Heimskringla - 10.08.1927, Page 5

WINNIPEG 10. ÁGÚST 1927.
HEIMSKRIN G L A
I
6. BLAÐSIÐA
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
Yður hefir verið bent á það, að
Canadá varð ekki til á einum
degi, þó ekki tæki nema penna-
stryk að breiða nafnið yfir all-
an norðurhelming álfunnar frá
Atiantshafi til Kyrrahafs. Að-
eins 22 ár eru liðin síðan fylkin
tvö fyrir vestan Manitoba, voru
mynduð. Smám saman hefir
Sambandið útbreiðst; taldi fyrst
aðeins 4 fylki, en telur nú 9;
taldi fyrst aðeins 2 þjóðflokka:
Frakka og Breta, en telur nú
nær hundrað. Og það hefir
eflst að sama skapi. Fyrir 6
árum voru aðeins rúmar 2000
mílur af járnbrautum, en nú
eru meira en 40,000. Kornrækt
hefir tífaldast, iðnaður aukist
14 sinnum og verzlun nær 20
sinnum. Og þó er Canada að-
eins á ungbarnsskeiði, svo að
segja. Allt þetta hefir verið
upptalið margsinnis upp á síð-
kastið, og allt er það merkilegt;
en þó er hið merkilegasta ónefnt
enn.
Merkilegast af öllu því, sem
í sambandi stendur við myndun
Canada fyrir 60 árum síðan, er
sú hugdirfska og sú trú, sú
tryggð og ást, jafnt við föður-
land sem fósturland, sem knúði
þá menn, sem nefndir eru í sögu
landsins, “The Fathers of Con-
federation” (Feður Sambands-
ins).
Tryggðin við Bretland, og
ástin til þessa lands, voru sterk
ustu þættirnir í því„ að Sam-
bandið var myndað. Nýlend-
urnar, dreifðar meðfram St.
Lawrence fljótinu og Atlants-
hafsströndum, áttu erfitt upp-
dráttar í nábýli við Bandaríkin,
sem nær hundrað áA-um áður
höfðu slitið sambandi við Bret-
land. Brezku nýlendunum stóð
hætta af Bandaríkjunum, og
það var til sjálfsvarnar, að þær
sameinuðu sig undir eina
stjórn.
En hugsjónin náði lengra.
“Feðurnir”* litu ekki aðeins líð-
andi stund, blíndu ekki aðeins
á augnabliks hættuna. Þeir
horfðu langt fram á brautir
tímans, og sáu í anda brezka
þjóð, sem byggja myndi ailan
norðurhluta álfunnar, frá hafi
til hafs.
Þúsund mílum vestar, í hin-
um fjarlæga Rauðárdal, voru
frumbyggjar að stríða við plág-
ur, flóð og Indíána. En þús-
und mílurn vestar, voru þjóð-
bræður þeirra að leita hins
rauða gulls í lækjarfarvegum
og grýttum hh'ðum Klettafjail-
anna. Áttu Br<$ar að láta bræð-
nr sína, fjarlæga, stríðandi,
gieymast? Þeim rann blóðið
til skyídunnar, og í nafni guðs
þeirra lands — og guðs vors
lands — lögðu þeir hönd að því
mikla verki, að sameina allar
þessar dreifðu nýlendur, að
stofna þar með þjóð, sem teldi
eitt hið stærsta landflæmi á
jörðu föðurleifð sína, þar sem
brezki fáninn blakti á stöng.
Fáninn, sem þeir elskuðu.
Vonir þeirra hafa meira en |
ræzt. Hér er ekki aðeins
brezkt veldi; hér er canadiskt l
veldi, sem fyrir 10 árum síðan
var ekki til. Ekki fyr en eftir
stríðið mikla, vorum vér talin í
tölu þjóðanna.
Eflaust myndu sumir af i
“Feðrunum” skelfast þann sjálf
stæðisanda, sem býr í brjósti
þjóðarinnar, ef þeir mættu í dag
líta í hugi og hjörtu Canada-
manna. Þeir vissu ei. hve vel i
þeir þyggðu. Þó vér séum ekki j
af sama stofni og þeir, berum!
vér virðingu fyrir ást þeirra til
Bretlands, sem af brezku bergi;
eru brotnir. En vér ætlumst |
flítur á móti til þess, að þeir
beri virðingu fyrir ást vorri til
vors eigin þjóðernis og lands
feðra vorra. Og að svo er gert,
var augljóst 1. júlí, við Jubilee
hátíðahaldið hér í fylkinu. Oss,
sem ekki erum af brezkum
stofni, getur fyrirgefist það, þó
vér séum ekki brezk, heldur
canadísk í anda, og þó vér skoð
um skyldu vora vera fyrst og
fremst við þetta land.
