Heimskringla - 07.09.1927, Blaðsíða 2

2. BLAÐSlÐA
IIEIMSKRIN GLA
WINNIPEG 7. SEPT. 1927
Tyrkjaránið 1627.
iii.
I “BARBARIINU.
veitt. Komst húsbóndi hans þá a8 okurkarli. Jón sáir og erjar hans
þvi, hvar hann var niður kominn og víngarð og þaó er sá bezti húsbóndi
lét sækja hann og bar þá nokkra með
aumkvun me5 honum.
Fjöldi fanganna sætti mjög illri
meðferg einkum fyrst í stað, mefian | þaðan komiö og útleyst,
sem hann hefir í þeirri borg. Helgi
bróbir minn fór til Sale héöan meö
sinum patron, ^tir þaö fólkig var
mörku.
Fólk
Sú frásögn, sem hér fer á eftir tim
ánaug hinna islenzku fanga i “Bar-
bariinu” er tekin eftir “Reisubók!”
ölafs Egilssonar, frásögn Björns á
SkarBsá, sem tekin er eftir ritling
Einars Loftssonar, og eftir bréfum
þeirra Jóns Jónssonar frá Grindavik
og Guttorms Hallssonar frá Búlands-
nesi eystra.
Séra Olafur segir svo frá:
“Þann 16. eða 17. Augusti komurn
vér til þess staöar Asser (Algier) þar
sem þeir áttu heima. Og strax sem
þeirra akkeri höföu grunn, þá var
þaö fangaöa fólkiö á land látiíS meö
mesta hasti........ Þá kom svo mik-
ill manngrúi, aö eg meina aö ómögu-
legt væri ag telja, til aö skoöa þetta
fátæka fólk, en þó ekki af týranna-
legum ástæöum.”
Var nú fólkiö rekiö sem fénaöur
upp á sölutorg, fyrst þaö, sem eystra
var tekiö, og haföi þaö allt veriö selt
28. ágúst, en þá var Eyjafolkið sent
á markaðinn, “hvert torg er smiðað
er af múr og svo meö sætum utan
um kring, rétt svo ag sjá, sem þaö sé
kompassaö, og með steinlögðu gólfi
og siðan glasséraö ofan yfir, hvert
eg meina daglega sé þvegiö svo sem
önnur þeirra aðalhús, sem aö stundum
eru þvegin þrisvar á degi. Þessi kaup
torg eru þar eö næsta, sem þeirra staö
arkóngur heldur sitt sæti.”
Hinu hertekna fólki var skift þann
ig, að fyrst mátti skipherja velja tvo,
er honum leizt bezt á. Siðan valdi
kóngur (Dey) átunda hvern mann,
áttunda hverja konu og áttunda hvert
barn. Þeim sem eftir uröu var skift
í tvo jafna flokka og áttu skipaeig-
endur annan flokkinn, en skipverjar
hinn.
A torginu var fólki skipaö í hring
og skoðaö í sérhvers andlit og hend-
ur. Þá valdi kóngur fyrst úr hópnum
son séra ölafs, 11 ára að aldri, “sá
mér gengur aldrei úr minni mefSan
eg lifi vegna skilnings og lærdóms”.
segir séra Olafur. “Þá hann var
tekinn frá minum augum og eg baö
hann í guös nafni aö halda sina
góöu trú og gleyma ekki sinum cate-
chismo, þá sagöi hann með stórum
harmi: “Ekki, minn faðir! Þeir
hljóta nú að fara með kroppinn sem
þeir vilja, en mína sál skal eg geyma ,nn
minum góða gnði.”
Margt af fólkinu veiktist' bráðlega
cftir að það var á land komið i Al-
gier, þvi að það þoldi ekki hitann. —
Séra Olafur var ekki seldur, og dvaldi
hann aðeins stutta hrið i borginni.
Var honum þá skipað aö fara til
Danmerkur og fá Kristján konung 4.
til þess að leysa út konu sina og tvö
born og áttu þau aö kosta 1200 dali.
