Heimskringla - 10.08.1927, Side 1

XLI. ARGANGUR.
WINNIPEG, MAN, MIÐVIKUDAGINN. 10. ÁGÚST 1927.
NÚMER 45
CAN ADA

8
Prinsinn af Wales afhjúpaSi mynda
styttu af Sir Wilfred Laurier, í vik-
Trnni sem leiö. Stendur hún suðvest-
an í þinghæöinni (Parliament Hill) í
Ottawa. Myndhöggvarinn er ungur
maður canadiskur, J. Emile Brunet.
— Dálítið skrítiö er þaS, aö risiö hef
ír opinbert rifrildi út af því, aö sum
Ttm þykir listamaöurinn ekki hafa
“klætt” Sir Wilfred hæfilega glæsi?-
lega, t. d. séu buxurnar hans ekki
nógu vel “pressaöar”. M'innir þaö á
samskonar raddir, er heyröust á Is-
landi um Jdæöaburö líkneskju Jón—
asar Hallgrímssonar, fyrst eftir aö
liún var afhjúpuö.
Verkamenn í Winnipeg héldu tvær
xniklar samkomur laugardags— og
sunnudagskvöld á sölutorginu, til
þiess aö mótmæla dauöadómnum yfir
Sacco og Vanzetti, er fullnægja skal
á morgun, samkv. úrskuröi Fuller rík
isstjóra í Massachusetts. Fór hvor—
tveggja fundurinn stillt og skipu—
lega fram. Ræöur fluttu Joseph
Kahana, Kolisnyk bæjarráðsmaður, J.
Penner, fyrv. þingmannsefni komm—
únista, Leslie Morris, J. Dovey, W.
Haromond og Mrs Hancox. — Mr.
Kahana ræddi allnákvæmlega um
sakargiftirnar á hendur hinum á—
kærðu, og komst að þeirri niöur—
stööu, aö þær hefðu verið mjög
veigalitlar í öllum aöalatriðum, og
Jiéföi kviðdómurinn, af hleypidómum
um stjórnmálaskoðanir þeirra, dæmt
J>á seka ranglega. Hefðu jafnvel
rnörg verstu afturhajldsblög hæöst
aö þessari svoköliuöu réilvííi. —I
Mr. Morris kvað réttarfari aldrei fyr
hafa verið svo hroðalega misboöiö í
allri þjáningasögu verkamanna. Við
yfirheyrslurp(ar hafi allt mögulegt
verið gert til þess aö fleka vitnin.
öllum væri auðsætt, aö mennirnir
væru saklausir af þessum glæp, er
á þá væri borinn, og hefðu þeir ekki
verið jafn róttækir i skoðunum og
umkomuiausir verkamenn að> auk,
l>á heföu þeir aldrei veriö hundeltir
svo til sektardóms, eins og gert hefði
verið á svo ibööulslegan hátt. Slíkt
kæmi fyrir viö og viö, unz verka—
menn læröu betúr að standa saman.
Vrðu nú verkamenn í ötlum löndum
að láta skjótlega til sín heyra, ef
Tiokkur minnsta von ætti aö vera utn
t>að, að þessir tveir saklausu menn
yrðu ekki látnir þola píslarvættis—
■dauðann.
A.Ö loknum ræöuhöldum var svo—
hljóðandi yfirlýsing samþykkt:
“Vér, verkamenn í Winnipeg, er
fjölrriennt höfum á þessa samkomu,
lýsum enn yfir þeirri sannfæringu
vorri, aö Nicola Sacco og Bartho—
lomeo Vanzetti, séu saklausir af
South Braintree glæpnum. Akær-
andi hefir veriö hræöilega rangsleit
inn: rannsóknin hefir farið fram
xneö dul, en vörnin hefir jafnan ver-
ið öllum opinber.
Urskurður Fuller ríkisstjóra, er
hið hroðalegasta réttarfarsskrípi. Vér
skorum því á forseta Bandarikjanna,
að koma í veg fyrir futlnægingu
dómsins, og skipa aö hæstiréttur leyfi
Sacco og Vanzetti áfrýjun, og sýkni
þá.”
tækilegar fyrir ryð, 60 tegundir
hveitis höfðu veriö rannsakaðar á
tilraunastöðvum hins opinbera. Hafð:
fundist ryð í öllum tegundunum, en
ekki meira en svo, að lítið tjón eða
ekki myndi af hljótast.
