Heimskringla - 13.07.1927, Blaðsíða 7

I
WINNIPEG 13. JtlLl 1927.
HEIMSKRINQLA
7. BLAÐSÍÐA-
/

“Viltu þá ekki gera það strax,
sagði Davie alvarlegur. Hann
varð að beita öllum kjarki sín-
um til þess að gera rödd sína
og augnatillit hræðslulaust, svo
hinn sæi ekki móta fyrir skelf-
ingu þeirri, er í huga hans bjó.
Pétur lyfti skammbyssunni og
miðaði. — Einn, tveir, þrír, taldi
Pétur með sjálfum sér ósjálfrátt
— en ekkert skot kom.
“En skjóttu nú, maður!” hróp
aði Davie og sýndi nú æsingu
sína í fyrsta skifti. “Skjóttu!
Eg er ekki einn af þeim, sem
betla um líf sitt, en flýttu þér!”
Pétur lét skammbyssuna siga
og horfði óákveðinn á Davie. —
Ef hinn hefði vlerið vopnaður,
eða þeir hefðu skifzt á reiðiorð-
um, hefði hann eflaust skotið.
En að skjóta og drepa jafn-
kjarkgóðan mann og þenna,
það gat hann ekki.
Allt í einu fór Davie að hlæja
hátt, og skrifaði undir dauða-
dóm sinn á þann hátt. ,
“Þig virðist ekki langa til að
drepa mig!” sagði hann, máske
til þess að koma Pétri til að
framkvæma áform sitt strax.
En hafi þetta verið ætlun hans,
þá rættist hún ekki. Pétur
lagði skammbyssuna frá sér.
Eg er ekki svo tilfinningalaus
að geta skotið varnartausa
manneskju,” sagði hann og
sneri sér burt.
Davie hló hátt, ósjálfrátt, og
gekk til dyra.
“Ertu brjálaður, maður? Að
fara út í þetta veður, er að fara
út til að deyja,” sagði Pétur:
hann gleymdi eitt augnablik ó-
vináttunni.
“Ó — eg skal ekki fara, ef
þú getur þolað nærveru mína
þangað til veðrið batnar,” sagði
Davie rólegur.
“Eg verð líklega að gera það,
svaraði Pétur hikandi. Og Da-
vie settist og fór að taka af sér
frosriu vetlingana, sem hann
hefði átt að gera um leið og
hann kom inn. Þá varð Tiann
þess var að fingumir á hægri
hendi voru tilfinningarlausir. Og
þegar hann var búinn að losast
við vetlingana, sá hann að þeir
voru frosnir. Hann tautaði
reiður:
“Maður sem lifir af starfi
handa sinna, má ekki við því
að missa einn fingur.”
“Hvað er að?” spurði Pétur.
“Kalinn á höndum.’
“Láttu mig sjá —” og Pétur
gekk til hans. Þegar Eann var
búinn að skoða hendina, lét
hann á sig vetlinga, fór út og
sótti handfyíli af snjó.
“Hér er snjór,” ’sa’g’ði hann
og fór að nugga hendi Davies.
Fyrst gerði það ekkert illt; en
þegar blóðrásin byrjaði aftur,
varð kvölin næstum óþolandi;
en Davie sat rólegur á stólnum
samt sem áður, á meðan óvin-
ur hans gerði allt sem hanni gat
til að bjarga hinum dýrmætu
fingrum.
Að lokum var Pétur búinn
með nuddið, og vafði nú bóm-
ull og gamalli þurku um hend-
ina. Svo gekk hann aftur á
bak og horfði ánægður á starf
sitt. Davie leit upp. Haitn vissi
ekki vel hvernig hann ætti að
þakka þessum manni, sem fyrst
hótaði að skjóta hann, en bjarg
aði svo fingrum hans eins dug-
lega og læknir hefði gert.
“Eg held við höfum misst all
mikið þessi ár,” sagði hann
hlæjandi.
