Heimskringla - 11.01.1928, Qupperneq 4

4. BLAÐSIÐA
HS ÍMSKRI N 0 LA
WINNIPEG 11. JAN. 1928.
Ifdtttskrmgla:
|<MofnnH 1886)
Krnor •« I hvrrjnm mll»»lkndrKl.
EIGKNDUR:
VIKING PRESS, LTD.
853 ob 855 SARGENT AVE. WINNIPEG
TAL.S1MI: 80 537
Verfl blaBslns er |3.00 Argangurlnn borg-
tst fyrirfram. Allar borganir sendlflt
THE VIKING PRiEPS LTD.
SIGFÚÍ} HALLDÓRS trá Höfnum
Ritstjórl.
THB
Utnnánkrltl «11 bln7Snlnm
V1K1NG PIIKSS, Ltd., Boi 3105
UtnnANkrlft tll rltntJArnnn i
EDITOB HEIMSKRINGLA. BoI 3105
WINNIPEG, MAN.
“Heimskringla ls published by
The VlklnK Pre«s I>«d.
and printed by __
CITY PRINTING A PUBI/ISHWG CO.
B53-855 SnrKent Ave.. WlnnlpeB. Man.
Telephonei .86 53 7
WINNIPEG, MAN., 11. JANÚAR 1928
Inntlutningar
Nýlenduráðtherra Breta, Mr. Amery, er
nú kominn hingað til lands.ieins og getið
var um í síðusltu Heimskringlu að tU
stæði. Og eins og getið var um þar, mun
eitt aðaierindi hans, ef ekki hið helzta,
vera það, að skyggnast eftir því, hvernig
við horfi með brezka fólksúnnflutninga
hingað og búa í haginn fyrir þá.
Þetta innflutningamál er mjög á döf-
inni, og hefir lengi verið, sem eðlilegt er,
þar eð mörgum er það ljóst, að framtíð
Canada kann að geta orðið okkuð með
ýmsu möti eftir því á hvert ráð verður
brugðið með innflutninga yfirleitt.
* *
Winnipegblaðið Free Press, sem vafa-
laust niá telja eitt áhrifameöta og merk-
asta málgagn opinbert í sléfctufylkjun-
um, víkur nokkuð að þessu efni nýlega
í ritstjórnargreint Og þótt svo hljóti ýms-
um að virðast, sem blaðið vilji nú, sem
eigi allsjaldan offcar, hafa vaðið fyrir neð-
an sig, þá er þó ekki að villast um það,
hvað það kýs hetet í þessu efni. En af
því sem áður er sagt, er ekki ófróðlegt, að
rekja að mestu efni þeirrar ritstjórnar-
greinar.
* * *
Það er fyrst talið, sem vitanlegt er, að
Canada sé á öru framfaraskeiði, og megi
því ekkert missa af þeim m^nnafla né
fjárafla, er nú sé fyrir hendi, heldur sé
nauðsynlegt að auka hvorttveggja.
Því næst spyr það, hvort Mr. Amery
muni vera þess búinn, að hlynna að því,
að Bretar auki hlutfalislega sinn skerf
til hvorstveggja, og hver ráð hann muni
þykjast til þess sjá. Megi afdráttarlaust
trúa honum fyrir því, að hann muni kom
ast að þrí, að bæði stjórnarvöld og al-
menningur í Canada (Canada officially
and informally) muni 'þiggja það þakk-
látu geði, og hafi þjóðiLni aldrei verið
meri aufúsa í brezku fé sem fólki, en
einmitt nú. En einhvern veginn finnist
mönnum hér, sem áhuginn sé ekki eins
mikill á Bretlandi, meðal aiþýðu þar, og
tregi brezk blöð það, og bendi (il þess jafn-
framt, hve alþýða á meginlandi Norður.
álfunnar sé gráðug í það að flytja liing-
að. Þá flytjist og hingað mikið af fé og
fólki frá Bandaríkjunum. Hvað muni Mr.
Amery gera til þess að auka brezka inn-
flutninga?
