Heimskringla - 16.01.1932, Blaðsíða 3

WINNIPEG 16. JAN. 1932.
HEIMSKRINGLA
3 SÍDA
THE
MARLBOROUGH
SMITH ST., WINNIPEU
Winnipeg’s Downtown Hotel
COFFEE SHOP
Open from 7 a.m. to 12 p..m.
Special Lunch, 40c
Special Ladies’ Luncheon,
40c
Served on the Mezzanine Floor
Best Business Men’s
Luncheon in Town, 60c
See Us for our
Winter Room Rates
We cater to Functions
of All Kinds1
F. J. FALL, Mgr, PH. 86 371
ætt, og seinni kona mín í»or-
gerður var einnig af þessari
ætt, eða systurdótturdóttir
Björns föður Jóns í Dal. Jón
í dal er þess utan sjálfur orð-
inn mikill ættfaðir. Hann var
þrígiftur maður og átti nokk-
uð mörg börn, t)g hafa þau
orðið kynsæl, bæði heima á ís-
landi og hér í Ameríku. Dóttur-
dóttir Jóns í Dal er kona tón-
skáldsins Björgvins Guðmunds-
sonar. Eg hefi áður tekið það
fram að Jón var greindarmað-
ur, las daglböðin og veitti skýra
eftirtekt öllum viðburðum á
landinu. Han var háreistur og
djarfmannlegur í allri fram-
komu, fríður maður sýnum og
mikill vexti. Út á við til almenn-
ings stóð hann á öfugum meið
við séra Guttorm. Hann var bú-
niaður mikill, en hliðraði sér
hjá tilhlutun um félagsmál,
annað en að borga til allra
stétta eins og lög stóðu til. —
meira og minna saman við þá
að sælda, og hefi raunar til-
hneigingu til að minnast hér
lítið eitt á marga fleiri af þeim,
en það eru aðeins sérstakir
menn, sem valda áheyrilegum
endurminningum. Enda koma
þeir sumir hverjir við sögu mína
seinna, og hvarfla eg þá aftur
að þeim eftir þenna útúrdúr.
Eg hefi með sjálfum mér
valið þann kostinn að segja
ekkert um einstaka menn í
minni sveit, Sauðaneshreppi,
fyr en jafnóðum og eg hlýt að
geta þeirra í samstarfinu.
Vorið 1888 á hreppskilaþing-
inu var eg kosinn í hrepps-
nefnd, og sama daginn á fundi,
sem hreppsnefndin hafði með
sér, var eg kosinn oddviti
nefndarinnar. Mig minnir að
eg hugsaði um það, að þetta
væri líklega heiður fyrir mig,
en eg var logandi hræddur við
þessa upphefð. Eg svaf illa og
órólega næstu nætur, og hafði
ferlega drauma. Mér höfðu ver-
ið afhentar nokkrar skrifaðar
skruddur, sumar æfa gamlar,
og voru þetta kallaðar hrepps-
bækurnar. Eg tók undur laust
á öllu, en fór þó með það heim
til mín, en hreppskilaþingin
voru alt af haldin í Sauðanesi.
Eg fan,n það á öilu, að eg átti
að standa einn. Eg var mintur
á það af hreppstjóranum Sæ-
mundi Sæmundssyni, sem tekið
hafði við hreppstjórninni af
Guðmundi í Sköruvík, að eg
værl skólagenginn maður og
þyrfti því engu að kvíða. Ekki
bölvaði eg fæðingardegi mín-
um, en þeim degi, sem eg fór
Hann var hagsýnn smiður á tré . ^ Möðruvallaskólann, því eg
og járn og afkastamikill til j ejnn vissi það, að þar hafði eg
allra búsumráða, enda hraust- jær^( en þag var tj] meira
af mér ætlast fyrir vikið.
