Heimskringla - 25.11.1931, Blaðsíða 6

6. BLAÐSfÐA
H E I MS K R I

WINNIPBG 25. NÓV. 1931.
------------—------------
Á HÁSKA TÍMUM
Saga frá uppreisninni á Indlandi.
Eftir
George A. lienty
“Þú segir satt Prothero,’’ svaraði majór-
inn, “það er ekki til betri <lrengur en doktor
Wade, og sem læknir á hann fáa jafningja.
Við erum ekki svo fáir sem eigum honum líf-
ið að launa síðan kóleran geysaði fyrir þrem-
ur árum. Hann er snillingur í öllu. Hann
hefir eins mikið gaman af sverðaleik og veið-
um nú eins og fyrir tuttugu árum þegar
hann fyrst gekk í herinn. Hann er snilling-
ur í billiard-leik, og sögur getur hann sagt á
við þá beztu sem eg hefi haft kynni af. En
það sem þó er mest varið í, er það, að hann
er sá ágætis drengur, — æfinlega boðinn og
búinn til að gera öðrum greiða og rétta
hjálparhönd hverjum sem þarf. Eg gæti
nefnt marga menn á Indlandi sem eiga upp-
hefð sína beinlínis honum að þakka. Eg
veit ekki livernig við kæmumst af án hans.’’
“Hann fékk heimfararleyfi rétt eftir að
eg kom, svo eg hafði lítil kynni af honum”,
sagði þá einn yngri liðsforinginn. “Eg hefi
heyrt mikið um hann samt frá öðrum og ekk-
ert nema hrós, en mér virtist hann vera sí-
nöldrandi og stuttur í spuna’ . Þessi orð
vöktu almennan hlátur.
“Já ,hann kemur þannig fyrir, Thompson,’
sagði þá majórinn. “Hann gerir sér upp kald-
lyndi og þykist hafa fyrirlitningu fyrir öllu.”
“Hann var kvongaður, var ekki svo?”
“Jú,’ svaraði majórinn, “og það fór ált
sorglega. Það var rétt eftir að eg kom út
hingað. Hann var þá búinn að vera ár með
herdeildinni, hafði gengið í herinn mánuði
eða svo seinna en herdeildarstjórinn sjálfur
tók við. Eitthvað mánuði eftir að eg kom
fékk hann brottfararleyfi, til að bregða sér
til Calcutta og sækja þangað unnustu sína,
er þá var á ferðinni heiman af Englandi. Þau
giftust í Calcutta og kom hann með konu
sína hingað. Tnnan mánaðar frá því hann
kom með hana gerði kólera vart við sig, en
var þó með vægara móti. Við mistum ekki
nema átta eða tíu menn alls, að mig minnir,
en kona læknisins tók veikina og var liðið lík
innan fjögra klukkustunda. Það tilfelli lam-
aði hann og leið langt þangað til hann náði
sér aftur. Eg vona að hann sé búinn að ná
sér nú, að mestu, því tíminn græðir sár okkar
allra einhvern veginn, en það hugsa eg að
hann hugsi ekki um annað kvonfang en her-
deildina okkar. Það mætti ætla að hann væri
kvongaður henni, svo tryggur er hann við
hana. Honum hafa boðist mörg tækifæri að
stíga hærra í þjónustunni, en hann hefir neit-
að öllum slíkum boðum. Að ári liðnu er
þjónustutími hans á enda og getur hann þá
farið heim og setið þar æfina út með fullum
launum, en eg get eins vel trúað að hann
fari hvergi.’’
y “Og frænka þín kemur með honum á
morgun, major, er ekki svo?’’ spurði adjút-
antinn,
“Já, eg er að hugsa um að reyna piisa-
stjórn, Prothero,” svaraði majórinn brosandi,
en ekki veit eg nú vel hvemig sú tilraun
heppnast. Satt sagt, er eg orðinn leiður á
tómu húsinu og hefi um nokkur ár beðið með
óþolinmæði eftir að frænka mín fengi aldur
til að koma út hingað og taka við stjóminni'
innan húss. Það eru nú tíu ár síðan eg kom
til Englands og þá var hún svolítil karta, átta
ára gömul.”
