Heimskringla - 09.12.1931, Qupperneq 1

%
I
Oft mun svefns varnað
“Eg get ekki sofið fyrir söngv-
unum þeim.”
(Tileinkað J. S. frá Kaldbak.)
Oft mun svefns varnað
í>eim er söngvum hlýðir
Utan úr alheimi ljóða.
— Valda mun bergmál,
Það er blíðust samúð
v^ekur sjálfs í Sál.
Mun ei svefns varnað,
Þá er sælu draumar
Berast ljúft á bárum?
—Bærast þá vængir,
Þeir er von og löngun
Efldu unglings hug.
Hversu má sofa,
Þá er saknaðsómur
Vekur undir öldu?
— “Margs er að minnast,’’
Þess er muninn þráði,
Og hugði hinminborið.
Ei mun svefnsamt
Þá er sárar stunur
Blandast blævi ljóða.
— Ríkir enn myrkur —
í mannheimum víða,
Þrungið kvöl og kulda.
Oft mun svefns varnað '
Þeim er söngvum hlýðir.
— En þökk sé þeim er vakir!
Lífgjafi er hann
Þeim sem ljóðheim byggja.
— Margs mun hann vís er
morgnar.
Jakobína Johnson.
—Seattle, 1. des., 1931.
fBÚATALA CANADA.
Samkæmt síðustu skýrslum
samb.stjórnarinnar yfir mann-
talið, sem fram fór í júlí síð-
astliðið sumar, er íbúatala Can-
ada nú 10,353,733. Hefir íbúum
eftir því að dæma fjölgað um
rúma hálfa aðra miljón á síð-
astliðnum 10 árum. Nemur sú
fjölgun nærri átján af hundr-
aði, 17.82Æ.
í fylkjunum hefir mannfjölg-
unin orðið mest í B. C. Nemur
hún þar rúmlega þrjátíu og
einum af hundraði, 31.38%. t
Saskatchewan nemur fjölgunin
23.62%, í Alberta 21.62, í Que-
bec 21.56, í Manitoba 7.80%,
sem hefir einna minsta mann-
fjölgun að sýna, að undantekn-
um tveimur strandfylkjunum,
þar sem íbúatalan fækkaði á
þessum 10 árum.
Tafla sú er hér fer á eftir,
sýnir íbúatölu hvers fylkis nú.
Fyrri dálkurinn sýnir íbúatöl-
una, en sá síðari aukningu.
Canada .... 10,353,778 1,565,829
P.E.1...... 88,040 —575
N.S.
N.B.
Que.
Ont.
Man.
512,027
408,255
2,869,793
Sask. ..
Alta...
B.C...
Yukon
N.T...
3,426,488
699,841
921,281
727,497
689,210
4,213
7,133
—11,810
20,379
508,888
492,826
89,723
163,771
139,043
164,628
56
—855
Tölumar með merkinu — fýr-
ir framan, tákna fólksfækkun.
Þessari breytingu á fólks-
fjölda fylkjanna, er líklegt að
fylgi breyting á tölu þingmanna
til sambandsþingsins. Eftir
manntalinu ætti þingmönnum
að fækka um 2 í Nova Scotia
og einn í New Brunswick, en
fjölga um tvo í British Colum-
bia og einn í Alberta.
CONCRESS BANDARÍKJANNA
KEMUR SAMAN. .
—
Sjötugasta og annað Con-
gress Bandaríkjanna kom sam-
an s.l. mánudag. Þingið hefir
ekki tekið neitt til starfa enn
og sat ekki nema stuttan tíma
jfyrsta daginn. En með kosningu
i þingforseta kom í ljós, að í
neðri deild þingsins ráða demo-
kratar lögum og lofum, því
þingforsetinn var úr þeirra
flokki kosinn. Nafn hans er
John N. Garner þingmaður frá
Texas. Hlaut hann 218 atkv.,
en gagnsækjandi hans úr repu-
blikaflokknum, Bertrand Snell
að nafni, frá New York, hlaut
207 atkvæði. Fjórir repúblikar
greiddu atkvæði með Schneid-
er frá Wisconsin, sem var sá
þriðji í vali, en það munu hafa
verið öll atkvæði hans.