Samkvæmt fregnum frá Ottawa telur
blaðð ekki ó'íklegt, að hann muni huigsa
sér að leggja til, að stjórnirnar sjái hingað
farborða um 20,000 brezkum fjölskyldum
á næstu árum (hve mörgum er því miður
ekki tiitekið) með líku fyrirkomulagi og
samið var um 1924 að sjá 3000 fjölskyldum
brezkum fyrir jarðnæði hér, en af þeim
3000 munu nú um 80% hafa verið hér
eit't ár í landinu eða lengur. Telur blað-
ið að það hafi gefist vel, og hafi aðeins
7—10% af þeim flosnað upp (been failur.
es). En því miður hafi elíki ræzt sú von
beggja stjórna, að ríkishjálp sú, er þessar
ffjö’skyidur urðu aðnjótaudi, hafi orðSð
öðrum brezkum fjölskyldum hvöt til þess,
að flytja hingað á eigin spýtur.
Af þessum orsökum teiur blaðið auð-
sætt, að ef verulegt útstreymi eigi að
haldast frá Bretlandi til Canada, þá verði
að syðja að því með sérstökum styrk
(artificial means. Þá sé galdurinn að
ráða það við sig hvaðan þann styrk eigi
að taka. Þegar þessir samningar fyrst
hafi verið gerðir, þá hafi canadiska ríkið
haft á höndum sér fjölda jarða, er aftur.
komnir hermenn hafi gengið af, fyrir
ýmsar orsakir. Hafi því verið auðvelt að
búa svo um, að ríkið sæi þessum fjöl-
skyldum fyrir jarðnæði, en “Overseas
Settlement Board’’ fyrir skepnum og á-
höldum, eu ríkið hefði svo eftirlitið með
höndum, þannig, að jarðnæðið, skepnur
og áhöld borguðust á tilteknum árafjölda.
Hefði mönnum hér almennt geðjast vel að
þessu fyrirkomulagi; en ekki hefðu menn
álitið að það ætti að verða til fordæmis.
Nú sé ekki lengur völ á þesskonar jarð-
næði. Ef til vill. eigi ríkið enn jarðnæði,
en það sé þá annaðhvort afmarkað fyrir
Indíána, eða skógi vaxin heimilisréttar-
lönd. Þess vegna verði að kaupa land,
ef styrkja skuli nokkuð nálægt því 20,000
fjölskyldur hingað og sjá þeim fyrir jarð-
næði. Og það muni almenningur hér alls
ekki fallast á, þ. e. a. s„ ef leggja ætti
ríkisfé í þau kaup. Því ef ríkið legði til
'þeirra, þá myndi þess tafarlaust verða
krafist, að stjórnin byði sömu kjör ung-
um Canadamönnum, er leggja vildu stund
á akuryrkju. Myndi þá ríkið verða að
leggja í það fyrirtæki höfuðstól, er gæti
numið hundruðum miljóna dala, og gæti
slíkt ekki komið til mála, hversu góður
sem fjárhagur ríkisins kynni að vera. Tel-
ur blaðið* fundarályktun þá, er samþykkt
var á alláherjarfundi conservatíva í haust,
þess efnis, að landsmönnum sjálfum
skyldi að minnsta koSti vera gert jafnhátt
undir höfði um ívilnanir og innflytjend-
um, vera næga sönnun fyrir því, hvernig
almenningur líti á máJið.
Að síðustu telur blaðið hugsanlegt, að
Mr. Amery kunni að vilja fallast á það,
að reyna að fara nýja leið, til þess að
bjarga þessum fjölskylduinnflutningi hér
í land. En sú leið sé til þess, að brezk
stjórnarvöld borgi fyrir jarðnæði hér og
endurbætur á því, en Canadastjórn sjái
þessum bóltökumönnum fyrir nauðsynleg
asta skepnuhaldi til byrjunar, og taki svo
að sér eftirlit og innheimtur. Ellegar þá
að sambandsstjórnin kaupi jarðnæðið
fyrir hönd brezku stjórnarinnar, og á-
byrgist þannig að ból'tökumenn þurfi ekiki
að greiða "hieira fé en sanngjarnt sé fyrir
jarðnæðið. Telur blaðið að um þetta sé
vert að ræða frekar síðar, en hefir ekki
meira til þessa máls að leggja að sinni.
