Heimskringla - 27.01.1932, Blaðsíða 6
«. SIÐA
HEIMSKRINCLA
WINMIPEG 27. JAN. 1932
Á HÁSKA TÍMUM
Saga frá uppreisninni á Indlandi.
Eftir
George A.. Henty
-----------——
"Eg hugsa helzt ekki neitt sérstakt, Miss
Hannay. Sannleikurinn er, að eg hefi altaf
meira að gera en eg kemst yfir. Þegar mað-
ur fer að kynnast hérlenda fólkinu getur mað-
ur ekki annað en kent í brjósti um það, og
fengið löngun til að hjálpa því, en vanafestan
er svo mögnuð, að það er nærri ómögulegt
að fá það til að aðhyllast nokkra breytingu,
eða nýja hugmynd. Trú þeirra sýnist helzt
sniðin til að vera eilífur þrándur í götu fyrir
öllum umbótum, — þrándur sem ómögulegt
er að víkja úr vegi. Að undanteknu afnámi
kvenn-fórna* getur varla heitið að við höfum
enn getað vanið þá af nokkrum þeirra forna
* sið. Það kemur fyrir enn, þrátt fyrir allar
okkar tilraunir, að konur fórnfæra sjálfum sér,
og fá almennings hrós fyrir. Eg vildi eg hefði
tíu þúsund enskar konur, allar vel að sér í
málinu, tU að dreifa út um landið meðal hér-
lendu konanna og ná vinfengi þeirra. Sá
kvenna-her gerði meira og varanlegra gagn
en allir hermennirnir á Indlandi tií samans.
Eg segi ekki að hérlendu konurnar gætu slitið
af sér öll kreddu og venjuböndin, en þær ó-
efað innrættu hjá bömum sínum þær vest-
rænu frelsis-skoðanir, og legðu þannig hym-
ingarsteinana að komandi siðbóta-bylting. En
það er hlægilegt,” sagði hann alt í einu, eins
. og vaknaður af draumi, “að eg skuli tala
þannig við þig í þessum stað. En svo afsakar
þú það máske þegar eg segi, að til þessa sé
eg hneigður. Það má vera að það sé heimsku-
æði að hugsa um þetta, en eg get ekki að því
gert, get ekki annað en kent í brjóst um iðju-
samt, fátækt fólk, sem vinnur baki brotnu, en
kemst hvergi þversfótar í framfara-áttina fyrir
óhæfum reglum og siðum frá ómunatíð. Þegar
eg horfi á þetta get eg ekki að því gert, að
mig sárlángar til að brjóta þessa hlekki af
vesalings fólkinu, jafnvel þvert á móti vilja
þess.’’
Doktorinn kom að í þessu og rétt í tæka
tíð til að heyra seinustu orðin. “Þú ert ó-
læknandi, Bathurst!” sagði hann, snéri sér svo
að Isabel og hélt áfram. “Eg verð að vara
þig við þessum manni, Miss Hannay! Hann er
trúlofaður! Eg sveittist og streittist við að
draga hann hingað frá vinnunni, honum til
hvíldar og hressingar, og svo situr hann hér
og prédikar fyrir þér um umbætur rétt þegar
eitt veðhlaupið er að byrja. Þú getur rétt getið
þér til hvaða fleinn hann muni vera í haldi
þeirra stórbokkanna okkar hér á Indlandi!
‘Umfram alt, ekki ákafa,’ var ráðlegging Tall-
eyrands einu sinni. Burt svo, með þig, Bath-
urst! Miss Hannay langar til að sjá veðhlaup-
ið, og þó það væri ekki þá hefir hún ekki
nokkur tök á að hjálpa þér á þínum kross-
ferðum!”
Bathurst svaraði engu, en gekk burtu
hlægjandi.
“Þetta gerðir þú illa, doktor,” sagði þá
Isabel. “Eg hafði ánægju af að heyra hann
tala. Mér þykir æfinlega ánægja að heyra
þá tala, sem skyn bera á eitthvert æðra mál-
efni en veðreiðar, dans veizlur, og annað slíkt
hégóma-hjal.”
