Heimskringla - 21.09.1927, Blaðsíða 5

WINNIPEG 21. SEPT. 1927.
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSIÐA
I
ÞJER SEIVI NOTIÐ
TIMBUR
KAUPIÐ A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
kirkjuhurðin frá Valþjófsstað,
hökull Jóns hiskups Arasonar,
biskupsstólarnir frá Grund í
Eyjafirði og ýmsir aðrir gripir,
sem óréttilega eru komnir í
hendur Dana. Alls er gerð
krafa til þess að endurheimta
220 gripi frá þjóðsafninu og 34
gripi frá “Dansk Folkemuseum’.
Er þetta tiltölulega lítill hluti af
öllum þeim gripum íslenzkum,
sem geymdir eru í söfnum þess-
um (í því síðara eru 413 ís-
lenzkir gripir.)
Kröfur íslendinga eru byggð-
ar á því, að frá 1818 til 1863,
er þjóðminjasafnið var stofnað,
voru íslenzkir forngripir af-
hentir danska þjóðsafninu sam-
kvæmt konunglegri fyrirskipan.
Var liér um valdboð að ræða,
og eigum vér því heimtingu á
gripum, sem sannanlega voru af
hentir vegna fyrirskipunarinnar
og má ekki hvika frá þeim
grundvelli.
Svo er að lieyra á dönskum
blöðum sem íslenzku nefndar-
menirnir séu sammála um öll
höfuðatriði, og er það vel, en á
hinn bóginn má vænta andbyrs
frá hálfu dönsku nefndarmann
anna, sérstaklega er óreynt
hvernig Halfdan Hendriksen,
sem kosinn var í ár af hálfu
íhaldsmanna, kann að snúast í
málinu.
Einar Arnórsson próf., s'em er
formaður íslenzka nefndar hlut-
ans, hefir látið svo ummælt (í
samtal: við Nationaltidende),
“að samkvæmt íslenzkum skiln-
ingi geti verið um tvo mögu-
leika að ræða, ef Danir sjái sér
ekki fært að ganga að öllum
kröfum íslendinga. Takist
samningar ekki í nefndinni,
geta stjórnir beggja landa gert
með sér sérstakan samning um
afhending gripanna, — en kom-
ist nefndin á hinn bóginn að
niðurstöðu, sem önnurhvor
stjórnin getur ekki samþykkt,
þá sé málið enn óleyst.”
“Hvernig spyr blaðið.
“Nái kröfur ísléndinga ekki
fram að ganga nú,” svarar Ein-
ar, “þá heldur málið áfram að
vera deilumál milli íslands og
Danmerkur á sama hátt og sam
bandslagadeilan var áður, og
verður þangað til endanleg nið-
urstaða er fengin.”
L. S.
—Vísir.
BRÚÐKAUPSMINNING.
(Frh. frá 1. bls.
ward Peterson; Dr. Ólafur
Helgason; Mr. Þorvaldur Pét-
ursson; Mr. Jón Tó^nasson; Mr.
Grímur Guðmundsson; Mr. Pét-
ur Thomson.
* ¥ ¥
Hér verður hvorki rakinn æfi
ferill né samferðaleið silfurbrúð
hjónanna. Er það af því að það
mun síðar verða gert af þeim
sem kunnugri eru og færari
þeim er þetta ritar, en ekki af
hinu að ekki verðskuldi þau það
í alla staði.
Bæði eru þau hjón vel mennt
að heiman, úr skólum og föður-
húsum, eftir því sem þeir voru
á ísl. er eigi gengu embættis-
veginn. Hafa þau og hér stöð-
ugt aukið á þekkingu sína,„þrátt
fyrir annir utan húss og innan,
og eiga flestum betri bókakost,
íslenzkan og enskan. Enda eru
þau bæði að eðlisfari Ijóselsk
og frjálslynd, og óþjáð af hleypi
dómum.
