Heimskringla - 20.04.1932, Blaðsíða 5

WINNIPEG 20. APR. 1932
HEIMSKRlNGLA
5. SÍÐA
gerðir þeirra. Og eigi vil eg gera
lítið úr þeirri drengskaparhug-
mynd, sem “einn af ágætis-
mönnum þessa bæjar’’ stakk
upp á við þig, að íslendingar
tækiu sig saman og sæju um
“sitt’’ fólk. En um leið og mér
finst sú hugmynd óframkvæm-
an leg, vegna þess hve mikils
þarf með, þá get eg ekki fall-
ist á, að hughægra sé að þiggja
atvinnuleysisstyrk af neinu sér-
stöku þjóðarbroti, en ríkisheild-
inni, sem öll sanngirni krefst
að beri ábyrgð gagnvart borg-
urum sínum.
Ef við lítum til baka, þegar
við — eg og þú — áttum æsku
heima á íslandi, mæta okkur
ömurlegar minningar um þann
aldaranda, er hæddi og fyrir-
leit þá, sem þiggja þurftu af
sveit. Fátækralöggjöf íslend-
inga hefir í mörgu verið ábóta
vant, ekki síður en annara
þjóða. Og mig undrar ekki þó
að fólki hrysi hugur við því, að
mæta hörku, mannúðarleysi og
smán. En hér vi] eg geta þess,
að fyrir Alþingi lá í vetur —
og hefir legið tvö undanfarin
ár — frumvarp til róttækrar
breytingar á framfærslu lög-
gjöfinni, þar sem gert er ráð
fyrir að alt landið sé eitt fram-
færsluhérað, og útiloka þannig
hina margháttuðu hrakninga,
sem þurfandi fólk varð oft að
sæta, og koma um leið þeim
jöfnuði á, að öll héruð landsins
bera kostnað við framfærsluna,
hlutfallslega. Og þá má einnig
trúa íslendingum til að fella þá
svívirðu úr fátækralöggjöf sinni,
að sá sem þiggja þarf styrk
af því opinbera, missi við það
borgaraleg réttindi, enda inni-
bindur frumvarpið það ákvæði.
Þvf miður hefir þetta frumvarp
átt ógreiðan veg gegnum þing-
ið, því jafnaðarmenn hafa átt
forystuna í þessu efni.
Við getum ekki búist við
miklum umbótum í þjóðfélags-
málum okkar, meðan við send-
um á þing menn, sem eru svo
blygðunarlausir, að þeir telja
sér sem fulltrúum þjóðarinnar
óviðkomandi að neyta atkvæð-
is síns í þingsölum landsins, í
þeim málum, sem varða alla
þjóðina. Við verðum að æskja
þess fyrst af öllu, og vinna að
því, að þjóðin nái þeim þroska,
að hún velji þá menn aðeins
til löggjafar, sem meta heill
allrar þjóðarinnar meira en
hagsmuni fárrá manna, og sem
trúa má til að gera hungurvof-
una landræka.
Þinn einl.
Ásgeir I. Blöndahl.
stjóm, gæti í framtíðinni orðið finst mér hún enn sennilegri
þjóðhollari.
en sú gamla. Hún gengur á
En nú er þess að gæta, að þessa leið:
OFURLÍTIL ÁDREPA.
hugmynd þessi, fyrir margra Drottinn skapaði Adam og
! hluta sakir, mundi aldrei ná
O
öruggu sæti. Vegna hvers?
Vegna þess að kærieiksleysi og
heimselskan skipar öndvegis-
sess innan mannfélagsins. —
Kirkjusiðir allir bygðir á óheil-
brigðum grundvelli, svo þaðan
er ekki að vænta neins styrks,
hvorki andiegs eða líkamlegs.
Það er ekki iangt síðan að
heyrðist getið um hrap hins
sæla fyikisbanka. Þar hefir
maður sýnishorn af hvernig
fara mundi um stjórn á einum
alríkisbanka. Hvað honum hef
ir orðið að fótakefli, er enn
fáum kunnugt, gátu þó varla
duiist neinum manni, sem þeim
málum er kunnur. Þó ekki sé
enn getið um ástæðuna, munu
margir fara nærri um hver hún
er.
