Heimskringla - 06.07.1927, Síða 6

S. BLAÐSIÐA.
HBIMSKRIN O L A
WINNIPEG 6. JÚLI 1927.
Gleymd sönglög.
og smáir í samsönig.
I ( “Jæja, látum hann nú vera fyrirmynd í
“Það skal heitmey hljóta mín,” sagði Antonl dyggðum,” sagði sú nefstutta. En það er ekki
hlæjandi og tók sér stöðu í miðjum hringnum! víst að Júlíana sé það. Hún getur skift um skoð
með kærustu sinni. Hann leit til hennar glað- anir áður en hann kemur aftur. Slíkt hefir kom
Lykke kaupmaður og kona hans héldu skiln
aðarsamsæti fyrir hinn tilvonandi tengdason
sinn, Anton Bang.
Það var tuttugasti dagur eítir jól, og aðeins
ungiingar voru til staðar.
Það átti að aflima jólatréð og fleygja því
út, og yngstu krakkarnir biðu þess óþolinmóðir
að aflimunin byrjaði.
1 síðasta sinn var kveikt á ljósunum á hinu
dökka grenitré, og hin stóra, gyllta stjarna
í toppinum gljáði eins og spegilgler. Hin tólf
áira gamla Aagot Lykke sagði, að stunur heyrð-
ust milli greina jólatrésins, og að gljái stjörunn-
ar líktist grátandi auga. Litlu vinstúlkurnar
hennar kinkuðu kolli o gvoru skoðun hennar
líka hinn síðasti geisli hátíðahaldsins og skemt-
hryggar. Því þegar jólatréð yrði borið út, hyrfi
líka hin nsíðasti geisli hátíðahaldsins og skemt-
ananna. ,
I einu horninu í herberginu stóðu tvær ung
ar persónur, og horfðu hryggum augum á hinn
háværa barnahóp.
Það var Anton Bang og heitmey hans, Júl-
íana Lykke.
“Anton, eg get ekki ímyndað mér hvernig
okkur muni líða næsta ár, og hve margar jóla-
hátíðir muni líða áður en við sjáumst aftur,”
sagði unga stúlkan og lagði hendi sína blíðlega
á handlegg hans.
Hann svaraði engu, en dró hana lengra inn
í skuggann.
“Hve mörg ár heldurðu að þú verðir í burtu?
sagði hún aftur og horfði kvíðafull á hann.
“Tvö ár, ímynda eg mér — ekki meira. Þú
spurðir mig í gær, hvort eg vildi vera lengur í
Ameríku en nauðsyn krefði — þá gat eg ekki
svarað þér af því mamma þín kom inn á sama
auignablikinu — en nú skal eg svara þér; eg
kem undireins heim aftur, þegar eg get þa«ð, þíu
vegha.”
“Getur skeð að þú komir þá næsta ár?”
“Nei, Júlíana, svo fljótt getur maður ekki
náð í auð í Ameríku. En að tveim árum liðnum,
og ekki seinna en að þrem árum liðnum, kem
eg aftur heim.” í
Hann brosti til hennar glaðlega og áhyggju-
laus, en bak við brosið lá alvaran, því hann hugs
aði hryggur til skilnaðarins. Á morgun átti
hann að fara, yfirgefa heimili, föðurland og hana
sem var honum kærust af öll-u, og ferðast til
fjarlægs lands, þar sem framtíð hans var hulin
dimmu og óvissu.
Hann færði sig aftur enn lengra inn í skugg
ann.
“Því ertu að troða þér alveg inn í krókinn,
Anton?” spurði Júlíana.
“Augu mín þola ekki birtuna.”
“Þú hefir þó áður fyrri þolað birtuna, já,
jafnvel kvartað yfir því að hér væri aldrei nógu
bjart.”
“Þú stendur hér og tekur eftir öllu,” sagði
hann spaugandi og reyndi að hlæja, en hlát-
urinn endaði með stunu. Svo sneri hann sér
snögglega að henni.