S. J. Sigfússon prófessor sagði,
að sem stæði væri •hveitirækt í Mani-
toba nokkurt hættusþil, sökum ryðs-
ins, en var þess fullviss, að bætui
myndu við því finnast.
Hann minnti menn ennfremur á,
að sem stæði framleiddi Canada einn
þriðja af öllu því hveiti, er kæmist
á alþjóðamarkað, og myndi líkléga
netna helmingi innan skamms.
Marquis hveitiræktun kvað hann
ekki myndi eiga sér langan aldur enri
t Manitoba,- þótt ætíð myndi sú teg-
und verða ræktuð á vissurn svæðum
í Saskatchewan og Alberta. Þótt
snemmærar tegundir hefðu sína kosti,
yrðu þær að geta veitt ryði töluvert
viðnám, ef notast ætti vel að þeim.
— I sumar myndi ryð tæpast verða
að miklu tjóni. — “Reward” hveiti
hefði hann séð ryðsjúkt, en sú teg-
und stæði svo vel á móti, jafnvel
áköfum ryðfaraldri, að tæpast yrði
mikill skaði. — Durum hveiti kvað
hann að vísu verða að sæta 10 centa
verðfalli á hverjum mæli, þar eð
markaður væri fremur takmarkaöur.
en England myndi þó geta tekið á
móti um 50 iniljónum mæla af þeirri
tegund. Hann áleit að Vesturfylk-
in mættu ekki við því, að slaka til
á hveititegundunum, og varaði menn
við því, að hafa það hugfast, svo að
ekki færðist til muna í vöxt ræktun
lélegri hveititegunda.
Svo virðist sem kjósendur í Mani-
toba hafi meiri trú á einbættismönn-
um en bændum til framkvæmda á
þingi. Að vísu eru bændur lang—
fjölmennasti atvinnuflokkurinn að
þessu sinni sem áður, 23 aö tölu. En
lögmenn eru nú tíu á þingi, en voru
ekki nema 3 eða 4 i fyrra, og lækn—
ar eru nú 6, en í fyrra átti aðeiro,
einn læknir sæti á þinginu.
Samkvæmt heilbrigðisskýrslum frá
fylkisstjórn Nova Scotia, er lang—
lífi meira í því fylki en annarsstað-
ar í Canada. Telja læknar fylkisins
þaö merki um betra heilsufar yfir—
leitt. Samkvæmt þessum skýrslum,
ná af hverjum hundraö þúsund íbú—
um 100 ára aldri sem hér segir:
Nova Scotia ............. 7,13 menn
Saákatohetvan ........... 3.78 —
Manitoba ................ 2.13 —
New Brunsv ick .......... 2,08 —•
Ontario .... .... ....... 1,86
Quebec .................. 1,22
Alberta ................. 1,19
British Columibia ....... 1,15
og viö allan daginn — í fyrsta sinn i lega og fallega. Atti hann skiliö
LÁTINN,
0
STEPHAN G. STEPHANSS0N
Rétt er byrjað var að preota blaðið, barst sím-
leiðis hingað sú harmafregn, þótt eigi væri hún óvænt,
að f gærkvöldi hafi látist að heimili sínu í Marker-
ville, höfuðskáld íslendinga, Stephan G. Stephansson.
Jarðarförin verður sennilega á laugardag; verða þeir,
er viðstaddir kynnu að vilja vera héðan, að fara héðan
í kvöld.
í vorri tið, sem að visu ekki er löng—
og íslenzka glíman var snarpari og
skemtilegar glímd, yfirleitt, en menn
vinninga sína. Magnús Johnson frá
Selkirk og Benedikt Ölafsson glfmdu
einnig fallega og snarplega, og Unn-
Erlendar fréttir.
