Heimskringla - 04.05.1927, Side 1
XLI. ÁRGANG-UR.
Re'T. R. Pétunsgon x
45 Hoirae «St. — CITY.
WINNIPEG, RIAN, MIÐVIKUDAGINN. 4. MAÍ 1927.
NÚMER 31
ICANADA I
O mmo-mmt-ommmD-^mmD-mmmo-mmmo-m^mommmomm-o-tmmommmommt-u-^mt-ia -
Bracken forsætisráðherra hefir nú
nndir kosningarnar skipað þriggja
manna nefnd, til þess að ihuga
helztu orsakir til hins sífellda at-
vinnuleysis, sem hér er á vissum tím-
iim hvers árs, og byggja á þeim í-
Tiugunum tillögur til framkvæmda, er
veröa megi bót á þessu böli. I nefnd-
ina eru skipaðir: R. W. Murchie,
prófessor viS landbúnaðarháskóla
Manitobafylkis (formaður) ; W. H.
Carter, frá Carter-Halls-Aldinger fé-
laginu, og Fred. J. Dixon, verka-
mannaleiðtogi og fyrverandi fylkis-
þingmaður hér í Manitoba.
Brandon, þar sem Assiniboineáin er
nú í því nær sama vexti og í tlóðinu
mikla 1923. Eru um 100 hús nú þeg-
ar umflotin af vatni. Er sagt, að ef
hún hækki vatnsborðið, aðeins urn
fáa þumlunga, þá muni stórar spild-
ur af verðmætu sáðlandi fara undir
vatnseig.
Tíðarfarið í síðastliðnum mánuði,
og að þessu, hefir verið þannig, að
tæplega er mikið ýkt, að segja, að
það hafi verið einmuna vont. Hafa
gengiö sífelldir kuldar og hrakviðri,
úrhellisrigningar, svo að ómögulegt
or að komast fet með nókkurt æki,
undireins og steinlögðum strætum
sleppir. Horfir til stórvandræða fyr-
ir bændur, sem engu sáðkorni hafa
lcomið { jörðina, ef svona héldur enn
áfram.
Vatnavextir hafa orðið nokkrir hér,
þótt ekkert líkt hafi skeð hér og sunn
an landamæranna. Rauðáin hefir
okki hagað sér ver en að vanda, en
t árnar vestanundan hefir hlaupið
mikill vöxtur, eins og getið var um
í síðasta blaði. Koniu fréttir í gær-
<lag, að töluvert alvarlegt útlit sé i
Þær fréttir bárust blaðinu í morg-
urt, utan frá Manitobavatni, að fram-
sóknarflokksmenn hefðu nefnt séra
Albert E. Kristjánsson til þingmanns
efni fyrir St. George kjördæmi, á
tilnefningarfundi, er haldinn var að
Eriksdale í gærkvöldi.
Núverandi þingmaður St. George
kjördæmisins í Manitoba, Mr. Skúli
Sigfússon, var aftur kjörinn þing-
m:innKefni liberala, á tilliefningar-
fundi, er haldinn var á Oak Point, á
ntánudaginn var, 2. þ. m.
Þeir bæjarbúar, sem eiga rétt á
að vera á kjörskrá, geta fengið nöfn
sín skrásett mánudag, þriðjudag og
miðvikudag, 10. 11. og 12. þ. m. —
Gildir þetta bæði um þá, er búsettir
eru í bæjarkjördæmunum siálfum:
Winnipeg, Brandon, Portage la Prai-
rie og St. Boniface, og þá útjaðra-
bæjarbúa, er heinia eiga í Springfield
kjördæmi, þ. e. a. s. þá er búsettir
eru í Austur- og Vestur-Kildonan og
T ranscona.
