Heimskringla - 31.08.1927, Blaðsíða 2

2. BLAÐSÍÐA
IIEIMSKRIN OLA
WINNIPEG 31. ÁGÚST 1927-
Nú skulum vi8 snúa okkur í einu dvalir, sem engir máttu leyfa sér
andartaki frá skólunum til starfsins.
Eins og viö höfum gengiö úr skugga
um, aö barnauppeldiö gerist ekki
framar aö neinu umtalsverðu leyti
kringum arin fjölskyldunnar, heldur
úti í hinu stóra heimili samfélagsins,
þannig þarf ekki aö svipast lengi um
til aö sjá, aö verksviö nútímans ligg-
ur langt fyrir utan vébönd heimil—
anna. Heima fyrir er enginn krókur
eöa kimi, aö undanteknu eldhúsinu,
þar sem hægt er aö vinna nokkurt
verk, enda er heimilið ekki innrétt-
aö framar meö þaö fyrir augum. —
Jafnvel ungu stúlkurnar eru hættar
aö finna pláss heima, til þess aö sitja
yfir hekli eöa útsaumi. Æskumaö-
urinn vaknar aö morgni til þess aö
fara út af heimilinu til starfs síns,
annaöhvort 1 verkstæöi eöa verk—
smiöju, verzlun, skrifstofu, — eöa
hvar þaö nú er. Og þegar hann
kemur heimtil máltíöa, er hann næst-
um eins og framandi maöur. Hann
matast i skyndi annars hugar og er
horfinn óðar en hann (hefir renrtt
niöur siöasta munnbitanum. Ahuga-
efni fjölskyldunnar, sem pabbi og
mamma ræöa viö borðið, láta hann
ósnortinn, eins og flest þaö, sem viö
ber innan heimilisins. Þar sem hann
vinnur, eru þeir, sem deila meö hon-
um áhugamálum hversdagsins. Störf
öl! á verkbólum nútímans veröur aö
nema ríkari stéttirnar og aðallinn
Iþróttaiökanir nútímans eru að meira
eöa minna leyti félagsbundnar skemt-
anir, er ómögulegt er aö njóta heima
fyrir, enda eru þær allar stundaðar
“úti”. Fyrir mörgum æskumönnum,1 sjá þann grundvö!!, sem skapar rétt—
piltum og stúlkum, taka þær upp allar, mæti aöfinnslanna gegn ástalifi æsk-
tómstundir, þær eru skemtun, sem ^ unnar. Eg á ákaflega erfitt meö
hiö stóra þjóöarheimili geldur sam— j aö setja mig inn í þann hugsunar—
huga þátttöku, meö fastar síður í, hátt, sem sér allt mögulegt Ijótt og
hverju dagblaði, eins og stjórnmálin ; óguðlegt i ástum æskulýösins, ef þær
eöa kauphöllin, og hafa átt ekki hvað enda ekki í æfilöngu hjónabandi.
siztan þáttinn í því aö draga hugi |
unga fólksins frá arninum út í sam—
félagiö. J blind heföbttndnum erfikenningum og
Eg vona, aö þiö takiö eftir því, skortir þrótt til þess aö skapa ný
aö eg hefi hvergi verið að áfellast verðmæti upp úr arfi fortiðarinnar.
neitt né hefja annaö til skýjanna. Eg En ef það getur ekki verið óblandin
hefi aðeins veriö aö skýra hlutlaust ánægja hinnar hrörnandi kynslóöar,
frá nokkrum staðreyndum úr félags- Þá er þaö líka óhjákvæmilega harm-
lífi nútínians, og reynt að sýna fram' ,eikur keuuar. aö komast að raun um
á, aö það er engin furöa, þótt æsku-1 aö æskan á alltaf leikinn. Margir
Frá arninum
út í samfélagið.
Ræöa flutt á Hnausum á Islendinga-
daginn 1. ágúst.
Eftir Halldór Kiljan Laxness.