Einn var sá m^,ður á hrepp-
ur maður alt til síðustu ára æfi
sinnar. Þegar hann var við slátt
á engjum, og allir unnu af
kappi, og voru farnir að lýjast,
seinni part dags, þá gekk hann
að þeim vinnumanninum, sem
hafði af minstum manni að má,
eða var eitthvað lasinn, og
bauð honum að brýna sinn ljá.
og sló með hans áhaldi á með-
an. Lét hann svo brýna hinn
ljáinn, og svo koll af kolli, en
sló sjálfur hvíldarlaust. Svo
nærgætinn var hann hjúum sín-
um. Hann var einlægur trú-
maður og hélt uppi stöðugum
húslestrum. Hann las prýðilega
og söng altaf sjálfur með söng-
fólkinu, og söng þá hátt, en
hætti við að vilja koma því í
verk, eins og öllu öðru, og varð
þá á undan með livert vers út.
af fyrir sig, en beið þó æfinlega
þangað til hitt fólkið var líka
búið, og varð þá eins og feg-
inn að mega halda áfram.
Á Kúðá í Þistilfirði bjó sá
maður, er Ólafur hét Jónsson,
samvizkusamasta prúðmenni,
er vildi ekki vamm sitt vita í
neinu. Hann var greindur mað-
ur og hafði aflað sér meiri
mentunar, af lestri bóka, en
flestir aðrir í sveitinni. Hann
var hreppstjóri Þistilfirðinga
og sýslunefndarmaður, hafði
um langt skeið yfirráð um öll
mestu vandamál sveitarinnar,
og fórst það mjög myndarlega.
Hann flutti aldraður til Ame-
ríku og að mig minnir til Ar-
gyle. Má honum hafa brugðið
við fleira en heitara sólskin,
svo sem að þurfa aldrei að líta
eftir neinu utan við sitt eigið'
heimili. Mér finst það geta kom-
ið út, eins og að hafa verið af-
ræktur, eða neitað um lægstu
launin — viðurkenninguna.
Á Flautafelli bjó éá maður,
er Jón hét Jónatansson. Hann
þekti eg ekki neitt, en það
heyrði eg um hann sagt, að
enginn pennafærasti maður
væri jafnfljótur að reikna á
blað sem hann í liuganum, og
ávalt reikna rétt. Hann var og
hreppsnefndaroddviti í þeirri
sveit. Hann fór einnig til Ame-
ríku, og man eg ekki til að
hafa heyrt um það, hvar hann
settist að.
Allir voru Þistilfirðingar
skilaþinginu, Guðmundur Ein-
arsson, bóndi í Kumblavík á
Langanesi, er kallaði á mig af-
síðis eftir að kosningarnar voru
um garð gengnar, og ráðlagði
mér að taka ekki við fjármálum
hreppsins, fyr en eg hefði feng-
ið ljósa og fullkomna skilagrein
fyrir öllum viðskiftum hreppsins
út á við og inn á við, frá fyrir-
rennara, mínum. Fann eg glögt
mannúðlegur velvildarhugur
njó í orðum hans. Hinsvegar
fuilyrti hann, að eg hefði enga
ástæðu til að kvíða fyrir þess-
um vanda sem mér væri á
hendur falinn. Mér var ávalt
vel við þenna mann eftir stutt
samtal þenna dag og þótti hann
ávalt góðmannlegri og virðing-
arverðari en flestir aðrir upp
frá þessum degi. Ilann fór til
Ameríku og bjó norður við
Manitobavatn, eftir því sem mér
hefir verið fráskýrt. Eg fann
seinna að hans ráðleggingar
voru heilræði, og skyldi betur
hvað hlutrekningin á vissum
augnablikum getur verið mikils-
virði. Hreppstjórann Sæmund
á Heiði, hafði eg áður lært að
þekkja talsvert vel og hafði
seinna mikið saman við hann
að sælda. Árlega var eg hjá
honum fleiri daga að skrifá fyr-
ir hann skýrslur hans til sýslu-
manns og annara yfirv’alda.