mikinn hluta atvinnu sinnar af því,1
að svíkja verkamenn stóriðjuhöld-
anna í trvggðum, verið settir í nám- ■
ur og verksmiðjur, til þess að snata
eftir tilraunum verkamannanna til
samtaka að bæta hag sinn, og ljósta
svo upp um þá og forystumenn þeirra. ^
Arið 1925 var leitt í Iög í Wiscon-1
sin, “fyrirmyndarríki La Follette”,'
er margir nefna, að banna skyldi all- 1
ar njósnir aðrar en þær, er ríkið
sjálft ábyrgðist með leynilögregluliði
sínu. Var þessum lögum vitanlega
beint á móti Pinkertonum og þess-1
háttar njósnurum, er leika lausum ;
hala í kaupamennsku þeirri, er liezt
er borguð. Kærði Pinkertonfélagið
þessi lög fyrir hæstarétti Bandaríkj-
anna, að þessi lög riðu í bága við
stjórnarskrána. Er nú dómur fall-
inn, og kveður hæstiréttur, sem bet-
ur fer, að lögin eigi fullan rétt á
sér, samkvæmt stjórnarskránni. —
arlaust og án afláts; svo grimmilega
að yfir Ijúki, verðum vér að hafa
uppi á öllum moröingjunum og um-
boðsmönnum þeirra; öllum fölskum
Itölum, og öllum útlægum Itölum.
Þeir verða að falla, hvar sem þeir
kunna að finnast. Osveigjanlega og
sjlgerlega verður að útrýma þeim. —
iafnvel endurminningu þeirra verður
- > afmá.
_ A þann hátt einan getum vér frels
að Italíu undan þessari martröð, og
'orðað henni frá hyldýpinu, sem þeir
vilja steypa henni í.
Öryggi leiðtogans er undir því
komin.
Fascistar, sameinist oss, og drepið!
Frá Fœreyjum.
Ætla Norðwcnn að endurreisa
Magn úsa rkirk ju ?
Erlendar fréttir
Bandaríkin.
Stórfljótið Mississippi hefir hvað
«ftir annað gert stórkostlegan usla,
er vöxtur hefir í hana hlaupið og stór
ár þær, er í hana falla. Hefir Banda
Tikjastjórnin því fyrir löngu látið
byggja stórlkostlega flóðgarða á báð-
ar hliðar meðfram fljótinu, þar sem
láglent er, en það er víðast, þegar
kemur suður fyrir ármótin, þar sem
Missouri fellur í hana að norðvestan.
Oft hefir hún þó brotið þessa flóð-
garða hér og þar, og valdið eigna- og
bftjóni.
En aldrei hefir tjónið orðið eins
atskaplegt og nú um þessar mundir,
enda hefir hvorttveggja hjálpast þar
snjóþyngsli undan vetrinum og
akafar rigningar um langan tima und
anfarið. Eru nú um tvær vikúr síð-
an áin byrjaði að brjótast í gegnum
flóðgarðana, og hefir farið dag-
■versnandi, og ástandið aldref verið
afskaplegra en nú. Er nú talið, að
t>m 10,500 fermílur enskar séu undir
straumsollnu vatni, frá 10—25 fet á
(lýpt, þar sem áður voru frjósamar
ekrur. Sérstaklega er ógurlegur
vöxtur í stórfljótunum, er falla í
ATississippi að vestan, Missouri og
Arkansas. Er nú talið, að 200
manns að minnsta kosti hafi drúkkn-
að, og 300,000 séu heimilislausir. —
Pignatjónið er ómögulegt að meta
sð svo stöddu, en gizkað er á að það
rni,ni nema frá $500,000,000—$1,-
000,000,000. Ennfremur herma síð-
nstu fréttir, að fimm prestaköll í
Louisiana ríki, um 3000 fermílur að
stærð, séu í bráðri hættu. I Missouri,
Hlinois, Tennessee, Arkansas, Mis-
sissippi og Louisiana, hafa mestar
skemmdir orðið. — Þúsundir her-
nianna, flóðvarnarliðs og sjálfboða-
bða, hamast dag og nótt, að reyna
að styrkja flóðgarðana, þar sem hætt
an er "íest, en. kemur viða að engu
baldi..
* * *
Margt einkennilegt hefir hent
Þarna syðra, eins og raunar alltaf,
tegar um slik voðaáfelli er að ræða
j margir atburðir, sem vanalega geym-
j ast í þjóðsögum og munnmælum.