Ei er stjórnarformanni neiti
um það kent. Mikiu fremur fær
hann nú lof og prís fyrir hag-
fræðilega stefnu stjórnarsnekkj
unnar, þó á sama tíma sé ver-
ið að íþyngja fólki með aukn-
um sköttum, á fjárkrepputím-
um. Með slíku fyrirkomulagi
virðist heizt útlit fyrir, að stjórn
arskipulag sé að nálgast her-
réttarstefnu.
G. Jörundsson.
PÁLSPISTLAR
Hinir síðari
Herra ritstj. Hkr.!
Með bréfi því, sem birtist í
Heimskringlu 13. apríl, frá hr.
P. B., sýnist mér vera gefin á-
stæða til þess að víkja á bug
misskilningi, sem lítur út fyrir
að P. B. og máske fleiri, hafi
á efni greinar þeirrar, er hann
hyrjar sína rökfræðislegu grein-
argerð á. Mætti eg bæta nokkr
xtm athugasemdum við grein
mína, til skýringar.
Fyrst er þá það að eg meinti
alls ekki að okurvextir bank-
anna væru aðalástæðan til nú-
tíðar fjárkreppu, eins og öllum
gefur að skilja. Því síður að við
það að afdanka alla prívat
banka, mundi á nálægum tím-
um afstýrt fjárkreppu og at-
vinnuskorti. Nei, langt frá. —
Hn sú málshreyfing átti að vera
bending, á einn einasta hlekk
í þeirri óhappa keðju, er mamm-
ons dýrkendur hafa af eigin-
girni brugðið um og yfir heið-
virða undirstétt mannkynsins,
og náð lögvernd til að kúga, er
Ijóslega sýnir óheilbrigð laga-
ákvæði, að minsta kc^ti enga
lýöhylli.
Sumir bankar hafa stundum
sýnt ríflegar árstekjur. Þess
vegna datt mér fáfróðum í hug
að einn ríkisbanki, með ráð-
Vandri og hlutdrægnislausri
setti hann í Paradís, svo nefnd-
an af því, að þangað til Kói-
umbus rambaði á hina fögru
Ameríku, var hann guðs eigið
ríki.
En Adam, sem ekki kunni
að skilja hvað honum var fyrír
beztu, heimtaði félagsskap; svo
Drottinn tók skíði úr skalla
hans og skóp þar af konu, sein
hann kallaði Evu, er merkii
“Góða Nótt’’.
Að svo búnu hóf Drottinn
göngu sína langt út á Vetrar-
braut að gæta kúa. En er
hann kom til baka, að mánuði
liðnum, sá hann, sér til mik-
illar undrunar, hvar Adam lá í
mesta óstandi undir smá-epla
tré. Hinar rjóðu kinnar hans.
er Drottinn hafði málað- svo
vandlega, voru nú orðnar veð-
urteknar og saur-gular. Hann
var grænn í kringum gin-
svigana, og það var eins og að
fíll hefði stappað á kviði hans.
Ekki langt frá Adam sat Eva
sár-grátandi, og hótaði, milli
hviða, að fara heim til mömmu.
Nú var hún orðin, til að sjá,
aðeins skinn og bein, og hinn
kvenlegi bjúg-vöxtur,; sem hún
hafði svo stært sig af, var ailur
á burt.
“Hvað, annars, hefir komið
yfir ykkur?’’ spurði Drottinn,
steinhissa.
“Nóg, og meira en það,’’
svaraði Adam í háifum hljóð-
um, því kraftar hans leyfðu
ekki meira.
“Og hvernig þá?’’ sagði
Drottinn, vandræðalega.
“Já’,’ sagði Adam, “við höf-
um verið hér í heilan mánuð
og ekki fengið munnbita að
borða.’’
“Hvað!’’ hrópaðl ;Drott«in,
og var nærri dottinn af ský-
inu, sem hann sat á, svo hissa
varð hann. En er hann náði
öndinni aftur segir hann við
Adam: “Nú, því ræktaðirðu
ekki eitthvað af hinni frjógu
jörð hér alt í kringum þig?’’