Pétur leit upp. Á næsta
augnabliki rétt hann Davie
hendi sína.
“Réttu mér hendi þína,”
sagði hann. “Þú ert djarfur
maður.”
----------x----------
VESTAN UM HAF.
(Frh. frá 3 bls.)
BúnaSarskólar eru hér aö sönnu,
og mætti ætla afi þeir bættu úr þekk
ingarskorti manna í þessum efnum;
en þeir eru ungir, og því miður allt
of illa sóttir, AfleiSiíngin veröur
svo, aö landbúnaðurinn hefir liöið
stóran hnekki fyrir þekkingarskort.
Menn hafa treyst um of á frjósemi
jarðarinnar; hafa haft of mikið
land til ræktunar, en hvorki unnið
það eða hirt sem skyldi . Löndin
hafa því viða verið ofþreytt á fám
árum; frjóefnin eyðst úr þeim, en
engin tiltök að bæta svo stórum lönd
um þau efní með áburði. Af þessu
leiðir að uppskeran rýrnar árlega,
en illgresi eykst að sama skapi. —
Þessi er ein orsökin til hnignunar
hjá akuryrkjubændum.
Það er sama sagan hjá fjöldanum
af þeim, sem griparækt stunda. Þeir
hafa lagt meiri stund á að fjölgi
gripum sem mest, en að bæta kyn—
ið og fara vel með gripina. Af
því leiðir rýrnun í kyninu og verð-
7all á gripunum.
Þessi vankunnátta hefir mörgum
á kné komið á síðari árum. A stríðs
árunum gekk allt vel. Þá voru
bjendavvjrur allar í afjarverði, og
lítið fengist um hvernig þær voru
að gæðum. Að vísu hækkuðu vinnu
laun þá mjög, fyrir mannekluna, en
þá voru nægir peningar til að borga
með. Lánstraustið var þá nærri
takmarkalaust, fyrir þá sem rá<ku
'búnað í stóruni stíl. Landsstjórnin
hvatti bændur þá mjög til að auka
sem mest framleiðsluna á landbún-
aðarafurðum. Þá keyptu margir
lönd og stækkuöu bú sin á allan
hátt, en skuldirnar þó mest. Marg-
ir hugðu glæsilega öld upp runna
fyrir landbúnaðinn, sem aldrei mundi
taka ‘enda.
En svo kom afturkastið um 1920,
og næsta ár á eftir. Bændavörur
féllu afskaplega i verði. Lánstraust
ið þvarr með öllu, og löndin urðu
verðlaus. Enginn vildi k^upa lönd
eða húseignir, og fáir gátu það, þó
þeir hefðu viljað. Þar við bættist
uppskeruilyrestur á nokkrum svteö-
um og skemmdir af hagli og ryði.
Mapgir urðu gjaldþrota, og þó voru
fleiri, sem flutu i vrmiausri bar-
áttu; því bankar og aðrir skuld-
heimtunienn vildu heldur halda þeim
við á löndunnm, en að gera hjá
þeim þrotabússölu.
Það er enn eitt, sem orðið hefir
landbúnaði okkar til hnekkis. Það
var landnám heimkominna hermanna.
Stjórnin hvatti þá mjög til að
leggja stund á landbúnað, og gaf
þeim betri kjör til landtöku en öðr-
um mönnum. Auk þess veitti hún
þeini lán í stórum stíl, til að koma
upp búnaði. Þessu sstótu margir, og
ekki sízt þeir, sem ekkert þekktu á
landbúnað. En það heppnaðist illa.
