Heimskringla - 10.08.1927, Blaðsíða 6

HBIMSKRINGLA
WINNIPEG 10. ÁGÚST 1927.
Slóðin frá ’98
(Skáldsaga úr Norðurbyggðum.)
“Ó!” hrópaði hann, þegar eg hafði lokið
sögu minni. ‘‘Það er æfinlega það versta við
Þarna var þá eyðsluseggurinn kominn, prúð
Eg hneigði höíuöið tii samÞykkis. búlnn og a3 ÖUu hinn jjorugasti.
sugu tiiiuiu. ...... v. -.....■'o'. i— -- | . Hann £a Jorum' og eg v“ 1 . kón" _ | “Eg var svel mér heppinn að ná í þig. Við
ykkur drengina frá gamla landinu, að þið hafið spilunum, sem hann ga rne l Ieggjum af stað að tveim dögum liðnum.”
ekki dug eða mannskap í ykkur til þess að ná| Hann tók svo upp aðra hendi, og syndi mer^ þ&?„ eg
Séra Magnús J, Skaptason þýddi.
Nú mátti eg engan tíma missa, því að febrú-
^ar var bráðlega á enda. Eg tók mér fari á ann-
ari káetu á skipi einu, og einsetti mér nú að bæta
hag minn. Mönnum er svo hætt við því að láta
ykkur í vinnu. Þið farið til verkgefandans og þrjá Asa.
“Til hinna gullnu norðurlanda. Þangað,
byrjið með því að segja honum, að þið kunnið ‘Eg er orðinn þessu svo óvanur, mælti hann ^ miðnætursólin skín. Til þess að leita að
J J - » — v-:* -x .fooh.niupc “Það er komið sigg a hendurnar --- ....
ekkert verkið, sem þið eigið að vinna, en þið sé
uð fúsir til að gera það bezta, sem þið getið.
En Ameríkumaðurinn segir þar á móti, að haim
kunni öll verk, sem fyrir geta komið. Láttu mig
fá verkið, og eg skal sýna þér, hvort eg kann
ekki að vinna.” — Hvor þessara manna held-
afsakanlega. ci ‘ \ fjársjóðum í Klondykedalnum.”
á mér, eg var vanur að hafa þær mjukar sem ((ja þú getur farið þangað(>* sagði eg stilli-
rekast fyrir straumnum. Eg var nú þegar sokk urðu &g fá- vinnuna? _ Jæja> eg held eg geti út-
inn niður í forarpoll mannfélagsins, flækingui yegað þár vinnn hjá garðyrkjumanni út við
mesti og afhrak. Og eg sá það svo vel, að á með ^iameúa»
haflur til hihhíi iéíegustu þrælaíverka^ Satin- Eg léf honum þakklæti mitt í ljós.
eeehæfur til hinna lélegustu þrælaverka. Sann-
arlega hlaut eg að geta klifrast upp á við. En
var það þá nokkurs virði. Það beið mín góður
búgarður í Norðvesturlandinu. Eg myndi geta
unnið mig áfram þangað, og eg skyldi koma
þangað allvel búinn. Þá myndi engan gruna
neitt um niðurlægingu mína. Eg hafði verið þrár
og flónskur, en eg hafði samt lært eitt og ann-
að.
Mennirnir, sem erfiðuðu, þoldu og liðu, voru
góðgjarnir og hjálpsamir, en húsbændur þeirra
voru auðvirðilegir og rángjarnir. Alstaðar ríkti
•sama lélega hugsun, að mest væri varið í það
að ná í dollarinn. Og fyrir manni með mínum
hugsjónum og menningu, lá ekki annað fyrir
hendi en vonbrigði og ósigur. Ó, sannarlega er
hað létt og auðvelt, að láta rekast fyrir straum-
Inum.
Eg var orðinn leiður á þessu öllu saman.
10. KAPÍTULI.
Fyrst og fremst varð eg að borga fargjald
ið á gufuskipinu, og fáeinar smáskuldir, svo að
þegar eg kom til San Francisco, þá átti eg eng-
an skilding eftir. Eg var þar að auki hinn garma
legasti, og skórnir mínir héngu varla saman.