“Eg held við allir ættum að færa þér
þakklætisávarp fyrir það, majór,” sagði einn
hinna yngri manna. “Það er ekkert af ó-
giftu kvenfólki tilheyrandi herdeildinni, svo
það er sannarlegt gleðiefni að eiga von á
ungfrú Hannay í flokk okkar.’’
“Ógiftar eru þær dætur herdeildarstjór-
ans,” sagði majórinn brosandi.
“Satt er það,’’ tók annar undir, “en þær
eru varla teljandi. Þær eru svo hátt upphafð-
ar, að þær varla vita af lítilfjörlegum vesal-
ingum eins og við erum. Það getur enginn
búist við nokkurri náð hjá þeim, sé hann
óæðri en “Resident’’* eða að minsta kosti
fullveðja ‘kollektor’.**
“Já, eg skal nú segja ykkur í eitt skifti
fyrir öll,” sagði majórinn, “að eg líð ekki neinn
fleðuskap eða ásta rugl. Eg sendi eftir
frænku minni til að vera bústýra fyrir mig og
mér til skemtunar, en ekki til að gefa hana
neinum unglingum eins og þið eruð. Eg bara
vona að hún sé herfilega ófríð, því þá er nokk-
ur von til að eg geti haldið í hana fyrst um
sinn. Doktor Wade segir ekkert um það í
bréfinu sem hann sendi mér frá Calcutta, þó
hann gefi mér í skyn að hún hafi sæmilegan
skerf af skynsemi, og hafi ekki valdið ineiri
vandræðum á leiðinni, en við mætti búast
*) Resident — héraðsstjóri, eða ráðsmaöur
Breta i ákveðnu héraði.
¥*) Collector, — embættismaður, er á Indiandi
gekk næst “Resident”.
undir kringumstæðunum. En klukkan er
nærri tvö, drengir, svo það er mál að sofa,
sérstaklega af því æfingar fara fram svo
snemma í fyrra málið. Mikil blessun væri
það ef sólin vildi gleyma að skína á þennah
blett jarðarinnar um tíma, svo við fengjum
sex eða sjö mánaða nótt eins og norðurskauts
byggjar, og að nóttunni fylgdi þá tungl í fyll-
ingu frá upphafi til enda!”
Fáum mínútum síðar var mötuskálinn
auður, ljósin slokkin og innlendu þjónarnir
lagstir til svefns á pallinum umhverfis skál-
ann, reifaðir í ábreiðum sínum.
Undireins og heræfingar voru um garð
gengnar morguninn eftir flýtti majór Hannay
sér heim í hús sitt, til að þrifa til og láta alt
líta út svo hreinlega og smekklega sem auðið
var. Að því búnu hafði hann fataskifti, — fór
í hvítan búning, og gekk svo niður að póstaf-
greiðsluhúsinu. Litlu síðar gaus upp jóreikur
mikill suður á veginum. Mátti þar kenna
doktors-vagninn á ferðinni, og innan stundar
þeyttist hann heim að póstbúðinni, með tveim-
ur frísklegum hestum spentum fyrir. Vagn-
inn var luktur og opnaði majórinn vagnhurð-
ina undireins, en doktorinn stökk þegar út
og heilsaði majórnum um leið og hélt áfram
fljótmæltur: “Mér þykir vænt um að sjá þig,
majór, og ósköp er eg feginn að vera nú kom-
inn hingað aftur. Hér er frænka þín, — eg
skila þér henni hér með heilli og ómeiddri
eftir ferðavolkið.” Og báðir í sameiningu
hjálpuðu þeir nú ungri stúlku að bograst út
úr vagninum.
