Heimskringla - 06.01.1932, Side 1
DYERS & CLEANERS, LTD.
Men’s Suits
Suits.........
Hats
$1.00
50c
CAIX 37 061
DYERS & CLEANERS, LTD.
Ladies’ Dresses
$1.00
CALL, 37 061
Cloth, Wool
or Jersey ..
XLiVI. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 6. JANÚAR, 1932.
NUMER 15
MANSJÚRfUMÁLIÐ OG
.Congress) og félagsskapur . á ferð til næsta bæjar, er ráð-
Þau tíðindi hafa gerst síðan
Heimskringla kom út s. 1. viku,
að Japanar hafa tekið Mansjúr-
íu á sitt v^ld. Sjálfsvarnar lið-
ið kínverska, sem þar var að
reyna að bera hönd fyrir höfuð
sér, hafa þeir hrakið burtu og
alla leið inn fyrir kínverska
Tnúri>in 'gamla pg sögulega.
Virðist sem hinir vígólmu Jap-
anar hafi gripið tækifærið til
að spenna landið járngreipum
meðan stjórnarfarið í Kína var
í öngþveiti, og meðan þar var
verið að glíma við að mynda
Jiýja stjórn, eftir fall liinnar,
sem af ókyrð og byltingar hug
lýðsins veltist af stóli. Og nú
sitja Japanar ósmeikir og ein-
ráðir þar á herstóli sínum og
stjórna ríkinu sem þeir hafa af
annari þjóð hrifsað, sem þeir
•eigi það. Þannig er nú þrætunni
um Mansjúríu lokið.
En á þetta Mansjúríumál verð
ur varla svo minst, að manni
liomi ekki Þjóðbandalagið í hug.
Það hefir frá því fyrsta verið
svo mikið við málið riðið. En
af úrslitum þess að dæma, leyn-
ir það sér ekki, að þjóðbanda-
lagið hefir verið ofurliði borið.
Hafi Þjóðbandalagið til
nokkurs verið stofnað, var það
til þess, að vernda rétyindi
fiinna smærri þjóða fyrir ofbeldi
stærri þjóðanna. Og þegar
Mansjúríumálið var lagt fyrir
Þjóðbandalagið, var það með
þeim ásetningi gert, að leggja
hömlur á ásælni Japana í Man-
sjúríu og jafna sakir þjóðanna
á sangjarnan og friðsaman hátt.
En meðferð þessa máls af
hálfu Þjóðbandalagsins er und-
arleg frá byrjun. Þrætu-málið
er lagt fyrir Þjöðbandalagið
samkvæmt XI grein laga þess,
en í þeirri grein er gert ráð
fyrir, að ekkert mál öðlist laga-
legt gildi, sem allir aðilar fé-
lagsins séu ekki samþykkir.
Það var því Japönum innan
ÞJÓÐBANDALAGIÐ þeirra, er dæmdur ólöglegur og
því upptækur ásamt öllum eign
um. Er auðséð að Willingdon
ætlar sér að taka þéttari tök-
um á æsingatilraunum gegn
Bretum á Indlandi, en gert hef-
ir verið, um hríð, að minsta
kosti. Að vísu hefir Gandhi
áður verið tvisvar sinnum í
fangelsi, en félagsskapurinn, er
hann stjórnar, hefir ávalt verið
látinn óáreittur.
Alls er sagt að félagsskap
þjóðernissinna heyri til um 3
miljónir manna, eða um 1 pró-
sent af þjóðinni. Að líkum læt-
ur að það séu hinir upplýstari
ist var á hann af þrem japönsk
um hermönnum. Átti konsúllinn
í harðri sennu einn við þá þrjá,
en loks slapp hann úr greipum
þeirra, en talsvert blár og mar-
inn og með Iskeinur á andliti og
á höndum. Hann hafði vegabréf
og bandaríska flaggið með sér,
en japönsku hermennirnir héldu
hann kínverskan þegn. Eftir
rannsókn í málinu, bað stjóm-
in í Japan bandarísku stjórn-
ina auðmjúklega fyrirgefning-
ar. Þá var ljúft að leggjast
á knén. Bandaríska stjórnin
hefir enn ekki tilkynt að hún
geri sig ánægða með þá af-
NYARS VISUR
til
BALDVINS HALLDÓRSSONAR
Hindúar. Og efiaust fylgja þeir s°kun.
