Heimskringla - 03.08.1927, Blaðsíða 7

LZ61 XSriQY 'S ÐBdlNNIAV
HEIMSKRINGLA
7. BLAÐSIÐA.
\
VER SPYRJUM.
Ei er vanzi anda mannsins
út um geima hugnáms sveima,
og á gátum lausnar leita,
iífsins sjóla að tignarstóli;
dásemd kanna dulins ranna,
og draum óljósum ráðning kjósi.
En hitt er satt: í himinbratta
hverfur þróttur vorum dróttum.
Skyn ef kanna mætti manna
megingeima sólnaheima,
hvort þá kynni heima að finna
himinssjóla á veldisstóli?
Eða máske að hinn hái
eins sé nærri, hvergi fjarri,
hvar sem vér í alheim erum
undir tjaldi hans og valdi.
Skynheim utar ekkert vitum,
ei á gáitum ráðning hljótum.
Herra ei kunnum hæstan finna,
hann því utar skynheim situr.
Segjum fylli alheim allan
æðstur drottinn geims og hnatta.
En hvernig er hans háttað veru?
Hvernig má vor skynjan sjá hann?
Sólin hverfur sínu kerfi,
sjálf þó haidin æðra valdi.
Eru kerfin öll að hverfast
utan um sól á miðpúnktsstóli?
Hreyfiþunga er haldi gangi
heims í sterku sigurverki,
stjórnarafl í stjörnutafli,
stöðvar máttar. Er það drottinn?
Vizka og þekking voga ekki,
vér þótt beiöum, svör að greiða.
Trúin ein þá úrlausn reynir,
örugg þykist, vitar biika:
Dýrðleg verkin, vísdómsmerkin
vitni bera um guðdómsveru;
og skaparans mál í skýrum sálum.
Skynlaus máttur ei er drottinn.
Fræðin enn oss kristin kenna,
að komi guð á jörðu niður.
Ferðamaður þá hann þáði
þekka hvíld í Abrahams tjaldi.
Og við Jakob lipran lék hann
iangan tíma snarpa glímu;
hann þó félli á kné að velli
hörðu af Jakobs glímutaki.
Hvað skal lengi halda að mengi
Hebreafræði í trúarræðu?
Ásjón milda alheimsvaldar
enginn maður hefir skoðað.
Helgisagnir sjóta og ragna
sjást í Ijóðum fornra þjóða.
Hefir trúin til þar búið
tál og blekking, andstætt þekking.
Kaldeaspeki er kafin ryki,
í1 klefa gleymsku, nærri heimsku.
Hún sem dáðu helztu þjóðir,
og héldu í lotning vizkudrottning.
Munu ei' gyðjur manna niðja
mæta allar slíku falli.
Óháð skynsemd úr þá vinsar
aldasora gullið dýra?
Reynir þekking ríki að stækka,
af rúnum dulum svifta hulu.
Henni þökk. En þó mun ekki
þörf á trú nein rýrnun búin.
Þekking vandi stefnu og standi
stýrið-við á eigin sviði.
Síðan trúin, til þess búin,
taki völd í áframhaldi.
B. Th.

Þegar eg sá mynd af
Bólu-Hjálmari
A því hef eg heilan grun,
höldum frá því kynni;
Bólu-Hjálmars niyndin mun
margra gleðja sinni.
1‘egar hana sjón min sá,
sinnií gerði kæta;
langa stund eg starði á
stefja-þidinn mæta.
Eins þá fyrir utan spaug,
æ því miður hressar,
hraðast í minn hausinn flaug
hugleiðingar þessar:
Skömrn sú varla verður rengd,
víst þó mannúð grenni:
nærri dó úr sárrj svengd
sálar jötunmenni.
/
Um hann vöfðust ellibönd,
við efnaleysi bjó hann;
kveðandi með kreppta hönd
í kofahreysi dó hann.
Þanniig burt úr þrautum fór,
þreyttur hné til moldar
gróforður og gáfnastór
greppur Isafoldar.