Og þegar eg fór að spyrja eftir bréfi til mín, þá
var ekkert bréf til mín, og fanst mér þá að það
væri ekki til neins að reyna þetta lengur. E
var allur svo tötralegur, að eg vildi ekki biðja
neinn um vinnu. Eg herti því beltið að mér og
settist niður í Portsmouth Square, og tautaði
yfir sjálfum mér, út af því hvað óspar eg hefði
verið á tíu centunum, sem eg hefði sóað út.
Tveim dögum seinna var eg ennþá með
beltið og varð ennþá að herða að því. Allt sem
eg hafði étið var ein máltíð, sem eg hafði unnið
með því að afhýða kartöflur úr einum poka fyr-
ir greiðasöluhús. En úti lá eg á nóttum, og
svaf eg undir húsi einu.
Þá bar það til, er eg var hálfsofahdi á bekkn
um, að maður einn kom þar og ávarpaði mig og
sagði:
“Þú hlýtur að vera eitthvað laraður, ungi
maður.”
Eg leit upp og sá þar standa fyrir mér gaml
an, gráhærðan mann.
“Ó, nokkuð svona. Eg er ekki neitt sér
iega þreyttur, en eg er að gera mér það upp
Eg er miljónaeigandi í dularbúningi og er að
kynna mér félagsfræði.”
Nú kom hann til mín og settist niður.
' “Heyrðu drengur minn! Þú ert því nær útJ
taugaður og getur ekki haldið þetta út lengur
Eg hefi nú tekið eftir þér í tvo daga.”
“Tvo daga!” endurtók eg þreytulega; “mér
finnst það vera tvö ár.” En svo bætti eg við
nokkuð óhemjulega:
“Herra minn! Eg er yður alveg ókunnugur.
Aldrei á æfi minni hefi ejjj reynt að fá lánaða
peninga, fyrri en nú. Það er fremur mikils ósk
að að biðja yður að trúa mér. En það væri
sannarlega kristilegt af yður að treysta mér
Eg er að svelta í hel. Ef þér hafið 10 cent, sem
þér þurfið ekki að brúka, þá vil eg biðja yður
að lána mér þau í guðs nafni. Eg skal borga
yður þau aftur, þó það taki mig 10 ár.” '
“Jæja, sonur sæll,” mælti hann glaðlega
“komdu með mér, og við skulum fá okkur að
borða.”
Hann fór með mig á greiðasöluhús og bað
um svo góðan mat handa okkur, að mig fór al
veg að sundla. Það lá við því að það liði yfir
mig; en þá fékk eg dálítið af brennivíni, og hresst
ist við það, svo eg gat haldið áfram að borða
En þegar kaffið kom seinast, þá var eg orðinn
svo æstur af fæðunni, sem eg hefði verið að
drekka vín. Eg greip þá tækifærið og fór að
virða fyrir mér velgerðamann minn.
Hann var lágur meðalmaður, en svo ferkant
aður og þéttlega byggður, að eg sál það undir
eins, að hanp væri enginn liðléttingur viðfangs
Andlit hans var dökkbrúnt sem á Indíána, en
augun voru Ijósblá og glaðleg, rétt eins og ein
liver innri birtá skini úr þeim. Munnurinn o
liakan voru hörkuleg. Og allt andlitið var und
arlegt sambland af góðmennsku og stálsleginni
liörku. *
Hann horfði á mig góðmennskulega.
“Líður þér nú betur, sönur sæll? — Jæja
það er þá bezt'að þú segir mér eitthvað af sögu
þinni.”
Eg sagði honum svo frá öllu því, sem /yrir
mig hafði komið, síðan eg fyrst hafði sfígið
fæti mínum á þetta nýja land.
Já, það er nú allt saman gott og blessað,”
mælti liann. “En eg er glaður yfir því, að eg hefi
fyrir guðs náð getað rétt þyr hjálparhönd. En
kom þú nú með mér upp á herbergið mitt, og
vertu hjá mér, þangað til eitthvað rætist úr fyrir
þér. Eg er á förinni norður, þegar þrír dagar
eru liðnir.”
Eg spurði hann, hvort hann ætlaði til Yu-
kon.