Hindúar, er nokkurt skyn bera
á þjóðmál, þjóðernissinnum að
málum. En hvað stór hluti það
er, verður ekki sagt um. Ef
dæma má eftir ummælum
ýmsra um mentun þeirra, mætti
ætla að þeir væru ekki margir.
En Móslemarnir (Múhameðs-
trúarmenn), eru um 80 miljón-
ir, og þeir eru sagðir Hindú-
um andvígir í flestu, og vilja
ekki, hvað sem í boði væri, sjá
Hindúa taka við stjórn lands-
ins.
Gandhi er sagt að tekið hafi
hlutskifti sínu með þeirri ró,
sem honum er lagin. Við blaða-
menn, sem tal höfðu af hon-
um, kvaðst hann ekki bera neitt
hatur í garð Breta. Og er þeir
spurðu hann, hve lengi hann
héldi, að hann yrði í varðhald-
inu, sagði hann, að það gerði
ekkert til hvort það yrðu 10
dagar, 10 vikur, 10 mánuðir eða
10 ár; sál þeirrar þjóðar, sem
frelsi þræði, og 10,000 ár ætti
sér nú þegar að baki, gerði
sára lítið til hvað fangavist sín
yrði löng. Sú sál lifði það, að
ná sínu þráða takmarki eftir
sem áður. Gandhi og Patel,
verða eflaust báðir yfirheyrðir
áður en dómur verður kveðinn
upp yfir þeim.
Aftur spáði Patel, að af þessu
MANITOBA GREIÐIR
SITT.
LÁN
handar, að eyðileggja alt sem mundu hljótast óeirðir, sem
ráðið vildi, með því að greiða
atkvæði á móti tillögum þess.
Það eina atkvæði Japans gat
ráðið niðurlögum málsins í ráð-
inu, enda kom það á daginn, að
Japan gerði það.
Þá bárust fréttir af því, en
óstaðfestar þó af Þjóðbanda-
iaginu, því það hélt fundi sína,
leynilega, að tilraun hefði verið
ekki mundi linna fyr en annar-
hvor aðili væri í val fallinn.
Nehru, þriðji atkvæðamesti
maðurinn í flokki þjóðernis-
sinna, var nýlega dæmdur til
tveggja ára fangelsisvistar.
Því var einhversstaðar hald-
ið fram rétt nýlega, í sambandi
við yfirráð Breta á Indlandi, að
hagurinn sem þeir hefðu af
Forsætisráðherra J. Bracken
skýrði frá því í byrjun þessarar
viku ,að tveggja miljón dala
lánið, sem Manitoba fylki tók
í New York fyrir nokkrum ár-
um, og sem fellur í gjalddaga
15. janúar, yrði greitt á ákveðn
um tíma, fyrir íhlutun og að-
stoð sambandsstjórnarinnar. —
Hvar hefði heill fylkja-, bæja-
og sveitarstjórna og landsins
verið á þessum tímum, ef Ben-
nettstjórnin hefði ekki verið við
völd?
SIR GEORGE FOSTER DÁINN
gerð til þess að nema 11. grein . þeim væri sá, að það aflaði
ina úr lögum, og taka svo málið | hverjum manni, konu og bami
upp samkv. 15. grein laganna
Frh. á 8 bJs.
GANDHI OG PATEL
VARPAÐ f FANGELSI.
Mahatma Gandlii og Vallab-
hei Patel, helztu leiðtogum
þjóðernissinna á Indlandi, var
báðum varpað í fangelsi s.l.
mánudag. Ástæðan fyrir að
þeir vorul teknir, er talin sú,
að æsingír gegn brezkum yfir-
ráðum hafi gengið fram úr
öllu hófi, síðan Gandhi kom
heim af Lundúnafundinum. —
Patel er forseti þings (con-
gress) flokksmanna sinna, en
Gandhi er auðvitað aðal-leið-
toginn. Fylgir fréttinni, að Wil-
lingdon lávarður, sem hér var
landstjóri áður, en sem nú er
vísikeisari á Indlandi, hafi var-
að Gandhi og Patel þrisvar
sinnum við því, ’að ef æsinga-
tilraunir þeirra ekki rénuðu
yrði tekið til þeirra ráða, er
lögin heimiluðu til* þess að
hefta þær. En því var ekki sint
og því er nú svona komið.