Þótt sum kvæðin, miður mild,
megna veki óra,
haldgóð braga háfleyg snilld
hans mun lengi tóra.
Reginöfl því ráða tvenn,
reið og mild; það sönnum,
að gæfan verður annað en
atgervi hjá mönntim.
Sig. G. Gíslason.
kOSNINGAVISA.
Ljitri klingja lýgi. — Enn
lasta þyngist vasi;
æru þvinga oftast menn
í kosninga-þrasi.
S. G. G.
----------x---------
Hringhendur.
Mjög þó sinnir menntalind,
mærð, ög linna dýnu.
Garðars kvinnu glæsta mynd
geyni i minni þínu.
Snælands blóðið, hreysti hert,
hleypir glóð um kinnar.
Sýndu þjóð að sannur ert
sonur móður þinnar.
Jón Þorkelsson.
P. S.:
Mimis krús á mjöðinn spör,
minnishús það beygir.
Kjalars brúsa keyri að vör,
hvag sem “Fúsi” segir.
J. Þ.
Þjóðlífs sanda svellur við
sollinn andi tiðar;
ægir “landans” frægð pg frið,
fleiru grandar siðar.'
Andans gróðttr eyðist því,
ýrnsu flóðið ryður.
Gleymskumóðum marar í
margur góður siður.
Norræn tunga dregst í dá,
dagsins þunga kafin.
Mörg hin unga ósk og þrá
er i drunga vafin.
Frónskir vormenn, verið á
verði, — sorirvn spillir.
Hafið þor að hrinda frá
hverju er sporin fyllir.
Finnist skarð í feðra arf
— flestum arði stærri, —
Uyggja varða viðar þarf,
varnargarða hærri.
Kristian Johnson.
----------x----------
“Stormar.”
Sjónleikurinn með þessu nafni var
leikinn hér i Arborg 22. þ. m. (júlí)
Aður var nýbúið að sýna hann i
Geysirbyggð, og þaðan eru allir leik
endur, og þeir sem honurn stjórna,
og hafa á stað koniið.
Mig langar til að minnast þessarar
kvöldstundar hér, sem veitti mér
mi'kla ánægju, og hefir skilið eftir
í huga mínum meiri og alvarlegri
minningar en nokkur annar \islenzk-
ur leikur, að undanskildum “Kinn-
arhvols-systrum”, seni eg hefi séð
og veitt aithyigli. En því miður er
eg ekki fær um að rita um þenna
leik, og meðferð hans alla eins skýrt
og væl sem vig ætti. Að flestra áliti
varð hlutverk leikendanna þeim til
stórsóma, auðviltað þátftaka þeirra
og hlutverk mismunandi og misgóð.
En þau stykkin, sem bæði voru löng,
afar erfið og tilfinningarík, voru
leyst af hondum af alveg ótrúlegri
snilld. að skilningi og ailri fram—
kotnu, og haft hlfðstæðar allar á—
stæður þessa góða fólks, sem fyrir
þessu berst, þar sem búskaparann-
ríkið er sýknt og heilagt alla daga
jafnt, vetur og sumar, þá mátti kalla
með afbrigðum hvað vel þetta tókst.
Mér var sagt að sum hlutverkin væru
36 blaðsíður að lenigd og þar í kring.
Þó var ómögulegt að merkja að nokk
ursstaðar fipaðiat, allt rann reip-
rennandi. Og mér vitanlega var eng-
inn vanur eða æfður leikari til þess
að æfa eða leiðbeina þessu fólki. Og
því álít eg það ófyrirgefanlegt mók
eða sinnuleysi að minnast ekki með
velvildarhug þessa fólks, eða flokks,
seni svona mikið leggur á sig, og
svona aðdáanlega vel leysir sitt hlut-
verk af höndum.