Þeir keyptu bústofninn a>farverði,
því þá var allt sem dýrast, en úr
því féllu allar 'búnaðarafurðir í
verði. Afleiðingin varð sú, að flest
ir þeirra gengu frá öllu saman eft-
ir 2—3 ár, eignalausir og móðlaus-
i EF ÞÚ ÁTT KUNNINGJA
I
í
Á ÆTTLANDINU
FarseSlar
frnm »K aftor
tll
allra staða
í veröldinni
SEM ÞIG LANGAR TIL AÐ
HJÁLPA TIL AÐ KOMAST
VESTUR HINGAÐ, KOMDU
OG TALAÐU VIÐ OSS. VJER
GETUM GERT ALLAR RÁÐ
STAFANIR því VIÐVÍKJANDI
Alloway & Champion, járnbraut-agentar
| 007 Mnln Street, WlunlpeB. (Slml: 20 801)
UMBOÐSMENN allre SKIPAFÉLAGA
etln nnflltl ytlnr tll brntln nicentn nem er
| Qanadian |NJational

)i)«*i)o»i)nvi^<)«M'0^iO
i
ir. Margir þessara manna voru líka
meira eða minna lamaðir eftir hörm
ungar striðsins. Sumir þeirra hafa
náð sér eftir nokkur ár, en margir
eru þeir, sem aldrei verða jafngóðir
eftir þá ofraun.
Svona var nú ástandið hér fyrir
þreniur árum. Meirihluti bænda var
stórskuldugur. Sveitarfélögin voru
svo illa stödd að allmörg þeirra
urðu gjaldþrota. Fylkin- voru í
botnlausum skuldum. /Ríkissjóður
var á kafi i skuldum. En þrátt fyr-
ir það var lánstraust og peninga—
gildi ríkisins í allgóðu lagi, því
mestar skuldir ríkissjóðs voru við
landsmenn sjálfa. Skattar og álög-
nr fóru hækkandi með ári hverju,
svo að mönnum reis hugur við. —
Verzlunin var i mesta ólagi. Þeir
sem höfðu næg peningaráð rökuðu
saman fé á kostnað alþýðu. Stjórn-
arfarið komst meir og meir undir
áhrif auðvaldsins, og var þó fullillt
áður.
Sanihliða verðlæikkun á bænda—,
vörum, var verðhækkun mikil á öll-
um iðnaðarvörum og jarðyrkjuverk-
færum. Vinnulaun lækkuðu ekki,
því verkamenn i bæjunum gátu ekki
lifað vig lág laun, vegna dýrtíðar-
innar. Allar framkvæmdir til um—
bóta stöðvuðust. Menn höfðu það
eitt í huga að reyna að halda í horf-
inu með sem allra minnstum kostn-
aði. M.argir yfirgáfu lönd sin og
hugðu að bjargast betur á daglauna
vinnu, þegar kaupið var svona hátt.
En það heppnaðist fáum vel. Það
voru svo marg'ir um vinnuna, að
skortur varð á atvinnu, nema lítinn
tíma af árinu. Bæjarbúar og ein—
slippir menn úr sveitunum fluttu í
stórhópum suður til Bandarikjanna.
Þar var atvinna meiri og betur borg
uð. Nokkrir af þeim hafa komið
aftur en meirihlutinn hefir ílengst
þar, og er þag skaði stór fyrir Can—
ada, þvi _ næg eru hér verkefni fyrir
margfalt fleira fólk en hér er nú.
Þetta hefir að visu lagast mikið
þrjú síðustu árin, sérstaklega síð—
astliðig ár. Bændur hafa fengið all-
góða uppskeru yfirleitt, og verð á
landbúnaðarafurðum fer hækkandi
'með ári hverju þótt hægt fari. Auk
þess hafa bændur lært að sníða sér
betur stakk eftir vexti. Margir voru
auðvitað svo efnum búnir, að þeir
þoldu skellinn, án þess að safna
skuldum, og aðrir nógu framsýnir til
þess að draga sanian seglin 5 tima.
En þetta sem að framan er ritað,
mun eiga heima hjá meirihluta
bænda.