* * *
Vel má það teljaslt rétt, að ekkl sé á-
stæða tii þess að fjölyrða mikið um þetta
nú, á þessu stigi málsins, enda mun það
ekki gert hér að sinni, né fyr en ei'tthvað
ákveðið liggur fyrir; en þó er því síður
ástæða til að gera engar frekari athuga.
semdir, sem þetta mál er og verður um
nokkuð langt skeið enn sígiR.
Það er auðséð á allri greiuinni, þótt
blaðið tali um máiið á víð og dreif og láti
lítið ákveðið uppskátt, að því er mikið
áhugamál, að sjá aukna sem mest brezka
fólksinnflutninga. Virðist ótvírætt koma
þar í ljós-það álit, er sérstaklega afdrátt-
arlaust klingir manni í eyrum frá austan-
blöðunum, að nauðsyn sé á því að auka
hlutfallslega brezkan innflutning, svo að
ætíð sé meirihluti hér í landi af brezkum
stofni. Er í sjálfu sér ekkert eðlilegra,
en að Engilsöxium hér renni blóðið til
skyldunnar, að þeir vilji fjölga sem mest
kynbræðrum sínum hér í landi, og kemur
þá það til, að vestan við Quebec að
minnsta kosti, má hei'ta að Engilsaxar
ráði lögum og lofum, og tryggja þeir sér
auðvitað völdin og hagræðið, með slíkum
innflutningum. En hitt er annað mál,
hvorlt vér hinir, “útlendingarnir”, er auSt-
anblöðin og hinir útvöldu svo hreinskilnis
lega nefna þá Canadamenn, er eiga kyn
sitt að rekja til annara þjóða, getum al-
gerlega fallist á þá stefnu.
Vér verðum þá fyrst að gera oss grein
fyrir því, hvort vér erum í raun og veru
sannfærðir um það, að þessi stefna sé
endilega nauðsynlegust landinu til far-
sældar Qg frambúðar. Og þá um ieið
'hvort vér höfum ekki afkastað svo miklu
í þarfir þessa lands og séum ekki orðnir
svo fjölmennir, að vér getum farið að
krefjast þess, að sæmilegt tillit sé tekið
til þeirra sérskoðana, er vér kunnum að
hafa, og óhlutdrægir menn mundu ekki
telja úr hófi ósanngjarnar eða óskynsam.
legar.
Ekki ails fyrir iöngu mun það hafa
komið í ljós í þessum dálkum, að vér
værum ekki endilega sannfæirðir um það,
að sá aukni innflutningur hlutfallslega
frá brezku eyjunum sé Canada endilega
beztur, af þeirri einföldm ástæðu, að ekki
er endilega víst að meira mannval komi
þaðan, en annarsstaðar að, en það hlýtur
að vega mest hjá( hverjum þjóðræknum
manni, ef ástríðuiaust er athugað. Og án
þess að gera brezku þjóðinni yfirleitt
nokkuð lægra undir höfði en öðrum þjóð-
um, sem auðvitað væri ranglátt, þá eru
nokkrar líkiur fyrir því, að Canada geti
átt völ á engu síðri borgurum til bóltöku
frá öðrum löndum.
Það er nokkur átetæða til þess að
halda, að það yrði yfirleitt ekki bezta
fólkið úr bændastétt Breta, er vér fengj-
um. Á Bretlandi víkur nokkuð öðruvísi
við með landbúnað, en víða í Norður-
álfu, sérstaklega norðan til og um mið-
bikið. Tiltöluíega mikill hluti jarðnæðis á
Bretlandi liggur í eyði frá sjónarmiði land
búnaðar, hefir legið ófrjótt sem arðlaust
veiðiland, til skemtunar og afþreyingar
lífsiþreyttum aðli, er eltir þar tóur .til
dauða fyrir hefðar sakir og sér til dægra-
styttingar. Nú er þetta óðum að breyt.
ast; aðallinn hefir ekki efni á því, að láta
þetta liggja arðlaust, og er nú farinn að
skifta eignum sínum og selja til akuryrkju
líkt og gert hefir verið, t. d. í Danmörku.