Heimili æskulýösins hefir fært út
lcvíar sínar. frá arninum út í samfé-
lagið. Þaö er ekki aöeins salarvegg-
jr stórborgarans, sem hafa færst út,
— nýja öldin hefir ekki gleymt kot—
ungunum, aö sið hinna fyrri alda.
Baöstofuþröskuldur kotungsins er
ekki framar ókleift bjarg. Þaö er hiö
ánægjulegasta i þessu máli, Börn kot
ungsins eiga leikinn, engu síöur en
börn stórborgarans j félagslifi nú—
tímans, þessu félagslífi, sem er á
góöum vegi aö skapa algerð alda-
hvörf í sögu menningarinnar. Eng-
in orö, sögö á íslenzku máli, ,veit eg
fremur hafa oröiö aö áhrinsoröum,
en þessar hendingar úr Islandsljóö—
um Einars Benediktssonar:
“Sjá, hin ungborna tiö vekur storma
og stríö,
leggur stórhuga dóminn á feðranna
verk,
heimtar kotungum rétt og hin kúg-
aöa stétt
hristi klafann og sér: hún er voldug
og sterk.”
Eg ætla ekki aö fara meö yður
upp í neinar skýjalborgir; þaö gæti j maðurinn eignast sína raunverulegu ;ngum fortíöarinnar, sem afturhaldið
nefnilega hefnt sín grimmilega, ef I bræf'ur og systur. er fulltrúi fvrir og gerir sitt til aö (
viö dyttum niöur. Mig langaöi aöeins J Ættum viö nú aö líta eftir, hvar
til aö nota þessi fáu augnablik, sem j æskumaöurinn skemtir sér? Sjáum
eg fæ ag njóta í návist yðar, til aö'viö hann oft sitja kríngum arininn
ítreka viö yöur fáeinar hversdagsleg- j heiu1a hh,sta a sftgur þeirra pabba
ar staöreyndir, í þeirri von, aö þaö ( og afa á kvöldin ? Nei, heimaskemt-
kynni aö veita okkur aukinn skilning anir/iar. aö meötöldum kyrlátum
á nokkrum dráttum i andliti hinnar, kaffikvöldum, þar sem rosknar frænk
biöja afsökunar, þvi eg hefi fyrir
löngu gefist upp á að finna nokkura
alvarlega merkingu á bak við þau
orö, eins og eg heyri þau almenn:
notuð. Eg hefi persónulega aldrei
átt i eigu minni hæfileikann til að
— þá augnabliksstund, sem oss er
unnaö þeirrar náöar aö mega gleöjast
og mæöast hér saman.
—x-
Úr Norðurbyggðum.
Port Nelson 12. ágúst 1927.
Hr. Sigfús Halldórs frá Höfnum !
Nú fyrst fæ eg tækifæri til þess aö
rita þér nokkrar Hnur héðan frá Port
Þaö er mislukkuð æska, sem lætur ( Nelson. Þaö hefir veriö afarmikiö
ellina þrýsta á slagæö sína, hlýðir | aö gera nú undanfarna daga, síöan 1.
þ.m. aö eg kom hingað; eg fékk strax
atvinnu eftir að eg kom, og verö hér
aö minnsta kosti sex mánuði.
menn þessarar aldar séu félagsbundn-
ar verur, þegar tekiö er tilit til þess,
aö félagsandinn hefir mótaö þá jöfn
um höndum gegnum uppeldi, starf
og íþróttir. Lýöræöisandinn í hinu
opinbera uppeldi, hefir vakið sam-
félagsvitundina hjá börnunum ung-
^im. og þótt hugsjónir afturhaldsins
búi enn i sterku vígi, þá sannast bet-
Þann 31. júni 1927 lá eg ásamt vél
stjóra Mr. O. Fríman frá Lundar,
Man., viö bakka Nelsonsfljótsins rétt
neðan við litlu Kalksteinsána, i nýj-
um vélbát, sem Mr. Luke Clemens
rosknir menn og konur nnindu eiga átti, og biðum eftir aö samgöngumala
rólegri daga og enn rólegri nætur, ráðherra Canada, Mr. Dunning kæmi
ef þeir geröu sér Ijóst, að þessar uiet5 leiöangur sinn á
svoköUuðu ódyggöir æskunnar eru
einmitt grundvöllurinn aö dyggöum
framtíðarinnar, hversu öfugmælt sem
þaö kann aö hljóma. Góöir hálsar,
yður er óhætt aö reiða yöur á, aö
nýja kynslóðin veröur ekki fátækari
Þaö
leið til Port
Nelson. Veöur var bjart og hlýtt;
hægur norðaustanvindur kom inn eft-
ir fljótinu. Rétt eftir rniödag kom
ráöherrann meö fylgdarliði sínu, og
voru þeir allir fluttir á kænu. Við
tókum þá i bát okkar og leystum svo
landfestar og héldum af staö niöur
vinna í nánum félagsanda og andi
samstarfsins skapar grundvöllinn an(ji heiidi ejnu stóru heimili.