En auðvitað er ekki hálf-
sögð sagan með þessu. Þing
I.
Sæll og heill í söngva höll
sæmdur löngum degi.
Blómin þín um Braga völl
blikna framtíð eigi.
Þegar berst mér bréf frá þér
bezt eg skil og heyri:
þumlungs-stakan einatt er
álnar-kvæðum meiri.
II.
Enn er komið árið nýtt,
ylrík hækkar sólin.
Barnsins rödd í brjósti hlýtt
blessar liðin jólin.
Út í stórhríð auðs og valds
enn er gangan hafin.
Kaup og sala' hins gullna gjalds
grimd og helju vafin.
Þó að skuggar skelfi jörð,
Skuld samt Urð er meiri.
Framtíð réttir heimsins hjörð
hjálpar-meðul fleiri.
Skúta, sjóum voða verst,
Vesturlandsins unga.
Þar er aðeins eitt sem ferst:
okkar forna tunga.
Hún er orðin feigðar fálm
frumbýlingsins vona.
Orðin hljóma eins og mjálm
ungra kattar sona.
Veitt er bót við gramið geð
greppum ljóða sönnum:
brátt þeir syngja sálma með
Zíons-borgar mönnum.
III.
Auðnan hækki eilíf-ný
eins og blessuð sólin.
Bamsins rödd í brjósti hlý
breyti ári í jólin.
Stýrðu, Baldvin, árin öll ,
óðar dýru fleyi,
unz þú sæll í söngva höll
sofnar löngum degi.
Þ. Þ. Þ.
á Englandi, einn fimta af
framfærslueyri sínum yfir árið,
þ. e. a. s. beinlínis og óbein-
línis, eða með allri starfsemi
og viðskiftum, sem sambandi i
Breta við Indland væri sam- (
fara. Mega Bretar illa við, að
því sambandi sé slitið nú. Og
eflaust má gera ráð fyrir ein-
hverjum beinum og óbeinum
hag af samvinnunni einnig fyr-
ir Indverja, bæði menningarleg-
um og að því er að \ iðskiftum
lýtur.
Hvort stefna Willingdon lá-
varðar verður nú affarasæl á
Indlandi, á eftir að koma í ljós.
— Heima á Bretlandi virðast
þó flestir vera með henni. —
Foringi verkamannaflokksins í
þinginu, Rt. Hon. Geo. Lands-
bury, lét þó á sér heyra nokkra
vantrú í því efni, en kvað á-
standið hlotið að hafa verið
slæmt orðið, úr því að Willing-
don lávarður hefði til þessara
ráða gripið.
BIÐJA FYRIRGEFNINGAR.
Um helgina var Culver D.
Chamberlain, bandaríski kon-
Einn af elztu stjórnmálamönn
um þessa lands, Sir George E.
Foster dó s. 1. miðvikudag í
Ottawa. Hann var á 85. aldurs
ári og mjög mikilsmetinn og
víðkunnur maður, ekki aðeins
í Canada fyrir sína löngu og
eftirtektsverðu stjórnmálastarf-
semi, heldur einnig í Evrópu og
Bandaríkjunum fyrir þátttöku
í málum alþjóðafélagsins og al-
þjóðadómstólanna.
Hann var fæddur í Carlton
héraði í fylkinu New Bruns-
wick, 3. sept., 1847. Er for-
eldra hans að því einu getið,
að þau hafi verið í hópi United
Empire Loyalistanna, er til Can-
ada komu, er Bandaríkin brut-
ust undan Bretlandi, af því að
þá fýsti ekki á skilnað við föð-
urland sitt Bretland. Sir Geo-
rge Foster var settur til ménta
og útskrifaðist 1868 af háskóla
Brunswick-fylkis. Eftir það
hlaut hann prófessorsstöðu við
háskólann í bókmentum. Hann
hélt og urmul fyrirlestra um
þetta leyti víðsvegar og kom þá
mælska hans í ljós. Kostningu
til sambandsþingsins náði hann
1S82, og má heita að hann hafi
lengst af síðan verið þingmaður
neðri og efri deildar. í ráðu-
neyti Sir John A MiacDonalds
varð hann sjávarútvegsráðherra
1885 og frá 1888 til 1896 var
liann fjármálaráðherra. í stjórn
Meighens var hann og verzlun-
armáiaráðherra 1917. Var hann
á þessum tíma þingm. fyrstu
þrjú kjörtímabilin fyíir Kings
County, N.B., en svo jafnmörg
eða fleiri kjörtímabil fyrir Norð-
ur-Torontoborg. í síðasta skift-
ið er hann sótti þar um kosn-
ingu 1917, lilaut hann rúm 18
þúsund atkvæði í meiri hluta.