“Eg held eg sé farinn að finna til heim-
þrár — og er það ekki satt — það er minkunn
fyrir mann að láta tilfinniiígarnar buga sig,”
“Nei, Anton, karlmönnum kemur vel að
hafa tilfinningar.
Samtalið hætti og þau horfðu bæði fram
undan sér hugsandi.
Aagot, systir Júlíönu, yfirgaf ieikinn og
kom til þeirra.
“Anton og Júlíana, nú verðið þið að taka
þátt í leiknum!” hrópaði hún og dró Anton út
á góifið.
“Flýtið þið ykkur nú!” hélt hiin áfram ó-
þolinmó^lega.
í staðinn fyrir svar tók Anton hana og sveifl
aði henni í kringujn sig.
“Nei, nei, kunningi, engan auiahátt, það á
að vera regiubundinn leikur inni í hringnum.”
Hún sleit sig lausa og fór til systur sinnar.
“En góða systir,” sagði hún alvtíg: hissa,
“hvað þú sýníst sorgmædd. Mig furðar hvað
að þér gengur, eins margar og fallegar 'gjafir og
þú fékst á jólunum og svo úr úr hreinu gulli frá
Anton. Hefði eg fengið þetta allt, þá hefði ég
þotið hús úr húsi og orgað af tómri ánægju.”
“Manni getur leiðst, þó þú skiljir það ekki,
heimskinginn þinn,” sagði Júlíana og kleip í
eyra systur sinnar. En samt sem áður, vilji
Anton taka þátt í leiknum, þá verð eg með.”
“Hann skal mega til,” sagði Aagot, og bætti
svo við íbyggin: “Eg veit af hverju þú og hann
eruð svo hnuggin og þegjandi í kvöld; það er
af því að han nætlar að fara á morgun, en það
er heimska af ykkur, því hann kemur aftur.”
“Já, það er satt, það er heimska,’ sagði
Anton og hristi af sér sorgardofann. “Eitt ár
eða tvö, hvað er það? Aðeins lítil stund af öllu
lífinu.”
Júlíana kinkaði kolii samþykkjandi, en þurk
aði tár af augum sínum og brosti um leið.
“Komið þið nú,” sagði Anton óg tók í hend
ur systránna; “og segðu okkur nú, vizkugyðja,
á hverju við eigum að byrja?”
“Skera, skera hafra,’ söng Aagot.
“Hver á hafra að binda,” svöruðu allir stórir
lega brosandi. ^
“Vertu nú ekki lengur hrygg.” sagði hann'
lágt. i
“Nei,” svaraði hún og leikurinn byrjaði.
Kæti unglinganna gerði líka þá eldri glaða,
og við eftirmatarneyzluna, þegar einn af vinum
Antons flutti skemtilega ræðu um trúlofunina
og hina fyrirhuguðu skilnaðarstund, sagði hús-
móðirin að enginn skyldi hafa á§tæðu til að segja
að þetta væri sorgleg samkoma.
Seint um kvöldið var samkomunni lokið,
o(g Anton Bang gekk etnsamall eftir strandgöt-
unni heirn til sín í bitrum kulda. Hann gekk
samt hægt. Hann áleit enga þörf að flýta sér
heim í kalda herbergið sitt á matsöluhúsinu, þar
sem hann hafði dvalið síðan foreldrar hans
dóu. Nóttin var fögur, himininn alsettur stjöm-
um, sem glitruðu og köstuðu birtu sinni á þenna
einmana ferðamann, eins og þær vildu se&ja:
“Hvers vegna ertu að hugsa og hryggjast yfir
því, sem þú ekki þekkir?’
ið fyrir áður, skal eg segja ykkur.”
Allir vom farnir af bryggjunni, og Júlíana
var líka á heimleið, hugsandi um, hve margir
dagar myndu líða, þangað til hún fengi bréf frá
Englandi.
Viku eftir burtför hans fékk hún fyrsta
bréfið. Hún var himinglöð, þegar hún var búin
að lesa það. Einkum var það loforð hans um
að skrifa henni vikulega, sem gerði hana glaða.
