Heimskringla - 23.12.1931, Blaðsíða 4

HEIMSKRINGLA
4. SÍÐA
l^eímskringla
(Stofnuð 1886)
Kemur út á hverjum miðvikudegi.
Elgendur:
THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsími: 86 537
Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn borgist
fyrirfram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
Ráðsmaður TH. PETURSSON .
853 Sargent Ave., Winnipeg
Manager THE VIKING PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg.
“Heimskringla” is published by
arid printed by
The Viking Press Ltd.
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
Telephone: 86 537
WINNIPEG 23. DEC. 1931
KVÖLDIÐ Á WALKER.
Blaðið Tribune í Winnipeg efndi til
samkomu síðastliðið sunnudagskvöld í
Walker leikhúsinu, til eflingar “tómra
sokka sjóðs’’, er biaðið nefnir svo, og
sem notast á til glaðingar öreiga böm-
um fyrir jólin. Aðgangur var ekki seld-
ur, en samskot tekin. Húsið fyltist á
svipstundu eftir að dyrunum var hrundið
opnum.
National Council of Education í félagi
við Winnipeg Folks Arts Society, stóðu
að þessari kvöldskemtun, og hafði R. A.
Hoey, ráðherra mentamála í Manitoba,
orð fyrir samkomunni.
Skemtiskráin, í fjórtán liðum, var af-
hent við dymar. Eftir henni að dæma
varð ekki um það sakast, að lítið væri
í boði hvað fyrirferðina snerti, og fjöl-
breytni mátti vænta, þar sem fólk frá
þrettan þjóðflokkum fór með hlutverk-
in. En það sannaðist hér hin gamla sögn
að “Misjafn sauður er í mörgu fé”, því
sjaldan eða aldrei hefi eg verið heyrnar-
vottur að jafn sundurleitri meðferð á
hlutverkum, sem þarna reyndist að vera.
Ýmist flóði kyngimagn sannrar listar yfir
áheyrenduraa, eða að beita þurfti sjálfan
sig hörku til að hlaupa ekki á dyr, undan
nástrandanauði bjagaðra tóna í söng og
hljóðfærslætti.
Til þess liðs, sem skapraun skóp með
framferði sínu, tel eg franska kórið,
skozka hlutverkið (einsöng Miss Ritchie)
þýzka hlutverkið, fjórar fiðlur og Cello
og Cello einspil; þýðleik brá að vísu fyr-
ir í Cello einspilinu, en þróttlaust var það
með öllu og andlaust; Cello einspilið hjá
Mr. Schmidt var klunnalegt. Miss Burney
— írska hlutverkið — hefir ekki ólag-
lega rödd, en skortir raddmagn og túlk-
unargáfu, eða beitti hvorugu í þetta sinn.
En þá var þolinmæði mín þrautreynd,
þegar hinar fimm konur í enska hlutverk-
inu, tróðu marvaðann í kviksyndi tóna-
ruglings, sem falskur var og fáránlegur.
En þá kem eg að því, sem mér þótti
betur fara, og tek það eftir þeirri röð,
sem það var prentað á hlutverkaskránni.
Skal þá fyrst nefna Svíana, “The Bell-
mann Quartette”. Söngur þeirra var
að vísu ekki tilþrifamikill, en eitthvað
bjart og létt var í hreimnum, enda er
sænskan hljómsnjöll á tungu. Skemdi
það nokkuð, að undirspilið var of sterkt.
“Ukrainian Double Male Quartette’’
var eitt bezta hlutverkið og tókst prýði-
lega. Fóru þar saman ágætar raddir og
þjálfun svo góð, að aðeins verður náð
undir góðri stjórn og langri æfingu. —
Undir þessum lið var einnig fiðlulekari.
Nafni hans náði eg ekki, en fæstum mun
hafa dulist að þar var fiðlan í snillings
höndum.