“Já, í hófi, góða mín. Hóf er bezt í hverj-
um leik.” Hvað Bathurst snertir, þá efa eg
ekki að honum verður ljúft að segja þér álit
sitt á barna-giftingum, endur-gifting ekkna, á
mentun kvenna, á land-skifta málum og
hundrað öðrum slíkum, hvenær sem þú vilt
gefa honum tækifæri til þess, en til þess að
skýra alt slíkt þarf langan tíma. í alvöru að
tala álit eg Bathurst einn bezta drenginn i
þjónustu stjórnarinnar, en alvara hans og
kappgirni spililr fyrir .honum. Yfirmennirnir
flestir hafa viðbjóð á ákafa. Þeir viija ekki
fyrir aðstoðarmenn aðra en þá, sem ekki hafa
hugmynd um annað en þræða brautina sem
þeim er boðið að fara, líta aldrei til hægri eða
vinstri, en vinna trúlega það sem þeim er
sett fyrir, en ekkert heldur meira. Þegar er
að ræða um hugmyndir Bathursts út af fyrir
sig, er eg honum algerlega samdóma, en sé á
hinn b.óginn að ef nokkrir embættismenn
tækju sig til að frámfylgja þeim verklega,
kveiktu þeir uppreistareld sem undireins æddi
um alt það hérað. “Farðu hægt, svo þú kom-
ist áfram” er máltæki, sem ef til vill má heim-
færa upp á Indland betur, en nokkurt annað
land undir sólunni. Hér er að berjast við tvö
þúsund ára gamla fordóma gegn öllum breyt-
ingum. Fólkið verndar þessa gömlu siði eins
og sjáaldur anga síns, og hatar þá, sem við
þeim vilja hrófla. Breytingin kemur, má til
með að koma, með tíð og tíma, en hægt verð-
ur hún að fara, og það eru Hindúar sjálfir, en
ekki við, sem þurfa að stjórna þeirri breyt-
*)■ Kvenn-fórnir kalla eg hér þann sió Hindúa,
og sem átti rót sína aó rekja til trúar-kreddu þeirra,
ali bera konuna á bál og brenna lifandi metS líki manns
hennar. Þessi hrsetSilega fórnar-athöfn var afnumin
metS lögrum é stjórnarárum Bentincks lávaröar (1828
til 1836).—ÞýtS.
ingu. Að reyna að flýta komu þess breytinga-
tíma er að eyðileggja allar framtíðarvonir til
umbóta. En, þar byrjar veðhlaupið! Hugsaðu
nú um það eitt í svipinn, Isabel.”
“Eg skal gera, sem þú segir, doktor, en
ekkl er nema sanngjarnt að segja þér, að það
sem Bathurst sagði við mig, var svar upp á
nokkuð sem eg sagði við hann”, sagði Isabel,
og snéri sér svo við í sætinu og tók að horfa á
veðhlaupið, en gat samt ekki fest hugann á
því, eins og áður.
Isabel var alvörugefin að upplagi og æfi
hennar á Englandi hafði verið svo gleðisnauð,
að einnig vaninn hafði gert hana alvörugefna.