. Við Knowltons Point í Arkansas.
J hafði hjálparbátur stjórnarinnar, Pe-
líkaninn, frelsað 18 manns úr bráð-
1 um lífsháska. Lá Pelíkaninn nú við
flóðgarðinn og beið eftir fljótsskip-
I inu Wabash, sem er eitt af hinum
mörgu skipum, er nú sigla upp og
1 niður fljótið, til þess að tína upp
, fólk, sem bjargast hefir í báta, eða
' á þá hólakolla, sem enn standa upp
J úr flóðinu. Allt í einu sprakk flóð-
garðurinn (vanalega um 20—25 feta
breiður að ofan) á bak vlð bátinn, er
spýttist eins og fis fyrir kaststrengn-
um, er vall gegnum skarðið; sogað-
ist í kaf í hringiðunni, svo að eng-
Inn komst lífs af, er innánborðs var.
Þegar fólk fór að flýja héraðið
austan af Little Rock, Arkansas, af
ótta við að fljótið brytist úr höml-
um, sátu þrjár fjölskyldur heima, um
12 ntílur enskar fyrir vestan. ána. I
birtingu næsta dag var ólgandi vatns-
flaumur, þar sem bæirnir höfðtt stað-
ið. og auðvitað ek'kert kvikt eftir-
skilið.
Að Forsyth, Missouri, höfðu múl-
asni og hjaltlenzkur hestur (Shetland
pony) lengi gengið á gras sanian, og
tekist með þeim kunningsskapur. —
Ofsavöxtur hljóp í Hvítá (White
River), setn er eitt af þeini 240 fljót-
ttm, er falla í “hið mikla vatn”. Er
flóðið tók að svella yfir beitiland
þeirra ; félaga, ærðist hesturinn og
stökk út í vatnselginn, í stað þess að
fylgja mötunaut sínitrn á óhultan stað
þar rétt hjá. En er múlasninn sá, að
félagi hans hafði ekki í fullu tré við
straumnum, hljóp hann út og á sund
til hestsins, náði í fax hans með
tönnunum, og dró hann í land. Hafa
sjónarvottar sagt frá þessu.
Hagfræðisstofa Bandaríkjanna hef
ir nú gefið út skýrslur um tölu og hag
bænda þar í landi. Alls eru talin
6,371.640 bændabýli. Meðaívirði
hvers býlis er $7776. Af því eru
byggingar virtar $1847; vinnuvélar og
tæki $422. — Nytjaland er að meðal-
tali 145 ekrur á býli, og beitiland 64
ekrur af því. Avaxtatré: 22 eplatré, I
14 ferskjutré (peaches), 4 perutré og^
60 vínviðarteinungar á býli. — Fram J
leiðsla (önnur er korntegundir): 56:
mælar af vanalegttm jarðeplum, 61
mælar sætra jarðepla; 18 pttnd æf
tóbaki, 24 mælar af eplum, 8 mælar
af ferskjum á býli. — Alidýr: 3 hross
1 nnilasni 9 nautgripir, 8 svín, 6 kind
ug, 64 hænsni. — Alidýrafrainlciðslcc
(auk þess er búendur sjálfir neyta) :
300 tylftir af eggjum; 36 pund af
ull, 1672 pottar af mjólk, 28 pottar
af rjóma, 166 pund af smjörfitu, 100
pund af smjöri á býli. — Fimmta
hvert býli er veðsett fvrir 40%. Tvö
býli af hverjum fimm skortir Iagða
vegi. Tólfta hvert býli hefir drátt-
arvél (tractor); sjötta hvert býli hef-
ir víðvarpstæki. ,
Frá ítaliu.
Flestir Islendingar kannast við
Pinkerton-njósnarana, er viss tegtind
leirburðarbókmennta hefir gert heims
fræga. En hitt vita færri, að meðal
þeirra, er bezt þekkja, eru Pinkertons
snuðrararnir fremur illræmdir en
;frægir. Hefir félag þetta lengi haft
Laglegt sýnishorn siðmenningar
ítala, er sumir íslenzkir menntamenn
dást að, er þeim til skemtunar prent-
að hér á eftir.