Fyrir þessu þingi, þar sem
demókratar hafa yfirhöndina
í neðri deildinni, en repúblikar
í þeirri efri, liggur eflaust fyrst
og fremst atvinnuleysismálið,
og þá stefna Hoovers í því, og
þeirra, er honum eru andstæðir
og vilja að stjórnin taki upp
þá stefnu, að sjá atvinnulaus-
um mönnum beinlínis fyrir líf-
eyri, eins og á Englandi, í Can-
ada og víðar er gert. Um engin
stórmál geta fréttirnar að fyr-
ir þingið muni lögð. En forseta-
kosningar eru á komandi ári,
og með þær í huga má búast
við, að flokksvopnunum verði
við hentugleika beitt í málum
þingsins. Þingið mun standa
yfir fram í júní.
FRÁ MANSJÚRÍU.
Þær fréttir bárust í byrjun
þessarar viku frá Mansjúríu, að
Japanir og Kínverjar væru
reiðubúnir að leggja niður vopn
in og taka nú til yfirvegunar
bendingar Þjóðabándalagsins
um frið. Og Japanir er sagt að
hörfað hafi burtu frá Ching-
chow með her sinn, en þar hef-
ir ófriðlegast litið út nú um
hríð. Er því við friði búist í
Mansjúríu milli Japan og Kína
úr þessu.
Hvað þessum sinnaskiftum
veldur hjá Japönum, því það1
voru þeir, sem ekki sintu til-1
lögum Þjóðabandalagsins, er
erfitt að segja. Samt hefir sú
frétt borist frá Japan, hvort sem
sönn er eða ekki, að stjómin
hafi neitað að leggja út í þetta
stríð, og að hún hafi verið knú-
in til þess af þjóðarviljanum.
Þjóðin hótaði að rísa upp gegn
stríði, ef stjórnin ekki gerði
það. Skattar eru svo háir í Ja-
pan, að fullerfiðir eru fyrir
þjóðina, þó að landinu sé ekki
dýpra sökt með nýju stríði. —
Japan hefir tvö stríð háð á því
sem liðið er af þessari öld, og
skuldir landsins eru þeim stríð-
um kendar. Þjóðin sér því ekki
sinn hag af því að hlaupa út í
þriða stríðið. Þetta virðist hafa
gert út um Mansúríustríðið, er
lengi hefir vofað yfir. Mættu
aðrar þóðir í þessu efni af jap-
önsku þjóðinni læra.
VERKFALL í WAYNE, ALTA.
Verkamenn í kolanámum
Sovereign Coal félagsins í
Wayne, Alta, gerðu verkfall s.l.
mánudag, að boði Mine Workers
Union í Canada. Ástæðan fyrir
verkfallinu er sagður slæmur
vinnu-aðbúnaður í námunum
fyrir verkamennina. Um 150
manns töpuðu vinnu.
GÓÐ KÝR FARIN.
Nýlega er dauð kýrin Canary
Korndyke Alcarta — hún var
skírð þremur nöfnum eins og
nú er siður í skíra böra, sem
var bezta mjólkurkýr heimsins.
Saskatchewanfylkið átti hana.
Kussa var líftrygð fyrir 10,000
dollurum, sem eigandinn erfði
eftir hana.
JAKOBfNU JOHNSON
haldið afmælissamsæti.
Fyrir skömmu síðan var
Jakobínu Johnson skáldkonu
haldið afmælissamsæti, að heim
ili hennar í Seattle, Wash. Á
“elleftu stundu’’ var eg bréf-
lega kvaddur til kvæðagerðar.
í því sambandi. Voru þá góð
ráð dýr, því að senda skyldi
kveðskapinn um hæl — og
helst með flugpósti! Nú ætti
svo gott skáld og göfug kona
sem Jakobína Johnson veglegra
kvæða skilið en hraðkveðinn
ferskeytlu-samtíning. — Og þó
má, meðal íslendinga, svipað
segja um ferskeytlurnar og
pönnukökurnar. Til þeiiTa má
ávalt grípa með góðri samvizku,
þegar ekkert annað er til með
kaffinu, hversu göfugan gest
sem að garði ber. Munurinn
sá einn að pönnukökur eru altaf
góðar, en ferskeytlur ekki nema
stundum. En svo er þó ljóð-
form þetta gagnþjóðlegt, og
frónbúanum samsála, að við
liggur að það bæti þó heldur
skáldskapinn, þegar þess gerist
þörf. En svona er skyndikvæð-
ið:
Árin fljúga. Örar ber
andinn vængi sína.