“Já, eg er einn af þessum æðisgengnu norð-
urförum, sem þjóta til Klondyke í tryllingi og
vitleysu. Eg hefi verið að grafa gull í tuttugu
ár, í Arizona og Colorado, og nú ætla eg þarna
noiður, til þess að vita, hvort eg geti íundið
gull þar. Eg hefi lagt flest fyrir mig um æí-
ina.”
Uppi á herberginu sagði liann mér æfisögu
sina.
“Fyrir guðs náð hefi eg öðlast sáluhjálpina,
og hefi eg þó verið vondur maður. Eg hefi við
ílest fengist, frá því að vera borgarstjóri og nið-
ur í það að eg var lukkuspilari. I tvö ár varð
eg að ganga með byssuna í vasanum, og bjóst
við aö fá farseðilinn til helvítis á hverju augna-
bliki.”
“Hefir þú nokkurntíma drepið mann?”
spurði eg.
Hann var farinn að ganga hvatlega fram og
aftur um herbergið.
flauel.”
Svo sýndi hann mér fleiri aðferðir að stokka
spilin, og brellur við það.
“Já, eg náði mér niðri á þeim, sem náðu í
peningana mína. Það var aðeins um tvennt að
gera. Það var annaðhvort að éta, eða verða
étinn. Eg var á eftir þeim, sem vildu sjúga
aðra. Það var aldrei neinn, hem reyndi
að snuða mig, svo að eg borgaði honum það ekki
aftur með renturn og renturentum. En nú er
það allt annað. Bókin góða segir: gerið þeim
gott, sem vilja skaða yður. Eg býst við því, að
lega; “en eg get það ekki.”
“Jú, þú getur það vissulega, góði kunn-
ingi. Eg er búinn að koma því öllu í lag. En
komdu nú með mér, eg þarf að tala við þig. —
Eg fór svo heim og gerði þetta hið sama, sem
hinn glataði sonur vanalega gerir. Og gamli
maðurinn var hinn bezti við mig, þegar eg sagði
honurn að það væri ekki til neins að eg færi að
vinna í límgerðarverkstæðinu að svo komnu. Og
svo sagði eg honum hversu sjúkur eg var af gull-
þránni, og að ekkert gæti læknað mig nema það
að fara þangað og prófa, hvernig það væri. Hann
eg vildi breyta, þannig nú. En eg v ildi e ' 1 a a i<itlaði við að heyra þetta. Og svo bjó hann mig
neinum manni það, að gera mér tjon. Eg ynm úf , guiiieii:ina f bezta iagi( og sagði að eg mætti
að gleyma því, sem ritningin segir. | vera ár í burtu, og leita gullsins; en þá yrði eg
Og nú skaut hann fram neðri kja anurn. ag homa aftur- Og hér er eg nú kominn, reiðu-
En augun sindruðu af óttalausri hörku, og s\ip- húinn að gera þig út með oiiu þvi sem þá þarft
urinn allur varð svo hörku og grimdarlegur, sem j,etta er atvinnuspursmál fyrir mig, sem þig. Eg
á tigrisdýri væri. Lg ?at varla tiúuð augum min ^ þarf þegg með( að þu sért félagi minn. Og þegar
um. En á sama augnablikinu breyttist hann : þú finnur guiiiðj þá skiftum við
sem bræður.
aftur, og varð góðlegur og blíðan skein ui aug- j Eg. gagði þá eitthvað við hann um það, að
um hans, en eg held helzt, að e> liafi séð mis- eg hefði fengið vinnu sem undirgarðyrkjumaður.
sýningar.
En máske hefir það líka verið hið rólega.
“Ó, vertu nú ekki að koma með neina vit-
.. leysu. Þú verður fljótlega farinn að grafa upp
púritaniska eðli í mér, seni^ hafði þessi ahrit; guilmoIa, í staðinn fyrir kartöflur. Heyrðu nú
á hann; en við urðum upp fiá þessu beztu vinir. j Qg jfttu skynsamlega á þetta. Svona tækifæri
Við spjölluðum um hitt og þetta, en skemtilegast. kemur ekki fyrir mann nema einu sinni á æf.