“Eg er hjartanlega fagnandi að sjá þig,
góða mín’,’ sagði majórinn og kysti hana, “en
ekki held eg að eg hefði nú þekt þig samt.”
“Það er nú varla von,” svaraði stýlkan,
“Því fyrst og fremst var eg svo lítil og í
stutt-pilsum þegar þú sást mig seinast, og í
öðrulagi er eg núna svo hulin í ryki að það
er varla mögulegt að sjá hverju eg er lík. En
eg hefði held eg þekt þig aftur, frændi minn.
Okkur var koma þín svo minnisstæð, þó okk-
ur brygðist von okkar að sjá þig í rauðum
serk með sverðið við hliðina.”
“Jæja, nú skulum við ganga af stað und-
ireins, Isabel,” sagði majórinn. “Það er ekki
nema fimm mínútna gangur heim að býli
mínu. Þjónninn minn sér um flutning þinn
og kemur með hann heim. Kom þú líka
doktor, — þú verður að gera þér að góðu að
vera hjá mér þangað til þú hefir litið í kring-
um þig og valið þér samastað. Eg sagði
Rumzan að koma með þinn flutning líka, og
hvernig hefir þér nú liðið, Isabel? Eg vona
þú hafir haft skemtilega ferð.”
“Mér þótti ferðin skemtileg,” svaraði hún,
“þó að síðustu væri mér farið að leiðast.”
“Sama sagan hjá öllum,” sagði majórinn.
“Það eru allir viðfeldnir og kátir fyrst framan
af, en endirinn verður oftast sá að þeir rífast
eins og hundar og kettir.”
“Nei, svo vond vorum við nú ekki”, sagði
Isabel hlægjandi, “en það var hvergi nærri
eins mikið um viðfeldni og kæti seinasta mán-
uðinn, eins og í upphafi ferðarinnar. En ferð-
in var skemtileg, svona yfirleitt, og enginn
jagaðist við mig.”
“Að viðstöddum náunga undanskildum”,
tók doktorinn fram í. “Eg stóð henni þar í
foreldra stað, og afleiðingin er sú, að eg býzt
við að verða vorkunsamari framvegis við kon-
ur sem eiga gjafvaxta dætur. Samt verð eg
að viðurkenna að ungfrú Hannay hefir orsak-
að mér enda minna erfiði en vænta mátti.”
“Þú hræðir mig nú, doktor! Hafi hún
verið vandræðabyrði á einni sjóferð, hvers
skyldi eg þá mega vænta í framtíðinni?”
“Já, þú getur ekki kvartað um skort á að-
vörun í því efni, majór, þegar þú skrifaðir mér
og baðst mig að sjá um hana á ferðinni, þá
skrifaði eg þér skilmerkilega að nú væri þitt
góða vit að bila, — að mínu áliti!”
“Já, orð þín voru eiginlega ekki tvíræð,
doktor, það verð eg að segja, sagði majórinn
hlægjandi. “En við erum svo vanir því frá
þér, að við förum ekki eins eftir ráðum þínum,
eins og við annars kynnum að gera”.
“En þú varst ekki búinn að kynnast mér
þá! og þessVegna læt eg þessi orð ekki fá á
mig,” sagði þá Isabel.
“Að vísu er það nú svo," sagði doktorinn
í styttingi.
Hugsa þú ekkert um hvað hann segir,
góða mín,” sagði majórinn. “Við hérna þekkj-
um hann frá fyrri árum. En hérna er nú
býlið mitt.”
“En hvað það er fallegt, og þau ósköp af
blómum og blómhrísi alt í kring,” sagði Iasbel.
“Já, við höfum verið að vökva þau og
hressa upp á þau, sem bezt við gátum, svo þau
væru upp á sitt hið bezta þegar þú kæmir,”
sagði majórinn. “Hér er stúlkan sem á að
þjóna þér. Hún fylgir þér upp í herbergi þitt.