Og hann efndi loforð sitt. Á hverjum laug-
ardegi fékk hún bréf frá Ameríku.
Hann skrifaði henni að hann kynni vel við
sig, hefði strax fengið vinnú, þó vinur hans hefði
ekki útvegað honum góða stöðu, eins og hann
lofaði.
Raunar voru það ekki skrifstofustörf, eins
og hann stundaði heima, en vel borguð vinna,
og með það væri hann ánægður.
Ekki sagði hanni henni hver vinnan væri. en
Bylgjurnar suðuðu með hægð við strönd-1 í gegnum aðra frétti hún að hann væri þjónn á
ina, oig virtust tauta sama spursmálið. Allt var , hóteli.
svo kyrrt og friðsamt hjá hinni sofandi náttúru. j Þjónn á hóteli! endurtók )hún. Var það
Aðeins hans eigin hugur var órólegur, og hann mögulegt að hann Bang, svo fínn og myndar-
spurði sjálfan sig, hvers vegna hann vildi fará legur maður, yæri þjónn á hóteli.
til hins ókunna lands. Leið honum ekki vel í
Nordgi? Með sparnaði gátu þau Júlíana og hann
lifað áhyggjulausu lífi af tekjum hans.
Með sparn'aði; já, en kröfur þeirra voíru
ekki litlar; þau álitu svo margt og mikið þurfa
Nei, það var ekki mögulegt, að hann væri
'sokkinn svo djúpt; hann hlaut að hafa getað
fengið aðra betur viðeigandi vinrau.
Einhver illviljuð persóna hlaut að hafa skrif
að þetta heim, í því skyni að skaða Anton; og
til að mynda heimili, og til þess að geta keypt þó að það væri satt, þá var Anton samt Anton,
það allt í einu, ætlaði hann til Ameríku að græða! sem enginn gat jafnast við.
peninga. Einn af vinum hans, sem var þar, I -
hafði lofað að útvega honum stöðu.
Hann stundi óafvitandi; hanni hafði einu
sinni álitið að ástin ein væri næigileg; en nú
kom það í ljós að fleira vantaði.
Klukkan í næsta kirkjuturninum sló þrjú.
Honum varð bilt við að Sieyra hið skjálfandi
bergmál, sem endaði með blíðum og mjúkum
tónum. Það sett hroll að honum — burtfarar-
Jólin vorú komin, og klukkurnar í kirkjun-
um gáfu til kynna, að hátíðin væri byrjuð.
Júlíana og Aagot gengu eftir strandgötunni
og hélt Aagot á lítilli körfu.
Það er kalt,” sagði Aagot, og fór að ganlga
hraðara. “Er þér ekki kalt líka?”
“Nei.’
“Hvers vegn horfir þú til hafs?” spurði
dagurinn var runninn upp; að fáum stundum I Aagot. “Þú býst þó ekki við að hann komi í
liðnum átti hann að yfirgefa æskuheimilið, hinn kvöld’”
gamla, kæra bæ og hana, sem hann elskaði. Að
fáum stundum liðnum hafði hann yfirgefið gamla
“Nei, það geri eg ekki.”
“En það liggur illa á þér, Júlíana, er
það
lifnaðarháttinn, og byrjað annan nýjan, sem ekki?
guð einn vissi hvernig var og hvernig endaði.
Hann leit í kringum sig, eins og hann sæi
þessa steina á veginum í fyrsta sinn. Hann leit
á sjóinn, sem síneygði sér inn á milli hólmanna;
leit-á fjöllin o(g dökku ásana, á himininn, stjörn-
urnar og sjóinn, eins og hann vildi festa þetta
í huga sínum og flytja það með sér til ókunna
landsins.
En svo teygði hann úr sér, djarflega, næst-
um því ögrandi. Teningunum var kastað; hann
Aagot nam staðar og horfði framan í systur
sína sorgmæddum augum. Hún fékk ekki ann
að svar en gráltekka.