þótti mér að fá hann til þess, að segja mer fra j inni> aiiir aðrir myndu stökkva til að grípa það.
hinni fyrri æfi sinni. Það var reglulegt æfin- ■ En gf að þú ert hræddur við hætturnar og þraut
týri. Honum var varpað út í heiminn á barns- I irnar <>
aldri. Hann lifði á því að bera svertu á skó í
New York, og þurfti að berjast við hina dreng-
ina til þess, að geta haldið plássi sínu. Hann
var skógarhöggsmaður í Michiganskógunum, og
“Nei, langt frá,” sagði eg. “Eg skal fara.’
' “Já,” sagði hann hlæjandi. “Þú ert of mikil
raggeit til þess að vera hræddur. — Jæja, við
skulum nú taka til starfa og fara að búa okk-
seinast náimumaður í Arizona. Hann sagði mér ; ur yið höfum ekki of mikinn tíma til þess.”
frá hinum löngu mánuðum á eyðimörkinni, þar | yið fórum SVo að fara að þua okkur. Það
sem pípan hans var hans eigln félagi, og hann; virtist svo sem annarhver maður þar í San Fran-
“Guði sé lof fyrir það, að eg hefi aldrei Ivar a^ tata V1® síatfan S1S v'ö eldinn á nótt- j cisc0( Væri ærður orðinn að komast sem allra
mannsbani orðið; en eg hefi skotið.....Sá var
tíminn áður fyrrum, að eg gat gripið byssuna
upp úr vasa mínum, miðað á naglahausinn i
vegnum og rekið naglann í.vegginn Eg var
fljótur og viss að skjóta; en það voru aðrir, sem
líka voru fljótir. Og þeir voru rólegir og stiitir.
Þér hefði aldrei getað komið til hugaT>, að jafn-
stiltir menn og rólegir, gætu verið svona hand-
fljótir og hárvissir. Hinir rólegu eru vanalega
vissastir og verstir. Þeir eru þýðir og mjúkir,
eða virðast vera það, þegar þeir eru að drekka
við brennivínsborðið, en þeir vita ekki hvað ótti
unni, og reyna af öllum mætti að ganga ekki
af vitinu. Hann sagði nlér frá stúlkunni, sem
hann giftist og elskaði út af lífinu, og frá mann
inum, sem rænti henni frá honum. Og þá sá eg
bregða fyrir á andliti hans grimma tígrisdýrs-
svipnum — en svo hvarf hann óðara. Hann
sagði mér einnig frá hinum viltu dögum sínum.
“Eg var æfinlega bardagamaður, og vissi
fyrst til Klondyke. Og alstaðar voru menn að
spekúlera með æsingi miklum. Allir verzlunar-
mennirnir hofðu hvað eina til sölu, sem menn
myndu þurfa þar, og miklu meira, sem enginn
þurfti, þó að þeir sem seldu, teldu það nauðsyn-
legt. Okkur fór sem öðrum, við keyptum flest,
sem við þóttumst þurfa, og líka margt, sem var
algerlega óhentugt og óþarft. En svo kom mér
allt í einu til hugar hann “Sáluhjálpar Jim”, og
aldrei hvað ótti var. Eg hefi aldrei hitt þann
mann, sem gæti lagt mig til jarðar í áflogum j sagði eg eyðsluseggnum frá honum.
eða átökum. Eg var þéttur í átökum, og kvikur, -Hann er bezti drengur>» sagði eg- -Hann
og liðugur eins og kötturinn. En það var harkan befir reynt og prófað margt, og hann ætlar að
er. Og allir höfðu þeir skorur í skammbyssun-j °S grimmdin hjá mér, sem æfinlega sigraði. Ef fara einn.”
um sínum, ein skora fyrir hvern mann, sem þeir a® Setur skellt manni flötum, þá láttu hann “Já,” sagði eyðsluseggurinn, “þar er ein-
höfðu skotið. Eg þekki heila hópana af þess- j haía það- hefi lamið svo andlitið á óvini; mitt niaðurinn sem okkur vantar. Við skulum
reyna að fá hann í félagið með okkur.”
