Heimskringla - 30.12.1931, Síða 1

~)orl
DYERS & CLEANERS, LTD.
Men’s Suits
$1.00
50c
CALli 37 061
Suits
Hats
rori
DYERS & CLEANERS, LTD.
Ladies’ Dresses
$1.00
CALL 37 061
Cloth, Wool
or Jersey ..

XLVI. ÁRGANGUR. WESTNIPEG MIÐVHÍUDAGINN 30. DES. 1931 NÚMER 14
fT HEIMSK ;ringla ós KAR ÖLLUM ÍSLENDINGUM FARSÆI LS ÁRS m

AFHJÚPUN LTKNESKIS
HANNESAR HAFSTEIN
Rvík 2. des.
Úr því kl. var 1.30 í gær, fór
fólk að safnast saman á Lækj-
artorgi og götunum þar í grend
KL 2 kom skrúðfylkingin frá
hafði t. d. hugsað sér að þjóðin
notaði orku fossanna til að
frelsi Indlands með miljónum Hvað af þessu kann að leiða
mannslífa. Að öðru leyti kvað er auðvitað dulið, en ærið al-
knýja járnbrautarlestir um land I hann ekki gerlegt, að fara óðs- varlegt virðist það vera.
ið, og enginn efi er á því, að! lega að neinu, en sjá fyrst, ------------
skeyti svipaðs efnis. Hefir
stjórnarráðið synjað um undan-
þágu til útflutnings og skírskot
ar til umsagnar útflutnings-
rafmagnsmál landsins væri kom hvernig ráðstafanir þær, sem ÍSLENDINGAR BRIDGEKAPP- j nefndar síldareinkasölunnar.
HANNES HAFSTEIN.
Við afhjúpun líkneskis hans
1. desember 1931.
in í betra horf en nú er, ef á ráðsstefnunni á Englandi
hans hefði notið lengur við. i voru gerðar, hepnuðust. En
Síðan mintist ræðumaður á þær ráðstafanir voru í því
Alþingishúsinu, Og var svo fjöl-' skáldið Hannes Hafstein, og fólgnar, að nefnd var kosin til
menn að hún fylti algerlega sagði að íslendingar ætti að
AR WINNIPEGBORGAR.
Síldveiði hefir verið hér mikil
að undanförnu.
Lækjartorg vestur í Austur-
stræti upp á Bankastræti og
norður á Hverfisgötu. Mun
■sjaldan slíkur manngrúi hafa
safnast saman á einn stað hér
í bænum.
Lúðrasveit Reykjavíkur lék
fyrst '“Heili, norðurheimsins
fold!”. Síðan gekk Matthías
<3lafsson, formaður minnis-
varðanefndarinnar, fram á pall-
Inn hjá myndinni og flutti af-
hjúpunarræðuna.
Ræða Matthíasar ólafssonar.
— Það var skömmu eftir lát
Hannesar Hafsteins, að nokkr-
nm vinum hans kom saman
nm að láta reisa honum minn-
isvarða, og leita til þess sam-
skota um land alt. Brást al-
l>jóð svo vel við þessari mála-
leitan, að eftir stuttan tíma
hafði safnast svo mikið fé, að
á.kveðið var að festa kaup á
myndastyttu. Einari Jónssyni
var falið að gera frummynd-
Ina, en eirmyndin er steypt í
Kaupmannahöfn.
Það er nú all-langt síðan hún
kom hingað, en það hefir stað-
lesa Ijóðmæli hans á hverjum
degi; þeir hefði áreiðanlega gott
at' bví.
Þótt Hannes Hafstein hefði
átt mótstöðumenn í stjórnmál-
um, eins og öll mikilmenni, þá
hefði hann ekki átt neinn óvin.
Og þessi mynd hans ætti að
n.inna alla á, svo lengi sem
hún stæði, að
Starfið er margt, en eitt er
bræðrabandið,
boðorðið, hvar sem þér í fylk-
ing standið,
hvernig sem stríðið þá og þá er
blandið,
það er að elska og byggja og
treysta á landið.
Síðan var líkneskið afhjúpað.
Dóttursonur Hannesar Haf-
steins skar á bandið, sem hélt
hjúpnum saman, en Matthías
afhjúpaði myndina. Laust þá
manngrúinn upp ferföldu húrra
hrópi.
Því næst söng Karlakór K. F.