Átti eg hjá honum góða daga
naut skemtunar og fullkominn-
ar borgunar fyrir verk mín.
Sæmundur var kjarkmikill
þreklyndur hæfileika maður en
óupplýstur eins og flestir á þeim
árum, skrifaði þó laglega hönd
og reiknaði óbrotnar tölur, en
var ósýnt um það og afkasta-
smár í þeim efnum. Hann var
vandvirkur og vildi að það væri
a^t skýrt og liti vel út sem haun
sendi frá sér, eins og hitt, sem
bækurnar bæru með sér. Hann
var kappsmaður mikill og lét
ekki hlut sinn fyrir neinum,
hver sem í hlut átti. Ilann var
gamansamur, dálítið stríðinn og
glettinn, orðheppin og mælsk-
ur, þegar til kappræðu var kom-
ið, hafði þá til að verða hvass-
skeyttur, svo mönnum sárnaði
oft við hann, en hann naut
gamans af slíku, var þá óvæg-
ast í mörkin. Hann var fjör-
maður og fríður með afbrigð-
um, kurteis var hann að eðlis-
fari, en hefnigjarn, ef honum
þótti illa á sér tekið. Eg hefi
orðið að segja margt um hann
því hann kemur mikið við sögu
mína seinna.
Eg hefi áður tekið það fram,
að þeir dóu báðir á minna en
ári, —öldungurinn séra Vigfús
haustið 1888, og aðstoðarprest-
ur hans séra Lárus Jóhannes-
son, seint á sumrinu 1889.
Stiftsyfirvöldin fóru ekki óðs-
lega að neinu. Auglýstu brauð-
ið laust og gáfu þeim öllum
nægann tíma sem kynnu að
hafa lyst á kökunni, til að
senda umsókn sína. En þá voru
prestskosningalögin svo úr
garði gerð, að einungis þrír af
öllum umsækjendum voru af
stiftsyfirvöldunum innstíltir,
eins og það var kallað, til þess
að söfnuðurinn mætti velja einn
af þeim á lögmætann hátt. Fyr-
ir kosninga þingið, var óskap-
leg sundrung og ósiamþykki
innbyrðis í söfnuðinum. Leið-
andi menn gengu og riðu aft-
urábak og áfram um sveitina ti!
að reyna að afla þeim prestin-
um atkvæði, sem þeir vildu
kotna að. Hinir þrír útvöldu
prestar sem atkvæðin féllu um,
voru, séra Jón Guttormsson i
Hjarðarholti, bróðir ekkjufrúar-
innar á Sauðanesi, séra Jón
Halldórsson á Skeggjastöðum á
Strönd og séra Arnljótur Ólafs-
son á Bægisá. Alt umstangið
og braskið innbyrðis í sveitinni
endaði með því að kosningin
varð á sínum tíma ólögmæt og
stiftsyfirvöldin, þegar svo vildi
til skipuðu, samkvæmt lögun-
um, í embættið. Þau skipuðu
séra Arnljót Ólafsson prest að
Sauðanesi, frá fardögum 1890.
Frh.
HÖLDUR OG Hl(LDA.
Það, sem verður þér að meinl:
það er falið undir steini,
sagði Hulda, háðsk í orði,
hún bjó yfir þungu morði.
Átti ljóshærð leik á borði.
Hildi brá. Að hallarsteini
hann stakk naðra alt að beini.
Rættust of vel orðin köldu,
íturmenni tjón sem völdu.
Huldu margir heimska töldu
Höldur bar þó hærra gildi.
Hann var gæddur tign og mildi.
Hulda, sem var hefcjarvana,
hafði að vísu byrðir Grana.
Hún varð mætum manni að
bana.
Hrygg og reið af hrösun sinni,
hrein hún reyndi föður kynni,
líknar sér að leita og bóta.
Litlrar gleði hlaut að njóta.
Hún var sek að hætti snóta.
