Heimskringla - 30.03.1932, Blaðsíða 1

PertKs
The 4 STAR CLEANERS
Men’s Suits
Suits $1.00
Hats.....50c
PHONE 87 266
inglct.
PertKs
The 4 STAR CLEANERS
Ladies’ Dresses
Cloth, Wool Q4 AA
or Jersey . 9 I »UU
PHONE 37 266
XLVI. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 30. MARZ 1932
NÚMER 27
KOSTABOÐ.
Bókaútgáfa hefir jafnan ver-
Ið fremur fáskrúðug meðal
Vestur-íslendinga; og hefir þó
einkum kveðið ramt að því nú
um hríð. því að varla getur
heitið, ef frá eru skildar örfá-
ar heiðarlegar undantekningar,
að hér hafi verið gefin út nýti-
leg bók um margra ára skeið.
Hins vegar hefir talsvert verið
gefið út af tímaritum, sem kom-
ið hafa út um lengri eða skemri
tíma, misjöfn að gæðum. En
nú er einnig tekið að dofna
yfir þessari bókmentastarfsemi,
og orðin teljandi þau tímarit,
sem út eru gefin. Má næstum
því heita að Tímarit Þjóðrækn-
isfélagsins standi nú orðið ein-
stakt í sinni röð, sem hið síð-
asta vitni um andlegan áhuga
og iestrarfýsn meðal íslenzka
þjóðarbrotsins í þessari álfu.
Tímaritið hefir nú verið gef-
ið út í þrettán ár og hefir hlot-
ið allmikla útbreiðslu, og þó
ekki nándar nærri eins mikla
og það á skilið og gæti fengið,
ef íslendingar alment væri eins
vakandi pg þeir ættu að vera
fyrir því, að íslenzkar hugsan-
ir og áhugamál lognuðust ekki
út af fyrir aldur fram hérna
megin hafsins. Ritið hefir jafn-
an verið Vestur-íslendingum til
sóma og til þess vandað mjög
að efni og frágangi, enda not-
ið ritstjórnar eins hins mikil-
hæfasta gáfumanns og gagn-
fróðasta um íslenzk efni- sem
völ er á í þessari álfu, dr. Rögn-
valds Péturssonar. Væri það
of langt mál að telja hér upp
margt af þeim ágætis ritgerð-
um, sem birzt hafa í Tímarit-
inu frá því að það hóf göngu
sína. En minna má meðal ann-
ars á hinar merkilegu ritgerðir
nýir kaupendur að því, kost á
að fá það við gjafverði, 30c ár-
ganginn, sendan burðargjalds-
frítt hvert á land sem er- að
undanteknum 3. árgangi, sem
upplagið er næstum þrotið af
og verður því ekki seldur með
afslætti. Þetta kostaboð gildir
fyrir tvo næstkomandi mánuði,
apríl og maí, og ættu nú allir
bókelskir menn og lestrarfé-
lög að nota tækifærið og gera
reglulega góð bókakaup. Pant-
anir má senda til skjalavarðar
Þjóðræknisfélagsins, hr. Guð-
jóns S. Friðrikssonar, 518 Sherr
brook St., Wínnipeg.
PRÓF. SIG. NORDAL KOMINN
Prófessor Sigurður Nordal
kom s.l. mánudag til Winnipeg
sunnan frá Harvard háskólan-
um í Bandaríkjunum, þar sem
hann hefi rverið kennari
í vetur. Tók Þjóðræknisfélag-
ið, sem fyrir komu hans hefir
gengist, á móti honum á járn-
brautarstöðinni. Hér mun próf.
Nordal dvelja fram undir 9.
apríl. Fer hann þá suður aftur
til Bandaríkjanna. Til Evrópu
gerir hann ráð fyrir að halda
frá New York 8. maí. Mun
hann eitthvað dvelja í Englandi
og víðar, áður en ferðinni að
lokum er beint heim til tslands.
HVEITIFORÐI HEIMSINS.
Allur hveitiforði heimsins er
nú talinn 30 miljón mælum
meiri en s.l. ár. Nú nemur hann
631 miljón mæla, en um sama
leyti s.l. ár var hann éOl miljón.