Þeir sem griparækt stunda, munu
ekki eins stórskuldugir. Lönd þeirra
voru ekki álitin eins verðmikil, sem
veð fyrir lánum. En það þrerngdi
mjög að þeim engu að síður, þegar
'gripirnir og afurðir þeirra féllu í
verði, þvi fóður á grip og hirðing
kostaði þá eins mikið eins og grip-
urinn seldist á markaði, og enda
meira. Það voru því þeir einir, sem
höfðu nægan vinnukraft af skyldu-
liði sínu„ sem gátu framfleytt gripa
ibúum sér að skaðlausu. Nú eru
gripir komnir í sæmilegt verð, og
afurðir þeirra, en þó mun öllu til
skila haldið að griparækt sé arð-
söm, þar sem alla vinnu þarf að
kaupa við hirðingu þeirra allt árið.
Þá hefir spillt mjög landbúnaðin-
um hjá dkkur tollgarður sá, sem
Bandarikin hafa hlaðið um sig á
síðari árum. Vörur okkar seljast
nú lítið þangað, og lágu* 1 verði, en
iðnaðarvörur þær, er við höfuni
keypt þaðan eru nú i afarverði,
vegna tollanna. Þetta nota auðfé-
lögin sér, framleiða sömu vöru hér
í Canada og selja hana sama verði
og Bandaríkjanna að viðbættum toll
inum.
Eg býst vig að þeim þyki eg nokk-
uð svartsýnn, blaðamönnunum hérna.
og sumum öðrum, sem afdrei vilja
segja neitt héðan, nema það' sem
landi og þjóð er til lofs og dýrðar
En svo verður að segja hverja sögti
sem hún gengur. Landintt verður
ekki urn k«nnt. Það eru mistök
þeirra, sem á þvi búa, og þeirra sem
stjórna því, sem ólaginu valda.
LögTétfta.)
Frá íslandi
Rvík 25. maí.
•Sjósókn í Vestmannaeyjum hefir,
eins og kunnugt er verið mikil um
langt skeiðl og eyjaskeggjar verið
Eg leik mér af Því
Eg leik mér að því
er liður á daginn
að hlaupa’ uni í fjörunni
fram við sæinn.
I frantsækni brimsins
er feiknakraftur.
Það rótast um sandinn
og sogast út aftur.
I útsogi brimsins
er ekki og grátur,
í aðfalli þess
er heift og hlátur.
En aldrei hrökkva
hlekkirnir þungu,
er bjöngin leggja
á bylgjurnar ungu.
Eg hugsa um útsogið
alla daga,
það er mín eigin
æfisaga.
Böðvar GuSjónsson
frá Hnífsdal.
—Vísir.
annálaðir sjógarpar, þótt við ramm-
an reip sé að draga, þar sem óveðrin
eru. Jón Evþórsson veðurfræðingttr
hefir skrifað fróðlega grein um
sjósókn i Vestmannaeyjum (i Ægi),
nt. a. eftir sjósóknarskýrslum Gísla
Lárusonar og ein veðurathugunum.
Sést það á útreikningum hans, að
ekki láta Vestmannaeyingar sér allt
fyrir brjósti brenna, en hafa þó kapp
með forsjá. Utræðistími er sagður
í Eyjurn kl. 5 að morgni í janúar,
kl. 4—4.30 í febrúar, kl. 3—3.30 í
marz og kl. 2 f. m. í apríl Athug-
anar’ sýna það, árin .1925—26, að
meðalveðurhæð, þegar allir bátar fara
á sjó er 4l/2 vindstig (7—8 metra
vindhraði á sekúndu), þegar margir
fara um Sl/2 stig (10—11 m.L Fáir
fara úr því vindhraðinn er orðinn
6/2 stig 12—13 m.) og engir að jafn
aði úr því veðurhæðin er orðin 8J
stig. Samt hefir það komið fyrir,
að formenn hafa róið í 8—9 st. veð-
urhæð. 6 sinnum hefir það komið
fyrir bæði árin, að róið hefir verið
þegar veðurhæðin var 9 stig kl. 6 að
morgni (en þafo hefir aðeins verið
athugað 17 sinnum) #g 16 sinnum
með 8 stig (en það hefir veríð at-
hugað 23 sinnunt).