Höldur féll, en heiðurs gætti,
honum þó að dauðinn mætti.
Rann ei fyrir reiði svanna,
ráni og göldrum vondra
manna.
Lét ei fegri braut sér banna.
Jón Kernested.
k'unningjar mínir, og hafði eg jnn þorfði út í hött en hitti oft-
vopn hans öll og fanst þar
sverð, spjótsoddur, öxi, örvar-
broddur, skjaldarbóla. Enn
fremur beislismél, ljár, sigð og
hringla mjög einkennileg, gerð
af fimm samfestum hringum.
sem hanga á járnlykkju. Sverð-
ið hefir verið tvíeggjað, langt
og breitt og eftir miðju blaðinu
er að endilöngu dálítil laut.
Hjöltun og meðalkaflinn er
mjög sterklegt. Spjótsoddurinn
er langur og mjór. Er hann
kantsleginn að framan, en að
ofan og alla leið upp á fal, er
hann sléttur. Eru slík spjót
mjög sjaldgæf. Öxin er ljómandi
falleg í laginu og vel smíðuð.
Örvarbroddurinn er dálítið svip-
aður spjótsoddinum í laginu.
Skjaldarbólan hefir verið úr
þunnu járni og eru slíkar skjald
arbólur algengar. Hringlan er
af annari gerð heldur en hringl-
ur þær, sem fundist hafa áður
í víkingagröfum. — Menn vita
ekki méð vissu til hvers þessar
hringlur hafa verið notaðar en
sennilega hafa þær verið á
beisli. Beislimélin eru af mjög
líkri gerð og þau mél, sem not-
uð eru enn í dag. Ljárinn og
sigðin eru líka mjög svipuð slík-
um áhöldum, sem enn eru not-
uð, þó er sigðin ekki jafnkröpp
og sigðir eru nú.
Það er mjög algengt að ýmis
konar landbúnaðarverkfæri finn
ist í víkingagröfum, og bendir
það til þess, að víkingarnir voru
jafnframt bændur, og gengu að
friðsamlegum störfum á búum
sínum.
Hinn vopnafundurinn í
haugnum er nokkuru yngri. Þar
var sverð, en það var brotið.
Hefir það verið af sömu gerð
og hitt sverðið. Tveir spjóts-
oddar voru þarna, og annar
þeirra dvergasmíði. Fjöðrin er
löng ,og mjó með háum rimum.
Á falnum er gat, og hefir geir-
skaftið hefir verið mjög grant.
Á felnum er gat, og hefir geir-
naglanum verið stungið þar í.
Hinn spjótsoddurinn er breiður
og óvandaður. Hefir það senni-
lega verið veiðispjót. Örvar-
broddur var þarna, mjög falleg-
ur, einnig ljár og hnífur, mjög
slitinn.
ÖIl þessi vopn, sem fundust í
haugnum, eru talin vera frá 10.
öld.
Lesb. Mbl.
þér sem
notiS
TIMBUR
KA UPIÐ
AF
The Empire Sash & Door Co, Ltd.
BirgSir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Bkrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamilton
VER® GÆÐI ANÆGJA.
skinnsskóm og selt þá til Eng-
lands fyrir gott verð. íleppa og
hosur býr hann til úr sútuðu
sauðskinni. Eru skinnin klipt og
loðnunni snúið inn. Er þetta
hvorttveggja mjög hlýtt. Einn-
ig hefir Eiríkur látið búa til
leikfimis- og dansskó úr ís-
lenska sauðskinninu, og hefir
hvorutveggja reynst vel.
—Alþýðum.
• • •
Rvík. 3.3 des.
Bæjarstjórnarfundur var hald
inn í gærkvöldi. Munu margir
hafa búist við, að, þar gerðist
eitthvað sögulegt, því að fjöldi
fólks streymdi að húsinu, áður
en fundur hófst, og var áhorf-
endasvæðið svo þétt skipaö,
sem framast mátti verða.