Hefir hinn heintsfrægi franski rit-
höfundur, IJenri Barbusse, e‘r les-
endur Heimskringlu kannast við af
orðspori,' nýlega þýtt “víghvöt” þá,
er hér fer á eftir, úr blaðinu “Tor-
chio”, sem er opinbert málgagn blaða-
manna Fascista, og birt hana í skýrsl
um “nefndarinnar til þess að varna
þeim, er Fascistar og hvítliðar (í-
haldskúg'arar stjórnarbyltingarland-
anna) ofsækja”. En svo er sú víg-
hvöt í þýðingu:
Samcinist, Fascistar, og drepið!
Alþjóðafélag svörtu handarinnar
samanstendur af auðvaldinu, útlög-
unum, frímúrurum, bönkunum og
Gyðingunum.
O, Fascistar, þér sem elskið Leiðtog
ann af ástríðuþrunginni hollustu, far-
ið yfir landamærin, svo tugum, hundr
uðum og þúsundum skiftir.
Farið um állar götur jarðarinnar,
inn á þau lönd, sem hyggjast vinna
Italíu vináttubragð, með því að
skjóta skjólshúsi yfir beiskustu og
óhlífnustu óvini vora; leitið sérstak-
lega þeirra landa, sem hafa atað sig
í svívirðingum um Italfu; kannið
saurrennur hinna frönsku pútnahúsa
með oddhvössum byssustingjum yð-
ar. Þar munuð þér finna morð-
ingjana. Handleggir yðar niunu at-
ast þrekk og blóði og ólyfjan, en síð-
ar mun yður gefast tækifæri að
hreinsa þá.
Það sem vér verðurn að gera nú;
það sem vér verðum að gera í hinu
heilaga nafni Italíu og Leiðtoga
vors, er að hefja atlögu. Miskunn-
Nýlega hefir norski fræðimaðurinn
prófessor Joh. Meyer stungið upp
á því, að Norðmenn hlypu undir
bagga með Foreyingum til þess að
endurreisa hina fornu kirkju í
Kirkjubæ, þá er byrjað var að byggja
á dögum Ertends biskups, en aldrei
varð fullger. Ymsir merkir Norð-
menn hafa tekið í sania strenginn. t.
d. Sinding Larsen bvggingameistari,
og lelggur han nti að Norðnienn gefi
Færeyingum allar tréþiljur og innan-
stokksmuni í kirkjuna, og helzt efnið
í kirkjuþakið, sem mun verða kostn-
aðarsamast að útvega og koma fyrir,
þv veggir kirkjunnar standa enn
þ.^n dag í dag, eins og þegar smið-
irnir yfirgáfu kirkjusmíðina á dög-
um Erlends biskups.
(Visir.)
Frá íslandi.
Rvík 26. marz.
Dánardœgur. — Frú Annika Jens-
dóttir, kona Páls Eggerts Olasonar
prófessors, andaðist á Vífilsstöðum
20. þ. m. eftir langvarandi veikindi.
Fcereysk fiskiskúta fórst 21. þ. m.
með sviplegum hætti. Sigldi annað
færeyskt skip á hana í myrkri. Var
þegar augljóst að skipið myndi
sökkva og gaf skipstjórinn hinu skip-
inu merki, en það sigldi burt eigi að
siður. 16 skipverjar komust i skips-
bátinn, en aðrir 6 hugðust að bjarg
ast öðrum minni bát. En óvist er
hvort þeir hafa nokkurntíma komist
í hann. Að minnsta kosti hefir þeirra
eigi orðið vart og hafa þeir áreiðan-
lega farist. Skipið sökk þegar, en
bátsverjar hröktust til og frá á ann-
an sólarhring. Lézt einn þeirra af
kulda og vosbúð. Að lokunt bjarg-
aði þeim annað færeyskt skip og
flutti þá til Vestmananeyja.