fvrir kunningsskap og vináttu. Þaö pyrst þegar hugarfar æskunnar hefir
er í starfsheimi sínum, sem nútíðar- vaidjji nógu mikli losi á þeim innrétt-
ur og betur meö hverju árinu, sem
líöur, aö sú vitund er helzt í vexti . að dyggSum en sú gamla var.
meö þjóðunum. Hinir ungu kraftar er ekkl dyggönnum sem fækkar meö , fIJot,S- En veSua þess aö fljotiö var
allra þjóöa stefna í áttina ti! þess aö
gera þjóöfélagiö aö einni samstarf-
ca. 150 menn hingaö í viöbót viö þá
20, sem nú vinna hér. Þaö á aö
flytja svo mikið semr hægt er ti!
Churchill áöur en allt frýs.
10. ágúst kvöddu ráðherrarnir Port
Nelson, aö líkindum i siöasta sinn
, og héldu heimleiðis meö allt sitt
fylgdarlið.
Tíð má heita góö hér, þó dálítið
í kaldara lagi.
Heilsufar ágætt.
Sendi þér linu aftur viö tækifæri.
Vinsamlegast.
Dúe Edvaldsson.
hinum ungu. Þaö sem tekur stakka- | gr,,nt víöa, en bátur okkar djúpskreiö
skiftum, er mat kynslóðanna á dyggö | ur» vi,di skipstjóri, sem var Indíáni og
um. Menn, sem vilja ekki gera sér ! Þekkti fljótið vel, ekki taka nema 10
nyju
kynslóöar. Viö skulum ekki ur sitja og frændur meö langar píp-
tefja tímann meö neinu óþarfa-fjasi.
heldur snúa okkur strax að þeim aö-
allínum, sem okkur langar að rann-
saka.
Gömul speki, sem vér þekkjum úr
ur í munninum, þar sem fjölskylda
og ættingjar safnast saman til aö spila
trompvist eöa hlusta á heimabakaða
músík, — þetta tilheyrir fortíðinni.
Unga fólkiö nú á timum “hefir eins
„ „ , . , slæman tíma” og fiskur uppi á þurru
ýmsum þjoölegum orösky.öum, þess ^ . félagsgkap pam]a fó]ksins;
efnis, að þaö seu bernskuahrifin, sem j ^ k"nnumst öf] v]^
skapi manninn og framTÍö hans að
ótrúlega miklu leyti, má nú heita ein-
menn i bát okkar, en hina 5 lét hann
flytja áfram á kænu. (Kænur (canoes)
eru litlir og léttir bátar, sem mokaö
er áfram með einum eöa fleiri ára-
far um aö skilja hinar þjóðhagslegu
orsakir, sem liggja til grundvallar
breyttu mati á dyggðum, þeir ganga
hvorki meira né minna en fram hjá
vernda, þá er von þeirra byltinga, sem , eiuum Þýöingarmesta lærdómi menn- j spööum og mest notaöir á ám og
skapa hið nýja þjóðfélag, þar sem' iuKarsögunnar. Siöferöismælikvarö votuum)-
samvinna einstaklinga i þágu rikis-! inu er breytingum imdirorpinn frá | FerÖin gekk vel. Við héldum eina
staö sem kynslóð ti! kynslóöar. A dögum for-! mi,u ulöur fyr,r Þar sem er kallaö
heildarinnar kemur þar
háö hvað heimskulegust og sál- ( feSra okkar Þotti dyggö aö láta hefnd
geispa. Sannleikurinn
þessa löngu
er sá, aö
nu er
arlausust barátta um frumrænustu lífs
gæðin, daglegt brauö.