U. M. nýtt kvæði eftir Þorstein
Gíslason sem birt er á öðrum
í haust og í vetur hefir verið
, „ spilað um verðlaunaskjöld, sem
þess að rannsaka, hvaða leið stórblaðið ..Tribune- gaf> me«
þeim fyrirmælum að um skyldi
vera kej)t og þeir hljótá er bezt-
ir teldust spilamenn að leikslok-
um, eftir að allir spilaklúbbar
bæjarins hefðu reynt kunnáttu
sína. Eingöngu er spiluð svo-
nefnd “Contraet bridge”, og
fylgt spilareglum Culbertson’s.
Byrjað var í október í haust og
hlaut Medical Arts (læknafélags
klúbburinn) skjöldinn fyrst og
væri fær til þess að koma sama
stjórnskipulagi á fót á Ind-
landi og er í sjálfsstjórnarný-
lendum Breta.
AUSTURFÖR BRACKENS
Hon. John Bracken, forsætis-
ráðherra Manitoba hefir verið
austur í Ottawa undarfarna
daga. E3r hann nú nýkominn
heim. Erindi hans eystra var , , ,,
* hélt honum í tvær vikur, Þa tok
að finna forsætisraðherra R. B. ■„ .. „ ., , , ...,,
„ _ „ .......Conservative Bndge Club skjold
Bennett að rnali viðvikjandi!. . , . ,
, ™ ... , „ „ . , ,, . , i mn af þeim og hafa haldið hon-
skuld Manitoba-fylkis a lam í . .., . , , , .
, , _ „ , um fram td þess er íslenzki
New \ork, sem nu er að falla í
gjalddaga. Er afborgun af slíku
láni afar erfið á þessum tíma
vegna affalla á canadiskum
peningum í Bandaríkjunum. Mr.
Bracken lét ekkert uppi um
hvernig erindi sínu lauk.
FYRIR DAUÐANS DYRUM
stað, og að því loknu lék Lúðra-
Iðáþvíaðfá henni sæmilegan !aveit Reykjavíkur “Ó, guð vors : ag"ajdri
Að lokum varð það að lands!” en Karlakór K. F. U. M.
söng undir.
Þar með var afhjúpunarat-
höfninni lokið.
—Mbl.
Sir George E. Foster, stjórn-
málamaðurinn alkunni, hefir
legið hættulega veikur um
lengri tíma. Telja læknar orðið
litla von um að honum muni
batna. — Hann er hálf-níræður
stað.
samkomulagi við ríkisstjórnina,
að" hún skyldi sett hér á fótstall
hann, er líkneski Jóns Sigurðs-
sonar hafði staðið á, en það
flutt niður á Austurvöll. Munu
allir vera ánægðir með það, því
að fyrir framan Alþingishúsið
liefði mynd Jóns Sigurðssonar
alt af átt að standa.
Það var upphaflega gert ráð
fyrir því að afhjúpa líkneski
■þetta á 70. ára fæðingardegi
Hannesar Hafsteins hinn 4. þ.
m. mán., en það varð þá úr að
þessi dagur var valinn, enda er
hann ekki síður heppilegur til
þess, þar sem vér nú minnumst
fullveldisins, en engum einum
manni öðrum en Jóni Sigurðs-
syni, eigum vér það eins mikið
að þakka, að vér fengum sjálf-
stæði einsi og Hannesi Haf-
stein. — —
Síðan mintist ræðumaður á
það er Hafstein kom til út-
landa í fyrsta sinn og hvað
honum brá, er hann sá *með
«igin augum hve langt vér vor-
«m á eftir löðrum. Og þá vakn-
aði sú þrá hans og ásetningur,
að efla framfarir íslendinga.
,Með ódauðlegum ljóðum hvatti
iiann þá til framsóknar, en ljóð-
hvöt hefir jafnan hrifið þessa
þjóð mest.
Þegar Hanrles vaj* orðinn
sýslumaður í ísafirði, byrjaði
hann þegar á því að koma þar
ýmissum framförum á, svo sem
SKATTFÉ SKILAÐ AFTUR
GANDHI KEMUR HEIM.
Gandhi kom síðastl. mánu-
|dag heim til Indlands, úr Eng-
landsför sinni. Var honum tek-
ið með kostum og kynjum af
flokksmönnum sínum. Biðu
menn hans í þúsunda tali við
lendinguna og sýndu honum
öll þau virðingar- og vináttu-
merki, er þeim gat hugsast.
Settu konur kórónu úr blóm-
sveigum á hö’fuð honum og
trópuðu: “Lengi lifi Gandhi
konungur vor!” Gandhi hneig/ii
sig mildilegast fyrir þeim, en
orð fór honum ekki af munni,
vegna þess, að þetta alt skeði
daginn, sem hann er í mál-
bindindi.