Skipstjórinn vildi ekkert fullyrða
um það, hvert skipið hefði verið,
það er slvsinu olli, en taldi þó vst, að
það hefði verið færeyskt.
j á skömmum tíma. Má hlaða skrokk-
| unum umbúðalausitm, frá gólfi og
I upp að lofti. Með því að byggja
Sláturhúsið urðu Sunnlendingar
brautryðjendur um- hreinlega með-
j ferð kjötsins við slátrun. Með þvi
að byggja kælihúsið, stigu sunnlenzk-
J ir bændur annað sporið. V'egna
kælihússins geta þeir geymt feikna-
mikið af nýju kjöti frá hausti og
fram á sumar, og á þann hátt tryggt
bænduni fastan og öruggan markað
i landinu sjálfu.
Þriðja sporið hefir Sláturfélagið
stígið með þvi, að koma upp niður-
suðu á kjöti og fiski, og hefir sú
iðja reynst vel, þótt ekki sé hún enn
rekin í stórum stil. Félagið á full-
komin áhöld til að gera dósir og
ganga svo frá öllu, eins og bezt má
verða fyrir iðnaðinn. Allar bygg-
ingar félagsins til slátrunar. kæli-
húsið og niðursuðuverksmiðjan eru
í húsaþorpinu.
Rvík 2. apríl.
Iþróttafélag Reykjazdkur ætlar að
senda tvo fimleikaflokka til Noregs
í vor. Er annar flokkur karla, en
hinn kvenna. Er gert ráð fyrir, að
íþróttafólkið verði mánuð í ferðinni,
og sæki meðal annars norrænt í-
þróttamót í Gautaborg.
Landssimastjóri er Gisli J. Olafs-
son settur. Jafnframt gegnir hann
bæ i arsímast j óraembætt inu.
Gœalustjóri Samábyrgðar Islands
á fiskiskipum hefir Vigfús Einarsson
skrifstofustjóri verið skipaður. —
Sömuleiðis er hann skipaður : stjórn
slysatryggingarinnar.
Eyrarbakka 6. aprtl.
Bátur fcrst með 8 tnönimm. — Bát
ar héðan, er farið höfðu að vitja
netja, gátu ekki vitjað unt nenta sum
þeirra vegna stórviðris. Einn þeirra
fórst i lendingu: kom upp að brim-
garðinunt á öðrum tímanum, og varð
slysið nteð svo skjótum svifum, að
vart varð séð, hvort báturinn var
lagður á sundið. Hann fékk sjó aft-
an á sig, er sneri honum, og í sömu
svifunt annan, er reið honum að full"
Veðrið var mjög vont, foráttubrim.
Rvík 6. apríl.
Áföll og slysfarir. — Tvö skip
fengu stór áföll í gærmorgun, Mat
og Karlsefni, og kontu hingað bæði
í gærkvöld með slasaða menn. Þrír
menn höfðu nieiðst á Maí, þeir Krist-
inn Símonarson, sem fótbrotnaði;
Oddur Jónasson meiddist á læri og
viðbeinsbrotnaði; Guðntundur Helga-
son meiddist í andliti. Tveir menn
meiddust á Karlsefni; annar þeirra á
andliti en hinn á fæti.
Akureyri 7. apríl.
Slys í Grímsey. — A föstudaginn
var fór Willard Fiske, sonur Matt-
hiasar prests í Grimsey á fuglaveið-
ar undir Miðgarðabjargi. A uppleið
eftir gjá i bjarginu, hrundi steinn
í höfuð honum og rotaði hann til
dauða. Willard var 25 ára og mesti
efnismaður.
Aflaleysi hér í firðinum. Afskap-
leg rottuplága í bænum og grend-
inni.
(Vísir.)
Ritaukaskrá Landsbókasafnsins fyr
ir árið 1926 er komin út. Við árslok
átti safnið 116,520 bindi prentaðra
bóka og 7821 bindi handrita. Viðauk-
inn á árinu er 1944 bindi prentaðra
bóka og 39 bindi handrita.
