Heimskringla - 09.03.1927, Blaðsíða 1
Rev. R. Pétursson x
45 Homte St. — CITY.
XLI. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MAN, MIÐVIKUDAGINN, 9. MARZ 1927.
NÚMER 23
014
ICANADA|
Mr. J. S. Woodsworth, þingmaðurlengja svona lestirnar frá því sem
MiS—Winnipeg nyrðri, flutti nýlegaverið hefði.
ræðu í Windsor, Ontario, sem víða -
liefir vakið allmikla eftirtekt. Snerist Ekki virðist ganga vel fyrir þing—
hún aðallega uni öldungaráðið, sem inu að komast fyrir ssnnleikann um
Mr. Woodsworth vill fá afnumið,
sem kunnugt er, þar eð hann telur
það hinn fjjandsamlegasta þröskuld
á vegi allrar þjóðlegrar löggjafar.
En það sem niargir, sérstaklega hér
vestra, hjuggu aðallega eftir, var sú
skoðun, er hann lét í ljós, að, að lít—
ílla umbóta á öldungaráðinu myndi
aÖ vænta frá forsætisráöhefranum,
W. L. Mackenzie King. Oldunga-
ráðið ætti tilveru sína undir stjórn—
arskránni (British North American
Act). Til þess að fá öldungaráðiS
afnumið, þvrfti að breyta henni, sam—
kvæmt beiðni beggja þingdeildanna
í Ottawa, ttl parlamentsins brezka.
Myndi litil von um það, aö öldunga—
ráðið vildi búa sér bana meö slíkri
Leiðni. En að þvi er kæmi til Mr.
King, þá heföi hann sinn megin—
stuðning frá Quebec, sem væri
franskt fylki. Veiti stjórnarskráin
þeirn á ýmsan hátt sérstöðu í ríkinu,
og óttuðust því fylkisbúar ekkert eins
og að láta hreyfa við stjórnar—
skránni og jafnvel öldungaráðinu,
þvi þeir væru smeikir um, að væri
Séra Rögnvaldur Pétursson, sem
hefir verið kosinn. féhirðir Islands—
nefndarinnar, hefir gefið Winnipeg—
"blaönu Free Press ágætt yfrlit yfir
fyrirhugað bvrjunarstarf nefndarinn
ar, og yfir sögu Alþingis, og er ó—
vanalegt að sjá erlend blöð herma
svo skýrt og rétt frá málefnum er
Island varða. — Segir blaðið i gær,
að nefndin hafi komið sér saman um
að skifta Islendingabyggðunum i
Norður—Atneriku í 20 starfsvæði sér
til hægðarauka. Er tilætlunin sú, að
nefndarmenn skifti þessum svæðum á
milli sín til umferða, til þess að skýra
það afnumið, þá gætu verið tölu— | hugmyndina fyrir fólki, og þá sjálf—
veröar horfur á því, að sérréttindi sagt um leið að hvetja menn til far—
þeirra færtt sömu leiðina. Að visu j arinnar, svo að hún verði seni glæsi—
kvaðst ræðumaður sannfærður um, legust. Er nefndin einmitt nú að
það, að Queltecingar ættu að njóta j ráða við sig, hvernig helzt rnegi ná
sérréttinda sinna eftir sem áöur, þótt saman fé til þess að standa straum
stjórnarskránni yrði breytt. og sömu af þessari starfsemi nefndarinnar.
skoöunar vissi hann að fjöldi ensku-
mælandi Canadamanna \ •eti. en svo Nefnd sú, sem Winnipegbær hefir
væri búið að mikla ahættuna 5 attg— ’skipað til þess að ráöa fram ur at—
kosningasvikin, sem kært er að átt
hafi sér stað í Athabasca kjördæmi.