Eg sagði þeim að hafa til te-bolla handa þér,
í herberginu. Þegar þút ert búin að lauga
þig verður farangur þinn kominn og þegar þú
ert búinn að klæða þig verður morgunverður-
inn til.”
“Jæja, gamli, góði vinur!”
sagði majórinn þegar Isabel
var konrin upp á loft. “Eg
vona að enjin virkileg vand-
ræði hafi átt sér stað á ferð-
inni?”
“Það held eg ekki,” svar-
aði læknirinn. “Auðvitað var
sægur af hvolpum á skipinu
eins og vant er, og af því hún
var lang fallegasta stúlkan
um borð, þá voru þeir altaf
að fjargviðrast utan um hana
en eg verð að segja að hún
hegðaði sér eins og vitrum
og ráðsettum kvenmanni
sæmdi. Hún var þægileg við
þá alla, en gaf sig ekki að einum fremur en
öðrum. Eg gaf öllu gætur eins og bezt eg
gat, en hefði hún viljað beita sér, þá hefði
það haft litla þýðingu. Mér er nær að halda
að helmingurinn af þessum strákum hafi beð-
ið hennar, þó aldrei gæfi hún mér það í skyn,
en í hvert skifti sem eg sá einn þeirra fýldan
og halda sig frá hópnum, þá þóttist eg altaf
vita hvað var á seyði. Þessir hvolpar eru allir
eins, og ef eg man rétt þá eru til sýnishorn
af þeim í þessu nágrenni.”
“í alvöru talað," hélt doktorinn áfram,
“álit eg þig heppnismann og óska þér til
hamingju. Eg hafði það álit í fyrstu, að það
væri háskalegt gerræði að senda eftir ung-
lingsstúlku sem þú hafðir engin kynni af, til
að koma hingað. En það fór alt vel. Hefði
hún reynst láttúðugt, hlægjandi flón, eins og
flestar þeirra, hafði eg einsett mér að gera
þér þá þægð að hafa hana harð-trúlofaða á
ferðinni, og reka hana svo í hjónaband undir-
eins og til Calcutta kæmi, komið svo hingað
uppeftir einsamall og sýnt þér hve heppinn þú
varst að vera laus við hana. En af því hún
reyndist gagnstætt því sem eg hafði ímynd-
að mér, breytti eg líka gagnstætt minni áælt-
un. Eg get bezt trúað að hún verði nokkuð
lengi hjá þér, því eg hygg að hún kæri sig
ekki um að gleypa við þeim sem fyrst býðst.”
En þetta dugar ekki. Eg þarf að lauga mig.
Rykið var ofboðslegt upp hingað frá Alla-
habad. Þeir hafa það framyfir okkur á Eng-
andi, og það eina, að því er mér sýndist, að
þar vita þeir ekki hvað þetta ryk er.”
Þegar hringt var bjöllunni til morgun-
verðar kom Isabel ofan og leit út eins og nýr
kvenmaður, nýkominn úr lauginni, og klædd
í ljósleitan, þunnan búning.
“Nú skalt þú taka við stjórninni um-
svifalaust, Isabel," sagði majórinn, “og byrja
með því að taka húsfreyju-sætið við borðið”.
! “Ef eg á að gera það, frændi, og ef á
nokkurri stjórn þarf að halda, þá er eg hrædd
um að flest fari úr lagi," sagði Isabel. “Nei,
nei, það má hreint ekki. Það verður alt að
halda áfram eins og áður, en eg sit og horfi
á og læri. Eg sé heldur ekki betur en að alt
sé eins og bezt getur verið. Borðsalurinn sá
arna er ljómandi fallegur og fallega búinn,
og eg get ekki ætlað að betur sé hægt að
raða blómunum á borðinu, en gert hefir verið.