Tíu mál voru á dagskrá, en
umræður urðu þó ekki nema
um eitt þeirra, atvinnubótamál-
ið. Komu þar fram all-víðtæk-
ar tillögur frá jafnaðarmönnum,
og tillaga frá Hermanni Jónas-
syni, sem fór mjög í sömu átt..
Þær voru feldar. —
Borgarstjórí gat þess, að fé
væri ekki fyrir hendi til atvinnu
bóta, enda vantaði enn reglu-
gerð um það, hvernig atvinnu-
bótum skyldi haga. En þar sem
brýn þörf væri þegar fyrir dyr-
um, hefði hann athugað, hvort
ekki mætti byrja á atvinnubót-
um nú þegar t. d. upp úr helg-
inni. — Kvaðst hann búast við
því, að hægt væri að fá fram-
lengt bankalán það, sem nú ætti
að greiðast, og ef innheimta
útsvara gengi sæmilega í mán-
uðinum, byggist hann við, að
bæjarstjórn gæti varið 30 þús.
kr. til atvinnubóta fram að ný
•MAYA”
FORNLEIFAFUNDIR f NOREGl
Á bænum Steile í Vang á
Valdresi var nýlega verið að
plægja. Átti þá að aka burtu
dálitlum hól, sem sú þjóðsaga
var um, að væri fornmanns-
haugur. En fyrir löngu höfðu
men nhætt að leggja trúnað á
þá sögu, því að hóllinn var svo
lítill, að menn héldu að það
gæti ekki átt sér stað að þetta
væri haugur.
En það kom nú samt í ljós,
að þjóðsagan var sönn, því að
brátt rákust menn á allskonar
vopn og fleira. Og þegar grafið
hafði verið svo sem einum
metra lengra inn í hauginn,
rákust menn á aðra vopna-
hrúgu. Er sýnilegt á þessu, að
tveir menn hafa verið heygðir
þarna, sinn í hvort skifti.
Hjá þeim, sem fyr hefir verið
heygður þarna, hafa verið lögð
“Hval5 er sannleikur?*•
Pontius Pilatus.
Af þeim að vænta þess ei er,
að þekkja sig og heiminn,
sem brestur hug að bregða sér
bæjarleið um geiminn.
Af pólstjörunni geisli gekk,
guðs og hennar skipun fékk,
að fara beint og finna mann,
að fræða og læra um sannleik-
ann.
Á sama tíma mynd af mér,
og mörgu fleira á jörðu hér,
hóf til norðurs himinreið,
og hitti Geisla á miðri leið.
Alt, sem hann að héðan sá,
með hraða tvennum fyrir brá.
þar til förin fimtug var
og fundum okkar saman bar.
Af því síðan sama veg,
sama geisla, hann og eg,
í augum hans til eilífðar,
er eg samur hér og þar.
Skyni á lífsins fleygiferð,
farnast líkt, þú aldrei sérð,
hvaða villa vera kann
vissa þín um sannleikann.
GuSmundur Stefánsson,
Leslie, Sask.
Talaði hann m. a. um það,
hve það væri íslenskum iðn-
rekendum nauðsynlegt, að al-
menningur í landinu gæfi inn-
lendri framleiðslu meiri gaum
en hann hefði gert hingað til.
Menn yrðu að taka innlenda
framléiðslu fram yfir hina út-
lendu, hvar og hvenær sem þess
væri kostur, svo sem minst
þyrfti að fara af gjaldeyri út úr
landinu.
Atvinnu þyrfti að auka hvar
sem hægt væri. Nú væri lítið að
gerá fyrir marga iðnaðarmenn
og því góður tími til þess að
undirbúa sýningu.
Formaður félagsins, Ársaéll
Árnason studdi mjög þessa till.