Bandaríkin.
hafa átt að venjast- um þó nokkurt j steinn Jakobsson er bæði snarpur og
skeið. | fimur glímumaður, þótt hann sökum
Fyrst gæddu menn sér á þvi að i glímutaka og glimustöðu komi áhorf
horfa á íþróttirnar. Fram úr öllum j endum máske tæplega eins vel fyrir
skaraði þar Rögnvaldur F. Péturs— sjónir og glímuhæfileikar hans eiga
son, verkfræðisnemi, sOnur Mr. ogjsk'tið. Yfirleitt þurfa glímumenn
Mrs. Ölafs Péturssonar, Gerði “Valdi” 1 hér að læra miklu fallegri aðstöðu í
sér litiö fyrir og hreppti sex fyrstu j glinntnni og umfram allt venja sig á
verðlaun, og þar með silfurbikarinn j að leika lausa við, gefa eftir hverj-
mikla, er árlega er gefinn þeim er j um vöðva, lið og taug á milli bragða.
flesta vinninga fær. Er það í annað | Báru þeir mennirnir, er bezt hafa
sinn að hann vinnur hann. Leik— j lært heima, t. d. Sigurður Þorsteins
mannafélag Sambandssafnaðar vann son, Magnús Johnsbn og Ben. Ölafa-
silfurskjöldinn góða, er gefinn er þeim sou. mjög af í þessu. Og fyr en
íþróttaflokki, til eins árs,‘ er flesta i þetta er komið upp í vana, geta memi
vinninga hefir. Var það að þakka | aldrei lært brögð eða varnir til nokk-
framgöngu “Valda”, bræðra hans Phil j urrar fullnustu. En sýnt er það, að
ips og Hannesar, er báðir eru einnig j n°g efn> er hér vestra í afbragðs
ágætir iþróttamenn, og Björgvins Ste-
fánssonar skólastjóra, er var einn af
beztu íþróttamönnum fvlkisins, með-
an hann h^fði tíma til þess að gefa
sig viö íþróttum, og enn getur sýnt
glimumenn, því hvorki skortir þá afl,
fimleika, harðfengi né kapp.
Mest eftirsjá var þó í þessari glímu
að Kristinn Oliver, glímumeistarinn
frá því i fyrra, skyldi ekki geta ver-
— I
A laugardaginn var kom fjöldi
bænda saman í Brandon, til þess að
hlvða á skýrslur þær um kornrann-
sóknir, sem ýmsir sérfræðingar í
þeirri grein, sérstaklega W. C. Mc-
Killican skólastjóri og S J. Sigfús—
son prófessor fluttu samkomunni, og
aðallega snerust um ryðsjúkdóma á
hveiti. Skýrðu þeir frá því, að eng-
ar hveititegundir væru þekktar, ekki
æinu sinni “durum”, er ómóttækileg—
ar væru fyrir ryð, en “durum” og
°g einstaka aðrar sérg;:ðategundir
Um 1500 fulltrúar af 2500, setu
búist er við, hafa þegar látiö til sín
heyra, að þeir verði viðstaddir alls—
herjarþing conservativa, er haldið
verður í haust hér í Winnipeg og
hefst 11. október. Er sagt að þetta
numi verða rneiri fulltrúafundur
pólitískur, en nokkurntíma hafi ver-
ið haldinn í Bandaríkjunum. Hefir
verið ákveðið, að Manitobadeild con-
servatíva flokksins skuli standa fyrir
öllum viðtökum, og er þar geysimik-
ið starf lagt á hendur nefndinni, er
um það á að sjá.
Eins og getið hefir verið um áð-
ur verður þessi allsherjarfundur sér-
lega merkilegur í sögu conservatíva
þurfa þeir að kjósa nýjan foringja,
og er sem stendur ekki einn líklegri
en annar. Og á hinn bóginn mun
vera ætlunin að koma sér niður á
einhverja ákveffna stefnuskrá, og
dálítið lífrænni, aö því er yngri og
framgjarnari flokksmenn láta á sér
skilja.
gott með að átta sig á þvi, hvort um
sprengingu eða blátt áfram hrun hafi
verið að ræða. “Uppnámið”, sem
blöðin hafa flekað svo mikið, virð-
ist aö þessu að minnsta kosti, ekki
hafa falist i öðru en þvi, að fjöldi
verkamannafélaga hafa verið að búa
sig undir geysistórt mótmælaverk—
fa.11, daginn, sem Sacco og Vanzetti
yrðu líflátnir. Hefir lögreglan einn
ig mikinn undirbúning, af ótta fyrir
óspektum.