Síðastliðin sex ár hefir forð-
inn verið sem hér segir: 1927,
380 milónir; 1928, 422 miljón-
ir; 1929, 553 miljónir; 1930»
577 miljónir; 1931- 601 miljón;
dr. Rögnvaldar Péturssonar í 1932, 631 miljón. Forðinn er
rí
því meiri nú en hann
nokkru sinni verið áður.
fjórum fyrstu árgöngum rits-
ins, um þjóðræknissamtök, rit
gerð Halldórs Hermannssonar
um Landafundi og sjóferðir í'lLOYD CEORGE
Norðurhöfum, og ýmsar fleiri
ritgerðir eftir nierka fræðimenn
austan hafs og vestan, eins og
t. d. Percy Aldridge Grainger,
dr. Stefán Einarsson, dr. Rich-
ard Beck, Pál Bjarnason, Sig-
urð Skúlason, Steingrím lækni
Matthíasson. Magnús Helgason,
dr. Sigfús Blöndal, mag. Einar
Ól. Sveinsson, dr. Guðm. Finn-
bogason, dr. Águst H. Bjarna^
son, dr. Jón biskup Helgason,
próf. Ólaf Lárusson, dr. Pál
hefir
NÚ OG ÞÁ.
Lloyd George hélt því fratn
nýlega að það væri með öllu
ókleift að endurnýja samning-
inn um stríðsskaðabæturnar, á
santa grundvelli og gert hefði
verið rett eftir stríðið. Var
hann harðorður í garð Frakka
og Bandaríkjamanna fyrir að
vilja ekki slaka til, og brá þeim
um síngirni og frekju. Ef á
það er litið, að Lloyd George
Séra Magnús J. Skaptason.
Brautryðjandi! Bezt er hvíldin þér.
Baráttan er unnin, marki náð.
Hverjum, sem að trúr er sjálfum sér,
Sigurs var í helgum ritum spáð.
Þó að einatt stæði um þig styr,
Þú stýrðir jafnan beint í frelsis átt;
Og hirtir ei, þó blési móti byr,
En beittir upp í vindinn — náðir hátt.
Brautryðjandi! Björt var hugsjón þín:
Betri þekking, fegri’ og meiri trú.
Þeir, sem lifa óg starfa í sólar sýn,
Sigra og verða miklir eins og þú.
Ef kirkjan ætti marga menn, sem þig,
Þá mundi rofa til í drottins hjörð;
Hún gæti jafnvel kristnað menn sem mig.
Og mundi verða himnaríki á jörð.
Bjarni Lyngholt.
að hún skapar nýtt tímabil í
lífi manns og konu. Það er
ekki kvalalaust líf, að sofa í
sama herbergi og þeir, sem
byrja að “skera hrútinn” um
leið og þeim sígur blundur á
brá. Öllum, sem við slíkt kval-
ræði hafa átt að búa- erum vér
vissir um að frétt þessi er
gleðiefni.
EFTIRTEKTARVERÐUR
SAMANBURÐUR.
í ræðu, sem skólaeftirlits-
maður Andrew Moore hélt ný-
lega á kennarafundi í Winni-
peg, var athygli dregin að því,
eins fyrir þessu, enda á kín-
verska stjómin ekki hlut að
máli um þetta Mansjúríu-upp-
þot. En seint gengur sú samn-
ingagerð. Og annað veifið er
talað um að Japanir verði að
segja sig úr Þjóðbandalginu.
Reynt verður þó að afstýra því
í lengstu lög.
BRÉF TIL HEIMSKRINGLU.
Þann 19. þ. m. var Sveinn
Anderson matreiðslumaður, ætt
aður úr Borgarfirði á íslandi,
ræntur og misþyrmt svo, að
hann beið bana af tveim dög-
um síðar. Hann hafði verið á
hve mönnum væru um geð öll j bjórsöluplássi hér í borginni
fjárútlát, er snertu mentun j með öðrum manni hérlendum
þetta kvöld. Klukkan 11 fóru
þeir báðir út. Þessi félagi Sveins
, var einn þeirra manna er ekki
Eggert Ólason, dr. Sigurð Nor_ j átt.i minstan þátt í að gera Ver-
dal. Má sérstaklega benda á | saiasamningana, kemur það nú
þann árgang Tímaritsms, sem
kom út þjóðhátíðarárið 1930.
Þá hafa birzt í þessu riti ýms
kvæði eftir Stephan G. Steph-
ansson, sem hvergi eru annars-
staðar prentuð, og Vjóð og sög-
ur og æfintýr eftir ýms íslenzk
skáld. T. d. margar ágætis rit-(
gerðir og sögur eftir Guðmund
Friðjónsson, sögur og æfintýri
eftir J. Magnús Bjarnason- sög-
ur eftir Guðrúnu H. Finnsdótt-
ur, dr. Jóhannes P. Pálsson o.
fl.,' og kvæði eftir hin snjöll-
ustu skáld hér vestan hafs, sem
of langt yrði upp að telja.