Kapp við tímann — það er þér
þaultamt, Jakobína.
Árin rjúka öll á sprett.
Engu er samt að kvíða.
Til að náist takmark sett
tíminn þarf að líða.
Flesta tók það tíð og önn
tónana sína’ að stilla;
lyfta söngsins hæstu hrönn;
hreiminn dýpt að fylla.
En er þroskans reynslurök
ráðin fá um hljóminn,
þá er að sjá hvort þjóðin spök
þýðist svan og róminn.
Ei varð braut þín ýkjalöng
upp til sigurbusta.
Þú hefur vald á þínum söng!
Þjóðin er öll að hlusta!
Hafi sporin fleiri fennt
fyrir annakafið,
hefurðu þó um þetta tvennt
þínar stundir krafið.
* * * *
Tíminn líður. Leikt’ á hann:
Látt’ hann halda skriði;
bera þig gegnum bardagann
beint að óskamjði.
Tíminn líður. Leikt’ á hann
lífs í annaharki:
Látt’ hann annast áfangann
upp að nýju marki.
Tíminn líður. Leikt' á hann:
Látt’ hann þangað geysa,
þar sem kristalskastalann
kvæðadraumar reisa.
Blessar þjóðin þungan sjóð
þinna hróðurvona.
Þökk fyrir ljóðin, listafljóð,
ljúfa móðir, kona.
Friðrik A. Friðriksson.
HVER MUNDI TRÚA ÞVf?
Gainsville heitir bær í Ala-
bamaríkinu í Bandaríkjunum.
Nýlega fengu bæjarbúar bréf
frá bæjarstjóranum, P. M. Nor-
wood„ þess efnis, að bærinn
kæmist af án þess að nokkrir
skattar væru lagðir á íbúana
í ár. — Hann kvað bæinn
eiga inni í banka, er væri nóg
til þess að greiða reksturskostn
að, og hann skuldaði engum
eitt einasta cent, hvorki í verð-
bréfum né öðru.
Skömmu fyrir jól i fyrra var
hinu sama lýst yfir.
WINNIPEG BIÐUR
UM UNDANÞÁGU.
Á bæjarráðsfundi Winnipeg-
borgar var samþykt tillaga s.l.
mánudag um það, að biðja sam
bandsstjórnina að bera allan
kostnaðinn af framfærslu at-
vinnulausra manna. Tillagan
um þetta kom frá Honeyman
bæjarráðsmanni, og Mr. Flye
studdi hana. Kváðu þeir bæinn
ekki geta risið undir þessum
kostnaði, en sambandsstjórnin
hefði meira-svigrúm að leggja
skatta á þjóðina til þess að'
mæta þessum útgjöldum. Ryley
bæjarráðsmaður er sagt að ver-
ið hafi sá eini, er mælti á móti
tillögunni.
Ef hægt væri með svona ein-
földu móti að losna við erfið-
leikana, væri gaman að lifa.
Nú eru mörg stórvirki með
höndum höfð í þessum bæ, er
bærinn borgar jekki nema einn
fjórða af kostnaðinum við. Of- j
an á kostnað Sambandsstjórn-
arinnar af þessu virðist tillag-
an naumast sanngjörn.
En að biðja sambandsstjórn-
ina að sjá um kostnað af öllu
mögulegu, er að verða plága
hér um slóðir. Nú er forsætis-
ráðherra John Bracken austur
í Ottawa, að biðja sambands-
stjórnina um svolítið af láninu,
sem hún tók um daginn. Vit-
andi að það er lán, þykir eigi
nema sjálfsagt að biðja hana
aö leggja eitthvað af því í lófa
þessa fylkis. Er ekki að koma
að því, að mál sé til þess komið
að leggja hér niður bæjar-
sveitar- og fylkisstjórn?
RANNSÓKN JÁRNBRAUT-
ANNA.