Leikritið er i fjórum þáttum, eg
aðallega stríð á milli atvinnurekenda
og verkamanna, og verður sá voða
stormur ákaflega ægilegur í þriðja
þætti, þar til hnúturinn er höggvinn
sundur með braki og brestum við
dauða verkgefandans, sem var mjög
nýtur niaður og hafði sem sagt byggt
upp þenna fjörð, sem hann rak sild-
arveiðina og verzlunina við. Þar
voru i bvrjun aðeins fáir ósjálfstæð-
ir og bláfátækir mannræflar. En
þessi atorkumaður (Asdal) kom lagi
á allt, og hvatti menn til samheldni
og dugnaðar. Og ðllum leið þolan-
lega vel, og fengu sín laun borguð
og lifðu í friði og ánægju árum
sanian. Þar t,il nútíma óánægjan
gróf alla dyggð og trúmennsku sund
ifr, öfund og órósemi heltók hjörtu
verkþiggendanna yfir því að útsjón-
ar- og atorkumaðurinn varð ríkari en
þeir, og blóðrauða Bolshevikkæðið
hlevpti vitfirring í allt, og varð til
þess að maðurinn, sem lif þeirra og
veligengni var lengi búin að vera
bundin við, hneig dauður niður, á—
samt fleiri erfiðum aðkösitum, sem að
þessu lutu, og þar endar þriðji þátt-
ur. Allar eignir þessa mæta manns
voru gerrúnar, og hans óviðjafnan-
lega góða og skynsama kona eftir-
skilin eignalaus ásamt fullvaxta
einkadóttur.
Eiginlega verður endir efnisins og
fjórða þáttar, eins og þessar máls-
greinar bera með sér:
Tryggvi gamli, mesti dyggðakarl
og ágítitispersóna, sem lenigi var bú-
inn að vera hjá kaupmannshjónun-
um, segir:
Sá er nu horfinn, sem bezt skip-
aði fyrir verkum hér í firðinum.”
En Baldur, sent varð tengdasonur
frúarinnar, eftir langa, undangengna
baráttu, mesti táp- og efnismaður,
svarar þessu:
“Eg skal reyna með guðs hjálp að
taka upp merkið hans. Taka þaö
upp með nýjunt hætti — ,gefa hverj-
um manni hlutdeild í hvorutveggja, á-
bvrgð og arði; einhver verður að
ríða á vaðið á nýjan leik.”
Þetta verður hugsjónaendir skálds-
ins á þessu ægilega mannfélagsniáli,
og máske það happadrýgsta.
Eiginlega verða aðalleikendurnir
átta. Þar að auki nokkur börn i
fyrsta þætti, og margir verkantenn
í öðruni og þriðja þætti.
Asdal útgerðarmaðu" og síldarkaup
maður, leikinn af ungum bónda hér,
Grími að nafni, og var hans langa
og afarerfiða hlutverk vel af hendi
levst, þótt hárfín list hefði máske
getað bætt þar einhverju við.
Frú Hanna Asdal kona hans, var
með afbriigðum göfugasta og bezta
persónan — það getur ekki allur
auður heimsins keypt siíka gæfu
fyrir nokkuln mann, sem þá að eign-
ast slíka eiginkonu, — fegurð, kær-
leiki, stilling og blíða, bæði sem _
móðir og kona, ásamt ráðdeild og
kjarki, var hennar hlutverk gegnum
allt. Eitt allra lengsta og áhrifa-
niesta hlutverkið. Það hlutverk hafði
ungfrú Kristín, dóttir Jóns Skúlason
ar; fögur og tilkomumikil á leik—
sviði; efalaust bráðskörp og vel
menntuð, og er skólakennari. I sann
leika féll eg alveg í stafi yfir meS-
ferð hennar og franjkomu. Eg gat
hvergi fundið að þar væri nokkur
hlutur of eða van; hugur og hjart-
ans tilfinningar svo hreinar og rétt-
ar, að skáldinu sjálfu hefði ekki verið
niögulegt að heimta þar betri skiln-
ing. Mér datt í hug frú Stefanía
sáluga, og frú Guðrún Indriðadóttir,
ef þær frægu konur hefðu staðið í
hennar sporum þarna, mundu allir
hafa sagt að satna væri snilldin sem
fyrri. En þarna stóð ung kona, að
eg hygg í fyrsta sinn, með þetta afar
þunga hlutverk. Hún ætti sannar-
lega framtið sent leikkona.