En ekki gekk þetta alt sam-
an hið Ijúfasta. Andstæðingar
Gandhi, Múhameðstrúarmenn,
efndu til óeirða og æsinga. —
Varð lögreglan að skerast í
leikinn, en áður en fullur frið-
ur komst á, höfðu 12 menn
meiðst á bryggjunni. En þar
með var þó ekki öllu lokið. —
Uppreisnir hófust víðsvegar um
landið, og hafa nú um 763
manns verið settir í varöhald.
Á einum uppreisnarstaðnum
voru 28 manns drepnir. Svip
Fjármálaráð Bandaríkjastjóm
ar hefir verið að rannsaka um
kvartanir ýmsra skattgjaldenda
landsins og hefir komist að
þeirri niðurstöðu að skattálagn-
ingin árið 1930 hefi ekki verið
sanngjörn. Afleiðingin af þessu
er sú, að skattheimtu eða fjár-
máladeildin verður að skíla aft-
ur skattfé, er nemur $69,476,930
Er upphæð þessi til margra og
verður hluti hvers skattgjald-
enda færður honum til inn-
leggs á árinu 1931.
Hundruðir manna, sem allir
kannast við, njóta þessa fengs.
Á meðal þeirra er John D.
Rockefeller með $31,324. hlut,
og sonur hans John D. Jr. með
$1,804 hlut. Douglas Fairbanks
leikarinn gerir kröfu til $12,391
og leikkonurnar Helena Costello
Sherman og Dolores Costello
Barrymore til $1,345 hver.
Bridge klúbburinn vann hann,
þann 18. þ. m. Kappleikar fara
fram á hverju föstudagskvöldi.
Spiluð eru 32 spil og taka 16
manns þátt í kappleiknum, er
allir verða að spila sömu gjöf-
ina, átta frá hvorri hlið. Spilið
er mjög vandasamt, sem þeir
vita, er inn á það þekkja. ís-
lendingarnir höfðu einvalaliði á
að skipa, og eru sumir þeirra,
sem þátt tóku í kappleiknum,
taldir með beztu bridgespilur-
um í landinu. Þessir voru á hlið
íslendinga: Pétur Anderson
kornsölumaður, W. J. Líndal
lögfræðingur og kona hans frú
Jórunn Líndal, Dr. Báldur H.
Olson, Dr. B. J. Brandson, O.
J. Ólafsson, W. Olson og H. J.
Pálmason.
Næsta spilamót verður hald-
ið föstudagskvöldið 8. janúar.
Verður leikurinn á milli Skota
(St. Andrews Club) og íslend-
inga. Er það 10. mótið af 16,
er þreyta á, á þessum vetri.
Er sennilegt að sókn verði ó-
væg af beggja hálfu, og verður
ganvan að frétta af úrslitunum.
Sigur íslendingum!
Rvík 7. des.
Bruni í Viðey.
Um kl. 7 í gærkvöldi varð 11 minnum lengi muntu hér.
Sem fyr vér ennþá fögnum þér
og fylkjum liði þig í kringum.
Sem glæstust hetja á þjóðar
þingum
vart við eld í húsinu “Glaum- I gerist oft, að fræknir falla:
bæ’’ í Viðey, og magnaðist Þn ferst ei orðstír kappans
hann á skammri stundu, og
brann húsið til kaldra kola.
Glaumbær var stórt timbur-
hús tvílyft, með útbyggingn, og
var í upphafi ætlað verka-
mönnum, sem stunduðu ígripa-
vinnu hjá Miljónafélaginu í
Viðev, en áttu þar ekki heima.
— í útbyggingunni, sem var
miklu yngri en aðalhúsið, bjó
nú Kjartan Lárusson skrifstofu
maðun njá H.f. Kára. Varð
miklu bjargað af innanstokks-
munum hans. — Á loftinu í
húsinu bjó ráðskona með tveim
eða þrem börnum sínum, og
mun hún hafa mist nær allar
eignir sínar sem voru óvátrygð
ar. — 1 kjallaranum var eitt-
hvað af matvælum og verkfær-
um og brann það alt.
Um upptök eldsins veit blað-
ið ekki með sannindum, en
heyrst hefir að kviknað hafi
frá ofni. Engin slys urðu við
brunann, og öðrum húsum var
ekki hætt, vegna vindstöðu.
* (Vísir)
SKÁLARÚSTIR ÞORGILS
ÖRRABEINSSTJÚPS
BRETLAND OG SKULDIR
ÞESS.
vatnsveitu, götulagningu ogla?jar sögur komu víðar að úr
framhaldsskóla við barnaskól-
ann.