Og hvað matinn snertir, þá er það sannast
að liunn lítur vel út, og víst er það, að hafi
matreiðslumenn þínir ekki getað matreitt svo
þér'&eðjist að, að undanförnu, þá væri þýð-
ingar’.aust fyrír mig að gera tilraunir til að
bæta úr því. Auk þessa þarf eg líklega að
reyna að komast ögn niður í málinu, áður en
eg fer að segja fyrir verkum. Nei, frændi,
það eina sem eg er fær til að gera sem stend-
ur, er að sitja í þessum ákveðna stól, búa til
teið og hella því i bollana, ef þú vilt. Aðra
stjórn get eg ekki tekist í fang fyrst um sinn.”
“Það er rétt, Isabei! Eg bjóst nú aldrei
við að þú tækist í fang alla hússtjórn í fyllsta
skilningi,” sagði majórinn. “Satt sagt hefir
brvii oKkar nokkurn veginn einvalls'áð í ]jví
tilhti, ef Lann er duglegur maður. 1 Ilann ber
of.:ast ébyrgðina og er í raun rc ; þaö, sem
við á Englandi irefnum ráðsmann í húsic.u.
Hann og matreiðslumaðurinn ráð.i öllu Eg
segi við hann: “Eg á von á þremur hemim
fyrir “tiffen”.* Þá hneygir hann sig og seg-
ir:“Atcha, Sahib”, sem þýðir: “rétt, herra
minn”! og þá veit eg að alt gengur vel. Ef
mig langar í eitthvað sérstakt, þá segi eg það.
En alment talað læt eg þá alveg sjálfráða
og fari eitthvað öðruvísi en eg vil þýt eg upp
og verð vondur. Það er enginn hlutur auð-
veldari!”
“En hvað þá um reikningana, frændi?”
“Reikningana, góða mín? Brytinn fær
mér þá og eg borga. Hann er búinn að vera
hjá mér æði mörg ár og lætur ekki hina
vinnumennina, hvorki matreiðslumanninn, né
aðra svíkja mig meir en góðu hófi gegnir!
Er það ekki rétt, Rumzan?”
Rumzan, sem var brytinn, eða ráðsmaður-
inn, stóð að venju fyrir aftan stól majórsins
allur uppskúraður í hvítum búningi, með hvít-
an dúk vafning á höfðinu, og með hárauðum
RobiniHood
FI/ÖUR
ÚR ÞESSU MJÖLI
FÆST BEZT BRAUÐ OG KÖKUR.
linda um mittið. Hann brosti þegar majórinn
vék málinu til hans og svaraði: “Rumzan
lætur engan ræna herra sinn.”
“Ekki til neinna muna, Rumzan.
vonast ekki eftir meiru.”
Maður
*) Tiffen er Indverskt orð, er þýðir sama og
“Luncheon” & ensku, þ. e., nokkurnveginn sama og
eftirmiðdags kaffi hjá Islendingum.—PýS.
“Það er sama sagan hér eins og alstaðar
annarsstaðar, ungfrú Hannay,” sagði doktor-
inn. “Munurinn er aðeins sá, .að á stór-búum
á Englandi ræna þeir í sterling-punda tali, en
hér ræna þeir í “Annas"-tali, og ahnas, eins
og eg hefi sagt þér, er sama sem fimm cents.
Hver sá, sem gerir tilraun að hindra þvílíkt
smá-hnupl, fær venjulega verstu útreiðina.
Hann eyðir tímanum, þreytir sjálfan sig og
ergir aðra, og að öllu loknu er stolið frá hon-
um engu síður. Dagar manns eru of fáir til að
standa í því stimabraki, sérstaklega í þessu
loftslagi. Með tímanum lærir þú auðvitað mál-
ið, og ef þú þá sér eitthvað í reikningunum,
sem þér virðist bera vott um eyðslusemi, þá
getur þú rannsakað það, en bezta reglan er að
láta brytann einann um það. Sé honum ekki
trúandi, þá er að fá annan. Hvað Rumzan
snertir, þá er hann búinn að vera hjá frænda
þínum í tíu ár, svo þú ert heppin. Ef majór-
inn hefði farið heim í minn stað og þú kom-
ið með honum, og ef þú hefðir haft nýfengið
og óreynt vinnufólk til að líta eftir, þá hefði
alt verið erfiðara. En eins og er, eru ekki
sýnileg nein vandræði framundan, í því efni.”