Því hér höfum vér numið
; land, til þess að eiga hér heima,
líkt og forfeður vorir námu
land á íslandi, og voru þaðan
í frá íslendingar. En þó þeir
skildu við sig forn heiti, voru
j þeir sömu frelsishetjurnar og þá
er þeir byggðu norrænar grund-
ir; unnu réttvísinni jafnheitt.
Þeir fluttu með sér til síns nýja
lands, ekki aðeins búslóðir sín
■ ar, heldur og sögu sína og
menningu: margra alda arf. Við
hann hefir bæzt þúsund ára
arfur lögbundinnar stjórnar;
menningar sem geymir hina
dýrmætustu fjársjóði bók-
menytaheimsins; þrek og
hreysti, þrautseigju og karl-
mennsku, sem þroskast hefir
við þúsund ára lífsstríð.
Já, þúsund ára arf höfum vér
hingað flutt — og hans er nú
þegar farið að gæta, eftir að-
eins 50 ára dvöl vora hér. Ný-
lega er til æðri starfa genginn
einn sá sonur, sem Fjallkonan
gaf þessu nýja landi: Thomas
H. Johnson. Hann unni Canada,
unni því vegna þess að hann
gaf sig því, lagði í sölurnar fyr
ir það sína andlegu og líkam-
legu krafta.
Vér unnum Canada — hvert
barn hér, sem komið er til vits
og ára. Hvers vegna? Ekki
fyrst og fremst vegna þess, að
landið hefir verið oss gott, hef-
ir reynst oss vel. Nei, heldur
vegna þess, sem vér höfum lagt
í sölurnar fyrir það.
Ann ekki móðirin tíðum því
barninu bezt, sem flestar hefir
kostað hana vökunæturnar og
tárin? Því barninu, sem hún
hefir mest í sölurnar fyrir
lagt?
Vér íslendingar höfum mikið
lagt í sölurnar fyrir Canada.
Vér komum hingað, þegar slétt-
ur Vesturlandsins voru enn ó-
yrktar; þegar landið var aðeins
jörð, grasi og skógi vaxin. Svita
dropar frumbyggjanna íslenzku
töklu burtu ár þeirra og þverr-
andi krafta, er þeir ruddu skóga
og ristu jörð. í sveita síns and
litis vann frumbygginn, ekki
aðeins sjálfum sér, heldur og
heiminum, brauð. íslendingar
byggðu, ásamt öðrum frum-
byggjum Vesturlandsins, á
grundvelli óræktaðra sléttu-
landanna, og óhögginna skóga,
hið mikla hveitibúr heimsins
— Canada.
Já, ár þeirra. kraftar þeirra,
líf þeirra, eru í það gengin,
flestra. Sumir lifa enn, kröft-
um farnir, dagstarfið því nær á
enda. Hvað segja þeir? Móð-
irin aldna, sem ól þá við brjóst
sér, mun þeim ætíð kær, — en
hér eiga þeir heima. Við þetta
land eru þeir knýttir böndum
fórnfærslunnar.
Og vér höfum lagt meira en
krafta og ár í sölurnar fyrir
Canada.
Eflaust hefir það beðið áranna
1914 til 1918, að margur ís-
lendingurinn, sem hingað hafði
komið, fyndi til sonarréttar síns
í þessu nýja landi. Vér vorum
skírð til nafns Canada í því
mikla bölbaði. Tár móður og
konu, systur og unnustu; blóð
og hreysti sona og eiginmanna,
bræðra og ástvina — hafa keypt
oss sonarrétt hér. Já, þá lögð-
um vér mikið í sölurnar fyrir
Canada; og þá lærðum vér að
elska mikið — landið vort nýja.
Hvort því þér, sem hér eruð
saman komin, eruð í tölu þeirra,
sem hafa gefið af kröftum sín-
um og árum, hreysti eða tárum,
sem fórn á altari þjóðarinnar, er-
uð þér öll í dag eitt í anda sem
börn hinnar nýju móður.
Yfir hana biðjum vér Guðs
blessunar í lengd og bráð.
i
Avarp.