Júlía Asdal, einkadóttir þeirra;
hennar hlutverk Ieysti ung kona
,frekar vel af hendi, sem fullt var
af ástríðum milli vonar og ótta.
Tryggvi, vinnukarl á heimili As-
dals, mesta tryggðatröll og ágætis-
karl, og ómissandi persóna fyrir leik-
inn. Hans hlutverk hafði Tímóteus
bóndi á Geysir og fór ágætlega með.
Einar Benjamínsson bóndi hafði
tað ægilega hlutverk. að hefja kröfur
verkamanna á hendur Asdal kaup-
manni, án allrar vægðar, ntiskunn-
ar eða sanngirni. og leysti það af
hendi sem stálharður vikingur, og
mátti segja, að þar átti Bolshevikinn
trúan talsmann, þar sem hr. Einar
var. Enda hlýtur hann að vera
bráðskarpur og skiuu’ngsgóður., og
líkleigur til að levsa vel af hendi
hvaða hlutverk sem er.
Baldur sonur hans (leikandinn var
bróðir ungfrú Skúlason) var eigin-
lega allt i gegn milli tveggja elda;
góður og tápmikill piltur; hefði samt
að mér fannst, mátt hafa meira fjör
og djörfun’g.
Bóas, gamall verkaniaður (Jón
Nordal). Höfundur lætur hann vera
boginn i baki og knýttan í knjám:
en þarna fannst mér hann gerður of
vesæll og ræfilslegur; svo varla er
hægt að hafa nokkurt gagn eða gam-
an af franikomu hans. Hann er auð-
vitað ósjálfstæður bjálfi, en eymdar-
skapttr hans er yfirdrifinn.
Að síðustu er Petrúnella lausa—
kona, niesti pilsvargur og óhemju—
skepna í liði verkamanna. Eg hvorki
heyrði vel allar tillögur eða slettur
hjá þeirri gömlu, og sá aldrei nema
blánefið á henni. Hún nefnilega
sneri einlægf að mér þeirri hliðinni
sem síður skyldi.
Mér væri sérlega annt um, að
þessi tápmikli og áræðni flokkur
gæti sýnt þenna leik um allar byggð-
ir Islendinga, og einnig í væntanlegrt
samkeppni i Winnipeg'; en eg vil
láta fegra dálítið frantkomu Bóasar,
og jafnvel kerlingarinnar — en skass
má hún þó til að vera, — og einnig
og sérstaklega, breyta öllum búningi
verkamanna. Það er engin nauþ-
syn að þeir séu hurtgraðir og í illu
skapi, þegar þeir koma á fund eins
og þarna, að vera svo ræfilslega til
fara.
Leikurinn hefir mikið gildi i mín-
um augum, og eg þakka kærlega öll-
um, sem að honum hafa unnið. Hann
fór fram nleð mvndarskap, fram yfir
.allar vonir, og leiktjöld voru fyrir-
taks fögur, eftir snilldarmann okk-
ar Friðrik Sveinsson.
Lárus Guðmundsson.
-----------x------------
V
ENGINN ICANADA ÞARF
AÐ DREKKA
ÓMÓÐNAÐ WHISKY P
@JadiaK(Sjb;
CWhISKY
ER ÁBYRGST AF STJÓRNINNI
( CANADA.
mmsm

/38
Innköllunarmenn Heimskringlu
I CANADA:
Árnes ..................
Amaranth.................
Antler..................
Árborg ..................
Baldur...................
Bowsman River............
Bella Bella.............
Beckvil’e................
Bifröst ............... .
Bredenbury .............