Eg þykist vera allvel kunnur þeirri
skynsamlegu gagnrýni og eins
sleggjudómum, sem æskan sætir frá
fyrirsvarsmönnum fortíöarinnar. Eg
hefi sjálfur manna mest oröið fyrir
barðinu á þeirri gagnrýni og þeim
sleggjudómum heima á okkar elsk—
aða fööurlandi. En eg skal játa, aö
eg hefi ekki tekið þeirri gagnrýni aö
sama skapi alvarlega, sem hún hefir
» »,• , *. ,, unga folkiö gerir miklu haröari krof- •- tt hAt;xip„a fram Aftnr
roma alit uppeldisfræöinga og sal— „ , verið sett hatmiega tram. Aitur
• ur til skemtana en heimiliö meö sin-
konöuöa. Þaö sem okkur veröur nu ... . ...
, . .lum fabreyttu kroftum er megnugt
fyrst fyrir aö staðhæfa, meö tilliti ^
til nútíðarbarnsins, er þetta: Nútiö-
arbarn nýtur skólabundins uppeldis,
frá óvitaárum og þar til þaö er frum-
vaxta. Leiö barns, sem öölast ný—
tízku-uppfóstrun, liggur úr vöggu—
skálanum (nursery) út á barnaleik—
völlinn (kindergarten) og af leikvell—
inum í barnaskólann (public school).
Ur barnaskólanum liggur svo leiðm
til sérnámsins, þar sem menn læra
lífsstarf sitt.
Skólarnir veita okkur ungum aö--
gang aö þeirri þekkingu, sem þjóö-
• félagið telur í senn nýtasta mannin—
um og ánægjulegasta, þeir kenna oss
þær siðferðisreglur, sem eiga að
skapa nauðsynlegt samrænii í at—
hafnaílif vort og viðskifti og þeii*
npplýsa okkur í þelrri trú, sem á aö
hugga manninn og hressa á ömur-
legum stundum, þegar jarönesk gæöi
hafa brugðist. Nú ætla eg ekki aö
krefjast þess, aö þér samþykkið meö
mér, að þaö, sem skólarnir kenna,
sé hin nytsamasta þekking, hin rétt-
asta breytni, né hin eina, sanna trú,
en hitt vildi eg aö þér viðurkennd—
uö meö mér, svo að viö gætum
byggt athuganir okkar á meiri skiln-
ingi, aö þessi stofnun: hinn abnenni
skóli, sem veitir jafnt aðgang öllum
börnum allra stétta, — hann er í raun
inni mjög fullkominn hugmynd út
af fyrir sig. Hann er regluleg sam-
eignarstofnun, þar sem ríkið safnar
saman öllum börnum sínum, án til
lits til stétta eöa efnahags foreldr-
anna, börnum kotungsins engu síö-
ur en stórborgarans, öllum eins og á
eitt stórt heimili, meö þvi markmiöi
einu, aö ljá þeim þekkingu til und-
inbúnings fyrir lifiö og manna þau.