Bretum er sjálfum mjög mikið áhugaxnál
hð auka landbúnaðinn, og gefur þá að
skilja að þeim^er í mun, að halda úrvals-
fólkinu eftir, enda verður það tiltölulega
auðvelt, meðan Kostur er á hýju jarð-
næði. Árangurinif verður sá, að út flytja
sennilega heldur hinir liðléttari bændur,
og svo bæjarfólkið, ef það er styrkt svo
að ferðin verður því næstum kostnaðar.
laus, en kúnnugt er að það stendur ekki
á sériega háu menningarstigi. Virðist það
og heldur benda í þá átt, að 7;—10% skuli
þegar hafa flosnað upp, af þessum ný-
komnu fjölskýldum, er hingað voru
styrktar. Teljum vér það allmikið, þótt
Free Press sýnist það bera vott um
fremur góðan árangur. Öðruvísi
stendur á víða í Norðurálfu, þar sem búa
þjóðir af skyldum kynstofni og jafnvel
víðar. Þar er fyrir löngu brðið svo þétt-
býlt til sveita, að hver skiki er upp ur-
inn, og því ekki annað fyrir, er fjölgar,
en að lei'ta til stórbæjanna, eða af landi
burt, þangað sem landrými er nóg, og
það fólk er þá eðlilega upp og ofan engu
síðra en það sem eftir verður.
I)m hitt atriðið, hvort höfðatala og af-
rek vor í þarfir Canada gefi oss fyllilega
itillögu og afskiftarétt, um þetta sem önn.
ur viðfangsefni þess, á borð við engil-
saxneska stofninn, verða tæplega deild-
ar meiningar. Margir kunnugir telja
‘ útlendingana” mest og bezt hafa unn-
ið að því að gera landið byggilegt, að
minnsta kosti sléttufylkin, með framúr-
skarandi dugnaði og ósérhlífni, allt frá
frutnbý 1 ingsárunum. Og Víða mun þá
og iíka sú skoðun halda velli, að þeir
hafi ekki erfiðað eins mikið sér í hag, eins
og Engilsöxunum, er fleytt hafi rjómann
af erfiði þeirra, og fundist það sjálfsagt,
enda væri alkunnugt að þeir álitu sig eins
konar yfirþjóðfflokk, jafnvel hér vestra,
hvað þá heldur eystra, þar sem lítilsvirð-
ingunni og ótuktinni er jafnaðarlega kast
að framan í “útlendingana”.
En hvað sem um þessar sakir er, þá
er það eitt víst, að aðrir þjóðflokkar en
Engilsaxar, hafa afrekað það hér, að þeir
eiga fulia heimting á að fullt tillit sé til
þeirra tekið, í einu sem öðru, tilfinninga-
málum jafnt sem daglegum viðskiftum.
Landið hefir þarfnast þeirra engu síður
en þeir landáins. Hingað hafa þeir verið
beðnir að koma með þá menningu, sem
þeir hafa að híeiman haft, til þess að
þetta land og þjóð geti hagnýtt sér hana
sem bezt. Þeir eiga fulla heimting á því,
að fá að ráða tii jafns við hina, hverja
framtíð þeir vilja skapa 'afkomendum sín-
um hér, og tillögurétt um það, hvern veg
muni heppilegast að fara; hvort þeir ern
fúsir til þess, að láta nota það fé, er þeir
afla ríkissjóóði með súrum sveita, til þess
að flytja inn sérstaka þjóð, á kostnað síns
eigin kynstofns, þrátt fyrir það, að sá
dagur kynni ef til vill að koma að þeir
ófctuðust, að með því væri verið að gera
hið nýja fósturland þeirra að úrgangs-
tínu, öðrum til þægðar og gagns.
«
En þeir verða þá líka að vakna til
fullrar meðvitundar um það, að þeir eigi
jafnan rétt hverjum öðrum, í stað þess að
ganga sífellt að því vísu, að hér sé sér.
stakur kynflokkur .útvalinn, er endilega
eigi öllu að ráða, og láni þeim hérvistina
af náð. Þeir verða að gera sjálfum sér
og meðfluttri menningu sinni svo hátt
undir höfði, að þeir rísi upp sem menn,
til þess að krefjast þess, að þeim gefist
fullt tækifæri til að umsteypa sína gömiu
þjóðernismeðvitund, er þeir höfðu með
sér að heiman, í nýja, er hvorki sé frönsk,
brezk né annarstaðar að úr Evrópu, held-
ur canadisk. Þeir eiga að leýfa sér svo
mikið, að láta sér skiljast sannleikann
í orðum dr. Woodsworth, sem reyndar
fleiri og þar á meðal Hkr. hafa innt, að
þeir menn er gleyma þjóðérni sínu og
erfðaminningu, eru að jafnaði lélegir borg
arar, hvar sem er.
