e. h
Heimili: 806 Victor St.—Sími 28 130
J. J. SWANSON & CO.
I.Imtted
R E N T A t, S
I K S U R AN CB
R E A L ESTATH
MORTGAGBS
600 Parls Building. IVInnlpeg, Mmm.
King’s Confectionery
Xflr fivextir ok GarlSmetl,
Vindlar, Clitarettur og Groccry^
Iee Cream og Svaladrykklr,
SlMIt 25 183
551 S.VRCEXT AVE, WINJiIPEG
að þjóna sannleikanum, heldur til að
“gæta hagsmuna sinna”. Sannleik—
u'rinn fer ekki umhverfis jörðina á
80 dögum. Þess vegna andaði.st
Zamenhof saddur lífdaganna, án þess
að sjá fórn sína verða andlega ntenn
ingarlind alþjóða.
II.
Hin mæltu mál mannkynsins eru
að mikltt leyti til orðin af blindum til
viljunum. Þau eru samsafn af stein-
aldarleikföngunt villimanna og lista-
sntíðttm fárra vitringa, sem hafa
gert heiminn ruglaðann með því að
hugsa. Það er tilviljun ein, hvort
þau eiga í forðabúrum sínum nöfn á
hlutum og hugniyndum, sem vér glint
um við daglega. Það er til dæmi,s
nærri heilsudrepandi tilviljun, að ís—
lenzk tunga skuli ekki^hafa haft sinnu
á að koma sér upp einu einasta heiti
á heilbrigðttm manni. En fáráðling,
sem rnist hefir heilsuna eða forlögin
hafa aldrei gefið neina heilsu, verð—
launar hún nteð tveimur löngum nafn
orðum. Og þó tekur fyrst í hnúk—
ana, þegar “lög málsins” eru svo ó-
þjál og takmörkuð, að þau leyfa ekki
að bæta heilbrigða manninum upp þá
vansæmd, sem hugsunarleysi vanans
hefir bakað honuni.
SECURITY STCRAGE &
WAREHOUSE CO., Ltd.
Flytja. íeyma, bfla am og; nenda
Húamuni ok Piano.
II rein.Ma Gfllfteppl
SKRIFST. ogr VÖRUHOS “(7*
Elllce Ave., nfllieet Sherbrooke
VttRUlItS “B”—S3 Kate St.
lllfl nýja
' Murphy’s
Boston Beanery ?!
Afgreiðir Flsh & Chlpa í pökkum
til heimflutnings. — Ágœtar má.1 -
tíöir. — Einnlg molakaffi cg svala-
drykklr. — Hrelnlœti elnkunnar-
orb vort.
620 SARGENT AVE., SIMI 21 906
HEALTH RESTORED
LækDÍngar é n lyíja
Dr- S. G. Simpson N.D, D O. D.O,
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 207 Somerset Blk.
WINNTPEG. — MAN.
Bristol Fish & Chip
Shop.
HIÐ GAMLA OG ÞEKTA
KING'S ber.ta ferQ
Vér aendum helm tll yflar.
frá 11 f. h. tll 12 e. h.
Fiskur 10c Kartöflur 10o
540 KHee Ave% hnrnl LainK.
SIMI: 37 455
Telephone: 21 613
J. Christopherson,
Islenzkur lögfræðingur
845 Somerset Blk.
Winnipeg, Man.
WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFÁNSSON
Islenzkir lögfræðvngar
709 Great West Perm. Bldg.
Sími: 24 963 356 Main St.
Hafa einnig skrifstofur að Lund-
ar, Piney, Gimli, Riverton, Man.
DAINTRY’S DRUG
STORE
Meðala aértræíingw.
‘Vörugæíii og fljót afgreiíala
eru einkunnaror?5 vor.
Hornj^Sargent og Lipton,
Phone: 31 166
MRS B. V. ISFELD Planlnt A Teacher STUDIOi 666 Alverntone Street. Phone : 37 020
Dr. M. B. Hai/dorson 401 Boyd Bldjc. Skrlfstofusimi: 23 674 Biundar eérstaklega lunguasjúk- dóma. Er afl flnn^ á skrirstofu kl. 12—11 f h. #og 2—6 e. h. Helmlll: 46 Alloway Art. Talsfml: 33 158
Dr. B. H. OLSON 218-220 Medtcal Arte Bld*. Cor. Graham and Kennedy St. Phone: 21 834 Viítalstími: 11—12 og 1—5.30 Heimili: 921 Sherburn St. . WINNIPEG, MAN.