Árið 1921 var liann skipaður.í
öldungadeildina.
Sir George Foster var oft
kosinn í nefndir, er til annara
landa voru héðan sendar og var
stundum formaður þeirra eins
og t. d. cnadísku nefndarinnar
til alþjóðafélagsins, nefndar-
innar er til Suður-Afríku var
send 1924 og Bretlands. Hann
varð félagi í leyndarráði Breta.
í kappræðum um stjómmál
hefir fár eða engin verið Sir
mælskari. Hann var með af-
brigðum góður ræðumaður.
Hann var hreinlyndur og trú-
verðugur maður í hvívetna og
í fjármálum strang-áreiðanleg-
ur og dó fátækur. Hann var
sparneytin í öllu og bindindis-
maður og vann vínbanns hug-
sjóninni mikið gagn með ræð-
um sínum um vínbindindi.
STRfÐ.
TÍU
BOÐORÐ
GANDHIS.
Norski flugmaðurinn Tryggve
Gran segir þessa sögu 11. nóv-
ember s. 1. í tilefni af því, að þá
var 13 ára afmæli vopnahlés-
samninganna:
— Ósjálfrátt minnist eg 11.
nóvember 1918. Eg var þá á
herflutningsskipi, sem var á leið
frá Arkangel til Englands. Far-
þegar voru margir og sinn af
hverju sauðahúsi. Þar voru
liðsforingjar, hermenn, rúss-
neskir flóttamenn og flótta-
konur. Klukkan 6 um kvöldið
komum við til Hammerfest.
Það var dimt — nema hvað
ljósin í bænum spegluðust ein-
kennilega í höfninni og á lofti
voru töfrandi norðurljós. Norskt
flotaskip lagði síbyrt að okkur
og upp á skip okkar stökk
norskur sjóliðsforingi. Hann
sá mig og þekti mig. “Til ham-
ingju!” hrópaði hann. “Með
hvað!” spurði eg. “Með frið-
inn’’, svaraði hann; “það var
samið vopnahlé klukkan 1 í
dag”.
Rétt á eftir kváðu við enda-
laus fagnaðaróp um alt skipið.
—Konur og karlar létu eins og
þau væri orðin ær. Það var
eins og þau hefði fengið fyrir-
heit um öll heimsins gæði. Að-
eins einn maðu$ — lítill japan-
skur herforingi — lét sem ekk-
ert væri. Seinna um kvöldið
átti .eg tal við hann. — “Hvern-
ig stendur á því að þér gleðjist
ekki eins og aðrir?" spurði eg.
Oymada hershöfðingi brosti og
mælti svo: “Það er vegna þess,
að eg skuli ekki þurfa að segja
við sjálfan mig á fimtugsafmæli
mínu 11. nóvember 1931: Þú
m
gladdist of snemma.’’
Það er einkennilegt, en það
er satt. Hinn framsýni Japani,
Oymada ofursti, er nú á fim-
tugsafmæli sínu með her sinn
hjá Tahsen, norðan við Nonni-
fljótið í Mansjúríu. Hann hugs-
ar sjálfsagt um fleira en að
sigra Kínverja. Hann hataði
Rússa, og hatar þá sjálfsagt
Fyrsta daginn í fangelsinu,
skrifaði Gandhi eftirfarandi
boðorð til fylgismanna sinna
að breyta eftir:
1. Hafið enga samvinnu við
stjórnina.
2. Breytið í öllu eftir því er
framkvæmdarnefnd félags vors
hefir ákvarðað..
3. Bægið öllum ofbeldistil-
finningum á burt úr hjarta
ykkar. Snertið ekki hár á höfði
nokkurs ensks manns, konu
eða barns.
4. Neytið ekki deyfandi lyfja
eða áfengis.
5. Fastið og biðjið.
6. Munið, að eina vopn okk-
ar er að kaupa ekkert af Bret-
um Þeirra vopn eru að sekta
I sambandsstjórninni. Stendur þá
væntanlega ekki á bæjarráðinu
og fylkisstjórninni að leggja
fram sinn liluta fjárstyrksins.