— Hann mun og hafa átt aö útvega
fé til að leysa sem flesta út. Séra
ölafur lagði á stað heimleiðis hinn
20. sept. og hafði meðferðis vega-
bréf ritað á tyrknesku, sem hvorki
hann né neinn hér á Noröurlöndum
gat lesið. Feröalagið gekk heldur
seint, þvi aö hann komst ekki heim
til Vestmannaeyja fyr en 6. júlí áriö
eftir. Varö honum ekkert ágengt um
þaö, aö safna fé til útlausnar hinu
herleidda fólki í Algier, og ekki hafði
hann komið sér aö þvi aö biöja
Kristján konung 4. um fjárstyrk til
aö fá sitt eigið fólk útleyst. --
Af Einari Loftssyni er þaö að
segja að hann keypti sá maður er
Abraham hét. Þegar hann hafði ver_
þeir skildu ekki málið og þoldu hit- Héðinn bróðir okkar, og spurði hann
ann verst. Onduðust margir hin hvernig móður okkar gengi og hvort
fyrstu missiri af hitasótt, illri aðbúö hún væri heilbrigð. En hann sagði
og þrælkun.
Haustig 1632 tókst Einari Lofts- Halldór minn með henni og fólkið
syni aö kaupa sér frelsi fyrir 120 ^ það O' var* toh fil a® g'rata- Hann
dali. Hjálpaði honum til þess ensk-! hefði eigi mátt fara, þó- mikið gjald
ur maður, Kóll að nafni. Hafði hefði eigi boðig verið.”
hann áður keypt íslenzka stúlku er: Enginn þeirra bræðra kom hingaö
Björg hét og var hún fylgikona hans i út aftur.
Þegar Einar var frjáls oröinn, tók
hann að brugga brennivin og prjóna bréfi, rituðu
húfur. Græddist honum þá svo fé að Artzel:
hann gat borgað Koll alt gjaldið aftur j Byrst er eg kom í þetta land og
og lánaö honum fé þar að auki. eg hafði verið hér tvær vikur, Tagðist
Ymsum kristnum mönnum hjálpaði! eg veikur t köldusótt fimm vikur. —
ir 70 (karlmenn 31, konur 39). Þar
á meðal var talinn Benedikt Pálsson,
sonarsonur Guðbrands biskups á Hól-
um. — Var hann hertekinn á þýzku
skipi nokkrum árum siðar en Tyrkir
rændu hér, og var hann einn á með-
al þeirra, er útleystir voru.
Enn er og til reikningur yfir lausn-
argjald Islendinga og nokkurra
honunt: Hún er komin brott héðan og' norskra og danskra manna. Sést á
og
hann
um með 30 félögum, er voru í 5600
félagar. Stofnfé sambandsins var 350
ins og deilda þess. Sambandinu tókst
þó að fá smjörlíki hjá lítilli verk—
krónur. Tíu árum síðar var tala fé- smiðju, sem ekki var i félagi kaup-
laga innan sambandsins 394 með 66,-
500 félögum, og í lok ársins 1925
var tala félaga 863 og 316,000 félagar.
manna, og hætti öllum kaupurtu
hjá meðlimum smjörlíkishringsins.
Þetta leiddi af sér harða baráttu
Þar af höföu ekki færri en 23,500 milli hringsins og sambandsins, og
gengið i félögin árið 1925. j nú kepptust hvorir um sig vlð að
Tölur þessar sýna Ijóslega vöxt lækka verð smjörlíkis. A þessu stóð
félagsins, en til nánari skýringar má til 1911, að smjörlíkishringurinn
honum að ýmsir hafa getað lagtYram! geta þess, að á efstu hæð byggingar klofnaði, og 1913 ákvað sambandið að
Svo segir Guttormur Hallsson
20. nóvember 1631
sambandsins sitja ekki færri en 23 stofna eigin verksmiðju, en af völdum-
byggingameistarar, sem hafa það eitt ófriöarins komst verksmiðjan fyrst á
með höndum að gera teiknirtgar að fót 1921. Síðan hefir hún færst mjög
nýjum húsum, er félögin láta reisa * aukana og er nú ein af hinum
viösvegar á landinu; þeir hafa einnig' stærstu í Svíþjóð. Verksmiðjan hefir
meö höndum allar teikningar að inn- kostað 4 miljónir króna og framleið-
anstokksmunum í húsum félaganna; ir miljónir kg. (1 kilógramm =
I fjessum hópi var Asta Þor-:þau viröast þannig ekki byggð af ^.2 lh- ensl<1 smjörlíkis á ári. Ekk-
handahófi, heldur aö vel hugsuöu1 ert hefir verið sparað til þess að
ráöi og í föstum stíl.