* ¥ *
Þá er leið á umhugsunartíma Fuller
ríkisstjóra, og ekkert heyrðist frá i
honum, þótti þeim félögum sú leynd
benda til, þess, sém fram hefir kom-
ið, og tóku að svelta sig, til þess að
mótmæla því, að þeir fengju ekki
opinbera rannsókn. Kom það auö-
vitað fyrir ekki. Tók Vanzetti aft-
ur til fæðu eftir hálfsmánaðar föstu,
en Sacco, sem nú hefir fastað i 3yj
viku, ætlar að fasta til hins síðasta.
* * ¥
Eitt af því marga, sem.varnarnefnd
in hefir reynt, er að skora á Coolidge
forseta að skerast í leikinn og nota
vald sitt til þess að skipa nýja rann-
sókn. En forsetinn hefir gefið þann
úrskurð, a ðhann álíti það algerlega
einkamál Massachusetts ríkis og
þessara tveggja manna, sér algerlega
óviðkomandi, og sjái hann ekki fært
að blanda sér í það á nokkurn hátt.
Þá var leitað til Websters Thayers
dómara, til þess að fá hann til þess
að játa misfellur á dómnum í Ded-
ham fyrir sex árum, og skipa svo fyr~
ir að málið skyldi tekið fyrir að nýju
sökum nýrra gagna, er fram hefðn
komið. En Thayer neitaði auðvitað
öllu: misfellum á dómi, hlutdrægni og
áfrýjun.
* * *
SACCO OG VANZETTI.
Svo fór sem marga grunaði, af
leynd þeirri er Fuiler ríkisstjóri
hafði á rannsókn sinni í Sacco-Van-
zetti málinu, og nefndar þeirrar, er
hann skipaði, að hann úrskurðaði
síðastliðinn miðvikudag, að dóminum
skvldi verða fullnægt á morgun fyrir
sér. Væri hann sömu skoðunar og
kviðdómurinn, að þessir menn hefðu
myrt Frederick A. Parmenter gjald-
kera í South Braintree, og Alexandro
Berardelli, varðmann hans, árið 1921.
Ennfremur kvað hann réttarrannsókn
og yfirhjeyrslur hafa verið óaðfinn-
anlegar og réttlátar, og sæi hann því
enga ástæðu til þess að Ieyfa hinum
dæmdu að fá málið tekið upp að
nýju. Játningu Celestino Madeiro,
að hann og félagar hans, Morelli—
hyskið, hefðu framið þessi morð,
hafði Fuller ríkisstjóri algerlega að
engu, án þess þó að nokkur frek-
ari skýring sé um það gefin, hvernig
á því standi. Verður hann því líf-
látinn í rafmagnsstólnum ásamt hin-
unt á morgun, því í líf hans hefir
aðeins verið haldið nú um skeið, til
þess að hann mætti bera vitni i mál-
inu. Yfirleitt heftr Fulier ríkis—
stjóri ekkert látið uppi um rökfærslu
sína eða forsendur, en hefir þó skrif
að álit, um 2500 orð, þar sem hann
gerir grein fyrir úrskurði sínurn, en
ekki hefir sú greinargerð verið birt
og verður sjálfsagt ekki, fyr en menn
irnir eru dauðir. Ekkert or-ð hefir
heldur heyrst frá rannsóknarnefnd
ríkisstjóra; segir hann aðeins, áð
hún sé sér fyllilega samdótna.