En af þessari stuttu upptaln-
ingu má sjá, að Tímarit Þjóð-
ræknisfélagsins er bæði girni-
legt til skemtunar og fróðleiks,
og ættu allir landar að halda
því vel saman, láta binda það
inn og geyma það í mesta heið-
urssæti í bókaskápum smum.
Verðið — einn dollar — er bara
smámunir.
En nú hefir Þjóðræknisfélag-
ið þó ákveðið að gefa þeim, er
kynni að vanta einhverja af
eldri árgöngunum, eða vildu
eýtikennfega fyrtr, að hann
skuli hrakyrða þá menn, er
halda vilja þeim uppi.
æskulýðsins og sérstaklega mið
skólamentun. Til miðskólament
unar í Manitoba kvað hann
hafa verið veitt árið 1930, $1,-
755,431. Á sama tíma kvað
hann íbúa þessa fylkis hafa
eytt $2,338,329 fyrir brjóstsyk-
ur og 281,778 í “gum”-át.
Menn ræða mikið um þörf-
ina á að minka skólaútgjöldin.”
sagði Mr. Moore. “í því sam-
bandi vildi eg minna á það,
að þetta sama ár var greitt
fyrir sterk vín í þessu fylki
$4,701,227 og á hestaveðreiðar
var eytt $3,936,000. Ennfremur
fyrir tóbak $6,092,303, og fyrír
bíla $10,426,658.
í Winnipeg kostar miðskóla
mentunin $500,000 á ári. Það
er einn sjöundi af öllum skóla-
kostnaði bæjarins- er nemur
)remur og hálfri miljón. Kostn-
aður miðskólanna nemur mjög
litlu á skattgjaldendum. Og um
mentunarkostnaðinn í heild
sinni talað, má segja, að hann
sé ekki nema brot af öllu því
fé, sem eytt er í bláberan ó-
þarfa — og oft verra en það.”
ROOSEVELT FORSETAEFNI
DEMÓKRATA?
Eftir því sem meira fréttist
af undirbúningskosningunum í
Bandaríkjunum, eftir því verða
líkurnar meiri til þess- að
Franklin Roosevelt, ríkisstjóri í
New York ríki, nái útnefningu
sem forsetaefni demókrata
forsetakosningunum á komandi
liausti. Næstur honum kemur
“Bill” Murray, ríkisstjóri
Oklahoma.
þarfleg uppgötvun.
t London á Englandi sótti
maður nýlega um einkaleyfi að
nýrri uppgötvun. Lýtur hún að
því að lækka svefnhrotur
mönnum. Er hún fólgin í því
að hún vekur manninn, þegar
hroturnar fara að verða leiðin-
lega háar.
ÓEIRÐIR í MANSJÚRÍU.
skildi við hann við dyrnar og
tók strætisvagn á næstu götu.
en Sveinn sagðist ganga heim
sem var ekki nema fimm mín-
útna gangur upp á gistihús,
þar sem hann hélt til. En til
að stytta sér leið, fór hann
bakstíg, sem var illa upplýst-
ur. Þar var það, sem þetta níð-
ingsverk var framið. Tveir
menn réðust á hann honum að
óvörum. Höfðu þeir barefli eða
járn í höndum og heimtuðu
peninga hans. Sveinn snerist
strax í móti þeim og varðist
eins lengi og hann gat. En þeir
yfirbuguðu hann á endanum,
og þó ekki fyr en þeir höfðu
brotið hægri handlegg hans.
Hann lá þarna í dái í hálfan
annan klukkutíma. Þegar hann
raknaði við komst hann á fæt-
ur og gekk heim á gistihúsið.
Þjónninn á gistihúsinu þekti
hann varla, svo illa var hann
útlítandi. Sveinn vildi lítið úr
þessu gera, sagðist hafa verið
ræntur að $40.00, gullúri og
að gamni sínu yfir þeim. —
Hefðu þessir óþokkar ekki
haft vopn í höndum, mundi út-
koman hafa orðið önnur. -
Eg hefi þekt Svein í 12 til
14 ár. Hann var glaðlyndur.
mesta prúðmenni og drengur
hinn bezti. Um ættingja hans
veit eg lítið. Hann mintist
ajdrei á neina, svo eg muni.
Býst eg við að eg hafi verið
eini landinn hér í bæ, sem
hann þekti að nokkrum mun.