“Mig stór-langaði til þess’’,
kjökraði Adam, “þetta líitur út
fyrir að vera frjósamt land,
það bezta, sem eg hefi nokkurn
tíma séð, og nógu er það víð-
áttumikið, en —
“En hvað?’’ sagði Drottinn,
háðslega.
“En eg get ekki fundið neinn
til að leigja mig,’’ sagði Adam,
hnugginn.
Þá hrapaði Drottinn alveg
niður af skýinu og fullar fimm
mínútur liðu áður en hann náði
sér svo að hann gæti spurt
Adam því hann hefði ekki not-
að eitthvað af ávöxtunum, er
gréru alt í kring.
“Það hugleiddi eg nú, líka’’,
bablaði Adam, og þurkaði lek-
ann af nefi sér með fíkju-lafi,
“en eg gat engan fundið er
gæfi mér atvinnu við það.’’
* * *
Lengi stóð hinn góði Drott-
inn þar, með opinn munninn,
stanz-hlessa. En loks staulað-
ist Eva, á spóa-leggjum sínum,
til hans og umlaði: “Þetta er
ekki nema dagsatt, Drottinn.
Aumingja Adam hefir ráfað um
allan garðinn, dag eftir dag,
og ekkert haft upp úr krafsinu
annað en hárfylli af barri og
blóð-rispur.’’
“En, guð minn góður’’, sagði
Drottinn, “því —’’
“Nei, nei!” hrópaði Eva, í
tryllingu. “Eg veit hvað þú
ætlaðir að segja — en það var
ómögulegt; eg er góð kona.
Eg bauðst til að taka inn þvott,
en enginn brúkar nein klæði i
þessum garði.”
“Hér er nóg komið,” snarkaði
Drottinn, og skelti kjálkum
undir langa skegginu. “Burt
með ykkur!” Ef einhver skildi
komast á snoðir um að þið
séuð mín börn, þá heiti eg
Dennis”. — Og í þeirri svipan
heitan járn tein í hendi, og rak
þau út úr Paradís.
* * *
Síöast þegar fréttist af þeim
Adam og Evu stóðu þau í sult-
ar-strollu Detroitborgar og
vpru að fárast um of-framleið-
slu brauðhleifa.
Þeim til trúarstyrks, sem ekki
kannast við handbragð hugs-
unarínnar, og hugmyndinni til
verðugrar viðurkenningar, set
eg nafn mitt hér við í He-
bresku gerfi.
PéBé
málstað vorn.
Reykjavík, 16 marz. 1932.
Theódór Árnason,
ritari framkv.nefndar.
—Mbl.
CRETTIR SÆKIR ELD.
Mínir Elskaniegir!
Af því nú svo iangt er liðið
síðan hinn frægi Páll frá Tar-
sus lét nokkuð nýlegt til sín
heyra, en heimurinn hefir ham-
ast áfram á bæxlunum eins
fyi'ir því, væri máske ekki fjarri
iagi að stíla til safnaðanna
nokkrar orðsendingar í ljósi
núlegs viðhorfs, því margt hef-
ir breyzt og haggast síðan Tít-
us og Korintuborgarar voru há-
degismenn á jörðu hér. Ekki
er næsta^ iíklegt að það, sem
koma kann undir yfirskrift
þessari, kenni mikils samræm-
is við það, sem pistiar Páls
heitins fjölluðu mest um;
en svo er ekki auðvelt að vita
hvað hann hefði sjálfur sagt,
hefði honum auðnast að tóra
fram á þennan dag.
Einnig hefir mér dottið í
hug að frumhlaup þetta kyniii
að verða til þess að einhverjir
spánýjir Jakobar, Pétrar, o. s.
frv. spryttu upp úr þokunni og
fægðu upp gamlar hugmyndir
með nútíðar púlveri, í því skyni
að hampa þeim til samanburð-
ar, ef ekki annað.
Annars á (riltstjórij Heims-
kringlu fyrstu upptökin að
þessu tilræði, með því að bjóða
hinum lítilmótlegustu, eigi síð-
i!r en hinum snjöllu, blaðadáika
sína til yfirráða. Nokkrir hafa
þegar þegið boðið og hafa flest-
ir notað fyrirsögnina “Bréf”
yfir afkvæmi sín. Má það að
mörgu leyti vel henta. En einn
af mínum beztu óvinum sagði
mér, að sér þætti oröið fátæk-
legt og ófagurt, og afréð es
síðast að tignbyrða það nokk-
uð með útlenzku, í því skyni
að egna forvitni ásjáenda.