um drengjum. Eg hefi verið kunningi þeirra i mlnum> a^ Þa<"* sast htil mannsmynd á því. I
og Jélagi. Þeir voru beztu mennirnir í landinu. t,a ctaSa vai' jafnan barið og bitið og ekki spurt
og hefðu klætt sig úr skyrtunum til þess að jum
hjálpa kunningjum sínum. Þér mundi hafa lík- i ',a> eS hefi aldrei vitað hvað það var að vera
að við þá. En guði sé lof fyrir það, að eg er nú *iræ^ur- ES hefi gengið vopnlaus upp að
sáluhólpinn maður.” í llianni> seni eS V1SS1 að hafði byssu, og ætlaði að
Eg var niðursokkinn í það, að hlusta á stíjóta mig undireins og hann sæi mig. Og svo
hann manaði eg hann til þess að gera það. En eg
“Eg veit það, að eg ætti ekki að tala svona.
En nú er það alt búið og eg hefi séð og kannast
gqrði hann hræddan með því, að horfa fastlega
framan í hann, hann hélt að eg hefði byssu og
við það, að vegir mínir voru vondir, en eg má niynch’ verða fljótari að skjóta en hann. En
til að tala einstöku sinnum. Eg heiti Jim Hub-
bard, og geng undir nafninu “Sáluhjálpar Jim”,
þegar eg fór að drekka, þá varð eg verri og
verri. Og eg man þann tíma, er eg myndi hafa
og þekki námugröft allan iréi Genesis (fyrstu jrænt bankann, og skotið hvern þann, er hefði
bók Mósesar) til Opinberunarbókarinnar. Einu j reynt a® hindra mig. Guð minn góður, eg hefi
sinni áður fyrri hafði eg þann sið, að spila og1 ljótar og vondar leiðir mínar gegnum lífið
drekka uppihaldslaust. Það var einn morgun, að ' "
eg stóð upp frá spilaborðinu, eftir að hafa setið
við það í þrjátíu og sex klukkutíma. Eg tapaði
fimm þúsund dollurum. Þeir spöruðu ekki, að
snuða mig um það sem þeir gátu; en eg tók því
rólega.
Já, eg sagði líka, að eg hefði verið krókótt
ur bragðarefur. Eg lærði að spila með merktum
spilum. Eg vissi hvar hvert eitt spil í spilunum
var. Eg fór að spila “Stud Poker” spilið, og
hafði fyrir félaga tvo menn, annan Japana og
hinn Kínverja. Þeir voru handliprari en hvítir
menn og þeim sást aldrei bregða, þegar eitthvað
kom fyrir. Það var svo ofur létt og auðvelt að
ná peningunum þannig; engu erfiðara en að
grípa sykurmola frá ungu barni. Oft var það
samt, að eg hafði enga hrekki við í spilunum.
Varla nokkur maður getur farið með hrekki í
spilum svo að það sjáist ekki. Það þarf ekki
að Vera meira en titringur augnalokanna, eða
að draga fótinn á gólfinu. Eg hefi tekið ná-
kvæmlega eftir manni í heilan mánuð, þangað
til eg loksins sá merkið, sem kom öllu upp um
hann. Eg spanaði hann upp hærra og liærra,
þangað til að svitinn lagaði af enni hns. Hnn
var mín bráð. Eg fór á eftir mönnunum, sem
höfðu rænt mig, og náði mér niðri á þeim. —
Hana nú, stokkaðu þessi spil.”
Tók hann þá spil upp úr borðskúffu þar.
“En aldrei skal eg hverfa aftur til hinnar
gömlu iðju minnar. Sálu minni er borgið. Eg
treysti guði, en þetta geri eg nú mér til skemt-
unar, en ekki til annars.
En á meðan hann var að tala við mig,
stokkaði hann spilin nokkrum simmm.
“Jæja, eg er nú að gefa spilin; hvað vant-
ar þig? Þrjá kónga?”
En lof sé guði, að eg er nú farinn að sjá að
mér.”
“En ertu þá viss um það, að þú munir aldrei
aftur síga í sama pyttinn?” sagði eg.