Brown...................
Churchbridge.............
Cypress River............
Ebor Station.............
Elfros .. .. ............
Framnes..................
Foam Lake................
Gimli...................
Glenboro ...............
Geysir...................
Hayland..................
Hecla...................
Hnausa...................
Húsavík..................
Hove.....................
Innisfail............. .
Kandahar ................
Kristnes................
Keewatin................
Leslie...................
Lanferuth...............
Lonely Lake .............
Lundar ..................
Mary Hill................
Mozart .. .. .. .. .. .. .
Markerville .. . ’......
Nes.....................
Oak Point...............
Otto....................
Ocean Falls, B. C.......
Poplar Park.............
Piney ...................
Red Deer...............
Reykjavlk...............
Swan River............ .
Stony Hill..............
Selkirk.................
Siglunes................
Steep Rock..............
Tantallon...............
Thornhill..............
Víðir..................
Vancouver ..............
Vogar..................
Winnipegosis............
Winnipeg Beach..........
Wynyard.................
........ F. Finnbogason
.........Björn Þórðarson
...........Magnús Tait
..........G. O. Einarsson
........Sigtr. Sigvaldason
..........Halld. Egilsson
...........J. F. Leifsson
. .. .. .. Björn Þórðarson
.. .. Eiríkur Jóhannsson
......Hjálmar Ó. Loftsson
.. .. Thorsteinn J. Gíslason
.......Magnús Hinriksson
...........Páll Anderson
........... Ásm. Johnson
......J. H. Goodmundsson
.........Guðm. Magnússon
........... John Janusson
..............B. B. Ólson
..............G. J. Oleson
..........Tím. Böðvarsson
..........Sig. B. Helgason
........Jóhann K. Johnson
.......... F. Finnbogason
..........John Kernested
..........Andrés Skagfeld
.........Jónas J. HúnfjörO
..........F. Kristjánsson
..........Rósm. Árnason
............Sam Magnússon
..........Th. Guðmundsson
........ólafur Thorleifsson
...........Nikulás Snædal
..............Dan. Lindal
.. .. Eiríkur Guðmundsson
............ J. F. Finnsson
.........Jónas J. HúnfjörB
.............Páll E. Isfeld
..........Andrés Skagfeld
............Philip Johnson
.............J. F. Leifsson
s...........Sig. Sigurðsson
............S. S. Anderson
..........Jónas J. HúnfjörB
...........Nikuláb Snædal
...........Halldór Egilsson
...........Philip Johnson
...........B. Thorsteinsson
...........GuBm. Jónsson
..........Nikulás Snædal
...........GuBm. ólafsson
.. .. Thorst. J. Gíslason
............Aug. Einarsson
.. Mrs. ValgerSur Jósephson
...........Gu8m. Jónsson
...........August Johnson
...........John Kernested
...........F. Kristjánsson
í BANDARfKJUNUM:
Akra, Cavalier og Hensel
Blaine..................
Bantry..................
Chfcago .. ...........
Edinburg...............
Garðar.................
Grafton................
Hallson .. ...........
Ivanhoe ..............
Californía..............
Milton.................
Mountain...............
Minneota ..............
Minneapolis............
Pembina.................
Point Roberts...........
Seattle.................
Svold..................
Upham.................
.. Guðm. Einarsson
.. St. O. Eiríksson
.. Sigurður Jónsson
.. Sveinb. Árnason
. Hannes Björnsson
.. S. M. Breiðfjörð
.. Mrs. E. Eastman
.. Jón K. Einarsson
. .. G. A. Dalmann
G. J. Goodmundsson
.. .. F. G. Vatnsdal
. Hannes Björnsson
. .. G. A. Dalmann
.. .. H. Lárusson
Þorbjörn Bjarnarson
Sigurður Thordarson
Hóseas Thorláksson
.. Björn Sveinsson
.. Sigurður Jónsson
The Viking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba.
P. O. BOX 3105 853 SARGENT AVH