•Haraldar Sveinbjarnarsonar um lík—
amsþjálfun, er hann flutti á undan
líkamsæfing'asýningu sinni i Wynyard
2. ágúst 1927.
Háttvirtu landar!
Eg þakka innilega virðing þá, er
mér féll í skaut, þegar Islendinga—
dagsnefndin hér gerði mér orð um,
að koma ef ástæður leyfðu, til þess
að fræða fólk um líkamsþjálfun. Þar
sem það er starf mitt, og um nýtt
pláss var að ræða, þá hirti eg ekki
um ástæður en fór; þvi mér er alltaf
sönn ánægja að koma á nýja staði,
með tilraunir mínar til-«þess að vekj.i
áhuga fyrir hinni hollu og nauð—
synlegu liWamsnienntun, og þá ekki
sízt þar sem landar eru fyrir. Einn-
ig af þvi að árangurinn er jafnan
sá, að eftir að unga fólkið hefir séð
! æfingarnar einu sinni, þá hefir á—
huginn fyrir að læra þær kviknað,
eins og þegar maður stingur logandi
eldspýtu i þurran hálmstakk.
Æfingakerfi það, er eg nota, og
ætla að sýna nokkrar æfingar úr, er
eftir hinn alþekkta fimleikabraut—
ryðjanda Dana, Niels Bukh. Eg
segi alþekkta, því Niels Bukh hefir
ferðast nieð fimleikaflokka uni öll
Norðurlönd, og ekki alls fyrir löngu
um Bandaríkin. Einnig hefir hann
sýnt leikfimisaðferð sína á' hinum
olympisku leikjum, og alstaðar hlot-
ið hrós fyrir. I Danmörku hefir
hann byggt stóran og stæðiflegan
fimleikaskóla, sem er landinu og
dönsku þjóðinni í heild til stór-
sóma.
Dikamsæfingakerfið katlar N. B.
“Primitiv Gymnastik”, sem þýðir
frumþjálfun. Það er viðurkennt
sem hið bezta til að liðka, herða og
þroska líkamann og þá auðvitað lika
til að varðveita heilsuna, og þar með
gera rnenn hæfari til að afkasta þung
um störfum lifsins. Einnig er það
gott til að minnka þyngd þeirra, sem
viljandi eða óviljandi hafa tileink-
að sér hið alþekkta nafn “ístruhelg—
ir”.
1. Eitt af aðalatriðum leikfim—
innar, er að allir vöðvar líkamans
séu notaðir, en þó einkum þeir, sem
minnst eru notaðir við daglega vinnu
2. Einnig að nemendur verði strax
i byrjun tímans heitir og sveittir, þvl
þá fyrst eru möguleikar til að rétta ú«-
þeim, þ. e. til að teygja þá vöðv.t
sem eru of stuttir, og herða og stæla
þá, sem eru of langir og slappir, og
æfingarnar eiga að falla saman eins
og mjúkir tónar í lagi án stanz á
milli.
Með öðrum orðum, vinnur þessi
leikfimi alltaf að þvi, að ryðja hindr
unum úr vegi — að finna fastan,
tryggan grundvöll, og hyggja svo
þannig að leggja stein á stein ofan
af fimni, lipurð, krafti og fegurð,
þar til um siðir að húsið, líkaminn,
ber vitni um menntun utan og inn-
an, þ. e. sálar og líkama.
Það er engum vafa bundið, að með
hollri likamshreyfingu, ásamt hrein-
læti og hollri fæðu, getum við kom-
ist hjá margskonar óþægindum. En
því ver eru það aþtof fáir, sem sjá
þetta i tima. Sá sem misst hefir,
veit þá fyrst hvers virði er að halda
heilsu og heilum limum.
Margir þeir sem á heilsuhælin
verða að fara vegna magaveiki eða
þvi líks, uppgötva þar að betra hefði
verið að borða minna af sætindunum,
eða því, sem kallað er sælgæti (Can-
dy) og drekka minna af “moon-
shine”, þvi læknarnir segja að það
sé ein orsök magaveikinnar. I veik—
indunum rennur upp fyrir mönnum,
að hluta af fristundunum hefði ver
ið betur varið til hollra likamsæfinga,
en í loftillum leikhúsum eða allskon-
ar slarki En um óreglu ætla eg
ekki að tala, segi aðeins þetta: að
það er undarlegt að fólk gerir allt
hugsanlegt, til að lita sem bezt út að
utan, stúlkurnar mála sig og strák- O)
arnir hafa byrjað að mjöla sig í |
framan, ef mikið liggur við; þó geta |
þeir nota eitt þýðingarmesta líffæri
sitt, fyrir reykháf; það gera þeir með I
því að soga tóbaksreykinn niður í jj
lungu. Svo vil eg aðeins benda ung f
j lingunum á þessi augljósu sannindi: i
| að tímanum er alltaf betur varið ti! |
að uppbyggja sjálfan sig, en til hins
gagnstæða. |
Mörg eru dæmi þess, að langt er
hægt að komast með sterkum vilja J
og líkamsæfingum. Menn hafa skem* i
í sér ýms líffæri, t. d. lungun á of- !