Bæði eru þau listræn og list-
feng, og vita það miklu fleiri
en kunningjar þeirra. Frú Guð
rún er ein af allmörgum — hlut-
fallslega — íslenzkum konum,
er sýnt hafa á síðustu tímum
ótvíræða hæfileika til þess að
búa sér þekkan gleym-mér-ei-
reit, í blómgarði íslenzkra bók-
mennta, þótt ekki liggi enn mik
ið að vöxtum eftir hana, og í
óbundnu máli. Gísli Jónsson er
kunnur fyrir einkar vel búna
bók, sem hann gaf út fyrir
nokkrum árum. Það eru “Far-
fuglar”, sem bera vott um sér-
lega þýða og fíngerða skáldgáfu
eins og þau fáu kvæði, sem
hann hefir síðan látið frá sér
fara. En auk þess fékk Gísli
Jónsson ríka sönggáfu í vöggu-
gjöf og afburða ’fagra og þrótt-
mikla hárödd (tenor), svo að
sjaldgæft er. Og hann hefir
miðlað óspart af þeim dýra
málmi um æfina, kunningjum
sínum til gleði og ýmsum fé-
lagsskap til styrktar.
Vönd eru þau hjón að vinum
sínum, sem virðingu sinni. Enda
munu þeir er bezt þekkja, lengst
við bregða trúfesti þeirra, al-
úð og drenglyndi, í öllum við-
skiftum, sem í garð vina. Er
annað þeirra sem hitt í því efni.
Það ræður að líkum að þar
sé að leita híbýlaprýði, ór þau
hjón eiga svo mar^ sameigin-
legt með sér. Enda er ekkert
ýkt þó fullyrt sé að þar sé heim-
ilisbragur allur í bezta lagi. —
Oft heyrist það að menn eigi að
vera sérstaklega þakklátir við
þetta land, sem leyfi þeim vist-
arveru. Sé það svo, þá er hitt
þó engu síður víst að landið
má xera enn þakklátara þeim,
er í bú þess flytja mannkosti,
gáfur og góða siði, og arfleiða
það að fögru eftirdæmi, og góð-
um og mannvænlegum afkom-
endum.
Gísii Jónsson og Guðrún H.
Finnsdóttir hafa innt af hendi
skilin að fullu. Eitthvað á þá
leið munu vinir þ^irra og kunn-
ingjar viljað sagt hafa með heim
sókninni á laugardaginn vav.
Viðstaddur.
En fyrir það að nokkur systkini kringlukast betri handar og frá Englandi til annara landa. Ellefu félagsmenn hafa sagt
hans fluttu til Ameríku ffyrir 1500 stiku hlaup. Úrslit urðu Á yfirstandandi fjárhagstímabili sig úr félaginu eða hröklast úr
ærið löngu síðan, og eigi er þau að Garðar S. Gíslason varð * ætlaði “Soviet” að kaupa síld í því sakir skulda, en 109 nýir fé-
kunnugt um áritun þeirra né fyrstur, fékk 8 stig. Helgi Ei- j Englandi fyrir 2 miljónir rúbla lagsmenn hafa gengið í félagið
hvað mörg af þeim séu á lífi, ríksson annar, hlaut 9 stig og og svarar það til fjórðungs inn- þar af einn æfifélagi, og hefir
eða aðrir erfingjar, hefir eigi Þorgeir Jónsson þriðji, 13 sETg. | flutnings af síld til Rússlands því félagatalan aukist um 91,
verið unnt að ganga frá eign- Auk þess setti Garðar nýtt met. fyrir stríðið. svo að nú eru félagsmenn rúm-
um þess látna samkvæmt erfða- í langstökki á 6,39 st. Þá af-! Soviet verzlanirnar rússnesku lega 1040. Geta má þess til eft-
skránni. j henti forseti í. S. í. sigurvegur-' kaupa og mikið af síld af irbreytni og upphvatningar fyrir
Eru því systkini og aðrir erf- um verðlaunin með ræðu. Hann Norðmönnum; ætlar ‘Centro- að|ra, að einn maður (Stefán
ingjar hins látna Þórðar, sem í hóf mál sitt með því að geta um sojus” að kaupa síld fyrir lý< Ólafsson frá Kálfholti) hefíi út-
Ameríku búa, vinsamlegast beð- þá einkennilegu tilviljun, að ihilj. rúbla. Norsku síldarsal- vegað 10 af þessum 109 félags-
in við ^yrstu hentugleika oð fyrsta meistaramót í. S. í. skyldi arnir hafa gengið inn á eins árs mönnum og greitt ársgjald
senda áritun sína og aörar nauð vera háð 1927, þar sem á því lánssölu. þeirra. Er félagið nú óðum að
synlegar upplýsingar til ári hefðu íþróttamenn vorir get-; Soviet hefir og gert Dan- ré'tta sig úr fjárhagskreppunni
A. P. Jóhannsson, | ið sér mestrar frægðar, bæði ut- mörku, íslandi, Hollandi og er að því hefir þrengt, og verð-
673 Agnes St., Winnipeg, Can. an lands og innan. Fimleika- Þýzkalandi tilboð um síldar- ur væntanlega orðið skuldlaust
Sir Oliver Lodge.
