Heimskringla - 04.05.1927, Blaðsíða 5

WINNIPEG 4. MAÍ 1927
HEIMSKRIN GLA
5. BLAÐSIÐA
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
gerð minni i “Visi”, þótt eg um leið
færi út í ýmislegt fleira og kæmi
þá víða við, eins og góðu prestarnir,
gera. Annars er eg höf. þakklátur!
fyrir þau mörgu góðu orð, sem hann
víða hefir utn þessa ritgerð rnína. |
Það gleður mig því stórum, að hr.'
Einar er nú (í “Verði” 5. þ. m.).far-j
inn að snúa sér fastlega að þessari
hagrænu hlið Grænlandsmálsins.
Þótt undarlegt sé um slíkan mann,1
þá hefir höf. gersamlega misskilið'
orð mín, þar sem eg talaði um háska
þann, er af þvi gæti leitt, að koma
með kenningar og kröfur um að Is-
lendingar eigi Grænland, sökum þess
atviks eins, að íslenzkir menn námu1
þar land, því að þá gætu Norðmenn
með algert sama rétti gert kröfu til
að eiga Island nú, af þvi að norskir j
menn námu hér land Eg var alls eig/(
að hugsa um Dani þarna, né hræðast
þá. Eigi var eg heldur að búast við
neinu illu af þeirra hendi né væna
þá um rangsleitni i vorn garð. Það,
sem vakti fyrir mér með “háskan-
um” voru (eins og orð min berlega
sýna) þessir hóflausu stórveldidraum
ar Norðtnanna nú, að vilja sölsa und-^
ir sig allt það, sem einhverntímá hef-j
ir undir Norvegskrónu legið. Sval-1
harða Jhafa þeir fengið' > með stór-j
veldaviðurkenningu (þótt aldrei ætti
þeir það til forna), og nú vilja ntarg-1
ir þeirra krefjast Grænlands og jafn-
vel Færeyja. En svo getur röðin kom (
ið að Islandi, þegar minnst varir.
Trúlegt er að Norðmenn heimti bráð-
um Hjaltland og Orkneyjar af Skot-'
um og ennfremur Jamtland og Bóhús-
lén -af Svium, enda mætti vel segja,
að þar væri þeim mikil vorkunn. Eg
segi þvi ennþá, að vér þurfum þarna
að vera vel á verði og forðast allar
•kröfur, sem geta orðið oss sjálfum
snara um hálsinn. Norðmenn hafa
vitaníega um sárt að binda út af
ýmsu i sinu gamla sambandi viö
Dani, en þar verða þeir (eins og lika
vér Islendingar í ýmsu) að kenna for
feðrum sínutn mest um. Þessi óvild
þeirra og áreitni nú í garð Dana, er
alveg hlægilegur mannlátaleikur. Með1
GrænlandsþrWi sínu gera Norðmenn
fremur lítið úr sjálfum sér, einkum
þegar þess er gætt, að þeir hafa eng-
an rétt til umráða þar. Þeir fárast
ttm danska bragðvisi við Kílarfrið-
mn, og landatöp sín af þeim samn-
lngi, en nefna eigi á nafn landatöp
s'n urtflir Svíana, sem nú eru höfuð-
Þjóðin á Norðurlöndum. Þótt undar-
]egt sé, þá er þetta lifandi eftiröpun-
armynd af Dönttm sjálfum, sem löng
um hafa kveinað unt landskikatöp sin.