Piano einspil Miss Lulu Putnik —
Hungarian — var framúrskarandi. Er
það aðeíns meðfæri ágætustu spilara, að
fara svo með sorgarlag Liszts, er hún
gerði. •
Og þá kem eg nú að því, sem mér var
mest í hug að vel færi, en það var ís-
lenzka hlutverkið.
Fyrst kom fram á sviðið Mrs. Lincoln
Johnson, klædd skautbúningi. Var bún-
ingurinn fagur og vel borinn uppi. Mrs.
Johnson söng þrjú lög. Þóttf mér h,enni
bezt takast hin þýða vöggbvísa Jóns
Friðfinnssonar.
Þá var karlakór Brynjólfs Þorláksson-
ar um 40 manns. Söng kórið 4 lög, þar
á meðal “Bára Blá” og “Eggert Ólafs-
son”. Meðferð kórsins á þessum lögum
var til sóma. Snildar náttúrulýsing Matth.
Jochumssonar í fyrsta erindi kvæðisins
Eggert Ólafsson, nýtur sín þá aðeins í
tónum, þegar í þá er lagt kólgufar lofts
og brimrót sævar. Þetta tókst. Kórið
náði nauðsynlegum þunga í túlkun. Of-
urlítil mistök urðu þó í erindinu: “Það
var hann Eggert Ólafsson”. “Bára blá”
fór þó enn betur; naut þar líka við hin
þróttmikla rödd Páls Bardals, er breiddi
öruggleikablæ yfir meðferð lagsins, sér-
staklega í seinna erindinu. Raddir kórs-
ins með lokuðum munnum, voru mjúkar
og samfeldar, en ef til vill fullveikar fyrir
raddmagn Bardals. Þar sem kórið greip
inn í á orðunum “Við bjarg er bani þinn”
var viðbragð hans hiklaust og eðlilegt,
þar sem eg oft hefi heyrt gæta óeðli-
legrar ákefðar og raddruglings í með-
ferð söngflokka.
Mér er sagt að íslenzka karlakórið
ætli að láta til sín heyra opinberlega í
næsta mánuði. Reynist gmnur minn
réttur um frammistöðu þess þegar þar
að kemur, mun engan iðra er sækir
samkomu þess. Og kunnugt er, að söng-
stjórnin er í ágætustu höndum, þar sem
Brynjólfs Þorlákssonar nýtur við.
22. des. 1931.
A. I. B.
NÚ SKILJA ALLIR EINSTEIN
Það er sagt, að það jmuni ekki nema
fjórir menn í heiminum skilja til hlítar
bók Einsteins um afstöðukenninguna.
Líta eflaust ýmsir á það, sem bábylju.
En sannleikurinn er sá, að bók þessi,
sem ekki er fullar fjórar síður að stærð,
er ekki rituð á neinu mæltu manna
máli. Hún er ekkert annað en tölur og
talna brot og talna eða stærðar merki,
sem enginn maður skilur fremur en
galdra rúnir væru, nema þeir, sem upp-
götvað hafa lykilinn að þeim, og mun
samt ekki afveita, að hægt sé að komast
að raun um hver hugmyndin er, sem þar
er haldið fram, nema með sérstakri
þekkingu eða jafnvel ítarlegri rannsókn
á ýmsum efnum, sem kenningin lítur að.
Svo það munu ekki neinar öfgar, þó
sagt sé, að aðeins fáir menn skilji Ein-
stein til fullnustu eða afstöðu kenningu
hans, eins og hún er sett fram í bók
hans.
En þegar Einstein skrifar um við-
skiftakreppu þessara tlma, þá ski\ja
hann allir. í grein sem hann reit ný-
lega um hana ogvnefnir “The Way to
Properity”, eða veginn til auðnu og
gengis aftur, heldur hann fram að at-
vinnuleysið, sem sé aðal-orsök kreppunn-
ar, sé hægt að lækna og til þess séu
þessar tvær leiðir:
Fyrst, að ákveða að lögum hvað vinnu-
laun skuli há. En undirstaða þess á að
vera sú, að verkamaðurinn hafi kaupgetu
til þess, að veita sér það, sem hann nauð-
sýnlega þarfnast með til þess að geta
lifað því lífi, sem sanngjarnlega er krafist
í þjóðfélaginu.