“Já, hver eru þá eiginlega skyldustörf
mín, frændi?” spurði Isabel.
“Helztu skyldur þínar, góða mín,” svaraði
majórinn, “eru þessar: Að vera glaðleg, og
það sýnist mér að þér muni veita létt; að
skemta mér og halda mér í góðu skapi, aö
svo miklu leyti, sem það er mögulegt; að koma
þér svo tel sem tiltök eru á við allar konurnar
sem tilheyra okkar herdeild, og það líklega
reynist þyngsta skyldan, og að hrinda frá þér
yngri liðsforingjunum okkar, en hafa samt vin-
fengi þeirra.”
Isabel hló. “Mér sýnist verkefnið léttv
frændi”, sagði hún, “að seinasta atriðinu und-
anskildu. En svo hef eg nú þegar haft dá-
litla reynslu í því efni, eða er ekki svo, dokt-
or? Þegar á þarf að halda vona eg að hafa
heilræði þín mér til stuðnings í framtíðinni,
eins og á sjóferðinni."
“Ekki skal eg latur til þess,” sagði dokt-
orinn, “en sannleikurinn er held eg að
brezkir undirherforingjar eru of húðþykkir
til þess að nokkur háðvopn særi þá. Sjálfs-
þótti þeirra er þeim örugg brynja gegn öllum
hinum vægari háðskeytum. En eg held nú
samt, ungfrú Hannay, að þér sé alveg óhætt
og að þú þurfir litla ef nokkra hjálp. Að mínu
áliti verður þín þyngsta þrautin sú, að slást
við sameinaða fylking alls kvenfólksins okkar
hérna!”
“Hversvegna skyldi eg þurfa að slást við
kvenfólkið?” spurði Isabel, en majórinn hló.
“Þú mátt ekki hræða hana,’ sagði hann.
“Það er ekki svb auðgert að hræða hana,”
svaraði doktorinn, “og það er ekkert lakara
að hún komist í skilning um ástæðurnar.
Jæja, kæra ungfrú Hannay, til að byrja með
er það að segja, að það er eitt af því sérlega
við félagslíf okkar sér á Indlandi, að kven-
fólk eldist aldrei, það er að segja, að hinar
göfugu frúr sjálfar hafa ekki hugmynd um
að þær eldist. Heima á Englandi alast börn
konunnar upp hjá henni og eru lifandi vottar
þess að hennar ár fjölga ekki síður en barn-
anna. Hér eru börnin send heim til Englands
til uppfósturs, fjögra, fimm ára gömul, og
koma ekki fram á sjónarsviðið aftur fyr en
þau eru orðin fullvaxta. Auk þessa eru konur
tiltölulega fáar hér, og venjast þar af leiðandi
svo margfalt meiru eftiriæti. Afleiðingin er
að smásálarskapurinn, öfundin og hatrið er
hér hræðilega mikið.”
“Nei, nei doktor, svona vont er það nú
ekki!” sagði majórinn.
Jú, jú og meira til”, svaraði doktorinn
með óbilgyrni. “Það er langt frá að eg sé
kvennahatari, en mér hefir oft fundist að það
yrði sönn blessun fyrir okkur, ef stjórnin vildi
allra þóknanlegast” einn góðan veðurdag
þverbanna foringjum okkar að flytja hingað
hvítar konur!”
“Skömm er að heyra til þín, doktor.’U
sagði Isabel. “Og að hugsa til þess hvað mik-
ið álit eg hef haft á þér alt til þessa!”