Hann lagði ekki svo mikla á-
herslu á, að hér kæmi upp al-
menn iðnaðarsýning, þar sem
sýnt væri aðeins það bezta og
vandaðasta, heldur að kapp-
kostað yrði um, að koma upp
sölusýningu, þar sem íslenskir
framleiðendur gætu komið sem
mestu af vörum sínum á mark-
að.
Fjörugar umræður urðu um
málið og tóku margir til máls.
Kom ýmislegt eftirtektarvrert
fram í þeim umræðum.
n Engin ákvörðun var þarna
tekin um það, hvenær sýning
þessi ætti að komast á, sumir
vildu hafa hana í Mars — apríl,
aðrir í júní, og enn aðrir ekki
fyr en í haust.
Að lokum var kosin nefnd í
málið, og hlutu þessir kosningu:
Jón Halldórsson trésmíðameist-
ari, Guðbjörn Guðmundsson
prentsm.-stjóri, Sigurjón Péturs
son, Álafossi, Jónas Sólmunds-
son, húsgagnasmiður og Gutt-
ári. Kvaðst hann og hafa von jormur Andrésson, bygginga-
um, eftir samtali við ríkisstjórn- ■ nieistari.
ina, að hún myndi leggja fram i
á móti 15 þús. kr., svo að alls |
yrði hægt að verja 45 þús. kr.
til atvinnubóta í bænum fram
að nýári.
Stórhríð.
veldur tjóni í Siglufirði.
Siglufirði, 14. des.
Norðaustanrok og stórhríð í
Bar hann síðan fram tillögu j gærkvöldi. Nokkurar skemdir
um það, að bæjarstjórn heimil- ■ urðu á Ijóslögnum bæjarins.
aði 30 þús. kr. fjárveitingu til | Nokkurir staurar brotnuðu og
atvinnubóta í desembebr, og|v,rarn*r slitnuðu, einnig brotn-
var hún samþykt með sam- j n®u sex símastaurar og síma-
hljóða atkv. 1 þræðir skemdust og loftnet út-
Lauk fundinum með því. j varpsnotenda. Var allur bær-
Á eftir gerðu kommúnistar t mn rafljósalaus frá kl. 8. í gær-
sig líklega til þess að gera að- kvöldi til kl. 4 í dag. Veður
súg að borgarstjóra, um leið og "
hann gekk út nr fundarsalnum,
en borgarstjóra sakaði ekki. —
Einnig veittu kommúnistar hon-
um eftirför lieim til hans, en
hann komst óáreittur inn, og
létu kommúnistar við það lenda.
—Mbl.
• • •
Vörusýning í Reykjavík
Rvík. 13 des
Á fundi Iðnaðarmannafélags-
ins á fimtudaginn, var rætt um
sýningu á íslenskum vörum hér
í Reykjavík. Málshefjandi á
fundinum var Sigurður Halldórs
son trésmíðameistari.
ofsinn braut rúður allvíða og
reif nokkrar þakjárnsplötur af
sjóhúsinu “Baldri’.
Snjólítið hér, en gæftalítið.
Afli góður, þegar gefur á sjó.
Skarlatssótt stingur sér nið-
ur í, bænum.
' * * *
Björn Líndal
Rvík 16. des.
útgerðarmaður og fyrverandi
alþingismaður, lézt á Landa-
kotsspítala í gærdag. Var hann
fluttur fárveikur á spítalann á
laugardaginn, en hafði lengi
verið vanheill áður. Mbl.
Frh. á 7. bls.
FRÁ ÍSLANDI
Akureyri, 24 okt.
Eiríkur Leifsson kaupmaður í
Rvík. setti upp íslenzka skógerð
á s. 1. vori. Hefir hann síðan
gert ýmsar tilraunir með ís-
lensjj skinn til skógerðar, og
hepnast vel. Þar á meðal hefir
hann látið búa til mikið af sel-
PELURS
COUNTRY CLUB
JPECIAL
The BEER that Guards
aUALITY
Phones: 42 304
41 111
i