a Suður-Jótlandi i hendur Þjóðverja,
en hafa eigi haft dirfð til að endur-
heimta af Svíum herfangið rnikla,
Skán, Halland og Bleking, senii er
miklu meira virði en suður-jótzka j
spildan. Með þetta kátlega háttalag
þessara bræðraþjóða vorra fyrir aug-|
um, held eg að oss Islendingum sé
hollast að vera ekki að seilast til rán- j
fenginna landsyfirráða á Grænlandi,
eða fyrir utan vort vel afmarkaða
eyland, heldur hugsa mest ufn að
rækta land vort upp, með þvf að ræsa
fram flóana, græðra upp hrjóstrin og j
°g plaegia sundur móana, svo að,
þetta allt rnegi verða arðsöm tún. En
þrátt fyrir þetta viljum vér eigi þola
lengur, að Grænland sé lokuð einok- j
unarstöö, sem íslenzkir menn megi (
ekki nota sér á neinn hátt, því að
þar eru rnörg náttúrugæði á sjó og |
'andi, sem liggja ónotuð. Og ef,
nokkurt gagn verður að þessari frægu ,
Þmgnefnd, sem höf. virðist búast við,
Svo miklu af, þá ætti það helzt að
Vera eitthvað í þá átt, að landinu
yrði lokið upp fyrir oss. Þvi var log-
'ð upp af dönskum valdhöfum, á ein-
nkunartíma Islands, að Tsíendingar
Þyldi alls eigi frjálsa verzlun við all-
ar þjóðir, og svo lengi var búið að
Japla á þessari vitlevsu, að ýmsir
g'oðir Islendingar voru farnir að trúa
hen«i, , en mjög sama eðlis er nú tal
þeirra manna, sem halda að afnání
Svo er hægt að fá lönd ódýrari Iéngra
frá járnbraut. Eg t. d. seldi land ný-
lega fyrir $550.00, gott griparæktar-
land, 22 mílur frá næsta bæ. Heinv
ilisréttarlönd má fá, en léleg munu
þau vera, sem eftir eru, og langt
í burtu frá járnbraut.
Ef einhverjir landar kæmu að
skoða sig um, væri gott, að þeir létu |
mig vita, hvenær þeir kæmu.
Magnús G. Gu'Slaugsson.
mannahöfn, er bjó til rúllupylsur
fyrir háborð Kristjáns konungs 9.
Miss Dóra Skagfeld frá Oak Point
og Mr. Sigurður Jón Matthews, frá
sama stað, voru gefin saman í hjóna
band 30. apríl af séra Ragnari E.
Kvaran.
innilokunar og einokunar á Græn-
landi verði núverandi íbúum landsins
til bölvunar og niðurdreps. —
Eg hafði í ritgerö minni sagt, að
það væru núverandi íbúar Grænlands,
sem eiginlega ætti land sitt, en öngir
menn aðrir, og þeir eigi því að ráða,
hvernig og hverjir stjórna landin.u.
Fyrir mér gildir þetta jafnt, þótt sum
ir Grænlendingar séu nú kynblend- j
ingar. !>að er og rangt að hugsa ein- j
göngu um að hafa þá og land fyrir j
féþúfu. Nú segir hr. Einar, að fyrir,
slikum ákvörðunarrétti landsmanna j
muni ekkert hliðstætt dæmi finnast í j
sögu siðmenningarinnar. Þetfa er
eflaust svo að skilja, að slíkar séu
aðfarirnar , þegar stóru menningar-
þjóðirnar eiga að skifta við smáu
þjóðirnar menningarsnauðu. Sé þetta
rétt hjá höf., þá sýnir það sorglegan
Málverk Ásgríms.
Hvað á að verða af þeim?
vott siðspillingar og hnefaréttarvalds
ins í heiminum. Eg vona þó, að
mín skoðun i þessu máli myndi því
nær í öllum löndum fái fylgi fjölda
margra góðra ntanna, ef henni væri
að fólki haldið. —
Mjög duglega sýnir höf. íram á þá
hlutdrægni fjölda margra danskra
vísindamanna, að vera stöðugt að
tala um það, að “Nbrðbúar” hafi
fundið Grænland og meginland Ame-
riku. Allt þetta Norðbúatal þeirra
er vitanlega gert ti! þess, að þurfa
eigi að nefna Islendinga og draga
heiður frá þeim af fundi Grænlands
og landnámi. Norskir visindamenn
eru þó venjulega það hreinskilnari að
þeir eigna beint Norðmönnum einum
þessi afreksverk. Mér virðist það
stór furða, að þessir fræðimenn.
frændþjóða Islendinga skuli eigi sjá
hve litilfjörlega þeir gera sjálfa sig
með þessu háttalagi í augum allra
þeirra þjóða, sem eiga menn til, sem
bera sæmilega gott skyn á þessi mál.