Er áætlað að hver fjölskylda\
þurfi 1000 dali til að koma sér
fyrir. Eftir það búast frum-
kvöðlar þessa máls við, að
fjölskyldurnar geti bjargað sér
sjálfar. Væri betur að því væri
að heilsa, ekki arðvænni en bú-
skapurinn er nú.
Frétt Lögbergs fyrir skömmu
um það, að sambandsstjóruin
vildi enga liðveizlu veita þess-
ari álitlegu bjargræðisvon, var
tóm markleysa.
BRETAR VILJA MINKA
HERSKIPIN.
Bretar gera ráð fyrir að
menn, varpa í fangelsi og hrann ..... . ,.
, ^ i leggja íyrir afvopnunarfundmn
myrða. Þetta er það sem hver, oe’J * ....
, . . * .. .. , . , . sem haldinn verður 1 februar i
þjóð geldur fynr að oðlast frelsi
þjóðernissinna (The National súllinn í Mukden i Mansjúríu, George Foster harðskeyttari eða
sitt. Að neita viðskiftum við
þá, er vopnið, sem Bretlandi
kemur á kné.
7. Neitið að snerta nokkuð,
sem er brezkt. Að kaupa af öðr-
um þjóðum, er ekki bannað, sé
það nauðsynlegt. Munið að
hver einasti hlutur, sem fluttur
er inn í landið, eykur tolltekjur
stjórnarinnar. Og fyrir það fé
verða keypt skotfæri, til þess
að drepa ykkur með og þá, sem
þið unnið.
8. Það er heilög skylda ykk-
ar að koma í veg fyrir að nokk-
ur eyrir frá ykkur lendi í skúffu
stjórnarinnar. Notið póstinn,
símana og jánbrautirnar eins
lítið og framast er unt, vegna
þess, að það er með þessu, sem
stjórnin reitir féð út úr hönd-
um ykkar.
9.. Varist að kaupa nokkur
verðbréf af stjórninni.
10. Hættið að klæðast út-
lendum fatnaði; klæðist heima
unnum fatnaði.
(Þýtt úr Winnipeg Evening
Tribune.)
Genf, tillögur um að takmarka
stærð herskipa, að afnema neð-
ansjávarbáta, og að stærð beiti-
skipa fari ekki yfir 8000 smá-
lestir. Þetta vilja Bretar að gert
sé til þess að draga úr her-
skipakostnaðinum, því að hin
stærri herskip séu svo dýr. En
jafnvel þó annað en féleysi mæli
með þessu, er ekki hætt við að
allir fallist á það. T. d. hafa
Frakkar og ítalir nú um 50
neðansjávarbáta í smíðum, er
jeim mun þykja súrt í brotið
að byrja að rífa, um það leyti
sem þeir eru að fullgera þá.
JARÐNÆÐI FYRIR 200
MANNS.
Bæjarráðið í Winnipeg og
Brackenstjórnin hafa lengi ver-
ið að bræða með sér, hvort
ekki væru ráð til þess að ut-
vega svo sem 200 fjölskyidum
jarðnæði í Manitoba. En eins
og gefur að skilja þurfa fjöl-
skyldur þessar fjárstyrk með,
til þess að byrja búskapinn
enn. Og þetta kalla menn frið Hefir nú loforð fengist fynr
á jörðu!
einum þriðja kostnaðarins frá
MEIRI BEITA.
í ræðu, er Bracken forsætis-
ráðherra hélt í Virden s. 1.
mánudag, lét hann í veðri vaka
að hann væri fús til að gefa
liberölum fleiri sæti í stjórn-
inni, til þess að samsteypu-
stjórnar hugmyndin kæmist í
framkvæmd, heldur en hann
bauð í haust. Honum virðist
falla betur í geð að stjórna í
ráðum með liberölum, heldur
en að eiga um það við kjósend-
ur.
70% MÓTI VÍNBANNI.
í Finnlandi er vínbann, sem
kunnugt er. Við almenna at-
kvæðagreiðslu, sem nýlega fór
þar fram, voru þó um 70 af
hundraði allra greiddra at-
kvæða á móti vínbanninu. —
Hvað stjórnin ætlar sér að gera
í málinu eftir þessa atkvæða-
greiðslu, er enn ókunnugt um.