flokkar í. R. hefðu á árinu far- kaup.
ið til Noregs og Svíþjóðar, og
getið sér hinn bezta orðstír; S;
íþróttamenn verið sendir á al-
Siglufirði 13. ágúst.
Saltað Tiér um 60 þús. tunn
heimsmót K. F. U. M. í Kaup- ur og 25 þúsund kryddaðar.
| eða skuldlítið að 2—3 árunr
liðnum, ef allt fer með felldu.
: — Þess skal loks getið að styrk
ur til félagsins úr ríkissjóði er
hinn sami þetta ár (1927), eins
lega fyrirlestur um það, hvern-
j ig sölin og stjörnurnar og jörð
Or bréfum.
ÚR BRJEFI
til ráðsmanns Heimskringlu
Bruno, Sask.
15. sept. 1927.
Fréttir eru ekki markverðar.
Rétt áður en menn luku við að
slá hveitiakra, kom áköf rign-
ing og stöðvaði allt. Mjög mik-
ið er óslegið; nokkuð hveiti en
mest hafrar pg aörar kornteg-
undir, sem síðar þroskast. —
Vonir manna ekki eins glæsileg
ar og var fyrri hluta sumars,
vegna þess að bæði frost og ryð
ónáðaði korn þeirar svo, að
töluverðum skemmdum sætir;
er þó útlít fyrir meira en meðal-
uppskeru, ef frekari skemmdum
verður afstýrt.
Við minnumst með ánægju
þeirrar skömmu stundar, sem
þið séra Friðrik stóðuð við hjá
okkur. Þökk fyrir heimsókn-
ina. t
Með kærri kveðju,
B. J. H ansen.
segir að uppruni alls l«fs sé í mannahöfn, og hlotið mikla Síldarafli fremur tregur þessa og árið áður, 3000 kr., þar á
ethernum. sæmd, og verðlaun, þó við 17 viku. Verð á nýrri síld, sem meðal til þess að gefa út fram-
--- þjóðir hefði verið að keppa. Þá komið var niður í 3 kr. tn., hefir hald Alþingisbóka og dómasafn
Sif Oliver Lodge flutti ný- hefði Magnús Guðbjörnsson nú hækkað í 9 kr.. Tvær síð- landsyfirréttarins. Félagsmenn
hlaupið frá Þingvöllum til ustu nætur h^fa reknetabátar fá samt í ár miklu meira af
Reykjavíkur, og hefði það ekki orðið varir við kolkrabba, t. d. bókum en í fyrra, eða alls yfir
in. með öllu því sem á henni er verið gert áður, svo kunnugt fékk einn bátur 16 í eitt net. 30 arkir.”