Henni féll vel breytingin sem á var orðin, og
hagnýtti sér allar skemtanir sem buðust síðan
til Indlands kom, en þó féll henni ekki vel að
hafa ekkert ákveðið verk að vinna, og nú þeg-
ar var hún farin að finna til þess, að sér leidd-
ist með tímanum, ef hún hefði ekkert að gera,
annað en taka þátt í iðjuleysis-masi og til-
gangslausum skemtunum. Sjálf hafði hún
ekki enn búið sér til neitt umhugsunarefni, og
af því leiddi að alvara Bathursts og áhugi
hans fyrir málefnunum, sem hann mintist á,
sýndi henni nýja og ókunna veröld. Þar fékk
hún umhugmmarefni, sem hún hugsaði sér
að sleppa ekki, en þó lét hún ekki á því bera,
en spjallaði um alt sem fyrir bar, við kunn-
ingja og vini umhverfis. En þessi hugsun,
sem Bathurst hafði valið, vaknaði hjá henni
þegar hún var einsömul og gengin til hvílu
um kvöldið. Hún mintist þess þá, að síðan
hún kom út til Indlands, hafði hún aldrei heyrt
minst á innlenda fólkið, þennan óhemju fjölda,
fremur en þar væri ekki sál nema þessar fáu
manneskjur frá Norðurálfu. Orð Bathursts
færðu henni fyrst heim þann sannleika, að
umhverfis þeirra fámenna hóp var ótrúlega
mikill svarmur af innlendu fólki, sem einungis
hafði sína gleði, sínar vonir, sorgir, og þján-
ingar. Þessi nýi, blökkumannaheimur, var
sannarlega alvarlegt umhugsunarefni.
Mrs. Hunter varð hissa morguninn eftir,
þegar Isabel, alt í einu, við morgunverðarborð-
ið, fór að spyrja um eitt og annað áhrærandi
innlenda fólkið, og meðal annars hvert hún
hefði ekki oft komið í kvenna-búr Hindúa.
“Ekki oft, góða mín,” svaraði Mrs. Hunt-
er, “en komið hef eg í sum þeirra, og þykir
það leiðinlegt. Konurnar eru svo óvenju
barnalegar, og vita þekkingarlausar.”
“Er ekki hægt að gera eitthvað fyrir
þær?" spurði Isabel.
“Mjög lítið. ' Það kemur að vonum sá
tími, að skólar komast upp fyrir stúlkur, en
af því þær giftast svo ungar, verða altaf vand-
ræði að fást við það.”
“Hvað gamlr eru þær, þegar þær giftast?’’
“Þær eru trúlofaðar meðan þær eru hvít-
voðungar, og þau trygðabönd gilda eins og
hjónasáttmáli, svo það getur komið fyrir að
þær séu ekkjur tveggja eða þriggja ára gaml-
ar. Þegar svo hittist á, mega þessir aumingjar
þrælka sem vinnu konur alla æfi hjá fólki
mannsefnis hennar. Lifi bæði giftast þau þeg-
ar stúlkan er tíu eða ellefu ára gömul.”
Isabel var sem steini-lostin, er hún heyrði
þetta. Mrs. Hunter sá það og hélt áfram: “Eg
heyrði að Mr. Bathurst var eitthvað að tala við
þig um þetta í gær. Hann er maður sem mik-
ið vill vinna fyrir innlenda lýðinn. Okkur þykir
mikið kveða að honum, en við höfum alt of
lítil kynni af honum.”
“En þú mátt vara þig á honum, Miss
Hannay,” tók þá Mr. Hunter fram í. “Hann
er vís til að telja þér trú um að hans hug-
mynda-grufl s! vizkan sjálf. Eg segi ekki að
hann hafi ekki mikið til síns máls. Hann sér
hve brýn og hve stór er þörfin á umbótum, en
hann sér ekki hve stór eru vandræðin við að
koma nokkrum umbótum að."
“Það er nú lítil hætta á að hann leiði
mig í gönur”, svaraði Isabel. “Það er að
minsta kosti lítil hætta á að eg taki til starfa,
því hvað gæti ein stúlka gert?’’