Regla í stjórn allra hluta er
sögð að vera hinn bezti bú-
hnykkur. Mörg dæmi þess
málsháttar má finna í fari nátt
úrunnar, og er eg nú orðinn
því áliti all-nokkuð samþykk-
ur. Svo eg fari því ekki aftan
að siðunum í upphafi ætla eg
að segja ykkur, mínir elskan-
legir, ofurlitla sögu af Adam og
Evu og Paradís, sem eg fann
í Amerísku blaði. Tildrög sög-
unnar eru að vísu afar gömul,
en búningurinn einkar nýlegur
— upp í móðinn, skulum við
segja. Saga þessi er að ýmsu
leyti næsta ólík þeirri, sem við
höfum all-lengi vanist; en
margt kemur á daginn, og þó
eg hafi ekki búið til söguna
sjálfur, getur hún vel verið ’ kom engill fyrir slig-hlaðinn
ISLAND FYRIR ÍSLENDINGA
Rvík. 18. marz
Eins og eðlilegt er, hefir
kreppan, sem nú heldur þjóð
vorri í heljar greipum, valdið
miklu atvinnuleysi, bæði hér í
bæ og annars staðar á landinu.
Svo að segja daglega missa
menn atvinnu sína, eða atvinnu
von. — Þegar svo er komið,
að hundruð starfhæfra manna
eru orðnir atvinnulausir, er
eðlilegt að menn fari að svip-
ast um og íhuga, hvort hér sé
alt með feldu og hvort ekki
megi ráða á vandræðunum ein-
hverja bót. Verður mönnum
þá meðal annars starsýnt á
það, að hér er fjöldi erlendra
manna í góðu yfirlæti við ýmiss
konar atvinnu, og alt af eru
hingað að flytjast erlendir
menn, sem atvinnu fá við alls
konar störf. Aðrar þjóðirNhafa
þegar reist strangar skorður
við slíku, og virðist ekki nenr-
sjálfsagt, að vér reynum eitt-
hvað í þá átt líka.
Fyrir forgöngu tveggja manna
Gísla Sigurbjörnssonar, form.
Verslunarmannafél. “Merkur’
og Friðgeirs Sigurðssonar, form.
Matsveina- og veiting^þjóna-
fél. íslands, héldu formenn og
fulltrúar nakkurra stéttarfélaga
hér í bænum, fund með sér
síðastliðinn sunnudag, þar sem
þetta mál var rætt all-ítarlega.
Komu menn sér saman um,
að æskilegt væri að stofna til
sem víðtækastra og almenn-
astra samtaka um að vinna að
því, að hérlendir menn fengi
að njóta allrar þeirrar vinnu
sem hér væri að fá og þeir
væri færir til að leysa af hendi,
og að leita fulltingis Alþingis,
þess sem nú situr, um að þaö
legði svo fyrir, að takmörkuð
yrði atvinna og dvalarleyfi er-
lendra manna hér, að slík leyfi
yrði ekki endurnýjuð, sem út-
runnin verða á næstunni, né
ný leyfi veitt. Voru kosnir á
fundinum þrír menn til að haía
framkvæmdir í þessu máli að
undirbúa fyrir annan fund,
sem halda skyldi sem fljótast,
ávarp til Alþingis, um þetta
mál.
í þessa framkvæmdanefnd
voru kosnir þeir Gísli Sigur-
björnsson, Friðgeir Sigurðsson
og Theódór Árnason og boð-
uðu þeir til annars fundar, sem
haldinn var í gærkvöldi, for-
menn eða stjórnarfulltrúar
rúmlega þrjátíu stéttarfélaga
hér í bænum. Var fundur þessi
mjög vel sóttur og undirtektir
undir hugmynd forgöngumann-
anna hinar bestu og allar á
einn veg. Lagði framkvæmda-
nefndin fram uppkast að ávarpi
tú Alþingis, sem rætt var ræki-
lega og samþykt með nokkurri
breytingu og síðan undirskrifað
af öllum fundarmönnum.