Revkjavik 7. febr. 1927.
Jóhamics L. L. Jóhannsson.
—Vísir.
Frá Grand Prairie,
A’berta-
25. apríl 1927.
Herra ritstjóri!
Sökum þess að margir landar hafa
spurt mig bréflega um upplýsingar
viðvíkjandi þessari byggð, vil eg
biðja þig fvrir nokkrar skýringar í
Heimskringlu.
Grande Prairie er um 250 mílur
norðvestur af Edmonton. Fargjald
frá Ednionton og til baka er $25.00.
Fþitningsgjald á Ihveiltimæli héðan
er seni næst löjjc, og mun hafa ver-
ið um 6 miljón mæla uppsk'era í öllu
Peace River héraðinu siðastliðið
haust.
Grande Prairie byggðin er um 100
Landið er öldtimyndað, með skógar-
mílur á lengd, og um 40 á breidd.
beltum af og til. Byggðin fyrir norð
an Peace River ána og Spirit River
byggðii- teljast ekki með Grande
Prairie byggðinni.
Það sést til fjalla á heiðsUírum
degi, og yfirleitt finnst okkur Is-
lendingum, sem hér eru, að vetrár
séu tæplega eins stormasamir og kafd
arnalegir, og austur á sléttum. Þíð-
vindar koma hér oft á vetrum, og
minnka snjó að mun.
Jarðvegur er yfirleitt frjósamur vel
og dagar svo langir, að sumri, að
þegár veður er hagstætt að öðru leyti,
þá spretta akrar hér fýarska fljótt.
Nóttin er aðeins um 4 klukkustund-
ir, þegar hún er styzt.
SuniiV spyrja, hvortl |flugur <séu
miklar hér að sumri til. Þær eru1
ekki meiri en austurfrá, og eru allt
af að minnka, eftir þvi sem meira
er unnið og hreinsað af landi.
Verð á landi hér er nú sem stendur
kringum $20.00—$30.00 ekran, að
meðaltali. Þetta er fyrir lönd nálægt
markaði og með miklum umbótum.
Vísir vakti athygli á því í grein 14.
febr., að Asgrímur Jónsson, vor bezti
og þjóðlegasti málari, hafi orðið fiml
ugur á árinu sem leið, án þess að
menn vissu af því. Það heíir senni-
lega villt menn, að útlitið segir As-
grím yngri en hann er, en minnkun
er það samt, að honum var ekki sýnd-
tir neinn sómi við þetta tækifæri.
Gleðilegt er að vita AsgrTm í fullu
fjöri og á stöðugri framför, eins og |
góðum listamanni sæntir. Sömuleiðis |
gleðilegt að heyra, að hann skuli j
leggja aðalvinnu sína i stærri mál-j
verk, sem betur fá lýst stórhreinleik
íslenzkrar náttúru, án tillits til þess
hvort þau geti selst eða ekki. Lítið
yrði til af góðri list, ef alltaf væri
verið að hugsa um, hvað bezt gengur
í kaupendur í það og það sinn.
En því aðeins er nú hægt að kalla
það gleðilegt, að gerð séu málverk af
íslenzkri náttúru með varanlegu lista
gildi, að þau verði þá þjóðinni til
gagns og gleði, en liggi ekki niður-
grafin og fjarri dagsljósinu, eins og
mest allt af síðari ára málverkum As- j
igríms gera nú. Og sannarlega hlýt-1
ur sú fregn að konia flatt upp á alla,
að nú skuli hafa liðið. svo 6—7 ár,
að íslenzka niálverkasafnið skuli ekki
hafa keypt eina einustu af myndurn
Asgríms. Þetta er leiðinlegt, bæði
vegna safnsins og málarans, sem hef-
ir seinni árin selt mjög lítið, og þá
Jielzt smámyndir. Eins og rpenn vita
niá heita algerð söluteppa nú á stærri
og dýrari málverkum, enda eru húsa-
kynni hér fá hentug fyrir slík lista-
verk. I ratin og vertt eiga hinar
stærri myndir Asgríms af islenzku
landslagi, hvergi betur heinta, en á
ntálverkasafni landsins. Allir vona
að afkoman leyfi það áður en langt
líður, að landið eignist hús fyrir mál-
verkasafn. Mikið ntundi þá þykja
vanta, ef ekki væru þar aðalverk þess
niálara, sem löngu er viðurkenndur
helzti brautryðjandinn í því að lýsa
íslenzkri náttúru.