miklum reykingum, eða á annan hátt. í
— einnig misst fót eða handlegg, og !
þó getað oft æft hina heilu linti eða I
líffæri, til að starfa fyrir hin óstarf o
hæfu, svo að varla er hægt að sjá I
nema allt sé í góðu lagi. T. d. sá s
eg fyrir skömmu handalausan negra I
mála eins góðar myndir með fótun— g
um, og þeir sem hendur hafa. Svona j
mætti lengi telja. :
Þetta sýnir hversu miklu meira við I
gætum afkastað, ef við legðum eins "
mikla rækt við likama vorn, áður en I
limlestun og heilsubilun rekur okk- e
ur til þess. Það er leitt, að geta sagt I
með sanni, að orsakir flestra sjúk- c
dóma megi finna hjá sjúklingnum I
sjálfum Nú býst eg við að mönn- o
um, sem hafa daglega mikla hreyf- |
ingu við vinnu sina, þyki þessi hús- :
lestur orðinn nógu langur. Það má I
vel vera að sumir hafi svo marg— j
brotna hreyfingu við vinnu sína, að I
það sé þeim fullnægjandi. En þó er j
vist að flest dagleg vinna, hvort sém I
hún er við skrifborð, plóg eða x
önnur áhöld sveitamannsins, þá I
setur hún leiðindamerki á fólk, á þeirn | 3
ber meira og meira eftir því, sem (
maðurinn eldist og hvaða erfiðleika J |
hann hefir við að striða. Merkin |
þurfa engra vitna við, því menn 2
bera þau á sér með bognu baki og |
limum. Þetta álit eg að megi fyrir—' ~
byggja með þar tjl gerðum léttum ?
æfingum. Sjálfur hefi eg unnið 1
harða erfiðisvinnu, þó tekið minar I I
æfingar og bað að kvöldinu og þá |
liðið miklu betur. *
Nú hafa aðrir aftur litla hreyf—
ingu, og visna þess vegna upp. Þess
þarf ei heldur vitna við, því> heilsu-
hælin, sem oftast nær eru yfirfyllt, c
bera þess ljós vitni. |
Okkur Islendingum er ekki ein- c
ungis skvlt að iðka líkamsæfingar, | É
vegna heilsunnar, heldur einnig til '
að taka þátt i heimssamkeppninni;! I
annars verður sagt með sanni um S
okkur, að við liggjum á liði okkar. j |
Þvi svo hafa landar reynst í sam— i j
keppninni, að réttmætt væri að segja I
að þeir liggi á liði sinu, ef þeir ekki i
keppa á leikmótum. Til þess voru I
forfeður okkar fúsir, og er okkur í
illa i ætt skotið, ef við ekki viljum |
reyna þoi og getu hvers annars, eins 2
og þeir. |
Síðast, en þó ei sízt, bendi eg á1 É
atriði, sem aðeins verður fram—! I
kvæmanlegt með því, að Islendingar A
hristi af sér mókið í iþróttamálun— I
um og hefjist handa meö djörfung! |
og dug. En það er þetta, sem þiö ; *
hafið víst heyrt um, að komið hefir I
til mála, að farið verði með hóp! s
hranstra iþróttamanna ’heim héðan 1
að vestan árið 1930, til að sýna og | j
keppa i iþróttum, og þar með sýna; I
löndum okkar á gamla Fróni, að við í
vestan hafs getum enn án kinnroða |
tolið okkur ^til sannra Islendinga, 5
hvort sem það er á íþróttaveiii eða |
annarsstaðar. En eigi þetta að bless í
ast, þá er okkur ekki til setunnar j |
boðið, því 'landar heima munu reyn- 2
ast harðir viðureignar, þeg'ar til f
kapprauna kemur.