“Gráttu ekki, gráttu ekki!” sagði Aagot.
“Hann kemur, þó hann komi ekki í kvöld.”
“Hann kemur aldrei,” sagði Júlíana skjálf-
rödduð; “hann hefir gleymt mér.”
“Nei, það hefir hann ekki gert, Júlíana.”
“Ekki gert!” sagði Júlíana áköf. “Eru ekki
rþjú ár síðan hann fór, og meira en ár síðan eg
hafði valið sjálfur. Þess vegna áfram, áfram fékk seinasta bréfið?”
til bardaga og sigurs í fjarlægðinni.---
Þegar hann kveikti ljósið í herbergi sínu,
hugsaði hann ánægður um endurminningu hinna
góðu daga á ættjörðinni, hvað sem fyrir hann>
hann
“Jú, en það e reitthvað að honum
er máske veikur —”
“Nei, hann hefir gleymt mér.”
“Þá gæti eg heldur trúað að hann væri dauð
kynni að koma vestan hafs; og meðal endurminnj ur,” svaraði Aagot með einkennilegum róm.
inganna var þetta síðasta kvöld bezt. Því hún,;
sem hann elskaði, hafði lofað að bíða hans og
elska hann, hvað sem fyrir kæmi. Og hann
fann það glöggt, að ef nokkuð gæti bundið hann
við liðna tímann, lyft honum upp yfir mótlæti
og erfiðleika, þá væru það hreinar og fagrar
endurminningar og vissan um að vera ekki
gleymdur. Það var eins og kunnug og kær söng
lög, sem svæfðu alla sorg og mótlæti.
Júlíana stóð afsíðis á gufuskipabryggjunni
og veifaði til hans síðustu kveðjunni sinni.
Stóra austlenzka gufuskipið, sem átti að
flytja emigrantana til Newcastle, skreið hægt og
með varúð frá landi. Mörg tárug augu fylgdu
því, en Anton veifaði ferðahúfu sinni, kjarkgóð •
ur og fullur happasælla vona um framtíðina.
“Hittumst heilir aftur!” hrópaði hann glað
lega olg beygði sig langt út yfir borðstokkinn.
Hann fann sárt til skilnaðarins, en hann var
karlmaður, og því mátti hann ekki leyfa tilfinn-
ingum sínum að koma í Ijós.
Það var aðeins kvenfólkið, sem mátti gefa
tilfinningum sínum lausan tauminn.
En Júlíana grét. Hún gleymdi öllu í kring-
um sig og horfði á hannl, sem hún elskaði af öllu
hjarta. Hún gleymdi líka að þurka af sér tár-
in, og lét þau sjálf ráða ferð sinni.
\ esalings Júlíana Lykke, það liggur afar-
illa á henni af því að missa kærastan sinn,”
sagði ung stúlka, sem hafði aðgætt skilnaðar-
kveðjurnar nákvæmlega.
Það er engin furða,” sagði önnur, og leit
í kringum sig í vinuflokknum. “Þau hafa sveim
að hvort um anað frá dögum Adams, og sé nokk
ur trygg ást til í heiminum, þá er það þeirra.”
“Svei! Þegar hann kemur til Amreíku, þá
gleymir hann henni,” sagði lítil, stuttnefjuð
stúlka. “Bróðir minn hefir sagt að þar væru
margar fallegar og ríkar stúlkur, og Bang geng-
ur auðvitað ekki yfir lækinn eftir vatni, einkum
þar eð Julíana er eins fátæk eins og músar-
ungi.”
“Skammastu þín!” sögðu margar vinurnar
sem einum rómi. “Ef margir hefðu sama kar-
akter og Bang, væri ekki eins mikið af ótryggð
í heiminum!”
“Hamn hefir gleymt mér, heyrirðu það!”
hrópaði Júlíana áköf. “Eg hefi spurt mig fyrir,
annars myndi eg ekki fella svona harðan dóm.