í öðru lagi, að ákveða vinnutíma á
sama hátt með lögum.
Þetta tvent heldur Einstein, að fari
mjög nærri því að halda jafnvægi á
framleiðslu og neyzlu eða eftirspurn, með
nokkrum öðrum smærri lagaendurbótum
eftir því sem þörf krefur.
Af þessu er auðsætt, að Einstein skoð-
ar kreppuna stafa af ójafnri kaupgetu og
framleiðslu. Og ekki dylst það að hann
álítur að kaupgetuna þurfi að auka frem-
ur en að takmarka framleiðsluna. Tak-
mörkun á frmleiðslu hefir atvinnuleysi
í för með sér, en hækkun vinnulauna
aukna kaupgetu. En það er öfugt við þá
stefnu sem oftast er fylgt, er kreppu ber
að höndum. Þá eru vinnulaun lækkuð,
enda getur svo staðið á að það virðist
óhjákvæmilegt. En eðlilega mínkar það
kaupgetuna. Skoðun Einsteins fellur því
ekki saman við þá stefnu. En einstöku
hagfræðingar hafa hans skoðun á lækn-
ingu kreppunnar, og voru ummæli eins
þeirra, dr. Frank J. Warne í borginni
Washington fyrir nokkru birt í Heimskr-
inglu.
Skoðun Einsteins er því auðsjöfnunar-
stefna, ekki ólík þeirri er verkamanna-
samtök halda fram og allir skilja. í hans *
augum er ójöfn skifting auðsins orsök
kreppunnar. Og er það ekki hún sem er
aðal mein siðmenningar vorrar?
Lækningin, eða löggjöfin, sem Einstein
bendir á, er og ofur einföld og auðveld
að koma í framkvæmd. En hvenær eign-
ast þjóðirnar þá stjómendur, sem fram-
sýni og hugrekki hafa til að löggilda eins
gagngerðar og viturlegar umbætur á á-
[W3NNIPEG 23. DEC. 1931
standinu og þar um ræðir? Hjá þjóðum
þeim, sem fullkomið lýðræði hafa, ætti að
vera hægt að leita 'almennings atkvæða
um slíka löggjöf og firra stjórnirnar allri
hættu með að gera slíkar tillögur að lög-
um. Eru ekki þjóðir heimsins nú þegar
búnar að reyna nægilega “gaufið og
krókana’’ eins og Þ. E. komst að orði í
þessu efni? Og er ekki “framtíðarland-
ið” enn eins fjarri og áður?
JESÚS FRÁ NAZARET*
Af öllum þeim miljónum manna, sem
hafa lifað á þessari jörð, eru aðeins ör-
fáir, sem sagan getur um. Og af þeim,
sem sagan getur um, eru aðeins örfáir.
sem hafa afrekað nokkuð verulega mik-
ið mannkyninu til góðs. Langflestra
þeirra manna, sem er minst, er minst
vegna þess að þeir hafa unnið verk, sem
vafasamt er að hafi verið mannfélginu
til gagns. Konunga, stjórnmálamanna,
aðalsætta, auðugra manna — höfðirigj-
anna er lang oftast minst í sögunni; hún
hefir eiginlega verið rituð um þesskonar
fólk. Og það eru mennirnir, sem hafa
verið ágjarnastir bæði til auðs og valda.
mennirnir, sem mest hafa unnið í eigin
hagmunaskyni og’ til þess að hljóta
frægðina, sem þeir girntust. Auður,
völd og metorð eru þau gæði, sem menn-
irnir hafa þráð heitast, alt neðan frá
þeim lægst settu í mannfélaginu upp til
þeirra æðstu. Það er því engin furða,
þó að þeirra sé oftast getið sem hafa
öðlast þessi gæði veraldarinnar, þegar
æfisaga mannkynsins er rituð; því að
flestir hafa viljað öðlast þau, þó að
þeim hafi ekki tekist það.