“Ekki nokkurn skapaðan hlut, góða mín,”
sagði þá majórinn. “Þó allar hvítar konur á
Indlandi færu af stað, þá yrðu afköstin æði
lítil. Öfundsýkin og óvildin til þessara út-
lendu “óboðnu gesta”, er alt of megn til þess
hjá innlendri alþýðu. Parsarnir, eða eldsdýr-
kendurnir, er eini flokkurinn hér í landi, sem
framfara hugur er í. Kvennfólk okkar er vel-
komið á hérlendum heimilum og í kvenna
búrunum, en það yrði ekki til lengdar ef þær
færu að kenna hérlendu konunum að verða
óánægðar með sitt hlutskifti, og upplýsingin
vitanlega miðaði til þess, þó ekki væri það
tilgangurinn. Skólarnir eru að komast upp,
en þeir eru enn eins og dropi í sjóinn. Samt
heldur það góða verk áfram og með tímanum
kemur einhver breyting til batnaðar. En
þreyttu þig ekki á að grufla í því, Isabel. Und-
ir kringumstæðunum er bezt að láta alt hafa
sinn vana gang.”
Þegar doktorinn kom til að drekka “eftir-
miðdags kaffið” færði hann þær fréttir að
gestur sinn (Bathurst) væri kominn af stað
heimleiðis, til Deennugghur, og færði majórn-
d$L
RobinÍHood
FI/OUR
ÞETTA MJÖL ER FLJÓTAST OG ÞÆGI-
LEGAST AÐ VINNA ÚR, OG ER DRÝGRA..
1 um afsakanabæn, fyrir að
fara án þess að kveðja, en
að hann vonaði að koma til
Cawnpore aftur áður en langt
liði. Hann hafði fengið fjölda
af bréfum og skjölum frá
skrifstofu-þjóni sínum, inn-
lendum, og efni þeirra hafði
verið þannig að hann mátti
til með að fara tafarlaust.
“Eg skal játa”, sagði doktor-
inn, “að eg varð hissa þegar
hann gerði ráð fyrir að koma
aftur, af því það er svo erfitt
að fá hann til að ganga úr
hýði. Þegar eg var í Deen-
nugghur fyrir tveimur árum
vorum við mestu mátar og mér þykir vænt um
hann síðan. Og eg veit hann ætlar sér að
koma, úr því hann sagði það, enda veit hann
að eg hefi æfinlega bedda handa honum að
flegja sér á, ef hann kemur.’’
Isabel talaði ekkert út f þetta, en verra
þótti henni að hann skyldi vera farinn.
“Við sjáum hann varla aldrei”, sagði þá
Mary Hunter. “Hann er á ferðinni á hest-
baki frá morgni til kvölds. Þá sjaldan hann
kemur er það helzt þegar’enginn er kominn,
og enda þá fæst hann ekki til að stanza nema
augnablik. Hann hefir þau ósköp til að skrifa,
er þá viðkvæðið hjá honum. Við Amy köll-
um hann þess vegna “Aþenu Túnon*”.
“Einrænn er hann máske, en engan veg-
inn líkur Túnon”, svarað doktorinn. “En þið
eruð nú svona, ungu stúlkurnar. Þið hugsið
að karlmannsins fyrsta og æðsta skylduverk,
sé að snúast í kringum ykkur. Bathurst lítur
óvarlega á tilveruna, og það ekki að ástæðu-
lausu, þar sem hann er altaf á ferðinni meðal
hérlenda fólksins og heyrir allar þess kvart-
anir og harmatölur. Hann tekur um plóginn
með báðum höndum og lítur svo hvorki til
hægri né vinstri.”
“En þó verðurðu að játa, doktor, að Bath-
urst er ólíkur flestum öðrum mönnum”, sagði
Mrs. Hunter.
“Það er satt,” svaraði doktorinn. “Hann
tekur engan þátt í félagslífi og skemtunum,
hefir ekkert gaman af íþrótta-æfingum af
einni eða annari tegund, kemur varla aldrei á
Klúbb-salinn og þó hann komi þar, þá tekur
hann aldrei þátt í spili eða öðrum skemtunum
til dægradvalar. Af útliti og framkomu að
dæma er hann þó einmitt einn þeirrar manna,
sem menn mundu ætla að væri æfinlega með
í öllu slíku. Hann er heilsu góður, hraustur
maður og ákafa maður. Hann er fríður sýn-
um og skemtilegur í viðræðum, og, að mér
virðist, gáfaður maður og lesinp. Hann hefir
alt það til að bera, sem íþróttavinum er til-
einkað.”