Eins og minst var á í síðasta
blaði, er rannsókn á hag járn-
brautanna í Canada byrjuð. —
Sem stendur eru þær fréttir af
henni að segja, að járnbrautar-
ráðherra Canada, Dr. Manion,
gaf nefndinni þær upplýsingar
í gær, að tekjuhalli beggja
járabrautanna, C. N. R. og C.
P. R., myndi í ár nema $200,-
000,000. Fyrir C. N. R. kerfið
kvað hann hafa verið borgaðar
$2,650,000,000 til þessa dags.
Telur hann það hafa gengið ó-
ráði næst að leggja þessar braut
ir yfir landið, þar sem ein hefði
verið nægileg. Kvað hann eina
mílu járnbrauta koma á 250
manns í Canada, en á Bretlandi
á 2000, á Frakklandi á 1200, á
Þýzkalandi á 1700 o. s. frv. Af
þessu kvað hann ljóst, hver
byrði jámbrautirnar væru þjóð-
inni.
Þvínæst voru Sir Henry
Thornton og E. W. Beatty, K.
C., stjórnendur járnbrautarfé-
laganna, beðnir um skýrslur af
nefndinni, og voru þær gefnar
henni fyrir lokuðum dyrum.
Það er hætt við, þó byrjað sé
að reyna að ráða fram úr
vandamálum járnbrautarfélag-
anna, að það reynist erfitt.
LJÓTT BIFREIÐARSLYS.
Ljótt bifreiðarslys varð nýlega.
í Englandi. Það rákust á bif-
hljól og lítil bifreið, og stóð
hvort um sig samstundis í
björtu báli. Fjórir voru í bif-
reiðinni og dóu þrír þeirra sam-
stundis án þess að hafa hreyft
sig úr sætunum, en einn mað-
urinn hentist út úr bifreiðinni
og bjargaði þannig Ufinu, en
er mikð meiddur. Maðurinn, er
KVÆÐI
flutt á samkomu kvenfélagsins
Úndína í Mikley, 20. nóv.
1931.
Kvennfélagið, kvennfélagið!
kallar menn og fljóð
inn í æðri heima
— enginn má því gleyma.
Hreppið yndi á hæsta tindi,
hér er skemtun góð!
Kvennfélagið, Kvennfélagið!
bætir svein og mey.
Alt er gert í eining,
ein og sama meining:
Fram til þarfa, fram til starfa
fyrir þessa ey.
Þegar vetrar, þegar kólnar,
þá er dapurt alt.
Eg kysi á kvöldum frera
í kvenfélagi að vera.
Aldrei framar, aldrei framar
yrði mér þá kalt.
Kvennfélagið, Kvennfélágið!
kveikir eld í sál.
í koti og konungs höllu
konan ræður öllu.
Hún er drotning, hún er drotn-
ing;
hennar drekkum skál.
Kvennfélagið, kvennfélagið!
kosti marga ber.
Elzt á Mikley er það,
ægishjálminn ber það
yfir félög, yfir félög
öll, sem starfa hér.
Kvennfélagsins, kvennfélagsins!
kærleiks brennur glóð.
Huggar, hjálpar, græðir
hraktan, svangan fæðir,
oft af litlum, alt of litlum
útbýtingarsjóð.
Kvennfélagið, kvennfélagiðj
knýr á hurðir fast:
“Við getum gefið fleira,
ef gott fólk hjálpar meira.
í okkar höndum, okkar höndum
auður margfaldast.’’
Kvennfélagið, kvennfélagið!
kaldan bætir hag.
Það lifi um eilífð alla;
eg vil dauður falla
í öðru lífi, öðru lífi,
ef ekki er kvennfélag.
Aldnar konur, ungar konur!
— alt í hunda fer.
Kveikið kærleiks þorsta,
karlmenn eru að “bosta’’.
Þeir ætla að drepa*, eru að
drepa
alt í heimi hér.
Heyrið konur, hlustið konur!
— hlaupið öll í skörð,
móðir, kona, meyja
miklu er betra að deyja
en bregðast hugsjón, helgri
hugsjón.
Haldið sterkan vörð.
Á ykkur konum, öllum konum
ábyrgð hvílir hörð.