Var sett nefnd á þingi, til þess að
rannsaka kæruna, o.g hafa verið boð—
aðir fjórir fundir t nefndinni, nú í
röð, án þess að fundarfært hafi get-
að orðið. Þurfa fimtán að vera á
fundi, svo lögmætur sé. Virðist sem
allmörgunt nefndarmönnum sé ekk-
ert sérlegt áhugamál að hraða rann—
sókninni.
vinnumaður og ráðsmaður hjá stór—
bóndanum Sigurði Guðnasyni á
Ljósavatni í Bárðardal, og var þar
mörg ár. Þar kvæntist hann í maí—
mánuði árið 1877, Sigurveigu Jó-
hannesdóttur frá Naustvík i Köldu—
kinn, sem alin var upp af þeim
Ljósavatnshjónum. Bjuggu ungtt
hjónin fýrst að Ljósavatni, þá að
Öxará, þar sem faðir Sigurðar og
forfeður höföu búið hver fram af
öðrum. Þar fæddist þeim einkabarrf
þeirra, dóttir, að nafni Sigurbjörg,
er upp komst Og dvalið hefir til
þessa hjá foreldrum sínum. Frá
Oxará fluttust þau að Krossi i
Köldukinn, bjuggu þar nokkttr ár, en
fluttust þaðan. til Vesturheims árið
1890. Settusttþau að í Garðarbyggð,
N. D., og dvöldust þar unz þau fluttu
til Wynyard árið 1905. Tóktt þau
þar heimilisréttarland og hafa búið
þar siöan, hálfa milu suður af Wyn—
yardbæ. — Sambúð þeirra hjóna er
orðin löng, og hefir ávalt verið eink—
ar ástúðleg. Hefði Siguröur heit—
inn lifað nokkruni mánuðum lengur,
hefði gullbrúðkaup þeirra staðiS, nú ; vandamanna.
tímans sjá”. Þó hygg eg aö óhætt
sé að staðhæfa, að þar hafi veriö
persónuleiki, sem kom og kvaddi í
herklæðum norrænnar höfðingslund—
ar.
Þörf var honum á hvíldinni, og þó
er hans saknaö, — ekki aðeins af
ástvinum hans, og stórum hóp ætt—
menna og tengdafólks, heldur einnig
af öllum, sem þekktu hann vel. Eg
sé eftir þessum gömlu Islendingum,
hér vestra. Það er kannske þröng—
sýni, en mér finnst að með sumum
þeirra, sé eitthvað afarverömætt og
merkilegt að deyja út.
Fr. A. Fr.
Mr. M. G. Guðlattgsson, sem búið
hefir að Grand Prairie í 15 ár, hefir
nú sett á stofn landsöluskrifstofu þar
í bænum. Er hann mjög kunnugur
byggðinni, sent nærri má geta, og
ttm Quebecinga, að ekkert væri senni
legra en að þeir fældust algerlega þá
stjórn, er tæki tillögu um afnárít öld—
xtngaráðsins upp á sína arma. Virtist
ræðumanni því mega draga þá á—
vinnuleysi, átti nýlega fund ftíeð A.
MacNamara frá atvinnumálaskrif—
stofu fWkisins. Varð samkontulag
um það, að leita til sambandsstjórn—
arinnar unt sama styrk og > fyrra,
lyktun af þessu öllu, að Mr. King,þ. e. a. s. einn fjóröa part af styrkt
myndi ekkert óöfús að afnema öld— j arfé og helminginn af frantkvæmda—
xtngaráðið, hvað sent hann kynni unt | kostnaði, ef a'S styrktarþurfar séu
þaÖ að hafa sagt. fleiri en 100. — Annars sagði for—
____________ maður bæjarnefndarinnar, Pulford
bæjarráðsmaður, að atvinnuleysi væri
Vélstjórarnir á hinum canadisktt ntiklu minna ’t ár en i fyrra. Vikttna
íárnbrautum, standa i sambandi og sent leið voru styrkþegar samtals
félagsskap (Union) við vélstjóra a j 197, en sömu viktt i fyrra voru þeir
járnbrautum í Bandaríkjunum. Hafa 349. , t
hinir síðarnefndu komiS sér santan
tint að krefjast 15% launahækkunar,
Mr. W. D. Robb, sent er varafor-
og hafa hinir canathsku starfsbræður seti fólksflutningadeildar þjóðbraut—
þeirra samþykkt ao 'krefjast hins
sama. x
Astæðurnar segja canadiskir vél—
stjórar að séu þær, að fyrir fjórum
árunt síðan hafi kaup verið lækkað
við þá, og ekki hækkaþ við þá síð -
an, er tímar bötnuðu, til jafns við
það sem áður var. En járnbrautar—
félögin. segja þeir aö spari stórfé a
því, að þau hafi lengt lestirnar svo
gífurlega, að sumar þeirra séu eitt
'míla ensk á lengd og komist þau af
með einn þriðja part af þeim mann-
afla, er þau höfðu í þjónustu sinni
fyrir ófriðinn. Sé vinnan nú langt-
ttm erfiöari og hættumeiri við þessar
löngu lestir, en áður hafi verið.