“Og hann getur líka verið sérlega skemti-
legur þegar hann vill,” sagði Mrs. Hunter.
“Það hefir komið fyrir tvisvar eða svo, heima
hjá okkur, að hann hefir eins og gleymt ann-
ríki sínu og tekið sinn þátt í öllum skemtun-
um. En er það annars ekki undarlegt að
maður eins og hann skuli þannig sneiða sig
hjá félagsskap, og sökkva sér alveg niður í
þreytandi vinnu.”
Mér hefir stundum dottið í hug”, sagði
þá Mr. Hunter, “að Bathurst hafi mætt ein-
hverju megnu mótlæti, en get þó ekki einu-
sinni ímyndað mér hvað það gæti verið, því
hann var ekki nema tvítugur þegar hann kom
út hingað, svo það gat varla hafa verið von-
brigði í ástum”.
“Það er æfinlega sama sagan, Hunter”,
svaraði doktorinn. “Ef einhver einn maður
gengur sína eigin slóð, og ef sú slóð liggur í
aðra átt e:i slóð hinna, þá telja hinir æfinlega
sjálfsagt. að þessi einræni maður sé einhver
mótlætismaður. En nú vill svo til að faðir
Bathursts var nafntogaður hermaður, og að
Bathurst á mikla og fagra landeign heima á
Englandi. Eg get því ekki séð um hvaða mót,
læti gæti verið að tala. Það er auðvitað hugs-
anlegt að hann hafi fengið ímyndunar-ást á
einhverri stelpu, en svo gat það þá aldrei verið
meira en ímyndun og hann er allra manna ó-
líklegastur til að búa yfir þess kyns barna-
skap. Sannleikurinn er, að hann er blátt á-
fram ákaflyndur hugsjónamaður, og mann-
félagsins vegna er það gott og gagnlegt, að
slíkir menn eru til hér og þar. Eg skal viður-
kenna, að það væri óþægilegt, ef við værum
allir þannig gerðir, en af því svo langt er frá
að það sé, ætti það sannarlega að vera okkur
gagnlegt og lærdómsrík hugvekja, að sjá ein-
stökusinnum hvernig einn einasti maður slít-
ur sér út við að hugsa upp ráð og vinna að
ráðum til að bæta hag fjöldans. Lítið á þessa
unglinga!" og hann benti á þá Wilson og Rich-
ards, er í þessu gengu að dyrunum. “Um hvað
hugsa þeir, annað en að skemta sér og svíkj-
ast undan skylduverkum sínum þegar kostur
er.”
"Þetta kalla eg nú ekki göfuglyndi, dokt-
*) Aþenu Túnon, svo nefndur var merkur maSur
í Apenu-borg, en mjög einrænn, uppl á 6 öld f. K.—>ýC.
or”, sagði WUson, alveg hissa, “að vaða svona
upp á okkur með ónotum. Eða eigum við það
skilið, majór? Að vísu skemtum við okkur
þegar ekkert er að gera, en viljandl svíkjumst
við ekki undan neinu sem við eigum að gera.
Þú ætlast þó ekki til, að við förum að sitja við
að læra grísku í frístundum okkar, doktor?”
“Ekki er það, en það væri ykkar eigin
hagur að verja dálitlum tíma til að læra hér-
lenda málið eða einhverja mállízkuna, sem hér
er töluð,” svaraði doktorinn. “Eg trúi ekki að
þið báðir til samans kunnið meir en tíu til
tuttugu orð í hérlenda málinu. Þið getið reip-
rennandi beðið um brennivín og vatn og vindla
og eldspítur, en þá hugsa eg að öll ykkar vizka
sé talin.”
‘En svo er nú von á tungumála-kennaran-
um í næstu viku, trúi eg ,doktor,” sagði Wil-
son, “og það þykir mér nú líka skemtilegt,
eða hitt þó heldur.”
