Heimskringla - 28.09.1927, Blaðsíða 1
*
y
C A N A D A I
UPPSKERUFREGNIR.
Siðan í miðjum september he£
ir verið kallt og úrfellasamt víð-
asthvar um Canada. Ekki þó
svo að segja megi, að það hafi
enn haft veruleg áhrif á nýt-
Hveiti:— Manitoba Saskatchewan Alberta Sánar ekrur 2.195.377 12.979.279 6.251.000
Alls 21.425.656
Hafrar:— Manitoba Saskatchewan Alberta 1.544.511 4.412.556 2.248.000
Alls 8.205.067
Bygg:— Manitoba Saskatchewan Alberta 1.512.457 925.889 400.000
Alls 2.838.346
Rúgur:— Manitoba Saskatchewan Alberta 136.368 358.215 J56.547
Alls 651.130
Hör:— Manitoba Saskatchewan Alberta 122.179 330.675 12.597
Alls 465.451
ingu.
Samkvæmt síðustu skýrslum
opinberum, lítur út fyrir af-
bragðs uppskeru yfirleitt. Fer
hér á eftir tabla, er sýnir sánar
ekrur í sléttufylkjunum með
hverri komtegund fyrir sig:
Meðaluppskera AætluS uppskera
alls
16 35.126.032
164 214.158.103
28 175.028.000
424.312.135
23 35.523.753
30 132.376.680
60 112.400.000
82.613.009
ft
27 < 40.836.339
30 27.776.670
35 14.000.000
82.613.009
20 2.727.360
23 8.238.945
25 3.913.675
14.879.980
8 977.432
# 8 2.645.400
11 138.567
3.761.399
endurbætur; að póstmeistari
hafi sýnt mótspyrnu tilraunum
starfsmanna til þess að mynda
samvinufélagsskap til þess að
bæta kjör sín. Ein kæran er t.
d. sú, að póstmeistari hafi
kúgað póstritaranip, til erFiðis-
vinnu, er alls ekki sé í þeirra
verkahring, t. d. að sópa gólf;,
tæma póstsekki o. s. frv.
Seinni kafli skjalsins fjallar
eingöngu um endurskipun póst-
þjónanna er tóku þátt í verk-
fallinu 19 j.9. Margir þeirra voru
teknir aftur í vinnu sem byrj-
endur; aðrir hafa aldrei fengið
vinnu aftur. Seytján atriði tek-
ur skjalið fram, að væntanleg
rannsóknarm^nd þyrfti að rann
saka. Eru þessi helzt:
1. Verkfall póstþjóna 1918.
2. Skýrslur rannsóknarnefnd-
arinnar 1918.
3. Að hverju leyti stjórnin tók
<ekki þaér skýrslur til greina.
4. Hve víðtæk voru atvinnu-
samtök póstþjóna fyrir 1919, og
hve vel stjórninni var kunnugt
um þau.
5. Atvinnufélagsskap þann er
póstþjónar í vesturfylkjunum
mynduðu með sér 1919, með á-
kvæði í stofnlögum sínum við-
víkjandi þátttöku í samúðar-
verkfalli.
6. Vitneskju þá er stjórnin
hafði um þessi stofnlög, og
hvernig hún snerist við þeim.
7. Ástæður þær er ollu verk-
fallinu 1919, og álit hinnar kon-
unglegu rannsóknarnefndar um
það, hvort verkfallið hafi ver-
ið byltingarkennt.
8. Allar kringumstæður, sem
eitthvað lúta að brottrekstri
póstþjóna 1919.
9. Afdrif þeirra er reknir voru
1919.
Eins og tablan ber með sér,
eru uppskeruhorfurnar í Al-
herta alveg sérstaklega glæsileg
ar, og er talið að hveitiuppsker-
an að minnsta kosti sé í því
fylki meiri en nokkru sinni áð-
ur. Sérstaklega er mikið látið
af uppskerúnni í Peace River
dalnum.
En öll uppskeran í Sléttufylkj
unum er samkvæmt þessu*aætl'
uð að nema‘805.866.956 mælum.
Fylgir það skýrslunni, að það
muni hæsta áætlun er gerð hafi
verið nokkurntíma. — Að vísu
þessi áætlun myndi of há, sér-
staklega að því er hveiti snertir,
þar eð kjarninn myndi reynast
rýrari en búast hefir mátt við
eftir stráinu. En varla getur það
munað svo miklu, að þetta verði
ekki eitt mð allra bztu upp-
skeruárum í sögu landsins, ef
nýting verður sæmileg. Og þótt
áætlun væri of há, þá yrði mis-
reikningurinn um hveitiupp-
skeruna að nema 30.000.000 til
þess að ekki jafnist hveitiupp-
skeran á við uppskeruna 1925,
sem þó var mjög góð.