Til dæmis um það, hvað járn—
brautarfélögin græði á þessari til—
l>ögun, benda kunnugir vélstjórar a
það, aö t. d. Wabash járnbrautar—
félagið tilkynnti nýlega, að það
græddi $750,000 árlega á þvi, að í 300,000 árlega.
anna, kom hér til bæjarins á sunnu
daginn. Kvað hann gott útlit um
fólksinnflutninga, samkvæmt þeim
samningitm, sem orðið hefðu í haust
á milli stjórnarinnar og járnbrautar—
félaganna. Síðastliðið ár fluttu |
járnbrautirnar 138,000 matins inn tj
landið, en > ár kveðst Mr. Robbs bú—
ast við 175,000—200.000. SamningJ
urinn er aðallega gerður með það j
fyrir augunt, að gera brezkum mönn—
um setu auðveldast fyrir, a'8’ taka sig
»PP °g flytja hingað, og sömuleiðis
að ná sem flestum innflytjendum frá
Norðurlöndum inn t landið. — Bar
Mr. Robb mikið lof á Mr. Forke'fyr—
ir starf hans sent innflutningaráð-
herra; væru samningarnir mest að
þakka framgöngu hans. Litist sérl
svo vel á starf hans, að sér kæmi ekki
á óvart, þótt tala innflytjenda til,
Canada kæmist bráðlega aftur upp
Sigurður Jónsson Axdal
Mánudáginn 28.. febrúar s.I. and-
^ðist að Wynyard, Sask., bóndinn Sig
tirður Jónsson Axdal, á 75. aldttrs—
®ri. Hann fæddist að Oxará í Bárö—
ardal í Suður—Þingeyjarsýslu, 30.
°któber 1852 — sonur hjónanna Jóns
Jónsaonar, Bergþórssonar, og Slig—
T,ðar Halldórsdóttur frá Arndisar—
stöðuni. Var Sigurður elztur fjög-
urra systkina, er upp konntst. Næstur
honum að aldri var Sigurjón, þá
Halldór, er fyrstur þeirra systkina
flutti vestur utn haf og tók ættar-
nafnið Bárdal; þá Kristín kona 01-
afs Hall — öll búsett i Wynyard—
Ijyg'gð, siðan landnám hófst þar. —
Sigurður ólst ttpp hjá foreldrum stn—
utn til fullorðins ára, en gerðist þá
nteð vorintt.
iKranvan af æfinni var Sigurðiir
fílhraustur maður; þótti bera aí
flestum ungum mönnum sinnar sveit
ar, fyrir kapps sakir og skyldu-
rækni. Enda mun hanri hafa gengið
fttllnærri þreki sín.11 á þeint árum.
Eftir vesturkomuna tók heilsan að
bila.
legu á Dakotaárum sínum> náði sér
þó nokkurn veginn aftur og vann
sem fvr. Síðustu árin tók honum
mjög að förlast, og vann þá nteir en
þrek hans leyfði. Loks varð hon—
um viðutjeignin við þetinan langa,
kalda vetur, ofraun. Miðvikudag—
inn 23. f. m. bilaði móða brjóstið.
Lagðist hanti i lungnabólgu og dó á
6. degi. Hann var jarðsunginn
föstudaginn 4. marz að viðstöddu
fjölmenni. Undirritaðitr aðstoðaði.