Svo varð hann ráðherra —
hinn fyrsti íslenski ráðhelra,
búsettur hér. Engum manni
var það fremur að þakka en
honum að stjórnin var flutt inn
í landið, og var hann því sjálf-
kjörinn í það embætti, eins og
hann var þá hinn sjálfkjörni
foringi íslendinga. Sem ráð-
herra hafði hann tækifæri til
þess að koma ýmissum hug-
sjónum sínum í framkvæmd,
en þó vkr mikið eftir. Hann
landinu. Pandit Nehru, forseti
All-India Congressins, var tek-
inn á leiðinni, er hann ætlaði
að mæta Gandhi, og settur í
varðhald. Er svo á fréttunum
að sjá, sem lítið hafi skort á,
að í almenna uppreisn slægist.
Enn hefir þó ekki af því orðið.
Daginn eftir hélt Gandhi
ræðu, fyrstu ræðuna eftir að
hann kom heim. Um 50,000
manns hlýddu á hana. Lýsti
hann því yfir meðal annars,
að hann mundi ekki frá stefnu
sinni víkja, þó kaupa þyrfti
1 fyrsta sinn í sögu Bret-
lands er nú líklegt, að til þess
dragi að það geti ekki greitt
erlendum þjóðum skuldir sín-
ar á ákveðnum tíma. Hafa
bankastjórar og fjármálamenn
Breta látið það uppi, að þeir
mundu ekki sjá neinn veg til
að greiða Bandaríkunum skuld-
ir þær, er í gjalddaga falla á
komandi ári. Hjálpast margt
að því að gera Bretlandi þetta
ómögulegt. Fyrst og fremst
getur það ekki innkallað skuld-
ir sínar hjá Þjóðverjum og öðr-
um Evrópuþjóðum. í annan
stað er gengishrun sterlings-
pundsins. Og í þriðja lagi skatt
arnir á brezku þjóðinni, sem
svo miklir eru, að hvergi eiga
sinn líka. Og svo hrun eigna-
markaðarins, sem nemur 4 til
5 biljónum dala á síðastliðnu
ári, og öðru eins á tveimur
næstu árum þar á undan.
FRÁ ÍSLANDI.
Rvík 28. nóv.
Ríkisstjórnin sviftir Björn
Björnsson bakarameistara
vínveitingaleyfi.
í gær klukkan að ganga 3,
komu lögregluþjónar á hótel
Borg og innsigluðu áfengis-
geymsluna. — Jafnframt fékk
Björn Björnsson bréf frá dóms-
Á leiðangri sínum í Græn-
landi í sumar, rannsakaði Knud
Rasmussen ýms forn mann-
virki, en merkilegustu rústirn-
ar fann hann í svokölluðum
Skjöldungafirði. Hyggur hann
að það muni vera rústirnar af
skála Þorgils Örrabeinsstjúp,
og er margs ólíklegar til get-
ið.
í lítilli vík við fjörðinn, nokk
uð frá þeim stað þar sem Eski-
móabygðin er, rákust þeir á
rústir þessar. Mátti það heita
snjalla,
sem stríddi fyrir land og lýð;
hans líf skal dáð um alla tíð.
Svo lengi varir lofstír þinn,
sem lifir íslenzk þjóð og tunga.
Þú trúðir fast á tímann unga
og leiddir hann í landið inn.
Með von og traust og viljann
djarfa
þú vaktir þjóð til nýrra starfa.
Með afreksmannsins afli’ og trú
hér unga tímann vígðir þú.
Og stattu í málminn steyptur
hér
sem sterkur vörður þjóðar dáða
og giftusamra, góðra ráða,
ef hættu þjóð að höndum ber.
Og heitum því: í háska og
vanda
með huga einum saman standa
sem heild, og allir halda vörð
um heiður þinn, vor ættarjörð!
Þ. G.
—Mbl.
dalur, sem kallaður er Dtalur
Maríu drotningar. Er hann um-
luktur jöklum, en þar er gróður
mikill, blóm og kjarrskógur.
Eftir dalnum renna ár, og þær
fullar af laxi. í firðinum segja
Eskimóar að sé uppgripa afli
af hákarli og heilagfiski, en
selveiði úti fyrir. Um fugl er
lítið og landdýr eru þar engin.
—Lesb. Mbl.
INDIÁNAR
geyma 300 ára gamalt herfang.