Frá íslandi.
\
Rvík 17. ágúst.
Á Snæfellsjökul hafa nokkrir
menn gengið í sumar í skemti-
ferðum. Fyrir nokkru gengu
þeir á jökulinn Ósvaldur Knud-
sen málari og Einar Pálsson
stud. art. og með þeim ungfrú
Hólmfríður Árnadóttir og önnur
kona; og er sagt að þetta sé
fyrsta' sinn, sem konur hafi far-
ið í slíka jökulför þarna.
hafa heyrst raddir um það, að
Póstþjónafélagið í Winnipeg,
sem er ein af póstdeildunum í
samfélagsskap opinberra starfs
manna í Canada (Amagalmated
Civil Servants bf Canada) hefir
nýlega gert afarmikinn hvell,
með kærum sínum á hendur
póstmeistaranum í Winnipeg,
T. T. Bower.
Samkvæmt símfregnum frá
Ottawa, hefir póstþjónafélagið
hér sent í einu kröfu- og kæru-
skjai til póstmálaráðherrans,
Hon. Peter Veniot. Er þar far-
ið frarn á, að skipuð sé konung-
leg rannsóknarnefnd til þess að
athuga kröfur þær, er póst-
þjónarnir bera fram um að setja
aftur í embætti alla póstþjóna,
er enn ekki hafa komist að aft-
ur, eftir að hafa verið reknir
aPP úr verkfallinu 1919; á’st$eð-
ar þær er skjalið kveður vera
til þess, að þessir menn skuli fá
aftur stöður sínar, og kærur
þær, er póstþjónarnir bera * á
póstmeistarann. Er og farið
fram á það, að rannsóknarnefnd
in skuli ekki einskorða starf-
svið sitt við tillögur þær og kær
yr, er fram séu settar í skjal-
mu, heldúr skuli henni heimiit
að leita skýringar á hverju ein-
stöku atriði, er lýtur að rekstri
pósthússins hér.
Undir skjalið hafa ritað E. E.
O’Connell, ritari Winnipegdeild-
ar A. C. S. of Canada, og þessir
embættismenn póstþjónadeildar
innar í Winnipeg: H. G. Wotton,
S. P. Greaver, H. M. Shaw.
James Thomson, Thomas Booth
G. Goslin og J. A. Elrick‘ —
Efni skjalsins er tvískift, eins
og áður er um getið: Fyrri hlut-
inn kærur á hendur póstmeist-
ara; síðari hlutinn fjallar ein-
göogu um endurskipun póst-
þjónanna, er tóku þátt í verkfall
inu 1919. Er þetta alllangt mál.
Aðalefni ákæranna á hend-
ur Bower póstmeistara er það,
að hann hafi óhæfilega dregið
við starfsmenn sína, fatnað og
annan búnað er reglugerð starfs
manna áskilji þeim; að hann
hafi ofboðið póstþjónum -með
vinnu, af því að hann vildi ekki
bæta við starfsmönnum sem
þyrfti; að hann hafi neitað
starfsmönnum um launa- og
stöðuhækkun, er þeim bar; að
pósthúsið sé óhollt til vistar, og
póstmeistari hafi synjað um
Fjórir stúdentar af tólf, sem
sóttu, hafa fengið ríkisstyrk til
háskólanáms erlendis. En það
eru þeir Leifur Ásgeirsson, sem
ætlar að lesa eðlisfræði og
stærðfræði í París; Þórarinn
Björnsson, sem ætlar að lesa
frönsku og latínu í París;
Trausti Einarsson, sem ætlar að
lesa stjörnufræði í Hannover, og
Björn Levi Björnsson, sem ætlar
að lesa hagfræði í Kiel.
íslandshús í Oslo. — Lögrétta
hefir áður sagt frá ráðagerðum
íslendinga í Noregi, einkur fyrir
forgöngu I. Eyjólfssonar ljós-
myndara um, að reisa íslands-
hús í Noregi. Nú hefir nýlega
komið fram tillaga um það í
einu Oslóarblaðinu, að Norð-
menn gæfu íslendingum slíkt
hús 1930. Hafa sumir Norð-
menn verið að ráðgera ýmsar
slíkar gjafir í minnifigu um 1930
t. d. Snorra minnismerki eða
stafakirkju.
Prestur í 47 ár hafði séra Ól-
afur fríkirkjupröstur verið 22.
þ. m. og þjónar enn í Hafnar-
firði og gegnir alloft preststörf
um hér.