Skólafyrirkomulag nútímans er fram-
kvæmd á einu atriði jafnaðarhugsjón
arinnar, og fyrir rúmum mannsaldri
siöan heföu þaö þótt öfgar og ó—
svinna, ef nokkur heföi gengiö svo
langt í jafnaðarkröfum sínunp, eins
og aö krefjast þess, aö stofnsettir
væru barnaskólar handa almenningi
Aöur fyrri var þekkingin einnig sér—
eign ríkari stéttanna.
veita. Aukin menntun skapar al—
staöar auknar kröfur. Unga fólkiö standandi hissa.
tekur viöburöaríka sögu, leikna i
kvikmynd, langt fram yfir frásagn-
ir af hinum fáskrúöugu æfintýrum
gamla fólksins. Gamla fólkiö þreytt
ist aldrei á aö syngja ættjarðarsöngv
ana sina og þjóösöngvana upp aftur
og aftur, og lét jafnvel veí viö þótt
miður tækist, en þaö hefir gefið
börnunum tækifæri til aö menrVth
eyru sín svo, aö þau gera kröfur til
miklu æöri hljómrænnar snilldar, en
heimasöngsins, ef þau eiga aö njóta
einhvers unaöar af tónum á annað
borö. Unga fólkiö sækir hljómleik—
ana úti í hinum stóru sönghöllum
borgarinnar, þar sem sóló-snillingar
eöa læröar hljómsveitir flytja boö-
skap hinnar æöstu listar.
haldið hefir lag á þvi að slá um sig
með þessum hátiölegu og heilögu
orðtækjum, sem gerfr okkur Öll svo
Og þegar viö tölum um skemtanir
æskulýösins, þá væri synd að gleyma
dansinum. Dansinn meö hinum léttu
lögum sinum, sem fremur mega kall-
ast leikur aö hljómföllum en tónlist,
— hann er oröinn einskonar undir—
leikur viö hversdagslif nútímans. Þaö
er svo beggja megin hafsins. Þaö
er oft ánægjulegt aö vera staddur í
tehöllum stórborganna um nónbilið,
þegar ungir menn og konur koma frá
störfum sinum til aö fá sér síödegis-
hressingu og taka sér síöan snúning
milli bitanna og sopanna. Ekkert
Eg hefi iðulega heyrt þvi haldiö
fram, að æskulýðurinn sé alvöru—
laus, trúlaus, trylltur, nautnasjúkur,
siöspilltur, og allt þar fram eftirj
götunum. Eg hefi meira að segja
oft heyrt lýst yfir því i fúlustu al—
vöru, aö lífernishættir æskulýðsins,
hugarfar óg hugöarefni fari alveg
sérstaklega i bága við vilja almátt-
ugs guös. En sem betur fer, þá er nú
svo gott að vita, að mikið af þessum .
yfirlýsingum væri syndsamlegt aö
taka hátíðlega, þvi þær koma frá
faglærðum lygurum og hræsnurum,
sem hafa þegið mútur hjá afturhald-
inu fyrir aö ljúga og hræsna.
fram koma fyrir frændvíg. Nú væri
seinni villan talin argari hinni fyrri.
Ef kvenfólkiö er farið aö ganga i
buxum, sem heföi þótt .aldeilis synd-
samlegur dónaskapur áður fyrri, þá
mætti athuga hvort ekki væri um að
ræöa aukna eftirspurn eftir vinnu—
krafti á verkbólum, þar sem hag-
kvæmara er að klæðast buxum en
pilsum, áöur en fariö væri aö halda
vandlætingarræöur fr.á prédikunar-*
stólunum um þessa spillingu. Og ef
þaö skyldi reynast satt, að stúlkurnar
nú á dögum væru farnar aö stiga
fyrsta sporið í áttina til piltanna,
þvert ofan i þaö sem áöur var
lenzka, þá væri áhættumikiö aö álykti
sem svo, að lauslæti ungra stúlkna
væri aö færast í vöxt, einkanlega ef
þaö skyldi nú standa þannig á, að
hlutfallstala karlmanna heföi færst
niður í nýafstaðinni styrjöld eöa
Sjóferöarendi; var þar stanzað viö
eystri fljótsibakkann og etinn kvöld-
veröur. Flugur voru æði miklar og
bitu sárt; svo að ráöherra og fylgd-
armenn hans vildu ekki standa lengi
viö á fljótsbakkatium, en fluttu aö
kvöldveröi loknum út í sandey eina,
sem er úti í miöju fljótinu, því þar
var svalara og þvi minni flugur. Nú
tókst svo illa til aÖ þeir höföu gleymt
tjöldum sínum viö stóru Kalksteins-
ána, svo aö nú höföu þeir ekkert
annaö skýli en flugnanet sin, sem
hengd voru yfir rekkjur þeirra; voru
þvi margir, sem ekki sváfu mikið
um nóttina.