Oviturleg
ráðsmennska
Eftir þriggja áira borgarstjóm>
ef svo skyldi kalla, er Mr. R. H.
Webb nú frá oss farinn á önn-
ur beitarlönd. Er svo að sjá
að andi hans svífi þó enn yfir
vötnunum í bæjarstjórninni, að
einhverju talsverðu leyti að
minnsta kosti. Og andinn er
sá sami og hér um árið, þegar
hann hvatti borgara Winnipeg-
bæjar til þess að pokaleggja
ýmsa verkamannaleiðtoga, og
drekkja þeim eins og ketlingum
í Rauðánni.
Eitt síðasta minnismerkið af
mörgum merkilegum, er hann
hefir eftirskilið sér sjálfum sem
djúphyggnum þjóðmálahugsuði,
reisti hann sér í ræðu, er hann
hélt í skilnaðarsamsæti því, er
ýmsir broddar héldu honum
milli jóia og nýárs. Meðal ann-
ars álasaði hann dagblöðunum
hér fyrir það, að þau bæru les-
endum sínum altof miklar frétt
ir af því, sem verkamannaflokk-
urinn tæki sér fyrir hendur,
hvort heldur væri kenningar eða
framkvæmdir. Hann kvað blöð-
in ekki eiga að geta um annað
en það, sem uppbyggilegt væri
í þjóðfélaginu. Það sem mið-
aði til niðurrífs, ættu þau að
hundsa algerlega; minnast
aidrei á það. Og það þurfti eng
an krossgátusérfræðing til þess
að skilja það, að Mr. Webb áleit
verkamannaflokkinn, fram-
kvæmdir hans allar og stefnu-
skrá, miða einungis til niður-
rifs.
En þar hitti skrattinn ömmu
sína og vel það, er Free Press
tók í hnakkadrambið á Mr.
Webb fáum dögum síðar fyrir
þessa ráðleggingu hans til blað
anna. Ritstjórinn er, sem marg
ir kannast við, prýðilega penna-
fær. Og hann stakk afar ill-
yrmislega á Mr. Webb, sárkurt?
eislega á yfirborðinu, en með
svo einlæigri og yfirdrepslausri
fyrirlitningu á samfélagsskiln.
ingi hans, að þar var engu á
bætandi. Kvað Mr. Webb hafa
gert bænum ýmislegt gagn,
þessí þrjú ár, sem hann hefði
verið borgarstjóri og hafa unn-
ið upp með áhuga og kappi,
það sem hann hefði kunnað að
skorta í forsjá. En kveður hann
þó mundu hafa unnið bænum
enn meira gagn, ef hann hefði
gætt þess í opinberum ræðum
sínum, að halda sér við þau
máleifnj,. seni 'hann Ibæri eitt-
hvert sæmilegt skynbragð á.
Oig eftir að hafa flett ofan af
hinu algerða skilningsleysi Mr.
Webb á verkamannamálum ög
flokkisviðhorfi verkamanna, end
ar blaðið með því að óska hon-
um gengis og hamingju í himu
nýja embætti, sem yfirmanni
skemtiferða og samkunduskrif-
stofunnar, og að segja honum
hreinskilnisiega, að hamingja
hans og gengí verði því meira,
sem hann varist frekar að
skrafa um nokkuð annað en
það, sem hann hafi eitthvert vit
á. En meðal þeirra málefna sé
ekki viðhorf blaðanna gagnvart
málum er almenning varða.
* * *
Blaðið segir með öðrum orð-
um, að Mr. Webb hafi sýnt það
með opinberri starfsemi sinni,
að hann sé algerður óviti á
mannfélagsmáJ. Og verkamenn
eru áreiðanlega ekki einir um
að vera þeim úrskurði samdóma.
Afur á móti virðist bersýnilegt,
að eftirmaður Mr. Webb og
meirihluti bæjarráðsmanna, sé
á þeirri skoðun, að Mr. Webb
muni vera gert meira en lítið
rangt til með þessari ásökun;
að hann hafi í raun og veru
komið hyggilega fram í bæjar-
stjórninni, gagnvart verkamönn
um.