Anton Bang lifir og líður vel —”
“Það hlýtur að vera misskilningur, Júlíana.
Anton getur aldrei verið ótryggur.”
“Hann er það nú samt. Eg er honum einsk
is virði.”
“Ó, það er allt saman svo leiðinlegt,” sagði
Aagot og grét. En það er ekkert mögulegt að
gera við það. Þú verður að bíða.”
“Bíða? Já, það væri víst fallegt af mér!”
Júlíana hló. “Og ekkert mögulegt að gera, seg-
ir þú? Vesalings litla Aagðt, hvað þú ert ein-
föld. Ó jú, það má gera dálítið.”
“Hvað er það?” Aagot horfði spyrjandi
augum á hana.
“Eg get líka gleymt,” sagði Júlíana hörku-
lega.
“Ó, Júlíana, þú ætlar ekki —”
“Sussu, þegiðu nú. Við skulum flýta okkur
heim.”
Júlíana gekk hart, svo Agot varð að hlaupa
við fót við hlið hennar.
“Þú gengur fjarska hart, góða. Þú verður
að hinkra ögn við,” sagði Aagot mæðin.
“Nei, við verðum að flýta okkur; það er
orðið framorðið. Eg er viss um að pabbi er
kominn heim.”
Aagot áleit að bezt væri að fylgja henni
þegjandi. Hún vissi að systir hennar hljóp frá
sínum eigin hugsunum.
Litlu síðar komu þær heim.
“Farðu nú inn, eg kem bráðum á eftir þér,”
sagði Júlíana.
Aagot stóð kjT og leit á hana.
“Farðu nú!” endurtók Júlíana; “eg ætla að
standa hér kyr litla stund og hlusta á klukkna-
hljóminn.”
“Já, eg skal fara; en segðu mér eitt, Júlí-
ana, er það satt að þú sért heitbundin Soonsen
kaupmanni?”
“Já, Aagot, það er satt. Hann kemur til
“Þegiðu*nú! Hvað heldurðu að þú skiljir,
aðeins fimtán ára og — og eg hefi gleymt hon-
um. Auk þess væri það heimska af mér að neita
Soonson jafnríkum manni.”
“Já, en Anton —”
“Þegiðu, segi eg! Það er ekki viðeigandi
fyrir barn að stæla um slíkt.”
Aagot þagnaði, hissa yfir ákafa systur sinn
ar, og flýtti sér inn.
Júlíana stóð kyr og hugsandi úti. Kirkju-
klukkurnar ómuðu í kvöldkyrðinni og sögðu frá
byrjun hátíðarinnar, en Júlíana gat ekki varist
því að hugsa um liðna tíma, þegar hún ásamt
honum, sem nú var í fjarlægð, hafði hlustað á
þær og glaðst yfir komu jólanna.
“Að hann skyldi gleyma mér!” hvíslaði hún
út í bláinn, — “hann — sem sagðist elska mig
umfram allt annað!”
Tárin runnu niður kinlnar hennar, meðan
hún endurkallaði í huga sinn ánægju hinna liðnu
daga. Hve auðug var hún þá ekki! En hvað
átti hún niú? — Æskudrauminn um gæfu, sem
var orðinn hulinn þoku lífsmótlætisins — aðeins
endurminning.
Hún þurkaði af sér síöustu tárin og gekk
inh. Móðir hennar kom brosandi á móti henni.
“Við höfum fengið ágætar jólagjafir frá
Soonson!” sagði hún mjög glöð.
“Er það svo,” sagði Júlíana meá áherzlu.
“Já; sjáðu nú, þetta er handa pabba,” og
benti urn leið á skrautlegt pípuborð. “Og þetta
er handa mér. Ljómandi fagur kaffiborðbúnað-
ur, finnst þér ekki?”
“Jú, það er, mamma.”
“Aagot hefir fengið skíði og litlu krakkarn-
ir ógrynni af leikföngum.”
“En eg? Hvað hefi eg fengið?” sagði Júlí-
ana brosandi.