|| - - | Talsfml: 2S 889 DR. J. G. SNIDAL 1 AAlUUSKSiR 914 Somereet Bluek Portagt Ave. WINNIPRU
DR. J. STEFÁNSSON* 218 MRDICAL, ART9 ILB9, Hornl Kennedy og Graham. Stnndar eln(ðg(g a u an ■ cjrgg-, aef- u( Vverka-gjfikdAma. 4* hltta frfi kl. 11 III 11 L V •( hl. I II 9 r k Talsfml: 21 834 Helmill: 638 McMillan Ave. 42 691
DR. C- H. VROMAN Tannlæknir Tennur ySar dregnar e8a la*- aSar án allra kvala Talsími: 24 171 505 Boyd Bldg. Winnipeg
CAPITOL BEAUTY PARLOR _ 563 SIIKRBROOKE ST. ReyniS vor figætu Marcel fi 50ci Rcact 25c o«r ShlnBle 35e. — Sím- i® 36 398 til þess a® ákveSa tima frft 9 f. h. tll 6 e. h.
/ N
=i L.
Stitt & Thorvaldson
Lögfk og málafærslumenn.
807 Union Trust Bldg.
Winnipeg.
Talsími: 24 586
HEIMSKRINGLA
hefir til sölu námsskeið við beztu
VEjRZLUNARSKOLA
í borginni með afföllum. Þeir sem vilja hagnýta sér
þessi kjörkaup, ættu að finna ráðsmanninn tafarlausL
Öll málfræöi hinna mæltu mála er
moldviðri af ttlviljunum og tiktúr-
unt hinna heimskustu, sem málin
mæla, því að hinir vitrari bera orðin
að jafnaði “rétt" fram, “tala rétt
mál”, sem svo er kallað. Það er til
dærnis steinblind tilviljun, að eign—
arfall eintölu af orðinu hestur skult
verti hests og nefnifall fleirtölu liest—
ar, en eignarfall eintölu af orðimt
hryssa er hryssu, og nefnifall fleit^-
tölu hryssur.
Samskonar hendingarrugl er það
og, að þátíðin af sögninni að líða er
leið, þátíðin af að smiða er smíð—
aði, þátiðin af að svnda er synti, þá-
tíðin af að rita ýmist reit eða ritaði
og þar fram eftir götunitní>
Eitt sinn fann einhver íslenzkur
einfeldningur upp á því,að segja:
mér langar i nteira dilkakjöt; honum
dreymdi að hann væri að éta sýlspik—
aðan makka af nýafslegnu stóðhrossi
vestan undan Snæfellsnesjökli;
heyrðu mér, hvalur rak norður í
Grunnuvík við Isafjarðardjúp. Ennþá
teljum vér slíkar “tilviljanir” málvill.
ur, og tslenzkukennarar munu leiðrétta
þær í sttlum nemenda sinna, þó
flestar þeirra séu orðnar sorglega al—
gengar í mæltu niáli.
En hvað stendur það lengi? Eftir
eina öld verða þessar tilviljanir ein—
feldningsins orðnar fastar málvenj-
ur utn þvert og endilangt Island,
ntálvenjur, sem hermihneigð þekk—
ingarskortsins og vald vanans hafa þá
skapað löghelguð réttindi í vandaöri
ræðu og riti. Ef einhverjum heima—
öldum afdalanemanda, yrði þá á að
skrifa í íslenzkustíl sinn: mig langar
i meira dilkakjöt; hann dreymdi að
hann væri að éta sýlspikaðan makka
af nýafslegnu stóðhrossi vestan und—
an Snæfellsjökli; heyrðu mig, hval
rak norður í Grunnavík við Isafjarð. ’
ardjúp, þá nutndi kennarinn setja
upp fræðilegan umvöndunarsvip og
segja: "Þetta er úrelt tuttugustu ald—
ar mál,” og hann skrifar í stíl nem—
andans með rauöu bleki: Mér lang—
ar, honum dreytndi, sýlspekaSan, Snæ
fellsnesjökli, hvalur rak, Grunnuvík
o. s. frv. Og- vesalings lærisveinninn
fellur i stafi yfir málvizku elsku kenn
aráhs stns. Einfeldningurinn, sem
stamaði þessu út úr sér af málhelti
eða bjálfaskap fyrir 100 árum, er nú
orSinn málfræðilegur örlagavaldur
jafnvel sprenglærðra háskólaprófess.
ora, sem. rita þykka doSrantal ttm
frelsi viljans og speki íslenzkrar
tungu. MeS þessttm hætti skapast
Frh. á 7. b\%.