Úrskurður ríkisstjórans hefir vald
ið rniklu umtali og víða miklum ó—
hug, er óhætt að 'segja. Varnarnefnd
in, er gengist hefir fyrir málafærslu
Sacco og Vanzetti, og eytt til þess
mörg hundruð þúsund dölum, berst
þó enn, og ætlar að b#rjast til síð—
itstu stundar. Hefir nefndin látið1 ------------
ttppi, að hún álíti úrskurð ríkisstjór- * ^ lnn'Peg, laugardaginn 6. ágúst,
ans óskiljanlega hrottalegan, og kveð rann UPP heiður og bjartur og hélt
ur ríkisstjóra og ráðgjafarnefnd hans ve' ^ enda það sent hann lofaði um
verða að sýna einhvern snefil af rök- "'ritg1"1"111- Og því anægjulegra er
um fvrir þessari niðurstöðu, er hann "'úmast hans, sem hátíðarhaldtð
hafi kornist að, og sem geti ekki skoð sÍaút fór frantúrskarandi vel úr
ast, meðan rökin vanti að minnsta úendi, svo tæplega mun jafn vel,
kosti, annað en sem afarhlutdrægur úvað þá heldur betur hafa farið á
“samábyrgðar”-úrskuröttr. j s'^ar* árttih. Veður gat ekki verið
Eins og sagt var, kornust hugir áHjósanlegra; fjölmenni var mikið;
manna mjög á hræringu í Bandaríkj- 'þr°ttirnar fóru ágætlega úr hendi.
unum, et' úrskurður rtkisstjóra var Fjallkonan og hirðmeyjar hennar
gerður heyrumkttnnr, og reyndtt nátt- hrifu allra hjörtu tneö æsku og ynd-
úrlega blöðin yfirleitt að koma þvi isþokka. Ræður voru snjallar og
inn í lesendur sína, að nú stæði til hæfilega langar — eða stuttar —; á
að allt vrði sett i bál og brand af þei'" vettvangi hélt ung stúlka, fædd
þeim “rauðu”, og samúðarmönnum bér og upp alin, og enskan tömust, á
þeirra félaga. Var auglýst vitisvéla- ljómandi góðri islenzku snjalla ræðu,
sprenging í New York, með feitu er bun áreiðanlega hafði samið
letri, þegar fyrsta daginn eftir úr- hjálparlaust — i fyrsta sinni er kona
skurðinn, og breif ágætlega, en því! flytur ræðu á Islendingadag hér. —
1 miður virðist lögreglan nú ekki eiga1 Isie'izkur söngflokkur söng lög við
mörgum “sprettfiskinum” í tvo heim- j iö "'eð. Hann bar svo ótvírætt af
ana. Skautagarpurinn og hockey-1 * fyra, glimir manna garplegast- og
leikarinn frægi, M. Goodman fékk | fabegast, svo að reglulegt augnagam
fyrstu verðlaun i spjótkasti. Kastaði j an hefði verið að sjá þá Sigurð eig-
"Mike” 112 fet og 6 þumlunga. j ast við.
Annars urðu úrslitin þessi:: —| Að glímunum loknum afhenti Fjall
440 yards: 1. Philip Pétursson; 2. konan sigurvegurunum verðlaun, og
E. Oliver; 3. G. Vopnford. — Spjót-Í var þv' næst sjálfri hátíðinni lokið,
kast: 1. M. Goodman; 2. R. F. Pét- °g vafalaust að öllum ánægðum.
ursson; ,í3. Hannes Pétursson —
100 yards: 100 R. F. Pétursson; 2.
E. Oliver; 3. Philip Pétursson. —
Kúluvarp: 1. R. F. Pétursson; 2
S. B Stefánsson; 3. Philip Péturs-
son — Kringlukast: 1. R. F. Péturs—
son; 2. B. Ölafsson; 3. S. B. Stefáns
son — Hástökk: S. B. Stefánsson;
2. Hannes Pétursson; 3. R. F. Pét-
ursson — 220 yards: 1. R F Péturs-
son; 2. Philip Péturssón; 3. H. O.
Kosningaurslitin
á íslandi.
Rvik 11. júlí
Úrslit kosninganna eru komin í
ljós í fjórum kjördæmum.
Kosningaúrslitin urðu þessi:
A Akureyri var Erlingur Friðjóns
Hallsson — Þrístökk: L. E. Ander-j son (Alþ.flm.) kosinn með 669 at-
son; 2. R. F Pétursson: 3. J. Good- j ,kvæðum Björn Líndal (íhalds) fékk
man: 880 yards: 1. H O Hallsson; I 553 atkv
2. E. Johnson; 3. P. Frederickson A Isafirði var Haraldur Guð-
Langstökk (án tilhlaups' : 1. R. mUndsson (alþfl.) kosinn með 510
F. Pétursson; 2. Philip Pétursson; atkv. Sigurgeir prestur Sigurðsson
Islendingadagurinn.