Ef ykkar ást ei bjargar
óöld lýðum fargar,
og vestræn menning, vestræn
menning
verður lögð við jörð.
Gerið uppreisn, gerið uppreisn
giftist ekki meir.
Frá afdal yst að ströndum
úr karlmanna höndum
takið valdið, takið valdið
tryltir eru þeir.
Stjórnið löndum, stýrið löndum
stríð og hverkyns neyð
Brennið á kærleiks bálí,
að blekking, svikum, táli
eflið konur, æsið konur
ógurlegan seið.
Þá mun birta — þá mun hverfa
þetta svarta ský.
Þá má þróast kraftur
þá má giftast aftur
þegar hungur, þegar manndráp
þverra heimi í.
J. S. frá Kaldbak.
*) Sbr. hamfarir herbúnaðar-
ins og illmenska auðsöfnunar-
innar, það hvorttveggja eru að-
alverk karlmanna.
stýrði bifhjólinu, fór aldrei úr
sætinu, þó hjólið færi á hlið-
ina, og brann því á svipstundú
til dauðs. En stúlka, sem var
í hliðarsæti, hentist út úr því
og fór niður um þakið á bif-
reiðinni og beið þegar bana í
bálinu, eins og fólkið, sem var
í henni. Það er sagt af sjónar-
votti, að þau hefðu bæði verið
á lofti í einu, maðurinn sem
hentist út úr bifreiðinni, og
stúlkan, sem hentist ofan í
hana. Þetta var alt ungt fólk,
um og innan við tvítugt.
FRÁ ÍSLANDI.
Rússlandsnefndin.
Skeýti hefir borist hingað frá
Rússlands-nefndinni, þess efnis
að hún hafi farið í heimsókn
til Moskva og Rostov, og séu
allir þátttakendur undrandi og
hrifnir yfir uppbyggingu jafn-
aðarstefnunnar og kjörum
verkalýðsins. Búist er við að
sendinefndin verði fram undir
miðbik nóvembermánaðar í
Rússlandi 'og mun hún nú vera
á leiðinni til Kákasus, en verð-
ur komin aftur til Moskva um
7. nóvember.
(Alþbl.)
• * •
Skráning atvinnulausra manna
í Reykjavík.
Til atvinnuleysisskráningar-
innar i fyrradag og gær komu
703 menn. Þar af voru 47 kon-
ur. í morgun var ekki búið að
gera skrá yfir, hve mörg börn
og gamalmenni eru á framfæri
þessa fólks. Vitanlegt. er, að
auk þess er fjöldi fólks, sem
ekki kom til skráningar, at-
vinnulaust. Sérstaklega hafa
aðeins örfáar af atvinnulausum
konum komið til skráningar.
(Alþbl.)
• • *
Líkbrensla í Reykjavík.
Bálstofu- crg kirkjugarðsnefnd
bæjarstjórnar Reykjavíkur hélt
fund í fyrradag og lagði
til við bæjarstjórnina, að bær-
inn leiti samninga við ríkis-
stjómina um, að hann taki að
sér kirkjugarðsmál bæjarins að
öllu leyti frá næstu áramótum,
og ef samningar takist þar um,
þá kveður nefndin sig því fylgj-
andi, að reist verði kapella í
kirkjugarðinum við Ljósvalla-
götu, þar sem m. a. verði bál-
stofa til líkbrenslu. Bæjarverk-
fræðingurinn áætlar útgjöld við
rekstur bálstofu 13,500—15,000
kr. á ári.
(Alþbl.) ’
$ • t
Fornleifafundur í Danmörku.
í sumar hafa danskir forn-
fræðingar látið grafa á eyjunni
Als, sem er við strönd Suður-
Jótlands. Fundust þar í sumar
nokkrar grafir, sem talið er að
séu frá Víkingaöld. En nýlega
kom sú fregn hingað, að fund-
ist hafi næstum heilt þorp á
sömu slóðum og sé það frá dög-
um Gorms hins gamla, sem réði
ríkjum í Danmörku á árunum
860—940. Er þetta mjög merk-
ur fundur, einkum vegna þess,
að fundist hafa mjög merk tæki
og hlutir.
( Alþbl.)
%