Verzlunarvelta félaga þeirra, sem
fé upp í lausnargjaldið svo sem Mar-
grét Arnadóttir 4 rd., Oddný Jóns—
dóttir 20 Rd. og Guöriöur Símonar-
óttir 20 Rd., Brandur Arngrímsson
70 Rd„ Þorsteinn Báröarson 40 Rd.,
Helgí Jónsson 10 Rd., Agúst Sören-
son smiður 272 Rd. (hann kostaði 500
Rd.).
steinsdóttir kona séra Olafs, og Ein-
ar Loftsson.
| Um fólk séra Jóns Þorsteinssonar
hann, þar á meðal móðursystur sinni eg stóra nevð, því slíkum er helir nia<>’ur þ,er frásagnir að Mar-^ hevra undir sambandið, var áriö 1925
Guðrúnu, sem hertekin. var í Eyjum. hér ekki gott aS ve^a. Strax sem eg ‘ "rétu dóttur lians leysti út fransloir 257,$60,775 kr. eöa 39,530,775 kr.
Var hún þá um sjötugt og örvasa
orðin og ætlaði Tyrkinn húsbóndi
hennar, að losa sig við hana með
her ekki gott ao vera. scm cg . , ,; ~ ........
, , , - maður, er Franciscus von Ibercheel meiri en árið 1924 Þessí anknino- á
hrestist aftur og gat nokkuð gengið, , ’ „ , ,r „ i nle,rl en ar,° pessi aukn,ng a
torgið hvern dag i het’ for hann meS hana 1,1 Frakk arinu var meiri en °I1 velta félag-
var eg hnepptur a
að “sappa”, sem er
aö velta upp
hægu móti. Einar komst að því, tók \ jöröunni meö tveggja handa verk-
hana aö sér og ól önn fyrir henni í færi stóru. Varð eg að ganga Tieim
mánuð. Þá lézt hún. Einar kom og heiman daglega í illu og góðu, að
hingaö til lands aftur í hópi þeirj:a, vegalengd hér um tvær bæjarleiðir,
sem leystir voru út áriö 1636 með sam fra þvi að kemur vetrartungl og til
skotafé héöan af jgndi og úr Dan-! þess aö sjö vikur eru af sumri, en í
öðrum tímum hefi eg gengið um borg
ina vatn að selja, hvað er eitt strangt
lands og geröi hana aö fylgikonu
sinni. — En Margrét ekkja séra Jóns
lenti hjá harðsviruðum húsbónda í
borg þeirri i Serklandi, sem nefnd er
Buskant. Var hún höfð til vatns—
burðar og gekk i járnum. Oft var
hún barin. Einhverju sinni kom Hús
anna fyrir 15 árum. Tekjuafgangur
var áriö 1925 14,112,838 kr.
Þó að þessar tölur virðist nægar
til þess að sýna stærð, Oig velmegun
félagsins, eru þær þó ekki allur sann-
leikurinn, því aö eignir sambandsins
gera verksmiðjuna sem fullkomnasta
úr garði að öllum tækjum. — Eftir
að verksmiðjan var tekin til starfa,
komu þúsundir manna úr öllum lands-
hlutum Svíþjóöar til að skoða hana—
árangurinn af ^rirskipunum kaup—
mannafélaganna.