Ekki kemur mér til hugar að halda því
fram, að þeir menn, sem sagan getur
oftast um, hafi ekki verið miklir menn;
það hafa einmitt mjög margir þeirra verið
mikilmenni. En eg held, að fullyrða
megí, að þeir hafi yfirleitt verið menn-
irnir, sem langmest hafa látið stjórnast
af eigingjörnum hvötum.
Þeir fáu, sem um er getið við hlið
höfðingja og valdsmanna, eru menn, sem
veitt hefir verið óvenjuleg athygli sök-
um andlegs atgerfis og yfirburða —
frömuðir á sviði þekkingar, lista og hug-
sjóna. En það er eftirtektarvert, hversu
gleymnir söguritararnir, bæði fyr og síð-
ar, hafa verið á nöfn snillinga og and-
legra mikilmenna. Hin fegurstu lista-
verk aftan úr fornöld, sem enginn veit
hverjir eru höfundar að, hafa verið graf-
in upp og fylla nú listasöfnin í mörgum
stórborgum; merkileg ritverk, eins og t.
d. Sálmarnir og' Orðskviðimir í gamla
testamentinu, hafa verið eignuð konung-
um, mönnum, sem engar líkur eru til að
hafi fengist við ritstörf eöa verið færir
um það. Og þótt skemmra sé farið aftur
í tímann en þetta, má finna þetta sama
tómlæti gagnvart snillingum andans. Vér
vitum t. d. alveg furðulega lítið um
Shakespeare, sem vdr uppi fyrir rúmum
þrem hundruðum ára og var eflaust
mesta skáld hinnar ensku þjóðar bæði
fyr og síðar; en menn vita mikið um jafn
siðlausan þjóðhöfðingja og Hinrik átt-
undi var, og frásagnir um smávægileg-
ustu atburði í h'fi Elizabetar drotningar
hafa verið geymdar vandlega.
Um fáa menn, Sem háfa skarað fram
úr öðrum, vitup vér jafn lítið og um
höfunda trúarbragðc' na. Og þó hafa
engir menn haft slík áhrif á kynsdóðir
mannanna sem þeir. Manni fljúga strax
í hug nöfn Jesú og Búddha. Felstum
kemur víst saman um að þeir hafi verið
einhverjir þeir dýrlegustu menn, sem hafi
lifað í heiminum; miljónir manna hafa
trúað því fastlega um þá báða, að þeir
hafi sérstaklega og á annan hátt en
aðrir menn verið gæddir guðlegum krafti.
Og hvað vitum vér um þá? Þegar farið
er að brjóta heimildirnar til mergjar,
kemur í Ijós, að það er engin áreiðanleg
æfisaga til um þá, frá þeim tímum, er
þeir voru uppi eða skömmu þar á eftir,
heldur aðeins meira eða minna óljósar
sagnir, sem svo að segja minnast alls
ekki á margt af því, sem oss langar mest
til að vita og gagnlegast væri að vita.