En nú er helzt svo að sjá, að As-
grímur verði að leita til annara landa
til þess að korna verkum sinum á
framfæri. Ut af fyrir sig yrði það
nú aðeins landinu til sónta, að hann
héldi sýningu erlendis, en skemtilegra
Málfundafélagið hefir haldið fundi
sina á hverjum sunnudegi kl. 3, í
Billiardsal H. Gíslasonar, að 637
Sargent Ave. Tekur það til umræðu
á næsta fundi, á venjulegum stað og
tíma, mikilsvarðandi málefni, er mjög
hefir verið rætt á öðrum stöðum.
Allir félagsmenn eru á minntir um
að 'konta á þenna fund. Og utanfé-
lagsmenn eru vejkomnir, eins og á-
valt endrarnær. Yér höfum ekkert
t leyni talað og laumumst ekki með
nein leyndarmál.
Utanfélagsmönnum verður veitt
fullt málfrelsi, hverrar skoðnnar sem
þeir kunna að vera. — Vort frjáls-
lyndi er meira en varafrjálslyndi.
væri þó, að landið hef^i áður tryggt
sér kaup á verkum hans. ,
Núna um páskana mun Asgrímur
væntanlega halda hina árlegu, sýningu
sína, eins og hann er vanur. Er það
mikill skaði, að erfitt mun vera um
húsrúm, þar sem hinar stærri myndir
hans njóta sín til fulls. Þess mimdu
menn óska að hann ætti kost á húsi
þar sem hann gæti sýnt alalr þær
myndir, sem hann á óseldar, og yfir-
leitt allar rnyndir sínar, sem til næst.
En þess mun enginn kostur nema að
vori til eftir að barnaskólanum er
sagt upp. Þá niundu verkin bezt vitna
um það sjálf, hversu afkastamikinn
og ágætan listamann við eigum, þar
sem Asgrímur Jónsson er.
Listavinur.
—Vísir.
Fjær og nœr
> Ekki er ólíklegt að sumum íslenzk-
um húsmæðrum hér í bæ þæt'ti vænt
um að vita, að á Notre Dame 484
býr danskur maður, S. Hansen að
nafni, er tekur að sér að búa til
rúllupylsur og lifrarbrauökollu (Iev-(
erpostej) fyrir þá er þess óska, og
gildir einu hvort beðið er um eína
rúllupylsu eða tuttugu, én biðja verð
ur um það, sem menn vilja fá, fyrir-
fram, vegna þess að ekkert er haft
fyrirliggjandi. — Mr. Hansen hefir
verið hér í landi í 22 ár. Nam hann
iðn sína við kjötsuðu þá i Kaup-
Ný uppgötvnn.
Ungur, danskur stúdent, Scot Iver-
sen að nafni, er í þann veginn að
verða heimsfrægur fyrir stórfelldar
umbætur, sem hann hefir gert á bif-
reiðum. Sérfræðingar telja þessar
umbætur svo mikjls virði, að jjær
muni á skömmum tíma gerbreyta fyr
irkomulagi bifreiðanna og gerá þær
haldbetri og margfalt ódýrari en hing
að til hefir verið. Yms stærstu bif-
reiðafélög heimsins hafa boðið hon-
um miljónir króna fyrir einkaleyfi
á uppgötvununum, en hann hefir ekki
tekið neinu boði enn.
Uppg.ötvanir Iversens skiftast i
þrennt. I fyrsta lagi hefir hann
fundið nýjar fjaðrir. Hristingurinn
á bifreiðum með þessum fjöðrum
verður mikiö minni en með gamla
laginu og miklu minna reynir á bií-
reiðina á vondunr vegi. Og fjaðrirn
ar eru þannig úr garði gerðar, að
jafnt reynir á þær allar, en ekki
mest á þær lengstu eins og nú. Eng
inn núningur er á milli fjaðurblað-
anna innbyrðis, og þarf því ekki aö
bera á þær.