Sambandið á einnig skófatnaðar—
verksmiðju, fjórlyft hús, 100 stikur
á lengd og 14 á breidd. Verksmiðja
þessi er á góðum vegi að verða hin
stærsta i Svíþjóð. Það vinna þar 200*
karlmenn og 100 stúlkur og framleiða
og
þaö,
sem hernumiö var í
Grindavik, var flutt til borgar þeirr prakkaraerfiði, og kveljast hér marg
ar, sem Kyle er nefnd í frásögnum i ir kristnir menn meö þessu, og gjalda
i og sambandsfélaganna voru í pening-l . , _____ 1TW, , , ...
bondinn að henni þar sem hún hafðil , .„ 1floc CA-C1 C(0 , TT, I daglega 1000 por skoa og stigvela,
1 um arið 1925 50,753,548 kr. Her eru „ ,, r ,. , - .
, allar velar af nyjustu gerö. Þannig
þó ekki taldar 24 milj. kr., sem
þeirra. Aðrir nefna borgina Sale, þeir sínum patrónum það silfur, er
og er hún í Marokkó. Þar voru fang þeir geta náö og áunnið er á hverjum
arni settir á uppboð, eins og Algier. j degi og á nafnað er. En getir þú um
Hollenzkur maður leysti út Guðrúnu fram náð, er þinn ábati; þar af fæö-
1 Jónsdóttur og Halldór bróður henn- j ir þú þig og klæðir. En vinnir þú
ar, og komust þau hingaö heim árið I ei meira en einskorið gjaldið, þá fer
eftir að þau voru hernumin. En þrír þú hvors tveggja á mis, bæði fata og
synir Guörúnar urðu eftir þar syðra,; matar. En þó karlmannafólkið þyk-
og höfum vér glöggvastar fregnir um ! ist hafa mikið að líða, þá kastar þó
liðan fanganna þar eftir bréfum Jóns 1 yfir fyrir kvenfólkinu, þvi það ásæk-
sonar hennar, sem ekki mun hafa ver
ið falur nema þá fyrir of fjár og því
ekki leystur út. Því miður eru nú
sum bréf Jóns glötuð, en eitt er til,
ritað í Arzel 24. janúar 1630. Má
af þyi bréfi sjá að fólkið hefir geng
ið mansali frá einum til annars og úr
einni borg í aðra eftir að það var
komið til Afríku. Eg hefi fimm
sinnum seldur veriö, segir hann og nú
allra seinast hefi eg kostað 457 döbl-
ur (= 457 mörk dönsk), og þeim er
hættast að komast ei héöan, sem svo
eru seldir ábata vegna. Þeir eru
hafðir stað frá staö út t heiðindóm-
En nú segir minn patron, að
hann vilji fá 800 döblur fyrir míg.
Þá er staöarins portgjald og renta
þar að auki. — Svo hefir og Helgi
frænd/minn átt marga húsbændur;
þenna sama hér í þessari borg. Hann
er renegat igrískur, sem hefir falliö
frá trúnni og er settur fyrir stríös-
fólk eður soldáta. Hann heffr með
fyrstu á allar lundir meö vondum
heitingum og höggum viljað koma
honum af trúnni, en aö síðustu hefir
hann (Helgi) sagt: Ef þú leggur ekki
af að slá mig saklausan og nauðugan,
skaltu mega sækja þitt silfur og^jald
fyrir mig út í sjóinn. Eg skal
steypa mér ofan af kastalanum og
deyja þar, heldur en eg afneiti mín-
um guði. — Hans húsbóndi dignaði
við, og fór þá meö fagurmálum að
við hann og-hefir síðan ekki á unnið
Ein stúlka er hér, segir hann enn-
fremur. Undir henni bundinni og
klæöflettri hefir eldur kveiktur verið,
þó allt forgefins. Sumir hafa á fóturn
verið upphengdir til hálfs og með
köðlunt barðir og hafa vel varist, svo
að niargir hafa vel af komist. En
þó eru fleiri — guð náði! — sem
ir svo þetta dífilsfólk fram úr máta,
aö þaö um turnist og afneiti sínum
guði. En guð hefir svo styrkt í þessu
stríðn mangar dásamlega, svo þær
halda sinni réttri trú allt til þessa. —
Kvenfólkið kostaði hér meira en karl
mannafólkiö og ungniennin kostuðu
meir en þeir fullorðnu. 60 dali gaf
minn húsbóndi eða patron fyrir mig.