Fer ávarp þetta hér á eftir:
“Þar sem atvinnuhorfur eru
mjög ískggilegar, bæði hér í
bæ og annars staðar á landinu
leyfum vér oss, undirritaðir
fulltrúar neðanskráðra félaga
í Reykjavík, að skora á hið háa
Alþingi, að það taki nú þegar
til rækilegrar íhugunar, hverj-
ar leiðir séu til þess að tak-
inarka endurnýjun dvalar- og
atvifinuleyfa útlendinga, sem
sem hérlendir menn eru færir J vegna sennilegt að þeir skilji vel
til.
Um leiff leyfum vér oss að
benda á, að mjög hefir verið á-
bótavant eftirliti vegabréfa er-
lendra manna, er hingað koma
og má telja það eitt af mörgu,
sem hefir orðið til þess, að svo
mikið af útlendingum hefir hing
að flutst. Einnig hefir þess
ekki verið nægilega gætt, hvort Gnæfir Drangey hátt úr hafi,
þeir útlendingar, sem hér hrinur brim við klettadranga;
stunda at\innu, hafi skjöl sín í útlagar í eyðikofa
lagi, sérstaklega að því er snert- una vetrarnóttu langa.
ir atvinnu- og dvalarleyfi. Grettis æii ömurlegri
Á seinni árum virðast ríkis- aldrei var um svella hauður,
stjómirnar hafa verið allörlát- engar bjargir, auð og myrkur,
ar um atvinnuleyfi til útlend- eldurinn að morgni dauður.
inga, sem vér teljum að nú ætti
að girða fyrir með öllu, eins Alla langar líf að verja.
og atvinnumöguleikum lands- ieita bjargar, gæfu að freista.
manna er nú háttað. Hraustleikinn í efldum örmum
Þegar um er að ræða, að eykur þor og vonar neista.
veita atvinnuleyfi erlendum Hugsaði Grettir hetju ráðin,
mönnum, álítum vér æskilegt, af hjarta létti kvíða fargi,
að ávalt væri leitað álits þess fyrir norna nöprum gusti,
félags, sem hlut á að máli, um nú var ekki skjól á Bjargi.
það, hvort ekki sé völ á inn-1
lendum mönnum til starfsins. Rendi ‘hann yfir Reykjasundið
Vér treystum því, að hið háa rólegum, en hvössum augum.
Alþingi taki þetta mál til í- Viljans eldur æsti að lokum
hugunar og skjótrar úrlausn- afl í hinum stæltu taugum.
, Ekkert hræddist hetjan sanna
ar
hafsins öldu mót að taka.
F. h. Versunarm.fél. “Merkur”, Allir þurfa elds að njóta,
Gísli Sigurbjörnsson. þó unnið hafi margt til saka.
F. h. Matsveina- og veitinga-
þjónafélags íslands,
Fríðgeir Sigurðsson.
F. h. Fél. ísl. hljóðfæraleikara,
Theódór Árnason.
F. h. Stýrimannafélagsins,
Jón Axel Pétursson.
F. h. Trésmíðafélagsins,
Björn Rögnvaldsson.
F. h. Ursmíðafél. Reykjavíkur,
Jóh. Norðfjörð.
F. h. Kennarafélagsins,
Einar Magnússon.
F. h. Símamannafélagsins,
Andrés G. Þormar.
F. h. Sölumanna í Reykjavik,
Valgarður Stefánsson.
F. h. Bakarsveinafélagsins,
Theódór Magnússon.
F. h. Félags járniðnaðarmanna,
Loftur Þorsteinsson
F. h. Rafvirkafél. Reykjavíkur,
Sig. Jónsson
F. h. Félags pípulagningamanna
Sigurgeir Jóhannsson
F. h. Fél. ísl. hjúkrunarkvenna,
Sigríður Eiríksdóttir.
F. h. Sjómannafél. Reykjavíkur,
Sigurjón Ólafsson.
F. h. Málarasveinafélagsins,
Jón Ágústsson.