hafi verið skapað úr ethernum. sé; og loks hefði sundkappinn Síldarbræðsla Dr. Paul hefir Bækur þær sem félagið gef-
Þenna fyrirlestur flutti hann 6. Erlingur Pálsson synt úr Drang- tekið á móti 42 þús. málum. ur út fá félagsmenn langt und-
september í haust fyrir troðfullu ey til lands. Þakkaði hann öll- Bræðslur Goos 54 þús. málum., ir bókhlöðuverði, og er því sjálf-
liúsi í Leeds á Englandi. Fyrir- um þessum mönnum fyrir afrek í morgun kusu síldarkaupmenn sagt fyrir alla bókavini að ger-
lesturinn kallaði hann “Ener- þein-a, og sagði að þau mundu Ingvar Guðjónsson, Morten Ot- ast félagsmenn. Árstillagið er
gy» (“Orka”). Brezka félag-! marka nýtt tímabil í íþrótta- tesen og Ásgeir Pétursson { einar. 8 kr.; en æfitillag, eitt
ið til eflingar vísindunum var 'sögu vorri. Framsókn í íþrött- j nefnd til að athuga síldarsölu^; skifti fyrir öll, 100 kr. — Loks
þar að halda fund sinn. Þegar um væri nú mjög mikil á öllum möguleika til Rússlands. Nefnd ^ er þess að geta, að Þjóðsögurn-
Sir oiiver talaði um energy eða sviðum, og að nútíðarmenn in hefir boðið Rússum kaifp á;ar fást alls ekki í lausasölu, og
orku, þá kvaðst hann fús, til
þess að játa allar kröfur efnis-
er þeir heimtuðu að vit manns-
ins og líf yrði að fylgja sömu
lögum og efnið eða hin dauða
náttúra.
væru farnir að standa á sporði|35 þús. Junnum. — Hér er af- verða menn því að gerast fé-
fornköppum vorum. Sagði hann bragðstíð, logn og sólskin dag- lagsmenn til að eignast þetta
manna (materialista) nema þá,! Þa® mundi óefað gleðja alla
sanna íslendingá, að við vær-
um að rétta við aftur í líkams-
íþróttum, og vænti að hæsta
Alþingi bæri gæfu til að veita
lega.
(Vísir.)
merkilega ritverk.
Rvík 15. ágúst.
Rvík 20. ágúst. fNSær V0TU llðin 20,ár frá Því
Sendiprófessor er væntanleg- er InSiÞjörg Brands hóf sund-
ur hingað til háskólans í haust! Þonslu sína hér í sundlaugun-
Eg held ekki að lífið sé. sú S. í. þann styrk, sem farið g _________________________________
tegund kraftarins, sem hægt sé fram á. Loks þakkaði frá Bandaríkjunum. Mun hann' um' 1 tilefni þessa sjaldgæfa af
aœbreyta og klæða í aðra mynd.! hann í. R. fyrir forstöðu þessa ^erða hér ufn sex vikiia tíma mæli® heimsótti stjórn í. S. f.
Mér finnst það hljóti að vera: fyrsta meistaramóts, sem hann i 0g flytja erindi. För hans verð- lnS’björgu og færði henni fag-
sagði að mvndi framvegis verða ; ur kostuð af svokölluðum Eddy- nrl slrrm (skrautgripakassa) að
sjóði, sem stofnaður er til minff! ^jöf, fyrir ágæt starf hennar
ingar um kunnan fræðim'ann ! á umliðnum 20 árum, í þarfir
þar vestra', Mr. Eddy. Sjóður ti’ulsika og sunds. Skrautgripa
þessi er óháður kirkjulegum! hassann hafði Ríkarður Jóns-
leiðbeinandi og stýrandi afl, sem
er starfandi og stjórnandi efn-
isins, en er þó ekki efnið sjálft,
heldur fyrir utan það.
Sir Oliver gat þess að eðlis-
fræðingar hefðu reynt að sanna
það að alheimurinn væri líkur
klukku eða hljómvél, sem ekki
háð árlega.
Þrjú íslandsihet voru sett á
mótinu. Vandaðir verðlauna-
peningar úr silfri, gerðir hjá
Árna B. Björnssyni, voru afhent
sérskoðunum, en tilgangur hans
lr keppendunum, og verða slík- er að útbreiða heilbrigðar lífs-
ir peningar framvegis notaðir skoðanir og stuðla að sannri
þyrfti annað en að vinda upp 111 verðlauqa á meistáramótum fræðslu á sviði trúvísinda og
-Vísir.
til þess að hún héldi áfram að
ganga. En hver er þá sá* sem
vindur upp?