Kl. 5 aft morgni 7. ágúst var risið
úr rekkju og etinn mor.gunverður. —
Veöur var kalt, norðaustanvindur
meö úrkomu. Haldiö var af staö kl.
6,20 f. h. niður fljótiö. Víöa varö
aö fara afar hægt vegna grynninga,
en þó heppnaöist feröin vel og kom-
einhverju slíku. — Menningarsagan ' um viö til Flembrehead og átum þar
Sannleikurinn um æsku vorra tima
kennir sem sagt skýrum stöfum, aö
þaö er þjóðhagsleg breytiþróun, sem
stjórnar hinuni si-breytilega mæli-
kvarða kynslóðanna á öll verömæti,
— eins þau, sem viö heimfærum und
ir siögæöi og dyggðir. Ekkert stend-
ur í staö.
Eg held, aö margt hafi nú lifað
fífil sinn fegurstan af verömætum
þeim, sem drógu fortiðina drjúgast.
Ti! þess aö, Jcomast á þá skoðun
þarf ekki annað en líta á þessa stofn-
er sá, að heimurinn hefir aldrei litiö un, sem eg minntist á í upphafi: heini
jafn vel menntaða æsku og ekki
starfhæfari heldur. Gildi nútíma-
menntunar fram yfir menntun fyrri
alda er ekki talin í þvi aö enhver úr-
valsstétt (élite) viti nú meira en ein-
iliö, sem áöur fyrri var hinn heilagi
kastali borgarans. Þessi heilagi kast-
ali er á tímum hinnar yngstu kyn—
slóðar breyttur í hótel, þangaö sem
menn koma aöeins til að eta og sofa.
hver úrvalsstétt vissi áöur fyrri, held Aldarfar vorra ' tíma virðist benda
ur í hinu, aö alþýöa manna hefir nú j mjög i þá átt, ag heimilið kollvarp-
meiri þekkingu til brunns að bgra en \ ist alveg i hinni fornti mynd í ná-
dæmi eru til um nokkra alþýöu áöur. | ium’ framtíð, og sömuleiði? viröist
Þaö er jöfnuðurinn, sem oss ber að , hjónabandshugmyndin vera mjög á
fagna í menntun nútímans. Þaö májreiki- Eg játa þaö, að eg er blindur
vel vera satt, að æskulýöur vorra j a drættina i andliti samtíðar minnar,
mið'degisverð. Þar uröum viö aö
biða um tvær stundir eftir háflæði.
Viö Sjóferðarenda var lítill vélbát-
ur sem stjórnin átti, slóst hann með
í förina og tók menn þá, sem fluttir
voru á kænu þangað, og farangur
þeirra. Eftir aö háflæði kom héld-
um viö til Port Nelson. Kom þar
vélbátur úr landi á móti okkur, og
tók menn þá er við fluttum, og flutti
þá i land. Gall þá viö eimpipa eim-
vagns og eimskips er þar voru og
buöu hópinn velkominn. Síöan tók
eifnlestin allan hópinn og flutti til
Port Nelson Hotel.
2. ágúst voru ráðherrarnir ásamt
Mr. Palmer hafnarverkfoeöing frá
Englandi, aö athuga hafnarstæöi hér.
Eg gat ei séð aö um nokkurt hafnar-
stæöi gæti veriö áö gera hér, þar sem
eru svo miklar grynningar, og ekkert
hlé fyrir &jó eöa vindi, en aftur á
móti er bæjarstæðið meö þeim fall-
egustu sem eg hefi séö.