Rvik .1. júní.
Hinurn árlega styrk til skálda og
listamanna hefir nýlega vlerið tít—
hlutað fyrir árið 1927. Upphæðinni
8 þús. kr. hefir verið skift í 12
staði og hafa 4 hlotið 1000 krónur
hver, en 8 fengið 500 krónur hver.
I fyrra flokkinum eru Jakqib Thor-
arensen, Stefán frá Hvftadar, Jón
Leifs og Sigurður Skagfeld, en í
hinum síðara Sigurjón Friðjónsson,
ölina og Herdís Andrésdætur, Eggert
Stefánsson, Guðmundur G. Hagalín
og Guðm. J. Kristjánsson söngvari.
Stúkuöld er nú mikil í Reykjavík.
Gengur stöðugt fjöldi fólks í Góð-
templarastúkurnar. Fjölmennust er
Verðandi, en þá Einingin og hin
nýja stúka Dröfn.
Rvik 8. júní.
“Öðinn”, jan.—júní 1927, er nú
bráðum fullprentaður. I honum er
meðal annars sagt frá Fríkirkjunni
í Reykjavík og Leikfélagi Akureyr-
ar, með mörgum mynduni. Séra Fr.
Friðriksson heldur áfram æfisögu
sinni o .S. frv. :
Rvík 15. júní.
Chaniberlain utanrikisráðherra lýsti
þvií nýlega yfir rrfeífri máVtoíu
enska þingsins, að rannsókn yrði haf
in útt af sektardómi eins brezks tog-
ara (í Vestmannaeyjumb Þýzkir
útgerðarmenn hafa einnig ikviartað
um meðferð sinna togara í landhelgis
dómum.
Matthías Þórðarson þjóðminjavörð
ur er ,nýkominn heim frá Kaup—
mannahöfn. Varð samkotnulag fnilli
hans og danska þjóðminjavarðarins
um heimflutning ýmsra islenzkra
gripa, þar á meðal er hökull Jóns
Arasonar og fleiri kirkjugripir. Um
ýmsa gripi fékkst samt ekki sam-
Innköllunarmenn Heimskringlu
I CANADA:
Árnes ................
Amaranth..............
Antler................
Árborg ...............
Baldur................
Bowsman River.........
Bella Bella...........
Beckvil’e.........t ..
Bifröst ..............
Bredenbury ...........
Brown.................
Churchbridge.............
Cypress River.........
Ebor Station..........
Elfros................
Framnes...............
Foam Lake ............
Gimli.................
Glenboro .............
Geysir................
Hayland...............
Hecla.................
Hnausa................
Húsavík...............
Hove..................
Innisfail.............
Kandahar .............
Kristnes..............
Keewatin..............
Leslie................
Langruth..............-.
Lonely Lake ..........
Lundar ...............
Mary Hill.............
Mozart................
Markerville...........
Nes...................
Oak Point.............
Otto..................
Ocean Falls, B. C. ..
Poplar Park...........
Piney...................
Red Deer..............
Reykjavík.............
Swan River.............
Stony Hill.......... ..
Selkirk...............
Siglunes..............
Steep Rock............
Tantallon.............
Thornhill...........
Víöir.................
Vancouver ............
Vogar ................
Winnipegosis..........
Winnipeg Beach .. ..
Wynyard...............