“Það er nú af þvi þú þarft að standast
próf í fáeinum hérlendum orðum,” svaraði
doktorinn. “En fari svo að þú 9læpist í gegn„
þá er það samt ekki þér að þakka!”
“Það liggur óttalega illa á þér í morgun„
doktor”, sagði þá Isabel. “Þú ert svo tann-
hvass á okkur öllum, að það tekur engu tali.’*
“Það er nú líklega nokkuð rétt, Miss
Hannay. Sannleikurinn er að eg er reiður
yfir stroki Bathursts. Eg hafði ásett mér að>
hafa hann hjá mér þrjá eða fjóra daga enn,
því það er ótrúleg unun í að tala við einhvern
sem getur hugsað og talað um annað en veð-
reiðar og danzveizlur. En svo skal eg^ hafa
mig burt, því ekki vil eg raska ró ykkar. Svo-
efa eg ekki að Richards þarna þolir ekki við
fyrir ílöngun til að tala um einhver veðmálin
sem nú eru á prjónunum.”
“Eg vona að við hittumst við reiðhringinn
í dag, doktor?” sagði majórinn, er doktorinn
gekk af stað.
“Nei, og langt frá”, svaraði doktorinn.
“Eg fékk meir en nóg í gær. Ef þeir vildu
hafa veðhlaup fyrir asna og í þeim asna-hóp
ekki annað en úrvalslið af yngri hermönnun-
um hérna úr herdeildinni, þá er öll von til að
eg kæmi til að horfa á, — annars ekki.”
Að svo mæltu gekk doktorinn leiðar sinnar,
en hitt fólkið alt hlóg, og svo fór Wilson að af-
saka sig og kvaðst ekki sjá hvernig hann eða
Richards væru skuld í þessu uppþoti.
“Þín skuld er sú ein, Wilson’, sagði majór-
inn, “að þú rakst þarna á doktorinn þegar
illa lá á honum og hann hafði alt og alla á
hornum sér. En svo fæst enginn um hveraig
hann lætur. Hann er neyðarlegur í orði, en
vill þó engan meiða. Bíðið þið bara þangað til
þið leggist veikir. Þá reynið þið fljótt að ykk-
ar eigin faðir gæti ekki verið stima mýkri en
doktorinn.”
“Það er satt,” sagði Isabel, er sá að Rich-
ards var að búa sig til að segja eitthvað ann-
að. “Það er ekki til hjartabetri maður en
doktorinn.” Sannleikurinn var að Isabel undi
ekki betur hag sínum en doktorinn. Henni
féll illa að frétta um burtför Bathursts, því
hún hafði ásett sér að taka hann tali og ræða
ítarlega við hann um það sem hann hafði
vakið máls á, því hana langaði til að fræðast
um siði og háttsemi hérlenda fólksins. Undir
niðri hafði hún líka löngun til að kynnast
manninum sjálfum, — meiri löngun heldur en
hún hefði verið fús til að viðurkenna.
Um kvöldið var majórinn og hans fólk alt
ásamt felstum heldri mönnum á staðnum, f
heimboði að Bithoor, og fanst þeim I§abel og
dætrum Hunters mikið um ljósa-dýrðina í
hallargarðinum og dáðust að höllinni sjálfri,
þar sem austrænu gliti og norðurálfu-þægind-
um var svo laglega blandað saman hvar sem
litið var. Þó skemti Isabel sér hvergi nærri
eins vel og við hefði mátt búast.
Morguninn eftir þegar doktorinn kom til
majórsins, að venuju, sagðist hann víst mega
til með að óska Isabel til lukku yfir sigurvinn-
ingum hennar kvöldinu áður, að Bithoor. “Það
hafa bara allir, sem eg hefi séð”, sagði hann,
“verið að segja mér hvað Rajahinn var stima-
mjúkur. við þig, og að af því Ieiði, að nú sé
ofboðslegt gnístur tanna meðal þeirra kvenna
í okkar hóp, sem áður ríktu sem drottningar
á þessum stöðvum.”
/