Því þætti mér ráðlegt, að allar ís-
lenzkar byggðir vestan hafs kostuðu
kapps um að hafa sem bezt iþrótta—í |
og glímufélög. Með þvi móti gæfisí =
miklu fleiri efnilegum iþróttamönn-
um kostur á að taka þátt í Sam-
keppninni um að komast i hóp þeirra
íþróttamanna, sem heim verða sendir
árið 1930. Þótt Sleipnis meðlimir í
Winnipeg hafi meiri æfingu nú sem
stendur, en önnur islenzk iþrótta—
félög, þá er ekki þar með sagt, að
þar séu beztu iþróttamennirnir. Langt
fra. bezti maðurinn getur alveg eins
verið hér. Því það er oftar tilfellið
að beztu íþróttamennirnir koma ut-
an af landi; þaðan mundu áreiðan—
lega koma miklu fleiri, ef þeir hefðu
eins gott tækifæri til að æfa sig og
borgarbúar.
(Frh. á 8. bls.)
j
í
í
6
I
I
ISLENDINGADAGS !
KVÆÐI, |
(Ort fyrir þjóðhátíðina í Winnipeg
6. ágúst 1927.) *
------ í
ÁVARP FJALLKONUNNAR I
— j
Sem fljúgi svala hratt til hreiðurs síns, I
er hjúpar nóttin möttli sínum fold, 5
eg heiman vestur hingað beindi för, |
og himinfegin treð eg þessa mold;
því hún er ættar minnar óðalstorð, \
og elur börn mín, — gjöfult nægtaborð. I
I
Og langdreynta sæla sjónum mínum gefst: s
í sveit við fætur mínar hópur sá, t
sem lagði upp á landnáms Kaldadal |
með lítil jarðnesk föng, en göfga þrá, *
sem auðnu-gull úr grjóti þrauta vann, |
og glitskraut frama’ í skikkju mína spann. 5
Sem móðir góð eg blessaði’ ykkar braut, ;
þó brann mér hjarta’, er siglduð þið á haf; *
en vel eg skildi vona ykkar dirfð; t
í vöggufé eg ykkur hana gaf. *
Því þó eg væri af silfur-sjóðum snauð, s
eg seldi í hendur ykkar mikinn auð: *
i
Þá tungu, er hafði þolað þrautaél
um þúsund ár og verið hjörtum skjól; |
þá andans sjóðu, er enginn tæma kann,
og eiga glóð, sem lífgar hug er kól;^ |
þát sálargöfgi, er sólarkyngi eitt
og sortabyljir geta mönnum veitt. f
Og arfleifð sú varð orkulindin bezt ^
á ykkar för um landnáms Kaldadal; f
þið sól og næring sóttuð í þann brunn; *
hann sannur reyndist þá, og jafnan skal. |
Þann gnægtaríka, gulli dýrri arf *
að geyma, er allra trúrra niðja starf. |
o
Og hjarta mínu hlýnar vel í dag; «
mér hlær við augum framtíð þessa lands;
þar börn mín eiga drjúgan heiðurs hlut, f
og hnýta sinni móður dýrðar-krans. t
Eg færi kveðju’ af feðra og mæðra grund; !
nú farið heil, — hve dýrðleg þessi stund. ,
Richard Beck.
MINNI
VESTURÍSLENDINGA.
í
Það er venja’ að þruma lof á þessum degi;
þruma lof um allt og alla —
aðrar raddir heyrast varla.
Þá er landinn hafinn hátt, sem helgur væri,
finnst þá engin flís í auga,
friðaröldur sál hans lauga.
Allir beina hrifnum hug á horfna tíma,
sterka feður, stoltar mæður, —
standa saman eins og bræður.
Það er svo gott að geta bent á göfgar ættir,
betra sjáJIfur samt að eiga
sigurþrek og treysta mega.
Við höfum lengi grafið gull úr gömlum haugum,
sjaldan nýjar námur fangað —
nú er mál að stefna þangað.
Horfum yfir hópinn vestra — hann er fríður!
skilur eflaust ytri málin,
aflar vel — en hvar er sálin?
*
Hvar er Egill? Hvar er Ketill? Hvar er Snorri?
Hvar er andi hirðskáldanna?
Hvar er eldur Fjölnismanna?
LTngu landar! á ei nokkur ykkar penna
nógu sterkan til að taka
töpuð andans lönd til baka?
•
Jæja, það er gott að geta geymt í friði
þenna dag, sem þjóð — og vinir —
þó að týnist allir hinir.
#
Sig. Júl. Jóhannesson.