Hann gat um James Maxwell
og sagði, að hann hefði komið
upp með það, að greina að hin-
ar hröðu eða hraðfara frum-
eindir í herbergi einu, frá hin-
um, sem seinfara væru og mætti
son gert af miklum agleik.
(Vísir.)
Sinar úr silki.
Frá Islandi.
•heimspeki. Er þetta í fjnsta
sinn sem fé er veitt úr sjóði
þessum. Prófessorinn, sem senö
: ur verður, heitir Johannes Fag-
gigner Auer, og er hann af hol- Meðal framfara í sáralækn-
lenzkum ættum, og sagður mik- j ingum má telja það, að farið er
ill fræðimaður. Vel má vera aö nota silki í stað sumra vefja
að för hans verði til þess, að|iíkamans. Frá því er skýrt í
hingað vferði síðar sendur til
Rvík 12. ágúst.
Viðburður í hljómlistarlífi
stöddu verður ^þó ekkert full-
yrt um það. — Þess má geta
þá gera annað herbergið heitt
en hitt kalt. Þettá sagði hann
að kvnni ef til vill að geta orðið „ . ___
mikils vert. j Reykjavíkur. — Með “Dronning að ]andi vor, séra Rögnvaldur
Síðan tók Sir Oliver að lýsa í Álexandrine kemur hingað til pétursson hefir unnið að því
og skýra frumeindina (atomið) ! Iands einn af mestu «ðlusnill-
fýrir mönnum/og sagði að hún ingum vomi tíma’ Wolfl Schnei-
vor í blaði einu í Leipzig í
dvalar prófessor, en að svo Þýzkalandi, að með sérstakri
lengi, að sendikennari kæmi að
vestan hingað til háskólans. og
f tilefni af dauða Þórðar Guð-
mwndssonar
frá Móbergi, er oft var kallaður
“Spítala Þórður” og átti heima
á Akureyri og dó þar 1920. —•
Hann var sonur Guðmundar
Guðmundssonar og konu hans
Halldóru þórðardóttur, er lengi
bjuggu að Sneis í Húnavatns-
sýslu. Þórður heitinn lét eftir
sig nokkrar eignir og erfðaskrá.
væri plánetukerfi í smáum stíl
og væri kjarninn positivt raf-
Snagn, en rafeindirnar (elect-
ron) sem rynnu utan um hann,
væru negativar.
Hann sagði að jörðin hlefði
óteljandi myndir eða tegundir af
þessu, og efnið er eitt af þess-
um breytilegu tegundum þess.
Hann sagði að rafmagns-
eindir væru í efninu, en þær
væru líka í ethernpm; og því
sagði hann að efnið hlyti að
vera etherkennt.
Etherinn sýnir hið hulda starf
sitt með glóandi útgeislun, og
meðan að eindirnar geisast á-
fram, þá samlagast þær ekki.
En ef þær stöðvast á framrás-
inni þá fara þær að snúast hver
um aðra, og verða þá að smá-
hnöttum, sem við köllum frum-
eindir.
En svo hópa þessar frumeind
ir sig saman og mynda höf og
kletta og plánetur. En sumar
verða lifandi, og þannig verða Rússar vilja kaupa síld af ís-
dýrin til og mennirnir. lendingum. — í skeyti frá Mosk
M. J. Sk. va til danskra blaða 29. f. m. er
sagt frá því að Rússar ætli sér
að flytja alla síldarverzlun sína
frá Englandi til annara landa.
þar á meðal til íslands.
Orðrétt hljóðar skeytið svo:
Síðasta dag mótsins var keppt Moskva 28. júlí.