Það er sagt frá ríkum konungssyni, sem
komst svo við af eymd og þjáningum
mannanna, að hann yfirgaf alt, sem hon-
um var kært og tók sér fyrir handur að
kenna mönnum að ganga veginn til full-
sælu og fullkomnunar eins og hann kom
honum fyrir sjónir — ekkert
annað nema miður áreiðanleg
munnmæli um ýmislegt er á
daga hans dreif. Og það er
sagt frá manni, sem ólst upp
í ómerkilegu smáþorpi austur í
Gyðingalandi og byrjaði að
flytja nýjar kenningar um trú
og siðgæði, þegar hann var
nærri þrítugur að aldri, og hélt
því áfram örstuttan tíma, lík-
lega ekki lengur en eitt ár,
þangað til hann var kærður
fyrir útlendum yfrivöldum fyr-
ir það að æsa þjóðina til ó-
hlýðni við hina æðstu stjórn
landsins og var líflátinn sem ó-
bótamaður. Vér vitum einu
sinni ekki, hvað Jesús gerði
áður en hann fór að kenna, vér
vitum lítið sem ekkert um að-
dragandann að prédikunarstarfi
hans. Það er haldið að hann
hafi stundað sömu iðn og fað-
ir hans, Jósep, og það má vel
vera, að hann hafi gert það;
það er sagt, að hann hafi verið
skírður af Jóhanneei, sem þýð-
ir auðvitað, að hann hefir geng-
ið í flokk með þessum skorin-
orða prédikara, sem sagt er að
hafi verið líflátinn, sökum þess
að hann vandaði um við Heró-
des fjórðungsstjóra út af hjú-
skaparmálum hans. Þetta er
hér um bil alt, sem vér vitum
um Jesúm áður en hann fór
sjálfur að kenna. Hin svo-
nefndu samstofna guðspjöll
eru með öllu ósamrýmanleg í
mörgum atriðum. Sem dæmi
þess hversu ófullnægjandi sögu-
leg heimildarrit guðspjöllin eru,
má geta þess, að Lúkasar guð-
spjall segir, að Jóhannes skírari
hafi byrjað að prédika iðrunar-
skírn á fimtánda stjórnarári
Tiberíusar keisara (árið 29 efi>
ir voru tímatali), og að þá hafi
Lísanías verið fjórðungsstjóri
í Abílene. En Lísanías var tek-
inn af lífi 36 árum áður en Jesú
fæddist og gat því ekki hafa
verið fjórðungsstjóri þegar Jó-
hannes byrjaði að prédika. —
Sama guðspjall segir frá að
þetta hafi gerst á æðstaprests-
tíð Annasar og Kaífasar, rétt
eins og æðstuprestarnir hefðu
verið tveir samtímis, en það
átti sér aldrei stað. Og þetta
er guðspjallið, sem byrjar með
þessum orðum: “Þar eð margir
hafa tekið sér fyrir hendur að
setja saman frásögur um þá
atburði, sem gerst hafa meða!
vor, samkvæmt því er þeir
menn hafa sagt oss frá, er frá
öndverðu voru sjónarvottar og
þjónar orðsins, þá hefir mér
einnig litist, eftir að eg hafði
rannsakað alt kostgæfilega frá
upphafi, að skrásetja það í röð
fyrir þig, göfugi Teófílus, til
þess að þú skulir þekkja áreið-
anleik þeirra kenninga, er þú
hefir verið uppfræddur í.” Og
það var einmitt þetta, sem guð-
spjallamennirnir vora að gera:
þeir voru að - fræða menn um
kenningar, en þeir voru ekki
að rita áreiðanlega sögu. Það
er hreinn og beinn barnaskap-
skapur af mönnum, sem hafa
lesið þessi rit með nokkurri at-
hygli, ajS halda því fram, að
þau séu ábyggileg sögurit.
Og þegar vér förum til sagna
ritaranna, sem þá voru uppi.
tekur ekki betra við. Einn
þeirra, Jósefus, sem fæddist
skömmu eftir að Jesús dó og
lifði fram undir lok fyrstu ald-
ar, ritaði sögu Gyðinga. í
þeim kaflanum, sem fjallar um
stjórnarár Pílatusar landsstjóra
á Gyðingalandi, er ofurlítill við-
bætir um Krist, ekki. sögulegs
efnis, heldur lof um kenningar
hans. En Jósefus var hreintrú-
aður Gyðingur, og þess vegna
er mjög ólíklegt að hann hafi
ri|að þenna viðbæti, enda ber
langflestum sagnfræðingum og
biblíurannsakendum saman um
að viðbætirinn sé innskot í
DODD’S ^
fgKIDNEY^
T fullan aldarfjórðung hafa Dodd’s
nýrna pillur verið hin viðurkenndu
meðul við bakverk, gigt og blöðru
sjúkdómum, og hinum mörgu kvilla,.
er stafa frá veikluðum nýrum. —
Þær eru til sölu í öllum ’lyfjabúð-
um á 50c askjan eða 6 öskjur fyrir
$2.50. Panta má þaer beint frá.