SÁLMUR.
(Endurprentun bönnuð.)
I.
Áðyit var Khayyams öldursæla mynd
hin eina linkind farandmanns í borgum
og Don Quixote.—Dyggð þín var svo blind>
ó, Don Quixote í öllum mínum sorgum!
<r
Skyldi þá vera sköpuð nokkur sál
skelfingum troðin meiri en eg og fýsnum?
Og skyldi vera nokkurt mannlegt mál,
sem mundi geta skýrt frá slíkum býsnum?
i
Vonlaus og döpur voru sefsins ljóð,
veik eins og tónn í ambrósískum rollum.
Eldhús við vatnið: Gömul kona og góð
gefur oss kaffi og mjólk úr sínum bollum.
Og það var eitt sinn ofurlítil rós,
sem undi sæl við klett í dali þraungvum.
Eg nefndi hana oft mitt leiðarljós
og lampa guðs í öllum mínum saungvum.
II.
Himneski Guð á hvítum sólskinsskóm
með hundrað þúsund eldspýtur á lofti,
— trallandi Guð í trjábarnanna róm,
tryllandi Guð í Nílfiskjarins hvofti.
.« v |
Þú hefir bak mitt barið langs og þvers
og brjóst mitt kramið allt og sundur rifið,
— mætti eg spyrja: Herra minn, til hvers
og hvenær keniur sálubótarlyfið?
»
III.
Einn morgun eftir mánaskin og vín
— einn morgun eftir háskalegar sýnir.
þá kallar Jesús: Kom þú, barn, til mín,
in krömdu brjóstin lækna fingur mínir.
Þú hefir kvæði orkt um ein$i rós,
um eina rós, sem vex í þraungvum dali,
en eg hef skapað hundrað heimum ljós
og himnaríki í þúsund króna tali.
Sjáaldur mitt í hverri þrumu hlær,
handkriki minn er stígvél dalsins rósa,
þú, sem ert duft í dag, varst dögg í gær,
— Drottinn er eg og sólskin allra Ijósa.
IV.
Manstu það kvöld, er mætti eg þér í Róm?
Eg minnist ennþá skónna þinna björtu!
Gullturninn skalf við kvöldsins klukkna-
hljóm
og kvöldsins friður draup á mannleg
Þá sagði eg feginn: Salvatore minn,*
sjáðu, eg býð þér allt, sem fæ eg goldið:
Sál mína færðu fyrir kærleik þinn,
færi eg þér einnig blóðið mitt og holdið.
f
Óðfús þú gekkst til altaris hjá mér,
við öldur þetta gleymdust fomu sárin,
Þú Guð ert mikill, gott er oss hjá þér!
Guði er helguð augu mín og tárin.
V.
Griðmæli hef eg gert við mannsins son
og gefist hinu æðsta í brjósti mánnsins,
dalarós mína lítilsvirt í von
verðugra Guðs í draumi niorgunlandsins.
Elóí, eg var álfur þinn í gær, *
undraðist sveiflur þinna léttu handa
á meðan dýrum smyrslum smurðu þær
um smákónginn í höllum þinna landa. x
Segðu, að þú hafir aldrei unnað fyr >
og aldrei munir framar geta látið
annan um þínar helgu hallardyr,
hvernig sem ve,rði beðið, sært og grátið.
Eða eru kannske aðrar himnadyr
og annað lyf við náttvökunnar meinum,
en brjóst, sem hefir aldrei elskað fyr
og aldrei getur framar hneigst að neinum?
Halldór Kiljan Laxness.
Á Akureyri er settur prestur
séra Ingólfur Þorvaldsson. —
Séra Stefán á Völlum er orðinn
prófastur í Eyjafirði. — Séra
Háldán Helgason er kosinn
prestur að Mosfelli.
Pétur Bogason læknir við
Sölleröd- heilsluhælið danska er
staddur hér í bænum með konu
sinni Láru dóttur Indriöa Ein-
arssonar. Hefir hann ekki kom-
ið heim hingað í 23 ár, en ávalt
dvalið í Danmörku og er þar
vel metinn læknir.
I ■
Rvík 31. ágúst.
Skotslys. — Sonur Lárusar
Fjeldsted hæstaréttarlögmanns,
sem fyrir skotslysi varð á Ferju
bakka fyrir skömmu, er nú dá-
inn af afleiðingum þess. ,,
Dáinn er nýlega (2fe. þ. m.)
hér í bænum Flóra Zimsen
borgarstjórafrú, Jeftir állmikla
vanheilsu; fyrirmannleg kona
og vinsæl.