Ef Sveinn heitinn á einhverja
ættingja hér í Ameríku eða
heima á íslandi, sem lesa þess-
ar línur, eða einhverjir, sem
geta gefið mér upplýsingar um
ættingja hans, geri svo vel og
skrifi mér eins fljótt og mögu-
legt er.
H. J. Thorson.
1784 — E. 34th Ave.
Vancouver, B. C.
FRÁ INDLANDI.
Vegna þeirra stjórnmálatíð-
inda, sem að undanförnu hafa
borist frá Indlandi, hefir það
vakið minni eftirtekt en ella
mundi, er fregnin barst um
það, að Sukkurstíflan hefði
verið fullgerð í janúarmánuði.
Er þó hér um að ræða mesta
fyrirtæki verkfræðislegs eðlis,
sem bezkir verkfræðingar hafa
haft með höndum. Sukkur-stífl
an hefir verið gerð til þess að
safna nægu vatni til þess að
veita yfir Indusdalinn, sem er
nú að kalla óræktaður. Lands-
svæði það, sem verður aðnjót-
andi vatnsveitunnar, er 10,000
ferhyrnings mílur, eða álíka og
ræktað land í Egyptalandi. —
Þetta mikla landssvæði hefir
að kalla má öldum saman
komið að litlum notum vegna
þess, að vatn skorti til þess að
gera það að framleiðslulandi.
Samkvæmt áætlunum er búist
við, að þarna verði hægt að
rækta 1£ miljón smálesta af
hveiti árlega, en auk þess hrís-
grjón, baðmull og margt ann-
að. Mannmörg héruð, sem til
þessa hafa altaf ,ef eitthvað
bar út af, haft hungursneyð
vofandi yfir sér, verða auðug
og velmegandi.
Vatnsveitan er af mörgum
talin mesta fyrirtæki, sinnar
tegundar, er nokkru sinni hef-
ir verið ráðist í. Nú, þegar stifl-
-an er fullgerð, verður lögð aðal
áherzla á að ljúka við skurðina
sem veita eiga vatninu um dal-
inn, en aðalskurðirnir eru 6000
mílur enskar á lengd og smá-
skurðirnir 31,000 mílur. Lloyd
lávarður, ríkisstjóri, hefir verið
það var mánuðina apríil til
september 1930.
Faðir hans var Sigurður
Jónsson frá Syðstu-Mörk und-
ir Eyjafjöllum, er dó í fyrra í
Vesturheimi, en Haraldur var
þriggja ára er hann fluttist vest
ur. Jón gamli á Syðstu-Mörk,
afi Haraldar, var bróðursonur
Tómasar Sæmundssonar.
Haraldur á bróður í Vest-
mannaeyjum, óg er það Ólafur
Sigurðsson.
Frændur á Haraldur hér í
borginni, sem eru biskupinn
(að 3. og 4.), Johnson banka-
gjaldkeri og Ögmundur Sig-
urðsson í rafveitunni.
Alþ.bl.
KÖTTURINN SEM BROSTI.
Nýlega var haldin kattasýn-
ing 'í Kansar, og þar varð það
aðeins einn köttur, hvítur að
lit, sem dró að sér alla athygl-
ina, því hann brosti hvað eftir
annað eins yndislega og , ung
stúlka. Kötturinn fékk auðvitað
fyrstu verðlaun, og nú er eig-
endum hans boðið of fjár, ef
þeir vilji selja hann. Eru það
kvikmyndafélög, sem ganga
harðast eftir að fá kisa keypt-
an. — Og ef einhverju þeirra
tekst að ná í hann, þá megum
við ef til vill vænta þess, að fá
að sjá þenna brosandi kött hér
á kvikmyndahúsum.
Alþ.bl.
TVEGGJA ÁRA — OG KANN
AÐ LESA OG SKRIFA.
Það eru víst flestir foreldrar
sem álíta að þeirra barn sé
gáfaöast og myndarlegast allra
barna. Þett álíta líka hjón nokk
ur í South Orange í Ameríku,
enda hafa þau líkast til að
miklu leyti rétt fyrir sér. Þau
.eiga nefnilega tveggja ára
stúlku, sem kann að lesa og
skrifa. Og afinn á heimilinu
hefir kent baminu.
Alþ.bl.
GÖFUGT ÆFISTARF.