Dodds Medicine Company, Ltd., Tor-
onto, Ont., og senda andvirðið þang-
að.
sinni um Nerós ofsóknimar, aó
kristna nafnið sé dregið af
Kristi, sem hafi verið líflátinn
á stjórnarárum Pílatusar f
Gyðingalandi. Hann hefir auð-
sjáanlega þekt mjög lítið til
hinnar kristnu hreyfingar. En
þögn hans hefir verið skilin af
ýmsum sem vottur þess, að
hann hafi þá ekki verið búinn
að vekja á sér mikla ahygli á
meðal Rómverja.
Ennfremur minnist Suetoni-
us á það, að Gyðingar hafi
verið reknir úr Rómaborg vegna
óeirða, er stafað hafi af manni,
sem Krestus hét., Vera má, að
hér sé átt við deilur milli Gyð-
inga og kristinna manna, sem
voru algengar, og að Sueton-
ius hafi af ókunnugleik afbakað
nafn Krists. En engan veginn
er það þó víst.
í stuttu máli er sannleikurinn
sá, að vér vitum sama sem ekk-
ert um Jesúm, sem sögulega
persónu, að frátöldu því sem
guðspjöllin segja um starf hans-
og kenningar þann stutta tíma,
sem hann kendi.
Þetta hefir komið sumum
mönnum — að vísu mjög fá-
um — til að efast um að Jesús
hafi verið til sem söguleg per-
sóna. Þeir halda því fram, að
átrúnaður á hann hafi myndast
rétt eins og að átrúnaður á,
fjölda marga guði hefir mynd-
ast í heiminum, og að í augum
liinna fyrstu kristinna manna
hafi hann ávalt verið yfirnátt-
úrleg vera, guð en ekki maður.
Eg ætla ekki að fjölyrða um
þessa skoðun, eg vil aðeins
taka það fram, að mér finst
hún vera mjög ósennileg. Það
er með öllu óskiljanlegt, hvern-
ig þessi átrúnaður hefir getað
blossað upp með þeim ákafa,
sem virðist hafa verið honum
samfara, þarna austur í Gyð-
ingalandi á fyrstu öld, án þess;
að nokkur einstakur maður
gæfi tilefni til hans. Guð-
spjöllin, þótt þau séu mjög ó-
nóg sem söguleg rit, gera ávalt
ráð fyrif manni sem höfundi
þeirra kenninga, er þau flytja.
Hvernig hefði nokkrum mönn-
um átt að geta komið til hug-
ar að taka kenningar, sem
hefðu átt að vera sameign
allra manna og náttúrlega til
þeirra komnar einhversstaðar
ofan úr tímanum, óg leggja
þær í munn ímynduðum
manni? Hvernig víkur því við,.
að í þessu eina tilfelli er guð
gerður að manni, þar sem í
mörgum öðrum tilfellum virðist
að menn hafi verið gerðir að
guðum? Og hvaðan komu
kenningarnar? Einhvern upp-
runa hljóta þær að hafa átt.
Hvað er um dæmisögurnar, er
Jesús á að hafa sagt? Var þeim
safnað saman héðan og hand-
an af höfundum guðspjllanna.
Og hvers vegna eru smá atvik
tilgreind, svo sem það, hvar
og hvenær Jesús mataðist eða
hvar hann gisti á ferðalagi
¥) Ræða flutt i kirkju Sambandssafnaðar
á Lundar, sunnudaginn 6. deáember af séra
Guðm. Arnasyni.
sínu? Alt þetta virðist vera
söguna, sem hafi verið ritað j svo gersamlega óþarft og óeðli-
af kristnum manni. j legt, ef um guð var að ræða,
Annar sagnaritari, Rómverj- sem menn höfðu myndað sér
inn Tacítus, sem var uppi um átrúnað á og vildu gera að
líkt leyti, getur þess í frásögn manni, líklega til að geta út~