Biskupinn, dr. Jón Helgason,
er nýfarinn utan til þess að sitja
biskupafund Norðurlanda, sem
haldinn er nú um mánaðamótin
á norska höfuðbólinu Fritzöe-
hus í Larvik. Fundlnn sækja
'flestir norrænir biskupar, eða
um 30. Þetta er þriðji biskupa-
fundurinn, sem haldinn er.
Norskur varakonsúll nýr tek-
ur við störfum hér 1. september,
aöalræðismanninum Bay til að-
stoðar. Hann heitir Thorkell
J. Lövland, sonur LBvlands þess
er var utanríkisráðherra fyrst
eftir skilnaðinn við Svía. Hinn
nýi varakonsúll hefir verið
starfsmaður í utanríkisráðuneyt
inu og tekið nokkurn þátt í
norskum stjórnmálum og blaða-
mennsku.
Söngkennsla Brynjólfs
Þorlákssonar.
Bfynjólfur Þorláksson er næsta
þarfur maður meðal vor Vestur
íslendinga. Hann fer byggð úr
byggð og kennir söng. Það er
ekki mitt meðfæri að dæma um
sönglist, enda þarf þess, því að
hæfileikar Brynjólfs sem söng-
kennara eru fyrir löngu viður-
kenndir af þeim, sem bera gott
skyn á þá hluti. En eg efast um
að fólk almennt skilji það,
hversu mikils verð sönglistin er,
I bæði vegna þess að þátttaka í
henni getur verið nokkuð al-
menn, og einnig vegna áhrif-
anna sem hún hefir á flestalla,
er á söng hlusta. Hér er ekki
um auðugan garð að gresja
hvað listir snertir. Það má svo
segja að hljóðfærasláttur og
söngur séu þær einu tegundir
lista,, er við eigum nokkurn að-
gang að. Þess vegna er það
gott verk að hlúa að þessum
greinum listarinnar eins vel og
föng eru á.
Það hlýtur að vera æði fyrir-
hafnarsamt og ekki allra með-
færi að æfa stóran söngflokk
barna og unglinga á stuttum
tíma og geta látið hann syngja
fjölda mörg lög — ýms þeirra
fremur erfið — næstum að
segja alveg óðafinnanlega. Og
þetta um hásumarið, þegar fólk
er í önnum og út um hviþpinn
og hvappinn í bílum á öllum
frístundum.
Þetta þrekvirki leysti Brynj-
ólfur Þorláksson af hendi vest-
ur í Vatnabyggðum í sumar. —
Söngflokkur, sem hátt á ann-
að hundrað börn og unglingar
voru í, söng undir stjórn hans
á íslendingadaginn í Wynyard.
Mér er óhætt að segja það, að
fólk sem var þar, hlustaði með
langmestri hrifningu á sönginn
af öllu því, sem þar fór fram,
og voru þó ágætar ræður flutt-
ar þar. Samstilling raddanna
var afbragðsgóð; og hefir þurft
mikla vandvirkni og ágæta til-
sögn hjá söngstjóranum, til þess
að henni yrði náð. En það er
kunnugt að Brynjólfur er allra
manna eljusamastur og lægn-
astur á það að nota vel það
efni, sem hann fær í hendurnar,
þegar til söngæfinga kemur.
Mér er mjög til efs, að þjóð-
ræknir Vestur-íslendingar skilji
til fulls, hversu mikið gildi starf-
semi Brynjólfs getur haft fyrir
þjóðernisviðhaldið. Undir hrifn-
ingu söngsins eru menn einkar
næmir fyrii; áhrifum og verða
auðveldlega snortnir af því, sem
erfitt er að láta þá verða
snortna af með ræðum og pré-
dikunum. islenzkir ættjarðar-
söngvar sungnir af ungu fólki.
sem er fætt og upp alið hér í
landi, hafa meiri áhrif heldur en
allar ræður og blaðagreinir um
þjóðernisviðhald, sem við get-
um fengið fólk til að hlusta á og
láta á þrykk út ganga.
Það er mín skoðun og margra
annara, að sem flestar íslenzk-
ar byggðir hér vestan hafs ættu
að nota sér kennslustarf Brynj-
ólfs Þorlákssonar. Bæði frá
sjónarmiði þjóðrækninnar skoð-
að og listarinnar — og öll list
er mikill menningarauki — er
það fágætt tækifæri, sem fólk
getur notað sér án tilfinnanlegs
kostnaðar. Það væri ekki smá-
ræðisgróði, ef fólk út um byggð
ir ætti oft kost á að hlusta á
annan eins söng og þann, sem
söngflokkur unglinganna í
Vatnabyggðum skemti með 2.
ágúat í sumar.
G. Árnason.