Amerískur fornfræðingur,
Arthur* Woodward hefir nýlega
fundið í Indiánaþorpinu Oraibi
hending, þvi að þær voru huld- ,
... , í Mexico fjolda af skjoldum
ar blomskruði og pilviði. Husið | J . J
, „. , . . , . * í tsverðum og brynjum, sem Pue-
hefir verið bygt þannig, að fyrst! . - . , ’ , .
,, , , ,,„ | blo-Indiánar hafa tekið herfangi
er anddyri, en sjálfum skálan- .
, „. .* , ... . , _. af Spánverjum fynr 300 árum.
um hefir venð skift í tvent! , . J, , _ ,
* , . , , , „. Spanverjar voru þa að leggja
með þvervegg. Auk þess hefir * . .. . . fu,..
venð utbyggmg dalitil. Það er j ^ . „
„ .... * , istofnuðu þeir borgma Presido
allerfitt að mæla veggina sok- ■ _5_ ® , .
um gróðursins, en þeir voru ' de Santa Fe rett hja landamær-
málaráðuneytinu, þar sem hon- víðasthvar um einn meter á um ue ° n 1 na 11 lsins‘
um var tilkynt að vínveitinga- hæð og álíka þykkir. En ekki, Háðu Indianar margar orustur
, ,. ., fX við þa, og herfangið hafa þeir
voru rustirnar ohreyfðar af r ° f _ .,,
___ siðan geymt sem helgidoma og
mannavoldum. Hefir emhvern- , ^ .1 , , ö
,, .* , « „ , notað við andadansa og aðrar
tima venð bygður Eskimoakofi , ,
. truarsamkomur.
mn í hliðskalaveggsms og Eski-
móar hafa rifið mikið grjót úr ^611" ^u Indíánar, sem enu
veggjunum. Hleðslan er þó enn eru eftir í Pueblo-landinu,
stæðileg þar sem hún er ó- geynm gripi þessa vanlega, og
hreyfð, og hafa verið notaðir Þa® var fyrir gérstaka náð, að
furðu stórir steinar í hana. Má Woodward fékk að sjá þá. En
af öllu marka, að bygging þessi ekki var Vlð Það komandi að
hefir ekki verið gerð af Eski- han níen& neitt af gripunum.
móum, og á því, hvað pflvið- * öðru ÞorPh sem heitir Acamo
mál. En þar eð rannsókn þess j urinn, sem vex í rústunum, er fékk hann þó þrjá spánska
væri skamt á veg komin, neiþ-1 stór, og rætur hans greinast skjöldu hjá Indíánum. Lru þeir
víða, má marka að byggingin kringlóttir og gerðir úr tvöfaldri
er mjög gömul. nautshúð. Spánska skjaldar-
Það eru miklar líkur til þess merkið er málað á þá með gul-
að þetta séu skálarústir Þor- um- rauðum og grænum lit.
gils Örrabeinsstjúps, því að lýs- Desb. Mbl.
ingin á þeim kemur vel heim
leyfi ‘væri af honum tekið, og
mætti hann ekki, eftir móttöku
bréfs þessa veita vín.
Morgunblaðið spurðist fyrir
um það hjá lögreglunni í gær,
hverjar væru orsakir þess. Jón-
atan Hallvarðsson fulltrúi lög-
reglustjóra varð fyrir svörum.
Hann sagði, að leyfið hefði ver-
ið tekið af Birni Björnssyni,
vegna þess, að sannast hefði,
að hann væri riðinn við áfengis
aði hann um frekari upplýs-
ingar í málinu.
Seyðisfirði 6. des.
«Vegna mikillar síldveiði hér
undanfarnar vikur, hefir þæj-
arstjórnin hér sent áskorun tlllvið söguna. Þar segir, að þeir j Skemtisamkoma.
atvinnumálaráðuneytisins að hafi bygt sér skála við vík nokk Stúkan Skuld hefir ákveðið
gera ráðstafanir til þess að j ura og hafi skálinn verið hólf- að hafa almenna skemtisam-
koma síldinni á markað, þar eð aður í tvent. Bjó Þorgils með komu á miðvikudaginn 6. janú-
fullvíst megi telja að hægt sé sínu fólki í öðrum endanum, ar. Þar fer fram söngur, hljóð-
að fá nægan markað fyrir en Jósteinn og hans fólk í hin- færasláttur, kappræða og alls-
hana. Hreppsnef^d Seyðisfjarð- um endanum. '. * konar gleðskapur. Allir vel-
arhrepps sendi landsstjórninni j Inn af Skjöldungafirði er komnir. Kostar ekkert.