Doktorsnafnbót hefir lagadeild há-
skólans sæmt Björn Þórðarson hæsta-
réttarritara fyrir ritgerð um refsi-
vist á Islandi fá 1761. Ritgerðin var
varin 26. f. m.. Andmælendur voru
prófessorarnir Magnús Jónsson og
Olafur Lárusson. Björn Þórðarson
er fyrstur doktor i lögum við háskól-
ann islenzka.
Sami'innumád. — Sláturfélagið í
Reykjavík er stærsta samvinnufyrir-
tæki á Suðurbandi. Það er nú um
20 ára gam«alt, en þrátt fyrir þessa
reynslu, er hróðri þess alls ekki hald
ið á lofti sem vert er. Margir af fé-
lagsmönnum Sláturfélagsins hafa ekki
glögga hugmynd um, hvað félagið er
búið að gera fyrir stétt þeirra og
landsf jórðung.
Það er ánægjulegt að heimsækja
aðalheimili Sláturfélagsins í Reykja-
vik. Fyrst og fremst eru þar hin
beztu tæki til að slátra fé og stór-
gripum. En auk þess á félagið mik-
ið kælihús, sem byggt var laust fyrir
stríðið. Er það í mörgum hólfum,
og nú um miðjan vetur meira en
’hálffullt af kindarskrokkum og rjúp-
um. Kælivélarnar halda við jöfnu
frosti allan ársins hring og kjötið frýs
Fyrirlestrum Ag. H. Bjarnasonar
prófessors um trú og visindi er nú
lokið. Hefir prófessorinn i fyrir-
lestrum þessum raikið ágreininjjsat-
riði kirkýjnnar og þróunarkenningar-
innar, kenningar Krists og sögu krist
innar trúar. Því hélt hann fram um
kirkjuna, að hún hefði sigrað heim-
inn með þvi að vægja, þ. e. a. s. taka
nokkuð af hugmyndum annara trúar-
bragða og heimspekisskoðana úpp í
sínar kenningar. Þá sagði hann að ný-
guðfræðingar myndu horfnir frá, eða
telja vafasamar gamlar hugmyndir
um friðþægingu, meyjarfæðingu og
heilaga þrenningu, eða þá sko-rti hug
og hreinskilni, flesta, til að kveða
skýrt að orði. Að þeirri niðurstöðu
komst hann, að vísindin hefðu aldrei
haft á móti nokkru þvi, er Kristur
sjálfur hefði kennt; því ættu kirkja
og vísindi að réttu lagi að vera sam-
herjar, en ekki andstæðingar. Að-
sókn hefir verið rnikil og fyrirlestr-
unum varpað út.
(Tíminn.)
/ Rvik 23. marz.
Frú Tliora Havsteen, ekkja Ja-
kobs Havsteen konsúls og etazráðs,
andaðist á Húsavik 20. þ. m.. að
heimili sonar síns, Júliusar sýslu-
manns Havsteen. Banamein hennar
var hjartabilun. — Hún var af dönsk
um ættum, en kom ung hingað til
lands, og giftist þá Jakob Havsteen.
Heimili þeirra hjóna á Oddeyri var
orðlagt fyrir gestrisni.
REGISTRATI0N
of V 0 T E R S
Tuesday,
Wednesday,
Thursday,
May 10, 11, 12, 1927.
IN WINNIPEG
ST. BONIFACE
(excepting Poll 10, which is on
Tuesday, May 10 only).
ASSINIBOIA
BRANDON CITY
All these portions of the Elec-
toral Division of KILDONAN
and ST. ANDREW’S com-
prised within Polling Divi-
sions 1 to 5 and 11 and 12.
All those portions of the Elec-
toral Division of ST. CLE-
MENT’S comprised within
Polling Divisions 1, 2, 3, 4
ad 4A.
PORTAGE LA PRAIRIE
TRANSCONA
HOURS OF REGISTRATION:
. .From 9 a.m. to 1 p.m.
From 2.30 p.m. to 6 p.m. ■
From 7.30 p.m. to 10 pm.
______ -Tl
See posters and lists for lo-
cation of Registration booths.
CHARLES CANNON,
Provincial Secretary,
Winnipeg, May 2, 1927.