“Það yitum við ekki ennþá. Askjan er
þarna handa þér —”
Júlíana opnaði hana fljótlega.
“Mamma og Aagot, sjáið þetta!”
I öskjunni lá stórt skrautmunahylki, og á
Ijósbláum atlassilkibotni lá gullhálsband, nisti og
armband.
“Þetta er þó stórkostlegt!” hrópaði frú
Lykke og klappaði saman höndunum. “Allt
saman gull! Það er — nærri því alltof mikið.”
“En hvað hann er góður,” hvíslaði Júlíana
og tók upp einn af gripunium og hélt honum í
nánd við Ijósið; svo tók hún hina upp líka. Þeir
gljáðu og glitruðu og henni fannst eins og þeir
geymdu hulið afl. Þeir voru sem gyllt bönd, er
bundu hana við gefandann fyrir fullt og allt.
“Þú ætlar líklega að þiggja þá?” spurði
móðir hennar efasöm.
“Já, mamma.”
Svarið var hiklaust og ákveðið, og hún
strauk hendinni um gripina blíðlega.
“En þá verður þú að giftast honum, bam-
ið mitt; annars getur þú ekki þegið slíka gjöf.”
“Já, eg veit það.”
“Ó, það gleður mig!” sagði frúini og faðm-
aði Júlíönu að sér. “Þú veizt hve pabba hefir
gengið illa seinustu árin, og eftir Anton er ekki
til neins að bíða, og þó hann komi aftur, getur
hann ekki látið þér í té jafngott og auðugt heim-
ili eins og Soonsom.”
“Nei, það getur hann ekki.”
Frúin sá varir hennar titra og flýtti sér að
segja: i
“Og þessar dýrmætu gjafir, þær eru mikils
virði —”
“Anton gaf henni líka verðmikla gjöf, sein
ustu jólin sem hann var heima,” sagði Aagót,
sem verið hafði þögull áhorfandi. “Hún fékk
gullúrið, sem mamma hans hafði átt, sem hon-
um þótti svo vænt um.”
Júlíana roðnaði og sneri sér undan, en frú-
in sagði kuldalega:
“Þann lélega grip getur hann fengið aftur,
ef hann kemur nokkurntíma; en livað þig snert-
ir, ungfrú framhleypin, þá mundu eftir því, að
hér eftir á ekki nafn Bangs að nefnast í þessu
liúsi. Og ef þú gleymir þessu, eða kemur með
nokkra bendingu honum viðkomandi, þegar Soon
son er hér, þá skaltu fá áminningu, sem j)ú
gleymir ekki strax.”
Aagot hopaði á hæl; hún vissi vel að móður
sinni var alvara.
Rétt á eftir kom faðir liennar heim, og Júlí-
ana gekk á móti honum glöð og brosandi, með
skrautgrrpina um háls sinn og úlflið. Foreldrar
hennar litu hvort til annars talandi augum. Svo
sagði faðir hennar léttbrýnn:
“ Það er meining í þessu, Júlfana. Því Soon-
son er tengdasonur, sem eg hefi bæði gleði og
gagn af.”
okkar á morgun.”
“Ó, Júlíana! Hvað heldurðu að Anton segi,sPurði annar.
þegar hann kemur heim? Þú lofaðir að bíða “Hér um bil síö ár
hans, hvað lengi sem það yrði —”
f einni ölhöllinni í Chicago sat hópur ungra
manna reykjandi, masandi og hver og einn hafði
ölglas fyrir framan sig.
Þeir voru allir Skandínavar.
“Svo þú ert að liugsa um að fara heim, hr.
Bang?” sagði ungur Dani.
Anton Bang saug vinldilinn sinn, 'kinkaði
kolli til þess sem spurði.
“Eg hafði ætlað mér að vera kominn heim
fyrir jólin; einis og þið sjáið, sit eg hér enn, og
jólin eru þó komin.”
“Hvað er langt síðan þú fórst úr Noregi?”
(Framli.)