.......F. Finnbogason
.......Björn Þórðarson
.........Magnús Tait
, .. .. G. O. Einarsson
.. .. Sigtr. Sigvaldason
.......Halld. Egilsson
.........J. F. Leifsson
.......Björn Þórðarson
. .. Ehríkur Jóhannsson
.. Hjálmar Ó. Loftsson
.. Thorsteinn J. Gíslason
.. .. Magnús Hinriks8on
.........Páll Anderson
.........Ásm. Johnson
. .. J. H. Gnodmundsson
.. .. Guðm. Magnússon
....... John Janusson
............B. B. Ólson
............G. J. Oleson
.......Tím. Böðvarsson
.......Sig. B. Helgason
. .. Jóhann K. Johnson
.. F. Finnbogason
.......John Kernested
.......Andrés Skagfeld
.. .. Jónas J. HúnfjörO
.......F. Kristjánsson
.......Rósm. Árnason
.........Sam Magnússon
.. .. Th. Guðmundsson
.. .. ólafur Thorieifsson
........Nikulás Snædal
............Dan. Lindal
.. Eiríkur Guðmundsson
....... .... J. F. Finnsson
.. .. Jónas J. Húnf jörð
..........Páll E. ísfeld
........Andrés Skagfeld
........Philip Johnson
.........J. F. Leifsson
........Sig. Sigurðsson
.........S. S. Anderson
.......Jónas J. HúnfjörB
........Nlkuláh Snædal
.......Halldór Egilsson
........Philip Johnson
. .... B. Thorsteinsson
.......Guðm. Jónsson
.......Nikulás Snæda)
.......Guðm. ólafsson
.. .. Thorst. J. Gíslason
.........Aug. Einarsson
Mrs. Valgerður Jósephson
.........Guðm. Jónsson
.......August Johnson
.......John Kernested
.......F. Kristjánsson
f BANDARÍKJUNUM:
Akra, Cavalier og Hensel
Blaine.................
Bantry.................
Chi-cago .. ..........
Edinburg...............
Garðar ................
Grafton................
Hallson .. ............
Ivanhoe ...............
Califomía..............
Milton.................
Mountain...............
Minneota ..............
Minneapolis............
Pembina................
Point Roberts..........
Seattle................
Svold..................
Upham..................
.. Guðm. Einarsson
.. St O. Eiríksson
.. Sigurður Jónsson
.. Sveinb. Árnason
. Hannes Björnsson
.. S. M. Breiðfjörð
.. Mrs. E. Eastman
.. Jón K. Einarsson
. .. G. A. Dalnmön
G. J. Goodmundsson
.. .. F. G. Vatnsda)
. Hannes Björasson
. .. G. A. Dalmann
.. .. H. Lárusson
Þorbjöm Bjamarson
Sigurður Thordarson
Hóseas Thorláksson
.. Bjöm Sveinsson
.. Sigurður Jónsson
The Viking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba.
P. O. BOX 3105 853 SARGENT AVE.
komulag og mun dansk-íslenzka nefnd
in gera tillögur um þá á fundi í sum-
ar.
(Lögrétta.)
-----------X-----------
Akureyri 9. júní.
Fiskafli hefir verið mikill og góð
ur hér nyrðra i vorvertíðinni og
byrjhði vertíðin óvenjulega snennna.
Virðist þv blása byrlega fyrir vél-
bátaúttveginum hér við fjörðinn að
þessu sinni. Hefir verið uppburður
fiskjar við Grmsey. I fyrrada’g kom
á land í Ölafsfirði svo míkill fiskur
að menn þykjast ekki muna slíks
nein dænti. Er áætlað að aflinn verk
aður nenti um 180 skippundum.
Höfðu surnir bátarnir um 10,000
pund.
Akureyri 3. júní.
Jónas Rafnar, ráðinn yfirlækmr
viíi Heilsuhæli Norðurlands, er nú
kominn heim úr utanför sinni, eftir
að hafa heimsótt ýms heilsuhæTT á
Norðurlöndum og víðar og kynnt
sér nýungar í meðferg berklasjúk-i
linga. Rafnar læknir tekur sér far
nú með Botníu næst til Reykýavíkur
og mun dvelja um tíma á Vífilsstöð
um. Síðan tekur hann, ásamt stjóm
arnefnd Kristneshælis að undirbúa
starfrækslu hælisins.
Akureyri 27. maí.
Látin er 9. þ. m. að heimili sínu
Kornsá í Vatnsdal frú Alvilda Mol-
ler, tengdamóðir Runólfs bónda
Björnssonar á Kornsá.