Fyrir suma var gefiö hundrað dalir,
fyrir suma 200 dalir og 400 fyrir
suma, hálft annað hundraö fyrir
suma, fyrir suma 50, en fyrir suma
40, fyrir suma 30. — Hér figgur á oss
stór neyð og þungur baggi. Margur
kristinn hefir hér veriö liflátinn og
píndur mjög herfilega siðan vér kom
um. —
Eins og getið hefir veriö fyr, her-
tóku Tyrkir eystra unglingspilt, sem
var heimamaður Guttorms og er hann
af sumum nefndur Þorbjörn, en af
öðrum Jón Asbjarnarson, ættaður af
Siðu. Hann kastaði trúnni er út
kom, til þess að geta fremur hjálpað
löndum sinum. Komst hann til hárra
metorða í Serklandi “og varö einn
cansellari. Og þegar hann haföi ver
ið þar nokkur ár við, leysti hann sinn
sett niður vatnsföturnar og var að
lesa í Daviðssálmum, sem hún hafði
haft með sér. Er þá mælt að TyrkTnn
hafi misþyrmt henni svo að hún hafi
beðið bana af. Sumir segja, aö þaö
hafi verið vanaviðkvæði Margrétar,
er henni þótti eitthvað, að hún óskaði
þess að hún væri komin eitthvað út í
buskann. Þótti* Islendingum setn
henni yrði að ósk sinni, er hun bar
beinin í Buskant.
Jón sonur séra Jóns var 15 ára að
aldri er hann var hertekinn. íHann
tók sér síðar nafnið Vestmann og
varð æíintýramaður mikill. Hann
kastaði trú sinni og lét umskera sig
til þess að fá frelsi. Var hann lengi
á tyrkneskum herskipum og þótti
Tyrkjum svo mikið til hans koma,
sakir vitsmuna og harðfengis, að hann
var gerður að flotaforingja. A þeim
árum lenti Jón í ýmsum svaðilförum,
en að lokum slapp hann úr höndum
tryggingarfélög innan sambandsins
eiiga. •
Sambandið ræður auðsjáanlega yfir
miklu fé, og því er skiljanlegt, að því
hafi verið leikur að koma upp hinum
mörgu sparisjóðum, er þaö ræöur yfir
er þar ein vél er setur daglega 1200
hæla undir skó. Aðra verksmiðju á
sambandið einnig, sem aðallega vinn-
ur að grófari skógerð og framleiðir
daglega 300 pör. Skóhlifaverksmiðju
á sambandið einyig.
Auk þess á sambandið stærri og
minni sölubúðir að heita má i öllum
og hefir komið á fót. Sparisjóðir
sambandsins ráða yfir 33 miljónum kaupstogum ; Sviþjó^
krona‘ | Sambandsmenn hafa að einkunn-
Tnnan félagsskapar sem þessa, sem arorí5um. «Slik som enigheten ger
hefir svomörg félög innan sinna vé-;oss styrka> saa sku„e sondringeni
banda á ýmsum stöðum i Tandlnu, er senka QSS j syaghet vanmakt**
(Eins og einingin gerir okkur sterka,
ekkert eðlilegra en það, að fyrir ein-
hverju félaganna sé svo ástatt, að
það beri sig illa eða ekki. Astæðurn-
ar til þess geta verið margar, skiln—
ingsleysi alþýöu á samvinnufélags-
skapnum, ill stjórn deifdannnar, fjár-
þröng^o. s. frv. Svo öflugur og full-
eins myndi sundrungin sökkva oss i
veikleika og vanmætti).