3. Hannes Pétursso" — Langstökk
(með tilhlaúpi): 1. JJ, F. Pétursson;
2. S. B Stefánsson; 3. E. Oliver.
KI. 2,30 var Fjallkonan, frú P.
B. Guttormsson, skrýdd fögrum fald-
búningi, leidci til hásætis á pallinum,
af ritstjórum íslenzku blaðanna, hr.
Einari P. Jónssyni og hr. Sigfúsi
Halldórs frá Höfnum og fylgdu hirð
meyjar hennar, frú Halldóra Jakobs-
son, á upphlut, og ungfrú Gvða
Johnson, á peysufötum. Var íslenzki
og canadiski fáninn fyrir fjallkon-
unni bornir, en pallur skreyttur ts-
lenzkum og canadiskum smáfánum,
°g söng söngflokkurinn “O. guð
vors lands”, meðan Fjallkonan gekk
til hásætis. Þvinæst voru ræður
fluttar hátt og snjallt og kvæði lesin.
Birtist mest af því hér í blaðinu og
skal þvi ekki orðlengt um það. Söng
söngflokkurinn á milli úndir stjórn
'hr. Halldórs Þórólfssonar, og að
auki nokkur lög er ræðuhöldum var
lokið.
Því. næst var pallurinn ruddur
fyrir kappglímuna. Tóku 9 þátt í
henni að þessu sinni. Fóru svo leik
ar, að aðkomumaður, Sigurður Þor-
sreir.sson, stýrimaður frá Halifax,
varð hlutskarpastur og vann bæði
kappglimuna og fegurðarglímuna, beF
ið og bikarinn; önnur verðlaun í kapp
glímunni hlaut Unnsteinn. Jakobsson
frá Arborg, en þriðju verðlaun Agúst
Borgfjörð frá Arborg.
Yfirleitt fór glíman vel fram, þótt
tveir menn, Magnús Johnson og
Grettir Jóhannsson, meiddust svo —
þó ekki alvarlega s*a>, betur fór —
að þeir urðu að hætta í miðri glímu.
Voru fleiri snarpar og fallegar glím-
ur glímdar þarna, en sést hefir nokk-
ur ár undanfarið. Mikinn þátt i þvi
átti glímumeistarinn Sigurður Þor-
steinsson, er bæði gekk að glímu og
glímdi sérlega snarplega, prúðmann-
(ihalds) fékk 360 atkv.
Þar með hefir alþýðan unnið tvö
ný kjördæmi, sem fréttir eru komn—
ar úr, og komið tveimur ágætum
fulltrúum sínum á Alþingi frá þeim
kaupstöðum.......
A Seyðisfirði var Jóhannes Jó—
hannesson (íhalds) kosinn með 235
atkvæðum. Karl Finnbogason (alþ-
fl) fékk 165 atkv.
. I Vestmannaeyjum var Jóhann Jós-
efsson (íhalds) kosinn með 848 at—
kvæðum. Björn Bl. Jónsson (alþfl.)
fékk 227 atkv.
Rvik 12. júlí
Þessi urðu úrslit kosninganna hér
í Reykjavík:
A 2493 atkvæði
B 3550 atkvæði
C 1168 atkvæði.
Kosnir voru 2 menn af A—listan—
um og tveir af B-listanum:
Af A-lista:
Héðinn Valdemarsson og
Sigurjón A. ölafsson.
Af B-Iista:
Magnús Jónsson og
Jón ölafsson.
Alþýðan hefir þannig þegar unn-
ið helming þingsætanna hér í Reykja
v'b......... Samantalin atkvæði
beggja andstöðulista íhaldsins eru 101
fleiri en hin.
I Austur—Húnavatnssýslu var
Guðmundur Ölafsson
(framsókn) kosinn með 470 atkvæð-
um. Þórarinn Jónsson (íhalds) fékk
382 atkv.
I Austur—Skaftafellssýslu var
Þorleifur Jónsson
(franrsókn) kosinn með 307 atkvæð-
um. Pá'll Sveinsson (íhalds) féklk
183 atkv. Sigurður SigurðSson frá
Kálfafelli hafði tekið aftur fram-
boð sitt.
(Frh. á 8. bls.)