--- —" “ - Þessi uppgötvun er svo mik- r noarsamnmgarmr ricuua. »-
fá ritið alt frá upphafi og gerast ii3Verð að vér emm vissir um, | fram á milli Japana og Kínverja
Lið 7000 kínverskra upp-
reisnarmanna, var á leiðinni í
gær til borgarinnar Chang-
clium í Mansjúríu, sem er að-
setursstaður Henry Pu-Yi, sem
nýlega var gerður að stjóra-
anda í Mansjúríu. Eru upp-
reisnarmenn ákveðnir í að linna
ekki ferðinni fyr en þeir hafa
1 steypt þessum nýja stjórnanda
af stóli. Segja þeir Japani hafa
skipað hann í sætið af tómu
yfirskyni, til þess að ráða yfir
landinu sjálfir. Sá er liði upp-
reisnarmanna stýrir, heitir Li
Hai-Tsing. Kveðst hann ætla
að frelsa landið með því að
taka það úr höndum Japana.
En þegar Japanir fréttu af ferð-
um uppreisnarmanna, sendu
þeir eflings lið út af örkinni.
Er hætt við að Kínverjum reyn
ist erfitt að “frelsa landið”
þegar Japanir eru komnir af
stað.
Friðarsamningarnir halda á-
demantshring, bað um lykil aði * . . . , . . „
. . Iaðal hvatamaður fynrtækisms.
baklierbergi sinu og for mn.
En þjónninn kallaði á lögregl-
una. Þeir reyndu að fá upp-
lýsingar frá Sveini. Hann gaf
lítið út á það, vildi helzt ekkert
um það tala, en sagði bara- að
það hefði verið “Good Fight”,
og að hann mundi jafna á þeim
seinna. Eftir því að dæma hefir
hann kannast við þrælana, en
vildi hreint ekki gefa neinar
upplýsingar um þá.
Sveinn var illa særður á
höfði. Var hann tekinn á sjúkra-
húsið, og við nánari rannsókn
þar, fundu læknar, að hann
hafði hafði átta rif brotin. —
Hann dó á þriðjudagsmorgun-
inn þann 22. þ. m., án þess að
segja lögreglunni eða neinum
hverjir þessir þrælar voru.
Sveinn var vel að manni,
stór og sterkur, 44 ára að
aldri. Harður var hann í hom
að taka, enda hefði engin mann
leysa þolað aðrar eins mi3-
þyrmingar og borist jafnvel af
Og vegna þessa fyrirtækis er
talið, hvað sem stjórnmálum
líður, að saga Indlands mum
geyma nafn hans um ókomnar
aldir.
Maður nokkur H. Gerlich að
nafni, hefir það að æfistarfi
að finna upp ný morðvopn, er
geri ófrið og stríð meðal mann
anna miklu ógurlegiú en áður
hefir þekst. Nýlega hefir hann
fundið upp nokkurskonar kúlu
sem fer 2000 metra á sekúndu,
þegar henni er skotið, og getur
hún hæglega farið í gegnurn
stálplötur, sem er alt að 33
mm. að þykt.
Alþ.bl.
Hefir Haraldur Lögreglu-
þjónn verið myrtur?
Sú fregn gengur hér um borg
ina, að Haraldur Johnson lög-
regluþjónn hafi verið myrtur 1
Cbicago. Segir fregnin að hann
liafi verið á verði fyrir utan
borgina ásamt öðrum lögreglu-
manni, er hann hafi sent frá
sér til þess að sækja styrk gegn
áfengissmyglurum. E*n þegar
komið hafi verið aftur á vett-
vang, hafi þeir fundið Harald
dauðann.
Ekki hefir verið hægt að fá
neina staðfestingu á þessari
frétt, svo óvíst er hvort hún er
sönn eða login.
Haraldur Johnson mun hafa
staðið á þrítugu, er hann var
NÝTT EITURLYF.
Eiturlyfjaneytendur hafa nú
komist t yfir nýtt eiturlyf, sem
virðist ætla að útrýma öðrum
eiturlyfjum, svo sem heroin,
kokain og ópíum. Lyf þetta
nefnist “Diamba”, og er það
reykt. Ameríski prófessorinn,
dr. Filho segir, að eiturlyfja-
neytendur í Rio neyti eigi ann-
ars en Diamba. Segir hann, að
þegar menn séu búnir að reykja
Diamba svolitla stund, þá breyt
ist andlitssvipur þeirra alger-
lega, og eftir stutta stund falli
þeir í væran svefn. “Diamba’’
eyðileggur menn á fáum vik-
um.
Alþ.bl.
Hún: “Því komið þér aldrei
á dansleiki?”
Hann: “Af því að mig vantar
hvorki kvef, lungnabólgu né
og hann — hann jafnvel gerði lögregluþjónn hér í bænum, en konu.”