Saga þessa félagsskapar er enn'
lítið dæmi þess, hvers samtökin og
samvinnan mega sín. Þau öfl flytja
fjöll. Gefi það igntð og góðar vættir,
kominn félagsskapur, sem samvinnu ■ ag is]enzW aIþýf5a megi ]æra af stétt.
félögin sænsku hafa líka vitanlega
gert ráð fyrir, að slík öhöpp geti
Tyrkjum og komst til Danmerkur eft
, ,* - „ikomið fyrir,og hafa því stofnað deild
ír margar þrautir og æfintýr. Þaði „ . .
var 1644. Segir sagan, að hann hafi
iö þar i 10 mánuði skipaði húsbóndi! t0rn^'T e™ komnir lögald*
lj.ans honum að sækja vatn fyrir frillu
sina. Hún fékk Einari krús og í
sagði honum hvert hann skyldi Vatnið i
sækja, en það var i brunn, sem kristn ‘
ir menn máttu ekki taka vatn úr. — |
Tvær ferðir varö hann að fara, en
er hSnn kom til brunnsins í seinna
sinn, komu að honum tveir Tyrkir.
Réðust þeir á hann með barsmíð svo
aö blóð féll um hann allan. Var hann
þ>á settur í fangelsi og gékk maður
undir mannshönd að því að fá hann
til aö kasta trúnni, ella yröi hann
píndur. En er Einar neitaði. voru
skorin af honum eyru og nef, bút—
arnir þræddir á Jíand og hengdír um
háls honum. Var hann síðan teymd-
ur í f jötrum um .göturnar, barinn og
hæddur. Var hann svo aðfram kom-
inn, er þeir settu hann í fangelsið j minum en Jón frændi okkar er hér enn
aftur, að hann gat enga björg sérj 1 þeirri b°rg hjá einum víriberja
urs eða meir. Fólkiö er mjög marigf
(þjáð) orðið af þungum og óheyri-
légum erfiðismunum og ómiskunn—
samlegum atbúnaði.------Eg meina
að Jaspar á Vestmannaeyjum hafi
getað til mín sagt að eg væri hér í
Barbaría i þeim staö, sem hann haföi
verið, e'n hann fór héðan svo snögg-
lega, að eg vissi ekki fyr en hann
var kominn til skips; eg var þá hindr
aður, þvi að eg skrifaði fyrir Jón son
séra Jóns heitins Þorsteinssonar um
hans sálugu móöur í guöi sofnaða;
verða menn að stelast til að skrifa í
Ieyndum, nær allir sofa.
“Bjarni heitinn Olafsson og Jón
Þórðarson komust og hingað frá Sale,
þangaö sem við fórum með fyrsta
með móður minni sælli og Halldóri
fyrstur manna kennt Dönum að smíða
og nota hjólbörur, og ýmislegt verk—
lag, sem þeir kunnu ekki áöur, hafi
hann kennt þeim. Fékk hann virð—
ingar miklar af stórmenni þar og sjálf
um Kristjáni konungi 4.
Jón Vestmann andaðist 1649. Hafði
hann þá nýlega kvænst dóttur kafteinr
nokkurs og ætlaði tíl Islands þá um
“Svenska Hushaalsforeningen”, sem
þegar tekur til málanna, sé um slíka
“sjúkdóma” að ræða meðal einhverra
deilda innan sambandsins. Þetta sést
fljótt, þvi að nákværnt eftirlit er með
fjárhag og reikningsfærslu hverrar
deildar. Sé um slíkt að ræða, tekur
sambandið að sér rekstur slikrar deild
ar, en skilar henni þó af sér aftur í
hendur stjórnarinnar á staðnum, þeg-
ar búið er aö rétta misfellurnar við
sumariö. — Segja sumir að bana—i
mein hans hafi verið það, að hann rekstur,nn- Þetta fyrirk°mulag hefir
hafi faljiö á svelli og marist nokkuð | Prý5ile?a’ oftast or«i« a« fullu
á fæti og yrði ei læknaö og legið 20 j
vikur. En Hannes Finnsson segir að I
hann hafi,verið stunginn til bana við
Hólmsbrú. Lá hann þó lengi, því að
| Jón prófastur Halldórsson hefjr sagt |
húsbónda Guttorm Hallsson og gaf i eftir fo8ur sinum> aS hann hafi vft
honum þar með penmga upp á reis- verifi hj4 honum og vakag yfir hon_
una, sendandi sínum fátæku foreldr-
um i gullmynt 40 Jakobs stykki með
Guttormi og kom honum upp á eitt
engelskt skip. En nær kom undir
Englands riki, tóku sig saman 4 skálk
ar á sama skipi og myrtu um nótt til
fjár Guttorm Hallsson, og köstuöu
honum í sjóinn.”