Hinn nýi borgarstjóri, Mr.
Dan McLean, hóf embælttisstarf
semi sína með því að loka verka
mannafulltrúana í bæjarráðimu
DODD’S nýrnapHlur eru bezta
nýrnameðalið. Lækna og gigt,
bakverki, hjartabilun, þvag-
teppu, og önnur veikindi, sem
stafa frá nýrunum. — Dodd’8
Kidney Pills kosta 50c askjan,
eða 6 öskjur fyrir $2.50, og fásl
hjá öllum lyfsögum, eða frá
The Dodds Medicine Co., Ltd.
Toronto, Ontario.
algerlega úti frá allri nefndar-
formennsku á þessu ári. Tekur
hann sér þar fyrirrennára sinn
ná)cvæmlega til fyrirmyndar, þvt
þess gætti Webb vandlega, þessi
þrjú ár sem hann var borgar-
stjóri, að halda þeim vandlega
frá allri samskonar upphefð.
Nú er þetta svo fjarri allri
sanngirni og allri skynsemi, að
engu tali tekur, enda myndu
tæplega margar bæjapstjómir
fara svo óvitlega að ráði sínu.
Margir eða réttara sagt flestir
verkamannafulltrúarnir hafa
verið margendurkosnir, eru
þaulvanir bæjarráðsstörfum og
hafa upp og ofan áreiðanlega
ekki reynst óvitrari né stríð-
lundaðri en hinir. Einn þeirra
hefir setið lengur samfleyitt í
bæjarstjóm en nokkun hinna,
og þykir almennt hafa komið
prýðisvel fram.
Þetta er auðsæ hefndarpóli-
tík, og sára auíðvirðileg; setið
á mönnum af því að þeir til—
heyra sérstökum stjórnmála-
flokki. Ástæðan, sem gefin er,
þegar annars nokkuð er látið
uppskátt um ástæður, er sú, að
þetta sé gert til þess að verjast
því, að öldur frá stjórnmálabar-
áttunni í landinu berist inn á
kyrstöðupoll bæjarmálanna! En
hverjir gera sig einmitt sekari
um þann giæp en Mr. Webb og
Mr. McLean?
Þessi heimskulega og lítil-
mótlega afstaða þeirra, er ein-
rnitt allra öruggaðti vegurinn
til þess að blanda- bæjarmália
pólitísku flokkshatri, og er enda
búin að því. Það er auðvitað ó-
hjákvæmiiegt, hvar í veröldinni
sem er, að afstaða manna í þjóð
félagsmálum hafi að mörgu
leyti áhrif á afstöðu þeirra til
bæjarmáia, og ekki sízt hér,
þar sem Winnipeg telur innan
sinna vébanda iþví nær einn
þríðja hiuta ailra fylkisbúa. En
að komast í lengstu lög hjá póli
tísku hatursrifrildi er meira en
æskilegt. Ef ekki auðnast í
framtíðinni að komast hjá því
hér, mega Winnipegbúar fyrst
og fremst þakka það þeim staU-
bræðrum Webb og McLean.
Mr. McLean þarf ekki að æfcla
sér þá dul, að lcoma verkamönn
um eða fulltrúum þeirra í skiln-
ing um það, að þeim beri að
vera auðsveipir, með því að
bera þá ofurliði með steinbíts-
taki meirihlutans. Með því
koma þeir verkamönnum aðeins
í skilning um það, ©f þeir eru
ekki búnir að því fyrir löngu,
að þeir verða að beita harð-
hnjóskulegu flokksfýlgi og engu
öðru, ef þeir vilja ekki sjá öll
réttindi sín fyrir borð í bæjar-
stjórninni. Það er ekki til neins
að stinga höfðinu í sandinn
elns og skrök.va^ híeffir veríð
upp & strútinn aö hann gerði,
°g þykjast ekki sjá það sem
fjöldi manna sér ljóst, og öllum
æftti augljóst að vera.
Verkamannahreyfingin er eng
l in hjaðnandi bóla, hér fremur
en annarstaðar, hvort sem
mönnum h'kar bietur eða vler.