3. ágúst hélt allur hópurinn af staö
meöa! er jafnheilnæmt og sakhust j afiri sáluhjáiparþórf,
til a$ íétta af sér starfshyggjunni
tíma sæki kirkjurnar fremur af kurt-'ef su ályktun er villa. Eg held að a eimskipi til Fort Churchill, til þess
eisi viö gamla fólkiö, en af svokall-! hcimilishugmynd framtíöarinnar, sem J aS rannsaka þar hafnarstæðiö: veður
W. A. Craigie.
Oll um er þaö lán að eiga góða
vini, en engum er meiri þörf góðra
vina en smælingjunum, hvort heldur
eru einstaklingar eða þjóöir. Þessu
láni hafa Tslendingar mjög átt aö
fagna á síöustu öldum, enda líklega
yfir veröleika fram, og hvergi höfurn
viö átt einlægari vini en meöal hinna
miklu öndvegsþjóöa heimsins, engfl—
saxneska þjóðbálksins, í tveim eöa
jafnvel þrem heimsálfum. Er gott
aö minnast slíkra manna sem Banks
og Dasents, Dufferins og Morrisar,
Bryces og Fiskes, svo aö örfá nöfn
séu nefnd af mörgum er svipaða verö
leika hafa.
Ef viö viljum ekki hræsna alveg
óguölega fyrir sjálfum okkur og
öörum, þá verðum viö aö játa þaö,
Islendingar, aö viö höfum illu heilli
ýmsa þjóölesti, enda mundu margar
þjóöir veröa að gera svipaða játn-
ingu. En þaö hefir veriö sagt um
okkur að vanþakklátir værum við
ekki, og má vera aö þaö neikvæða lof
sé ekki meö öllu óveröskuldaö. Ef
nú aö þaö er nokkuð, sem vakiö get-
ur þakklátssemi, þá er þaö vinátta
góöra manna, og sé sá eiginleiki til
í fari okkar, þá leiöir það af sjálfu
sér, aö okkur hlýtur aö vera harla
ljúft aö minnast þeirra, er okkur hafa
reynst vel og halda þeirra hróöri á
lofti. öllum Islendingum mun því
kært aö minnast hins ágætasta vin—
ar, er viö eigum nú meöal enskra
þjóöa, en það er prófessor W. A.
Craigie; og alveg sérstök ánægja má
þaö vera “Eimreiöinni” aö mTnnast
hans, því svo má segja aö hann væri
guðfaðir hennar gagnvart hinum
enskumælandi heimi, og þar veitti
hann henni allan þann stuðning, er
hann áfti, unz hún var komin vel á
legg og gat fariö óstudd allra sinna
feröa.
William Alexander Craigie, hinn
nafnkunnasti málfræöingur, sem nú
er uppi meðal brezkra þjóða, er fædd
ur í Dundee á Skotlandi hinn 13. dag
ágústmánaðar 1867, og er af hreinum
skozkum ættum. Hin frábæra tungu-
málagáfa hans kom þegar í ljós t
bernsku, eöa að heita mátti jafn-
skjótt og hann vitkaöist, og nam hann
þegar og aögreindi mállýzkur þær
allar, er hann hevröi talaðar , en í
skozku eru mállýzkur margar og all-
mjög sundurleitar bæöi um orö og
framburð. Margir af móöurfrænd-
um hans voru Hálendingar og töluðu
gelsku, hina keltnesku forntungu Há-
skota, og svo hefir hann sagt, aö enn
myndi hann er afi hans var að kenna
honum þá tungu þriggja til fjögra
ára gömlum. Foreldrar hans og aör-
ir þeir er hann umgekkst daglega,
töluðu hins vegar góöa lágskozka
mállýzku, og gagnger þekking hans
á lágskozku kom honum síð^r aö
góöu haldi viö nám Norðurlandamál
anna og við rannsóknir hans á enskri
tungti.