Með Guttormi sendi pilturinn bréf,
áskorun frá Staðarkóngi til Krístjáns
4., um að hann skyldi veita foreldrum
hans á íslandi “nokkurs konar lén og
fríheit”. Bréf þetta þýddi Jón frá
Grindavík á latínu, og jafnframt
skrifaði hann þá ættingjum smurn,
en þau bréf glötuðust. Um það Téyti
haföi allt hið unga íslenzjta fólk kast
að trúnni, en eftir 1iföu um 80 af
hinu eldra ólki, sem ekki vildi kasta
trúnni, þrátt fyrir allar tiíraunir
Tvrkja og misþyrmingar.
Svo var það l°ks árið 1636, að 34
af hinum herteknu voru leystir út.
Sex af þeim önduðust á leiðinni, einn
um seinustu nóttina, og sagt lát hans
fyrstur Olafi Worm, er hafði allan
hug' á að laekna hann. Hafi hann þá
svarað: “Hvar fær nú ríkið slíkan
mann?” og lét hann sér hið mesta
finnast um hann, og margir aðrir tign
ir og ótignir.
Lýkur hér þessari frásögu af
Tyrkjaráninu.
- . (Isafold.)
liöi
A lítilli eyju á hafnarslóðinni í
Stokkhólmi — Hestholmen heitir hún
Hggttf stór og mikil kornmylna.
Þesrar brauðgerðarhús samvinnufélag
anna hóf starfsemi sína, íceypti það
korn i mylnu *þessari- Kaupmannin-
um hefir vist ekki verið sérlega ve!
við fyrirtæki þetta, og brauðgerðar-
húsið átti að greiða mjölið við móf-
töku. Eitt sinn stóð svo, er mjölsend
ing kom til brauðgerðarhússins, að
forstjóri þess var ekki við og því eng
arbræðrum sínum erlendis á þessurn
sviðum, eins og svo mörgum öörum,
hverja þýðingu samvinna og samtök
hafa fyrir viðreisn íslenzkrar al_
þýðu.
Samtök og samvinna lifi!
Þorf.“Kr.
(Alþýðublaðið.)
Nýtt Grettissund.
Erlingur Pálsson yfirlögregluþjónn
synti fyrra sunnudag frá
Drangey til lands.
Vegalengdin 7j/2 km. — Tíminn 4
klst. 25 ntín. — Sjávarhiti 11 stTg. ..
Sunnudaginn 31. júlí skeði sá at—
burður á iþróttasviðinu, að einn sunj
kappinn, Erlingur Pálsson yfirlög—
regluþjónn, synti úr Drangfey til lands
sömu le'ið og fornhetjan Grettir As—
mundsson fór árið 1030, og Iöngu er
fræg orðin.
Erlingur lagði af stað frá suður—
Samvinnufélög í Svíþjóð
Khöfn í júlí.
“Kooperative Förbundet” sænska
hefir aðalbækistöð sína t Stokkhólmi;
hús þeirra — 9 hæðir
enda Drangeyjar kl. 5.37 síðdegis á
ir peningar til að igreiða með mjölið. | sunnudag. Sjór og vindur yar hag-
Kaupmaður krafðst þá að fá það st*ður nærri tvo þriðju hluta Ieið-
aftur. — Arið 1022 keypti sambandið j arinnar; vindur af austri. En úr því
eyjn þessa með mylnu og öllu tilheyr- versnaði veðriö og sjór varð úfinn.
andi. Mylna þessi var ein hin stærsta ^ Vindur af N.V. — Straumur varð
á Norðurlöndum og er það enn; og haiður og sundið þ‘d mjög erfitt
félagið féerir stöðugt út kvíarnar. —; þríðjung leiðarinnar.