Þá hefir lversen smiðað nýjan
'hemil. Með homun er hægt að stöðva
bifreið á margfalt styttra færi en
með þeim hemlum, sem nú eru not-
aðir, og er hinum nýja henili miklu
siður hætt við bilun.
I.oks hefir hann smiðað nýjan
hreyfil (motor) fyrir bifreiðar. Iv-
ersen segir að gallinn á þeim hreyfl-
um, sem nú eru notaðir, sé sá, aö
breyting benzinsins í þeim sé ekki
nógu fullkomin. Oft komi fljótandi
Irenzin inn í “cylinderinn” og þynni
áburðinn, sem þar er fyrir, svo að
bullan skemmist . Hann hefir því
gert nýja dælu, sem hann setur í j
saniband við hreyfilinn, og Iramleið-
i rhún 1100 atm. þrýsting, svo að
eimurinn verður afar fíngerður, hver^
dropi aðeins j úr rúm-millimeter. j
Hreyfi'linn sjálfur er að öðru leyti i
mjög líkur Dieselvél. Hann er rnikln j
aflmeiri en þeir, sem nú eru notað- j
ir, eða um 120 hestöfl. Með svo
sterkri vél þurfa engin “gear”-skifti.
að vera á bifreiðinni, en hraðinn
tempraður með benzingjöfinni oin- I
göngu.
Stúdent þessi er aðéins 21 árs að
aldri, og er nemandi á “Polyteknisk
Læreanstalt” í Kaupmannahöfn. Er,
hann talinn frábær hugvitsmaður og ’
hefir auk þess, sem hér er nefnt, gert
ýmSar merkilegar uppgötvanir og hef j
ir aðrar í smíðum. Bifreiðasmiðja (
ein á Italíu er nú að smíða bifreið|
eftir fyrirsögn hans, og á hún að
sýna hvers virði uppgötvanir Iver-1
sens verða í framkvæmdinni. Vill i
hann eigi binda sig neinu bifreiða-1
félagi né selja uppgötvanir sínar, fyr
en reynsla er fengin fvrir þvi, hvern-
ig þessi bifreið gefst.
(Vísir.)
Alyktun fríþenkjarans.
Alla mína æfi hef eg
efagjarn og sérrænn verið.
Alstaðar ftmdið ósamkvæmni,
ekki sízt í trúarmálum.
Bæn og auðmýkt á við suma.
öðrum hreysti ogi drenglund nægir,
báðir þjóna guði hins góða,
gagnólík þó aðferð beggja.
Geðjast mér ei vel að víli,
veiku sem að lýsir hjarta.
Syndareikning, raunatölur
raktar vil eg ekki heyra.
Hræðist eg ei hegning neina
hinumegin, sem þeir boða;
sérhvert unnið illverk hlýtur
umbun sína í þessu lífi.
Ef að meira af illu en góðu
er í lífsins dagbók minni,
mátulegt er mér að iíða
meðan jafna reikningana.
Dóm í vændum ef við eigum
annars heims frá mildum herra,
hann mun sjá hvar sakir standa,
sókn og vörn þar mun ei bresta.
Algerlega óvitandi
eg var fæddur hér á jörðu,
varð að hlýða iífsins lögum,
— lúta þeim, mun rétt að segja.
Ef eg skyldi í öðrum heimi
aðra lífsferð-byrja að nýju,
vil eg fá í friði að vera
fyrir gömlum skuldakröfum.
Alltsaman hér eftir skil eg,
er eg legg á svartahafið.
Engan flutning eg mun hafa
yfir, nema samvizkuna.
Hana samt eg óttast eigi,
aldrei hennar skipun braut eg;
allajafna því eg þekktist
það, sem hún til mála lagði.
Fús eg ráðum hennar hlýddi,
hitt er satt: í vali stundum
urðu að lúta í lægra haldi
lög og reglur heimskra manna.