Þegar á æskuárúm sinum í Dundee
tók hann aö lesa upp á eigin býti
forn-skozka rithöfunda frá fjórtándu
og fimtándu öld, og notaði við þann
' I trúleysið, sem honum er borið á brýn,' timaus, se sú, aö þjóðfélagiö
svip eins og nokkur dansspor stigin
mitt i önnum dagsins. Og það er
allt
verulega örvandi, aö sjá þessi stóru
félagsheimili fótksins, veitingastað-
ina, þessar hljómsælu vinjar í eyöi-
mörk hins erfiða dags, fyllast af
frjálsum, starfsglööum æskulýö, sem
heilsar vinum og kunningjum til
beggja handa, stigur dans milli borö
þá er hann kurteisari, vingjarnlegri ( verði gert aö einu stóru heimili, þar
og prúöari en hægt er að ímynda sér | sem a,,ir kraftar sameinist aö einu
nokkurn hreintrúarmann
sem
og
enn cr storu msrkmiÖi *
, t , , . , , j , , , , . , | lestur orðabók Jamiesons. Ritatfi*)
þratt fyrir. a fyr,r ser aö dafna , aldarfari nýjajvar Þa kalt; hægur vmdur aö norB- hann & s ássiuna orfi » org_
L i__' tnnane c*» c/« „ar UlLxr'i___•*> ««. ’ o«-i I r ®
myndir er hann fann ekki i bókinni,
og mun slikt fágætt háttalag af dreng
í barnaskóla. Þegar lengra var
komiö skólagöngu, voru meðal kenn_
ara hans tveir, sem upp höföu vaxið
í Aberdeen, og af þeim læröi hann
aðra skozka mállýzku. Annar þess-
ara, skólastjórinn sjálfur, lagði sig
óvenju mikið eftir hljóöfræði og
kenndi hann Craigie mikiö í þeirri
grein, enda má geta sér þess til, að
algerðu afnámi
annaö, sem æskumönnum nútímans' stéttamisuiunarin.s. Það er vaknin?
verötir ekki neitaö um meö nokkurri (ÍafnaSarvituudarinnar, samfélagshug
sanngirni: að kunnátta þeirra hvers J sJonin, sem einkennir þroska siöasta
til sius starfa er í frábæru ágætislagi,' manusaldurs, og undir þeim stjörnu-
en einmitt þetta er eitt hiö lofsam-1 merkium er unga kynslóðin uppalin
. , , legasta, sem hægt er að segja um Sá þroski, sem mannlegt félag hefir
nna æmir o ana sma og er horf- nokkurn mann — aö hann kunni það!tekiS a siöustu áratugum, byggist
l8 eft'r nokkur au^ah,ik inn á viö- 5tarf er hann stundar. Þeir, sem!ekki á þeirri trú, að enginn guö eigi
. ar sinnar a ný- j saka æsku1ýöinn um skort á alvöru— J rett a ser nema guö Abrahams, Isaks
íþróttaáhuginn hefir á vorum dög- gefni, ættu aö hugsa út i það. En °g Jakobs, heldur á þeirri trú, aö
um fest rætur í öllum stéttum þjóö- Þegar til þess kemur, aö æskulýöur-' eng’n siömenning eigi rétt á sér önn-
fylagsins, öfugt viö það, sem áöur. inn er sakaöur um nautnasýki, tryll— ur en su> sem veitir öllum mönnum °g eyöileggja.
var, þegar jafnvel íþróttir voru dægra ingu °g spillingu, þá verð eg aö Jafnt a?5gang aö verðmætum lífsins,
an.
7. ágúst kom skipið aftur frá
Churchill. Þaö varö aö leggjast viö
akkeri h. u. b. tvær mílur úr frá
hryggjunni og biöa háflæðis. Eftir
aö skipið kom aö hryggjunni, kom
sú fregn að allt ætti aö flytja frá
Port Nelson til Churchill, því þar
ætti aö leggja höfnina, og þangaö aö
leggja járnbrautina. Þá var þessi
skýjaborg Port Nelson, sem svo oft
var búið aö teikna á pappir, og sem
búiö var að kasta svo mörgum milj-
ónum dollara út fyrir, nú gersamlega
dauöadæmd; allt á nú aö rífa niður
*) Hann skrifar einkennilega fagra
hönd, létta og hreina, og svo skýra,
aö aldrei veröur nokkur stafur mis-
Mér er sagt aö þaö eigi að senda! iesinn.
v
«