SigurSitr heitinn var maSur fríð—
ur sýnum, samræmur ttm vöxt, meðal
niaður á hæð.
fyrirmannlegt enni, fjörleg augu, nef
fremur hvasst. Hann kom ljúf-
ntannlega fvrir, var glaður og greind
ttr í viðræðum. Var hann almennt,
hygg eg, sérlega vel látinn og vin—
sæll maður.-------
Þó var hann ekki neitt mjög venjtt
legur tnaöur að skapferli. Lttnd hans
var viðkvæntari og stórbrotnari en
svo. I ríkutn rnæli átti hann 'hina
gömlu íslenzku stórtnennsku dttgn—
aðar og skyldttrækni, sem frenutr
igekk fram af sér, í þjónustu annara
og kærleiksuntönnun utu sína. en að
iáta blettast af nokkurri lítilmótlegri
ótrúmennsku eða hirðuleysi. Það
djarfa, hreina stolt, eða stórmennsku,
álita sumir innsta kjarna íslenck't
þjóðernisins. Það lttndarlag kom
frant hjá Sigurði allt hans líf — t
vinnu, i viöskiftum, t félagsmálum.
I hontim bjó það skap, að láta sitt
hvergi eftir liggja, ef annars var
nokkttr kostur. Lánsmaðttr var hann
á marga lttnd. En af mótlætinu fór
hann helditr ekki varhluta. Hann
deyr saddur lifdaga, farinn að þreki
,og félítill — en rtkur \>ó:Konungs—
óðal stórra, tiginná skapsniuna lét
liann aiórci af hendi.
Tslenzka þjóðin átti eitt sinn — á
ef til vill ennþá, talsvert af slíkunt
skapsmununi. Ekki dylst það, að
þeir voru erfðir frá konungbornum
og frelsisgjörnum fruntbyggjum Is-
lands — með öllum þeirra kostuni
og löstiim. Því eru þess líka mörg
grátklökk dæmin — og þó of fá
að í alskonar hrakningum og volki
á höfum lífsins, í útlegð og eymd,
ltafa Islendingar sanit lifað og dáið
eins og — konungar. Aldrei beygt
sig, aldréi lotið að þvt lægsta — að
hræsninni, smámennskunni, þræls—
lundinni. 1
L'tf Sigurðar Axdal var, út á við,
ekki stórbrotið né viðburðaríkt; virð-
ist ekki hafa “markað djúp spor viö
Æfiminning.
Þann 27. janúar s. 1. andaðist að
605 24th Ave., Vancouvér, ÍB. C.,
Jóhann Þórður Stoneson frá Rivers
Inlet, B. C. Hann var jaröaður að
Blaine, Wash., 1. febrúar. Séra H.
E. Johnson flutti líkræðu, og fylgdu
hbnunt til grafar fjöldi vina og hyggju aö festa sér lönd, að spyrjast um frægð St. Péturs spitalans í
fyrir hjá honum, hvaða kjör séu i London, að þangað hafa komið 800
boði. Eru landkostir góðir þarj til 900 læknar viðsvegar utan úr
vestra- | heimi á undanförnum árum, til þess
--------- j að kynna sér árangur hinna merki—
Eins og getið var um í síðasta legu ynginga-lækninga, sem þar eru
blaði, hafði Leikmanafélag Sam— gerðar.
Jóhann sál. var fæddur í Victoria,
B. C., 17. marz 1892, sonur hjónanna
Þorsteins Stoneson og Ingibjargar
Einarsdóttur, nú til heimilis í Blaine
Wash. Hann ólst upp nteð foreldr—
um sínum, að Point Roberts og í
‘Blaine, og var með þeim að mestu
þar til hann giftist árið 1917 eftirlif—
Lá hann afarþunga og langa I an(It ekkju sinni, Jean Douther, stúlku
1 af skozkum ættum. Þeirn hjónum
varð fjögra barna auðið og lifa þrjjt,
tvær stúlkur og einn drengur.
([óhann var góður drengur, stillt—
ur og gætinn og vandaður til orða og
verka; enda varð honum vel til vina
og fékk ágætisorð hvar sem bann
fór.
Sjúkdóms þess, er leiddi hann til
bana, kenndi hann fyrst fyrir tveim—
ur árum siðan. Var hann frá þeim
títna 'að Iníestu un,dir lseknishendi.