“Aldrei!” svaraði hann. “Eg er endurfædd
ur. Eg reyki ekki, drekk ekki og spila ekki. Og
eg er eins lukkulegur og dagurinn er langur. —
Það var vrst að hætta að drekka. Eg fór í harða
bindindi um þriggja mánaða tíma. En hvar sem
eg fór, sá eg Whiskyglasið standa fyrir augum
mér dag og nótt. Fyr eða seinna hlaut það að
sigra mig. En þá var það eina nótt að eg koín
hálfkenndur inn í guðspjallahöllina. Glasið var
þar fyrir augum mér. Og eg tók út kvalir mikl-
ar. En ræðumaðurinn var að kalla á syndar-
ana, að koma nú fram. Eg hugsaði mig vel um,
því eg vildi fyrir hvern mun reyna þetta; og loks
ins stóð eg upp, gekk fram og settist á bekk
hinna iðrandi syndara. En þegar eg reis á fæt-
ur, þá var glasið horfið. Seinna kom það nú
reyndar aftur, en eg losnaði við það smátt og
smátt. Já, eg háði margan bardagann í þá
daga. En loksins vann eg algerðan sigur. Og
þetta var sannarlega guðdómlegt kraftaverk.
Eg vildi að eg gæti málað upp eða leikið
þenna mann fyrir þig. Með orðum er það ó-
mögulegt að lýsa einkennum hans. Hann var
svo skringilegur. Og þegar eg fór að kynnast
honum, þá fór mér að þykja svo vænt um hann,
og sannarlega er eg honum stórlega þakklátur.
Eg kom svo fundum þeirra saman, og var-
Jim fús til að fara. Fórum við svo þrír frá
San Francisco hinn 4. dag marzmánaðar, til
frosna landsins í norðrinu, til þess að leita að
hamingju okkar.
II. BÓK. — SLÓÐIN.
1. KAPÍTULL
Þá var það dag einn, að eg fór á pósthúsið,
sem eg var vanur; og fann eg þá að þrifið var í
handlegginn á mér.
“Komdu sæll, kunningi! Þetta er þó undar-
legt. Eg var einmitt á leiðinni með bréf til þín,
sem eg ætlaði að koma í póstinn.”
“En hvað þú lítur illa út og ert fölur! Hvað
gengur að þér?” sagði nú eyðsluseggurinn með
vinalegu brosi og meðaumkvunarróm. “Hertu
þig upp, kunningi.”
Já víst var nú töluvert að, því að eg hafði
fengið bréf að heiman. Annað bréfið var frá
Garry en liitt var frá móður minni. Bréf Garry
var hið alvarlegasta, og lá við að hann ávítaSi
mig fyrir1 að hafa farið. Sagði hann að móðir
mín væri lasin. Hafði hún tekið sér svo nærri
burtför mína. Hann benti á það, að eg væri á
leiðinni til að verða flækingur, og vonaði að eg
vildi gefa upp ferð mína til suðurhafanna, en
iegsjn heldur af stað til Norðvesturlandsins.
Bréfið frá móður minni var fullt af ávítun-
um, og sorglegt með köflum. Hún sagðist vera
að missa heilsuna og bað mig að vera nú góðan
son, og hætta þessu flakki mfnu, en koma heim
til frænda míns undireins. Tnnan í bréfið lagði
hú/n, póstávísun fyrir 40 pund sterling. Bréf
liennar var skrifað með lipurri, skjálfandi hendi,
og fullt af viðkvæmni, svo að eg varð býsna föl-
ur, er eg hallaði mér upp að borðstokknum, og
horfði tárvotum augum á ysinn og þysinn, og um
stangið við burtförina. Aumingja mamrna! Og
kæri vinur minn, Garry! Með viðkvæmni hugs-
aði eg til þeirra þarna í Glengyle á Skotlandi,
langt, langt í burtu. Nú var skozka þokan að
varpa silfurbjarma á lyngheiðarnar þar, en vind-
urinn blés þokunni upp í iandið. Hversu væri
það þó ekki yndislegt og hressandi, að draga að
sér andann af þessu lieilnæma lofti. En — með
hverjum deginum var endurminningin um allt
þetta að hverfa; og það var eins og hver dagur-
inn ætti betur og betur við þetta líf, sem eg nú
lifði.