í fimtarþraut, en það eru þess- Vegna deilumála, sem risið
ar fimm íþróttagreinir: Lang- hafa milli Englands og Rúss-
stökk með atrenny, spjótkast lands flytja soviet-rússnesku
betri handar, 200 jstiku hlaup,! verzlanirnar síldarviðskifti sín
derhan frá Vínarborg. Það, Ugglaust þakka honum hver
sem merkilegast er við lista- rekspölur er kominn á þetta
mann þenna er, að hann er að- j mdi
eins 11 ára gamall. Snemma íj ___________
sumar hélt hann hljómleika íj Borgarnesi 18. ágúst
Kaupmannahöfn og hreif svo á- Undanfarið hefir 'verið af-
heyrendur sína. að ekki verður | bragðg tíðarfar f héraðinu, sí-
með orðum lýst. Allir gagnrýn (felldir þurkar. Þerrislaust í
endui þai í bæ lýstu því yíirjdagen úrkomulaust. Hey hafa
opinberlega, að leikur lians, j og verkast ágætlega og hafa
leikni og tilfinning væri ofar margir heyjað mikið. þó sumir
öllum skilningi. Hann lék oft. kvarti yfir slæmri sprettu. Hey
fyi ii fullum stóra salnum í Odd; hafa yfirieitt þurft lítillar hirð-
Fellow höllinni og konsertsáln-
um í Tivoli.
Enginn fær að fullu skilið per
sónu og sál slíks undrabarns;
menn geta aðeins heyrt leik
hans og dáðst að honum. Wplfi
er eins og áður er getið, aðeins
11 ára gamall, lítill og grann-
vaxinn, með svarta lokka, en
snilld hans er óviðjafnanleg —
óskiljanleg eins og snilld Paga-
nini hefir verið.
Meistaramót I. S. í.
varúð n?egi nú koma sinum
úr silki fyrir í lkaipa manna.
Svona megi lengja sinar, sem
séu of stuttar af náttúrunnar
hendi, og einnig láta aðrar f
stað þeirra, sem skemmst hafi
eða slitnað af völdum slysa og
sjúkdóma, t. d. sinanna í knés-
bót og olnboga. Loks segir
blaðið að hægt sé að koma fyr-
ir í líkamanum nýjum sinum úr
silki til aðstoðar fyrir sérstök
líffæri.
(Vísir.)
HJÁLMAR LÁRUSSON.
(Frh. frá 7. bls.)
j fari og ekki við eina fjölina felld
ur, gleðimaður mikill á yngri
ingar og náðst fljótt inn. Afar-
mikið af heyjum hefir verið
flutt auður, bæði af mönnum að. ,
sunnan, sem leigt hafa engja-|a"Um’ en Þyngdist 1 skai)i með
stykki hér og eins af bændum. I aldrmum og^agði niður bernsku
Stundúm hafa farið héðan 5__ibrekm- Hann var fa^ækur alla
6 móturbátar á dag suður með afi> ®n kar sig karlmannlega
og let ekki hversdags örðug-
leika buga sig né smækka. —
Hann var hagorður vel, skemt-
inn í viðræðum, langminnugur
og langrækinn, vinfastur og
hey; en þeir taka flestir 60—
70 hesta.
Rvík 16. ágúst.
Sögufélagið. — Rit þess 1927
eru: íslenzkar þjóðsögur og æf-
intýri (Jóns Árnasonar) I, 3;
Alþingisbækur íslands V, 3;
Landsyfirréttardómar og hæsta
réttardómar í fslenzkum mál-
um III, 2; Blanda, fróðleikur
gamall og nýr III, 4; Grund í
tryggur í lund, raddmaður mik-
ill og kvæðamaður, svo að orð
var á gert, ljóðelskur og kunni
sæg af allskonar vísum og kveð
skap.
Mun hann lengi verða minn-
1 isstæður vinum og kunningj-
í um, því að hann var einkenni-
Eyjafirði, saga hennar eftir,.
Klemens Jónsson, 3 hefti. Fé-! legur maÖur og hkari um mar^
lagið er nú að rétta við fjár-iþeirri kynslóð-sem ná er «1
hagslega og mun verða skuld-i moldar gengin’ en binni> sem úr
laust eða skuldlítið að íáum igras‘.vex á Þessum arum.
árum liðnum. Segir svo í!
j__Vísir
skyrslu félagsins, er fylgir bók-;
um Þessa árs: