Heimskringla - 06.01.1932, Page 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 6. JANÚAR, 1932.
Á HÁSKA TÍMUM
Saga frá uppreisninni á Indlandi.
Eftir
George A. Henty
“Ekki saint að þvi er almenn viðskifti
snertir,’’ sagði doktorinn brosandi. “Þú hefir
orð fyrir að hika ekki ögn við að takast í
fang vandasömustu skyldur, og leysa öll störf
af hendi með dugnaði og djörfung, að eg ekki
segi óbilgirni.’’
“Nei, taugaveiklun mín kemur þar ekki
fram,” sagði Bathurst hlæjandi. ‘Eg hefi,
sem maður segir, andlegt þrek, en ekki lík-
amlegt, því taugarnar eru bilaðar. Eg vildi
gefa mikið til að losast við þann krankleika,
en hann fylgir mér frá vöggunni til grafar-
innar.”
“Sé svo,” sagði doktorinn, “þá er það
ekki föðurarfur. Eg var honum kunnugur og
vissi að hann var ffamgjarn liðsforingi.’’
“Nei, það er móðurarfurinn. Eg segi þér
máske meira um það síðar, doktor. ’
Hér slitnaði þessi samræða, því að nýr
gestur kom til þess að tala við Bathurst.
“Eg ætla upp í billiardsalinn, Bathurst,’’
sagði doktorinn. “Þegar þú vilt fara að sofa,
þá vitjaðu mín þangað.”
Það hittist svo á, að einn billiardleikur-
inn var rétt að enda, þegar doktorinn kom
inn.
“Nú komstu mátulega,” sagði Prothero,
um leið og doktorinn kom inn úr dyrunum.
Sinclair er genginn úr leik. Hann er einn
reiðmaðurinn á morgun og þarf þá að halda
á öllum sínum taugastyrkleik Þú verður að
kðma í hans stað og halda uppi heiðri her,-
deildarinnar Doolan er útjaskaður og geng-
inn úr leik líka og eg er sjálfur alveg að detta
í mola.”
“já, eg hefi nú ekki snert billiard-spíru
síðan eg fór heim,’’ sagði doktorinn, “en svo
er mér sama þó eg bætist í þeirra hóp, sem
nú liggja í valnum. Hverjir eru í gróðanum?’’
“Þeir Messenger og Jarvis hafa sópað
öllu fyrir sér. Það er á orði að þeir hafi ný-
lega fengið tvo þjóna til að bera Rupee-bagg-
ana heim í herbergi þeirra. Scarsdale liangir
dálítið í þeim, en við hinir erum'hvergi.”
Það sannaðist hér sem áður, að æfingin
er aðalskiiyrðið. Doktorinn sat í tapi og eftir
hálftíma gekk hann úr leik, en vandræðalaust
var að fá mann í hans stað.
“Þetta sýnir, hve nauðsynleg er æfing í
hverju sem er,” sagði hann. “Áður en eg fór,
hefði eg auðveldlega skotið þessum náungum
aftur fyrir mig, en nú henda þeir mér eins og
leiksoppi á milli sín. Eg verð að æfa mig hálf-
tíma á dag, þangað til eg næ mér aftur.”
“Já, og segja mér til að auki,” sagði þá
Doolan.
“Það væri nú að eyða tíma til einskis,
Doolan. Þú gætir aldrei 9pilað billiards, þó
þú æfðir þig alla daga æfinnar. Það er geðs-
lag þitt, sem því veldur, en ekki skortur á út-
sjón. Þú gerir góðan leik endrum og sinnum,
en framhaldið vantar. Þú ert of eirulítill og of
fljótfær til þess. Lærdómurinn er að komast
í réttar stellingar En þegar þú spilar, þá hef-
irðu venjulega ekki minstu hhgmynd um, hvert
boltinn muni fara, og þess vegna miklu meiri
líkur til að þú, en ekki mótspilarinn, verðij
undir Væri eg þú, Doolan, skyldi eg gersam-
lega hætta við billiards. Það er of kostbær
skemtun fyrir þig.”
“Það segir þú satt, doktor, en hvað á mað-
ur að segja, þegar einn piltanna segir: ‘Hérna,
Doolan, komdu í einn hring með okkur'?”
“Þeirri spurningu er auðsvarað, Doolan.
Eg skyldi segja þeim, að eg væri fús til að
spila, ef þeir vildu borga fyrir mig og gera sig
ánægða með þann gróða, en eg væri orðinn
leiður á að vera þeim sama sem árstillag að
heiman. ^etta skyldi eg segja þeim, Doolan,
því það er satt, að þú hefir verið sjóður, sem
þeir hafa gengið í nú f tíu ár.”
“Én eg er nú samt ekki neitt ósköp ó-
nýtur að spila, doktor.”
“Ef þú ert nógu ónýtur í spili til þess að
sitja æfinlega í tapi, Doolan, þá gerir minst-
an mun, á hvaða stigi ónytjungsskapurinn
er,” svaraði doktorinn. “En þetta er ekkert
undarlegt. Þegar þú komst út hingað fyrst,
fyrir fjórtán eða fimtán árum, skeyttu pilt-
arnir lítið um billiard-spil, en nú eru þeir all-
ir orðnir í því. Sjáðu nú þorparann þann
arna, hann Richards. Hann er rétt búinn að
sópa í sinn sjóð öllu sem er á borðinu, og hag-
ar sér rétt eins og hann væri þaulæfður f
þess kyns bralli, en þó er hann nærri barn
að aldri og hefði átt að vera kominn í rúmið
fyrir löngu síðan. En hann er augsýnilega
kærulaus í þeim sökum, — er, að eg hugsa,
einn af þeim hnokkum, sem sitja við billiard-
spil þangað til að vekjaralúðurinn hvín, stekk-
ur þá upp, þvær sér og mætir með hinum á
æfingasviðinu eins fjörlegur og frískur, eins
og hann hefði sofið alla nóttina. En það end-
ist ekki lengi, Doolan, ekki í þessu loftslagi.
Að ári liðnu verða hrukkur farnar að koma í
ljós á andliti hans, út frá augunum sérstak-
lega. Mér lízt betur á Wilson. Hann er bara
strákhnokki enn, eins og hinn, en það býr
margt gott í honum. Eg sé að sem stendur er
hann farinn að ímynda sér að hann elski hana
Miss Hannay. Það er góð ímyndun og gagn-
leg fyrir unglingspilt að hugsa, að hann elski
góða stúlku Auðvitað fer alt slíkt út um
þúfur, og á meðan á því stendur, finst hon-
um að engin manneskja í veröldinni eiga eins
bágt og hann, en alt slíkt er gagnlegt. Eftir
þá reynslu er miklu minni hætta á, að piltar
lendi í ógöngur, eða sem maður segir, “fari í
hundana”. Að hugsa að maður elski stúlku,
gefur manni göfugri hugsjónir, og menn kapp-
kosta þá að verða betri og göfugri menn henn-
ar vegna. Þau áform lifa löngu, löngu eftir
að þessi fyrsta tilraun er komin um koll og
orðin að engu."
“Já, þú ert sleipur á sprettum, doktor,”
sagði Doolan, “að geta hugsað og talað þann-
ig í glaumnum og skarkalanum, sem hér er.
Eg efa að sjálfur St. Patrick geti gert eins
vel.”
“Jæja, þá skulum við nú hætta, Doolan,
og koma ofan. Eg býst við að Bathurst sé
farinn að verða ókyrr að bíða.”
“Ja, það er nú bara gott fyrir hann,” sagði
Doolan. “Eg hefi enga þolinmæði að fást við
menn, sem aldrei lina á, sem altaf hamast
eins og kölski sjálfur væri á hælum þeirra. Eg
fleygði mér fyr ofan í gryfju en vinna, ár eftir
ár tífalt meira verk en nokkur negri.” '.
“Já, eg hugsa nú reyndar að það séu litl-
ar líkur til, a» þú þurfir að fyrirfara þér af
þeim ástæðum.”
“Það segir þú satt, doktor,” svaraði Doo-
lan. “Það getur enginn brígslað ?nér um að
vinna eitt eða annað verk að ástæðulausu. í
herferð býst eg við að gera minn skerf kvart-
analaust, en á friðartíma, þegar ekkert sérlegt
stendur til, má hver sem vill snuðra eftir verk-
efni fyrir mér og vera eins velkominn að því,
sem hann finnur, eins og honum er velkomið
að tína blómknappa í maí. Eg fékk minn skerf
ósvikinn á meðan eg var undirforingi. Það er
heldur ekki betri maður til en majórinn okkar,
en þegar hann var kafteinn lét hann okkur
aldrei í friði, en lét okkur æfa okkur og þenja
okkur út um allar jarðir, klukkutímum saman.
Eg óskaði þá stundum, að eg væri koininn
heim til írlands, og þá hefði hver sem vildi
mátt eiga alt Indland fyrir mér. Majórinn
var á þeim árum einn sá eiruminsti maður,
sem eg hefi kynst.”
“Majórinn er ágætur herstjóri, Doolan,
en þú ert haugaletingi — með þeim örgustu
í flokknum. Þú ættir að þakka hamingjunni
að þú þá fékst 9vo skyldurækinn yfirmann,
og sem kendi þér að læra þínar skyldur. Þú
hefðir aldrei orðið túskildings virði, ef þú
hefðir þá haft Rintone eða hans jafna fyrir
yfirmann.” .
“En lofsorðin þín, doktor. Það er ekki
um þau að tala nema í þeirri mynd, sem allir
búast við.”
“Eg get lokið lofsorði áj menn eða verk,
ef tækifæri gefst,” svaraði doktorinn. “En
þau tækifæri gefast sjaldan, ef satt skal
segja. — Jæja, Bathurst, ert þú til með að
ganga til hvílu?”
“Það er eg víst, doktor,” svaraði Bath-
urst. “Það er einn kosturinn við að sneiða
sig hjá þessu veðreiðafargani. Gæði þessa
hestsins eða hins, sem hlaupa skulu á morg-
un, hafa ekki minstu áhrif á mig. Og þó eg
frétti að allir uppáhaldsgæðingarnir hefðu
orðið á eftir, þá raskaði það ekki ró minni
eða héldi fyrir mér vöku í klukkustund!”
“Eg held nú að það sé gott að taka ein- J
hvern þátt í veðreiðunum, Bathurst. Yfir
höfuð að tala, leggja menn mikið að sér við
vinnu, sumir of mikið, og nema menn taki
sér hvíld og fái ofurlitla breytingu, smám
saman verða menn að engu, eða þeir að öðr-
um kosti umhverfast í réttar og sléttar vinnu-
vélar, — í maskínu. Það þurfa allir að hafa
eitthvert sérstakt markmið, ekki til að strita
við öllum stundum, heldur til að hvíla hug-
ann við endrum og sinnum. Mér er nærri
sama hvað það er — það getur ekki verið svo
ómerkilegt, að það sé ekki betra en ekki neitt,
enda fýsn til að vera á samkomum og í ásta-
bralli er þolandi, því alt slíkt dregur hugann
frá hversdagsþreytunni. En að því er sýnist,
þá gerir þú bókstaflega ekkert”
“Þar af leiðandi hlýt eg þá, eftir þessu,
annaðhvort að verða að engu, eða verða bara
maskína,” sagði Bathurst.
“Annaðhvort sjálfsagt, Bathurst. Þú
mátt brosa, en eg veit hvað eg segi. Eg hefi
séð unglinga eins og þig, sökkva sér niður f
hversdagsstörfin og vera ekkert nema ákaf-
ann, en eg hefi aldrei enn séð breytingu á
þessari reglu, nema þeir hafi eitthvað tekið
fyrir, sem dreift gat huganum.”
“Að heyra þetta!” tók Doolan fram í. '
“Hann var rétt núna að
sneypa mig fyrir leti og iðju-
leysi.”
“Já, það er nú nokkuð
öðru máli að gegna með þig,
Doolan,” sagði doktorinn.
“Þú hefir nóg af ákafa —
það hafa flestir írau — en
þú hefir ekkert til að vekja
hann. Það er létt verk að
stjórna hérlendum herflokki.
Þú vinnur þitt skylduverk á
tveimur eða þremur klukku-
tímum úrsólarhringnum, en
skyldur embættismanns í
stóru héraði taka aldrei
enda. Frá morgni til kvölds
eru þeir á flugferð um héraðið, að finna menn
og hlusta á varnir þeirra og kærur, og á
kvöldin keppast þeir við að semja skýrslur,
rita álit þeirra á þessu eða hinu þrætumálinu,
og yfirskoða allskonar skjöl. Það eru vand-
ræði, að ekki er hægt að skifta verkum bet-
ur, en það er ekki auðgert að sjá ráð til
þess.”
RobinHood
FI/OUR
ÞETTA MJÖL EYKUR STARFSÞRÓTT-
INN OG BYGGIR UPP LÍKAMANN.
“Já, þetta alt og meira hefi eg nú verið
að telja sjálfum mér trú um í kvöld, doktor,
en það breytir í engu þeirri tilfinningu minni
að eg hafi séð hana áður.”
“Þá hefir þig líka dreymt hana,” sagði
doktorinn. “Það hefir eitthvert skáld-flónið
sagt, að “ástavonir sýni skuggamyndir”, eða
“Eg hefði ekkert á móti að taka þátt í
þessum stjórnarþjónustustörfum, ef stjórnin
vildi borga okkur kaup, sem ögn gengi nær
launum embættismanna hennar,” sagði
Doolpn.
“Það er mikið í því, Doolan,” svaraði
doktorinn. “Það er alveg eins erfitt að hafa
ekkert að gera, eins og það, að hafa of mik- <
ið. Og það hefir altaf verið mín skoðun, að
það sé óhæfilegur munur á kaupi hermanna
og kaupi embættismanna og annara stjórnar-
þjóna. En góða nótt, Doolan. Eg vona að
þú segir Mrs Doolan, að það sé mér einvörð-
ungu að þakka, að þú kemur heima svona
snemma — klukkan eitt! Annars hefðirðu
náð heim rétt til að hafa fataskifti fyrir æf-
ingarnar.”
Þegar hér kom, voru þeir komnir að her-
búðunum og þar skildi leiðir. Doktorinn og
Bathurst, gengu sína leið, og hélt doktorinn
áfram:
“Þetta er vænn maður, Bathurst, ráð-
vandur og geðgóður, en enginn skörungur.
Væri um hernað að gera mundi hann reynast
ágætur liðsforingi. Það var hans hepni að
hann kvongaðist. Þangað til var hann altaf
í klúbbsalnum og drakk meira en honum var
gott. En hann er alt annar maður síðan hann
fekk konuna. Enda veit hún hvernig á að
fara með hann og gera heimilið skemtilegt,
því hún er greiyd kona og skörp. Hefði hann
fengið einhvern galgopann eða ónytjunginn,
hugsa eg helzt að hann hefði alveg farið í
hundana.”
“Eg hef ekki hitt hana nema einu sinni
eða tvisvar áður,” sagði Bathurst. “Eg kem
hingað svo sjaldan, að eg kynnist fáum, að
undanteknum þeim, sem eg hefi erindi við.
Og þegar eg hefi lokið erindinu, er eg oftast
svo argur við menn fyrir sauðþráann og
heimskuna, að eg vanalegast stekk upp í
vagninn tafarlaust og flýti mér burt.”
“Já, en eg hugsa að þú ergir þá eins mik-
ið og þeir ergja þig, Bathurst. En, þá erum
við nú komnir heim til mín, og skulum við
nú fá okkur vindil <?g ögn í kollu, til að styrkja
taugarnar eftir allan hávaðann, áður en við
leggjumst fyrir. En fyrst skulum við fara
úr treyjunum og taka af okkur kragana, svo
okkur líði vel á meðan við sitjum. Það er ein
sönnunin fyrir stjórnlausri heimsku manna,
að heimta að menn troðist í enskán kvöld-
klæðnað og rembist innan í stífum krögum í
heitu landi eins og þessu. Hérna, drengur!
Kveiktu á kertunum, og komdu svo með
brennivín ug sódavatn og tvær kollur”.
“Jæja, hvernig lízt þér þá á Miss Han-
nay, Eathurst?” spurði doktorinn eftir að
þeir höfðu tekið af sér yfirfötin og seztir í
hægindastólana. •
“Eg bjóst nú við miklu, eftir því sem þú
lézt af henni, því það er sjaldan að þú hrósir
um skör fram. Mér geðjast vel að henni. Hún
er fríð sýnum, skarpleg og bláttáfram og
kækjalaus.
“Þetta er alt rétt og satt,” sagði doktor-
in. “Við vorum samtíða fjóra mánuði á ferð-
inni út, og eg tók nákvæmlega eftir fram-
komu hennar á þeirri leið.”
“Það undarlegasta er,” sagði Bathurst,
“að mér fanst eg hafa séð hana einhverntíma
áður. Eg hefi verið að brjóta heilann um það
í alt kvöld, hvar og undir hvaða kringumstæð-
um eg hefi séð hana áður, en altaf til einsk-
is,,,en finst þó áreiðanlega, að eg hafi ein-
hversstaðar séð hana.”
“Nei, þig er að dreyma, maður! Þú ert
búinn að vera hér í átta ár. Þegar þú fórst
af Englandi var hún tíu ára gamalt barn. Þú
hefir áreiðanlega ekki séð hana fyrri, og bók-
staflega enga stúlku við ^essa herstöð, sem
sé nokkra ögn lík henni, því eg þekki þær
allar, sem hér hafa verið síðastliðin fimm eða
sex ár.”
eitthvað þess kyns, en sem auðvitað er hæfu-
laust, en þó get eg gert mér grein fyrir þess-
ari trú þinni á annan veg.”
“Eg held nú helzt að vísan, sem þú mint-
ist á, eigi ekki við, í þetta skifti, doktor, en
víst er mér andlit hennar minnisstæðara en
svo, að.það sé bara draumsjón.”
“Jæja, Bathurst, sleppum þessu, en hvað
heldur þú um bessar sögur, sem er verið að
breiða út, að það sé verið að útbýta “chupa-
ties” meðal innlendu hermannanna, og að
verið sé að æsa þá með sögum um kúlur
smurðar svínafeiti? Þú skilur hérlenda fólk-
ið betur en nokkur okkar hér?”
“Sé svo, þá er það enn ekki kunnugt
orðið hérlendri alþýðu,” svaraði Bathurst.
“Eg get ekki merkt minsta mun á framkomu
hérlendra sveitamanna, en eg þekki þá svo
vel orðið, að eg held þeir gætu ekki dulið
það fyrir mér, ef þeir vissu ura nokkurt
brugg. Um Sepoyana veit eg ekkert, en Gar-
net segir mér, að þeir, sem hann stjórnar,
í Deenmugghur, séu óaðfinnanlegir, enda þótt
satt sé, að nú um tíma séu þeir seinni til að
gegna snúningum og með köflum dutlunga-
samir.”
“Mér lízt ekki á þetta, Bathurst.. Eg veit
ekki hvaða þýðingu chupaties hafa, en eg
hefi heyrt að það sé ills viti, ef þeim bókum
er útbýtt. Sepoyarnir hafa enga ástæðu til
að kvarta, fremur en hvítu hermennirnir. En
þeir hafa ekkert aðhafst nú lengi, og iðjuleysi
er öllum mönnum skaðlegt. Eg vil ekki trúa
að það sé nokkur veruleg óánægja í þeirra
flokki, en sé hún til og brýzt út fyrir alvöru,
þá er útlitið fyrir okkur ekki álitlegt. Það
er ekki nærri nógu mikið af hvítum hermönn-
um á Indlandi, svo það væri í rauninni ekkert
undarlegt, þó Sepoyarnir fengju þá hugmynd,
að þeir séu herramir, en ekki við. Það væri
óttalegt undir þessum kringumstæðum ef þeir
tækju í höfuðið að gera uppreisn.”
“Eg trúi ekki að þeir séu svo einfaldir að
gera það,” svaraði Bathurst. “Þeir géta ekki
haft neinn hag af því, en mistu mikils.. Þegar
til lengdar liði, yrðu þeir líka að lúta í lægra
haldinu, því með tímanum yfirbuguðum við
þá, það er það vissa.”
“Það er nú gott og blessað, Bathurst. Við
vitum hvað við getum gert, ef við etjum kappi
og kröftum, en þeir vita það ekki. Þeir hafa
ekki hugmynd um hvað mikið liðsafl við höf-
um og getum sent hingað, ef á þarf að halda.
Þeir auðvitað hugsa, að við höfum ekki nema
fáa hermenn, því til þessa hafa þeir í öllum
okkar orustum haft þrjár eða fjórar herdeild-
ir á móti hverri einni enskri herdeild. Auk
þess er það álit þeirra að þeir séu jafningjar
okkar á vígvellinum. Þeir hafa líka staðið
við hlið okkar og barist með okkur í öllum
orustum um þvert og endilangt Indland, og
þeir hafa gert eins vel og við sjálfir. Eg get
ekki séð hvaða ástæðu þeir hafa til að gera
uppreisn, og eg get heldur ekki séð, hver er
hvatamaður til þess, en eg veit það, að ef
þeir gera uppreisn, þá verða ástæður okkar
hræðilegar. — Og svo skulum við þá fara að
sofa. i Þú vilt víst ekki í kolluna aftur? Jæja,
eg finn þig aftur í fyrramálið — eftir að hafa
brugðið mér yfir í sjúkrahúsið, því þangað
verð eg að koma klukkan hálfgengin sjö. —
Klukkan hálf-átta kem eg heim til að borða.
f millitíðinni þarft þú ekki annað «n að kalla
á drenginn, þegar þú vaknar, og segja hon-
um hvort þú vilt heldur, kaffi, te eða súkku-
laði.”
“Á morgun fer eg á fætur klukkan sex,”
svaraði Bathurst. “Eg fer venjulega á fætur
klukkan fimm, en nú er klukkan að ganga
tvö svo eg ætla mér að lúra klukkutíma
lerigur en vant er, af því meðfram, að eg hefi
ekkert að gera.