Þó að ,honum virtist batna um tíma,
þá fór svo, að batinn varð ekki lang—
Hann haföi hátt og vi,lnur'
Auk ekkju. barna og aldaðra for—
eldra, syrgja Jóhann sál. fjögttr syst—
kini, tveir bræðúr, ElTis og Henry
Stoneson, í San Francisco, Cal, og
tvær systur, Mrs. K. Christopherson,
að Grund, Manitoba, og Mrs. A. F.
Oddstað, Vancouver, B. C.
Fjær og nœr
Arsfuhdur Quill Lake safnaðar
verður haldinn á laugardaginn kem—
ur, 12. marz, í kirkju safnaðarins,
kl. 2 e. h.
Arsfundur Vatnasafnaðar verður
haldinn næstkomandi suffltudag, 13.
marz, eftir ntessu, t Community Háll.
Messan hefst kl. 3 e. h.
gott pláss, þá færði Jón S. Laxdal.
forseti Islendingafélagsins “Víking—
ur” mér $25.00, og svo 27. febr. voru
mér gefnir $75.06, bæði frá félags-
vitað af áður, en sé þó frægt meðal
lækna um allan heim. Þetta sjúkra—
hús er kennt við St. Pétur, og þar
hafa urn ntörg ár verið geröar til-
og jitanfélagsntönnum. Þar .fyrir ut-| rat,nir til þess aö yngja gantla menn
an peningar og gjafir frá fólkinu, er með uppskurði, eins og víða er nú
eg vann hjá.
farið að tiðkast (og nteira að segja
Allar þessar stóru gjafir þakka eg hér á landi), og hafi þær tilraunir
af hjarta; óska og vona að guð launi tekist ágætlega vel, svo aö segja megi
bæði gjafir og góðar hugsanir, með að þær lengi líf manna til jafnaðar
þvi santa, þegar þeim niest lggur á.| Um 20 ár. — Blaðið Sunday Cron-
Og svo líka þeim, setn glöddtt mig á iele segir ennfremur frá því.'að pró--
sjúkrahúsinu með blómum og nær- fessor Francesco Cavazzi hafi etttr
veru sinni, og öllurn þeim, sem á einn margra ára tilraunir tekist að finna
eða annan hátt tóku þátt 1 mtnum
kringumstæðum. Eg veit að guð ser
það allt.
Vilborg Melstcd.
National City, Calif.
vökva (unninn úr kirtlum dýra), sém
dælt sé innundir húð ntanna og yngi
þá að santa skapi sem skurðlækning—
ar þær, sem áðttr eru nefndar. Segir
blaðið, að hann hafi reynt þetta á
mörgum konum og körllum, 56 til 80
ára gömlum, og hafi öll yngst upp
um mörg' ár. Ennfremur segir þar,
að prófessor Cavazzi geri sér vonir
um, að þessi “elixír’’ hans muni reyn
ast eins vel tif ynginga, eins og upp—
ættu því allir Islendingar, er hafa í skurðir. — Þess má geta til dæmis
(Visir.)
Um Ríkarð Jónsson.
bandssafnaðar myndasýningu í fund;
arsal kirkjunnar á föstudagskvöldið
var. Samkoman var til þess gerð'
að reyna hina nýju mvndavél, sem*
félagið hefir keypt til notkunar við.k
sunnudagaskólann, og sömuleiðis til
þess að hafa upp fáein cent upp t hef'r Prófessor Wedepohl nýlega rit-
verð vélarinnar. Sýningin var frem'J "re'n * Þýzkt f,imarit' sem heitir
ur illa sótt. I-*'6 Bildhauerei’’. Greinin er
___________ fremst í fyrsta hefti ritsins á þessu
Almennur fundur til þess' að kjósa ári’ en þa® fiallar um tréskur* og
nefnd til að standa fyrir haldi Is—
lendingadagsins 2. ágúst, var haldinn
í Goodtetnplarahúsinu i gærkvöldi.
Fundurinn var ntjög illa sóttur, og
má þaö heita einkennilegt, hvað lít-
ill áhugi er sýndur gagnvart öllu,
setn að þjóðræknisstarfinu lýtur. —
hlestir af þeim, sem stungið var upp
á i nefndina, og þar voru staddir.
neituðu að taka kosningu. Samt að
lokutn heppnaðist það að kjósa 5
menn af 7, sem kjósa átti. og var því
það úrræði tekið, að fela kosinni
nefnd á hendur það stat f að fylla í
skarðið.