Prestur einn migi á því fræddi,
— og sem vissi hvað hann sagði —
samvizkan í sannleik væri
sjálfs guðs rödd í mannakindum.
Ef að þessu er þannig varið,
þá er ekki neinu að kvíða.
Sagt er: Enginn sá er barinn,
sem aö þóknast húsbóndanum.-------
En — í dauða’ ef öllu er lokið,
eilíf nótt, og þögn, og friður?
— Þá er eftir þrautir dagsins
þreyttum manni Ijúft að hvílast.
Þorskabítur.
Milton Sills.
Síðan “The Icelan.d Year-Book”
koni út í fyrra, hefir með hverjum
erlendunt pósti rignt bréfum út af
henni yfir bæði útgefandann (Helga
Zoega) og mig. Samtals skifta þessi
bréf til okkar nú iíklega orðið hundr-
uðum, auk þess sem eitthvert slang-
ur hefir líka komið til stjórnarráðs-
ins. Þau eru ýmist beiðnir um bók-
ina (og þá oft með tilvitnun í blaða-
umsagnir sem við höfum aldrei séð),
eða þá að bréfritararnir eru að skýra
frá ánægju þeirri er þeir hafa af því
haft að lesa hana. Stundum eru þau
beinlínis þakklæti fyrir send eintök.
Núna með síðasta pósti (Brúarfossi)
fékk eg mjög alúðlega þakklætisbréf
frá Milton Sills, dagsett i Los An-
geles 24. febr., en þar með hefi eg i
— eins og stundum hefir komið fyrir
aðra — fengið af litlu lðf, því þakk-
lætið er með öllu óverðskuldað. Eg-1
hefi sem sé alls ekki sent honunt
I
bókina, þótt hann hyggi svo vera. —
Hjeimilisfang mitt er líka rangt utan
á bréfinu (þó að nafn mitt sé rétt
skrifað), en svo einkennilega vill til,
að í hinu tilgreinda húsi er kunningi
minn, sem tók á móti bréfinu og kom
með það til min.
Það eru áreiðanlega margir hér í
bæ, sem miklu oftar hafa horft á
Milton Sills en eg hefi, og svo virðist
setn hér sé einhver, sem tneiri rétt
hafi til þessa bréfs en eg. Því segi
eg frá þessu atviki, ef vera kynni
að bréfið gæti fyrir það komist i
réttar hendur. Þeir eru víst ekki
fáir, sent gjarnan vildu eiga svo vin-
gjarnlegt eiginhandarbréf frá Milton
Sills, og gott að það gæti komist til
hins rétta eiganda; enda ætti það að
vera nóg fyrir ntig að hafa lesið orð
bréfritarans ttm þá ánægju og þann
fróðleik, er hatin telur sig hafa af
því haft að lesa kverið.
En ætli að það skoðist sem óráð-
Lausn listamannsins.
“O, guð vors lands”, hans listaverk
lofsungið stendur alla daga.
róntfögur tunga, rím og saga
risti á björgin stuðla sterk;
tónskáldið Sveinbjörn Sveinbjörns arfi
síðladags lífsins hætti starfi;
þó lifir enn hans undrasál,
Islands raddsetti fjallamál. x
Tárvæta kinnar tíðum orð,
töluð af innstu hjartans rótum,
söknuður kveði á sínum nótum
fátitt er sízt á feðrastorS —
Sönggyðjan kveður sætuni kossi
soninn und gígju tónafossi; j
honum að enni hnýtir sveíg,
hnípin hverfur og dapureyg-
Gígjunnar ómur datt í dá,
dofnaði hönd og lífið missti,
mátturinn horfinn, kjör sín kyssti;
kvíðlaus til farar bjóst hann þá;
tónlista-skáld í víðheims veldi
vann sér til heiðurs fram að kveldi;
fararboð honum færði þá'
friðhelgur engill vængjum á.
J. G. G.
vendni að eg segi hér frá því, að
fyrir þetta hyggst Milton Sills munu
heinisækja Island einhverntima í fram
tíðinni ? Eg býst við að sú fregn sé
ýmsum bíógestum harla velkomin.
Snœþjörn Jónsson.
—Vísir.