Korngeymslur mylnanna rúma 11,000, En ferðin gekk þó mjög vel. Er-
smálestir korns, og nú á að auka við ! !ingur náði landi á Hrossavíkurnefi.
himinn langt frá höfhinni í Stokk-
hólmi. Hér er miðstöð samvinnufé-
laganna sænsku; þeint má skifta í 4
deildir: 1. Iðnaðardeildina, er nær
rúmi fyrir 5700 smálesti/. Stór
kornflutningaskip leggjast 'að ból-l
virkí við mylnurnar. Áhald, til þess ^
gnæfir við laga«> sýíTur kornið úr skipinu inn í|
1 geymslur mylnunnar; siöan taka við
yfir hin ýmsu iðnfyrirtæki, er sam-
varð eftir i Lukkuborg en 27 komu til bandið rekur; 2. vörudeild; 3. fjáp—
Islands. Dvaldi fólk }>etta í Dan—
mörku veturinn 1636—37 og var Hall
grímur 1 Pétursson skáld fenginn til
að kenna því. Varð það til þess aö
hann kynntist Guöriöt Símonardótt-
ur (Tyrkja—Guddu), sem síöar varð
kona hans.
Til er enn skrá yfir þá Islendinga
sem voru á lífi i Serklandi 1635, og
eigi höfðu kastað trú og eru þeir tald-
sem er innan við Reykjaá í Reykja-
Iandi. Hafði hann þá verið 4 klst.
og 25 mínútur á leiðinni.
Vegalengd sú er Erlingur synti er
áætluð ?y2 km. Er það nálega 1
50 kvarnir og mala mjölið og enn ferj hrn' lengra en beinasta leiðin Trá
það í gegnum 30 sigti. Mylnan er að • Dran!?ey ti! Hnds.
verki dag og nótt og hefir 130 manns! Rrlinsrur synti þolskriðssund alla
i vinnu; framleiðslan er daglega 2300 le,«I hvíldi sig aðeins eítthvaö sex
—2400 mjölsekkir. Þaö er ætílun' sinnurn á bringusundi, 1—2 mrnútur
hirzlu og reikninigsfærslu, sem auk Sambandsins’ J3®?31' fram 1 slel<ir, að
hafa hér miöstöð iönfyrirtækja þfess.
Sambandið hefir einnig stóra korn-
mylnu í Gautaborg, sem er t miklum
sambandsins hefir eftirlit með rekstri
og reikningsfærslu allra deilda' innan
sambandsins alstaðar á landinu, og
4. útbreiðsludeild.
Það leiðir af sjálfu sér að þrjár
hinar fyrstu deildir eru sjálfsagðar,
en hin fjórða mun þó engu síður nauð
synleg fyrir vöxt félagsskaparins.
Sambandiö er stofnað fyrir 28 ár-
í hvert sinn.
Þegar Erlingur steig á land, var
hann hinn hressasti, tók sér bað í
Reykjalaug og gekk. síðan heim aö
Sambandið á einnig smjörlíkisverk! Re7k-iurn’ horðaði þar og lelð ágæt-
smiðju í Norrköping. Tildrög verk- legfa' — Eengu þeir beztu viðtökur á
smiðjunnar eru þessi: Arið 1908 á- Reykjum. — Þegar þeir höfðu snætt
bg hvílst, var lagt af stað á motor-
báti til Sauðárkróks. Þangað var
komið kl. tæplega 3 í fyrrinótt. Var
kváöu smjörlíkisverksmiðjurnar, eft-
ir tillögum frá félögum kaupmanna, I
að selja ekki smjörliki til sambands-