F. h. Hins ísl. prentarafélags,
Björn Jónsson.
F. h. Klæðaskerafélagsins,
Helgi Þorkelsson.
F. h. Hárgreiðslukvennafélags.,
Kristólína Kragh.
F. h. Rakarasveinafélagsins,
Þorbergur Ólafsson.
F. h. Veggfóðrarafél. Reykjav.
Victor Helgason.
F. h. Bifreiðastjórafél. ‘Hreyfili’,
Bjarni Bjarnason.
F. h. Verslunarmannafél .Rvíkur Höld við Drangey kvikar alda
B. Þorsteinsson.
F. h. Ljósmyndarafélags íslands,
Sig. Guðmundsson.
sönn fyrir því. í trúnaði sagt stöngurberja-runna, með glóð- atvinnu stupda hér á landi, en
Eiga líf sitt undir þrælum,
aldrei hefir giftu valdið.
Ýmsir hafa eins og Glámur,
iðkað svikin bak við tjaldið.
Ógæfan um æfi-daga
| altaf fylgdi Gretti sterka,
þó hann einn af öllum bæri
oft til mestu hreystiverka.
Flaug hans hugur heim að
bjargi,
hetjan fann til þungra saka.
Ásdís móðir mætra sona
mæddist ekki að biðja og vaka.
Hún sem allra heitast unni,
hinsta og fyrsta skjól hins
dæmda,
málsvarinn, sem mýkti sárin.
Miðfirðingsins burtu flæmda.
Grettir aldrei álög hræddist —
eða kunni af hólmi að flýja;
hafði ’hann klofið bratta boða,
brosti í kamp við hættu nýja.
Betra er að hyljast hafs í öld-
um,
horfinn samtíð níðinganna
en, varnarlaus sem fórn að falla
fyrir svikum Önguls manna.
Engin fylgdi útlaganum
ofan að köldu fjörugrjóti,
hafði ‘hann oft um æfidaga
óláns vindum sótt á móti.
Grettir þögull gekk til strand-
ar —
gnæfði að baki hamraveggur.
Löngum aldan þreytir þunga
þann, sem einn á djúpið legg-
ur.
kveður sólin Firðastólinn.
Reynist fyrst á þrek hins þjáða,
þegar fokið er í skjólin.
Hniklaðist afl í efldum vöðvum,
i augum sigurvonin birtist.
Sundið greip á samri stundu,
söluváðar kufli girtist.
Hetjan náði heim að Reykjum,
hjálparlaus og einn frá sænum,
hreyfði glettinn gamanmálum
við griðku unga þar á bænum.
Enn þá lifir öld í minni
íslands frægsta og mesta sund-
ið;
aldrei hafa Ægis dætur
armlög Grettis líka fundið.
Aldrei verður afreksverkið
úr íslands barna minni hrundið,
meðan sær við Drangey drynur,
dreymir mann um Grettis
sundið.
Ættlerar, ef hættan hræðir,
Það skal tekið fram sam-
kvæmt einróma ósk fundar-
manna, að ekki er til þess æti-
ast, að seilst verði til þeirra
erlendu manna, sem hér hafa
ílengst og búið um sig, nema
óþarfamenn séu, — heldur er
átt við fólk, sem nýlega er
flutt hingað, að ekki verði end-
urnýjað dvalarleyfi þess, og að
ekki séu veitt atvinnu og dval-
arleyfi nýju erlendu fólki.
Verður nánar vikið að þess-
um samtökum í blöðunum
næstu daga . Er þess vænst,
að þeir, sem hlut eiga að máli,
skilji það, að hér liggja ekki á
bik við aðrar hvatir en þær,
sem til grundvallar liggja sams
konar hreyfingu í öðrum lönd-
um — að hver þjóð reynir, á hjka Gg skríða undir feldinn.
þessum krepputímum og at-, gf að kynni að kólna glóðin,
vinnuleysis, að notast sem mest hver ^ reyna að sækja eidjnn?
við það, sem heima er hægt j
að fá. Þetta þekkja t. d. flestir',
útlendingarnir, sem hér eru, j frá Eiríksstöðum
miklu betur en við, og er þess Lesb. Mbl.
Gísli ólafsson