Þessir voru kosnir: Hjálmar
Gíslason, Carl Thorlaksson, Páll
Hallsson, Stefán Eymundsson og
Jack Snædal.
Dr. Tweed tannlæknir vqrður að
Arborg miðvikudag og fimtudag 16.
og 17. marz.
Hjálparfélagið Harpa er að búa
sig undir að halda “Silver Tea” í
Goodtemplarahúsinu fyrsta dag í ein—
mánuði, þriðjudaginn 22. þ. m. —
Eru meðlimir og vinir félagsins beð't
ir aö hafa þetta hugfast.
Vökukvöld Fróns,
sem frestað var síðast sökutn ann—
ara fttndarhalda, verður nú haldið í
Goodtemphu’ahúsinu á mánudaginn
kemur. Samskóta verður leitað, til
þéss að borga húsnæði, og þarf ekki
netna sntáskilding frá hverjum, er
vel er sótt. — Gleymið ekk iað sækja
þessa ágætu og þjóðlegu skemtun.
Séra Rögnv. Pétijrsson. hr. Heimir
Þorgrímsson og,Sigfús Halldórs frá
Höfnutn, lesa.
Þakkarávarp.
Þann 27. desember 1926 veiktist eg, A
þann 29. s. m. var eg flutt á sjúkra— I
hús og 6. jan. 1927 fór eg undir upp—
skurð við gallsteinum, sem tókst vel.
en eg lá þar fimm vikur.
Vegna þess að kunningjar mínir
hér þekktu kringtunstæður mínar og ■
vissu hvað það þýddi fyrir tnig að j .
missa tíma frá vinnu, og ef til vill
Hitt og þetta
Yngingartillraunir.
Þess er getið í enskum blöðum, að j
Birkenhead lávarður hafi nýlega vak(
ið athygli á sjúkrahúsi einu i Lon—1
don, sent almenningur héfir varla^
I tnyndhöggvaralist.
Prófessor Wedepohl minnist á ís—
lenzkt sveitalíf i grein sinni, og seg—
ir frá því, hvernig útskurðarlist hafi
þróast hér á landi. Getur hann þess
að rekaviðurinn hafi orðið tréskurð—
artuönnum kærkontið efni í skóg—
leysinu. Þá segir hann stuttlega frá
æfiferli Ríkarðar Jónssonar og námi
hans erlendis, og telur hann meöal
fremstu listamanna vorra, og segir
hann sjálfstæðan í list sinni, . ram-
íslenzkan og nátengdan náttúru lands
ins. Hann talar mest um tréskurð
hans, en segir þó frá listfengi hans
á öðrum sviðutn, bæði dráttlist hans
og myndamótun. Segir einnig, að
hann sé kvæðamaður.
Sextán myndir fylgja ritgerðinni,
af listaverkum Ríkarðar, tvær eru
af mótuðum tnyndutn, en hinar a£
útskornum griputn, og er prýðilega
frá þeint gengið, og gefa þær ágæta
hugmynd um listaverkin.
Grein prófessorsins er mjög vin—
santlega skrifuð í Islands garö, eins
og allt, sem hann hefir skrifað síðan
hann var hér i suntar. Er gott, þeg-
ar slíkir menn verða til þess, að
breiða út þekkingu erlendis á Is—
landi og íslenzkum mönnum.
(Vísir.)
014
I
Framhald ársfundar
The Viking Press Ltd.
Sökum þess að ekki varð lokið við sumt af málum
þeim, er lágiu fyrir ársfundi félagsins, er haldinn var á
skrifstofu þess föstudaginn 25. f. m., verður fundinum
haldið áfram á fimtudaginn 17. þ. m.t kl. 2 e. h., á skrif-
stofu félagsins, 853 Sargent Ave.
Hluthafar eru áminntir um að mæta, því ýms áríð-
andi mál liggja fyrir.
Winnipeg, Man., 2. marz, L927.
M, B. HALLDÓRSSON RÖGNV. PETURSSON
forseti. skrifari.
►<o
1